Amsterdammertjes vergeten nooit hun Texelse tijd
„Het is op
Texel een
rare boel"
"'rr:
JZLf
Doodsa
De Amsterdammertjes Frans en Jan Raap voor de woning van de familie Huisman.
-y^d ^eoi^ny
-o4- yttuÜAy^.
^y^Uyy^y
-yfy^CXyd *ttesOy<70-Ty^ -yjy^y y&OB-
^Uy&*^ 'V^kAyiy-ryO&ty yii*y *c6y
y^fTf-o-ty£oyt—Myty ^r\'sd&e-*^~y ^£yt*yay*n.
yyvty y\K*xrrt-^CLyn'ityty' -etty
'7Ly<rb^tS'yV**M}lyz^y ^esr^&sói^yS'
■^X-fy^Cyyy y^<y-t^^UT" t^- yr^c%t*y
-y^-^r^ydtyy^ ^t^Ly^ctydy^- -yrayr^Z
yJt&-4- y-LtstL-y y&HrCy^y yf&^g/y
s~rr^srv y^-ÊCy^y' <*>Axy4- yzicu&yd- yjjfr
-y~CC«^ y^rvy»
ie7 y&fL/
y£x>t -ov&Ay@&tsi4/r>d
In april 1945 schreef de toen 9-jarige Ben van Maurik
die in Oosterend bij pleegouders was een brief naar
zijn ouders in Amsterdam:Lieve papa en mama. ik
heb uw brief ontvangen. Het is hier op Texel een rare
boei. De Russen zijn met de Duitsers aan het vech
ten. De Russen hadden alle Duitsers vermoord. De
Duitsers waren kwaad en hadden Den Burg platge
gooid...."
-ety]y^y-t^yr^cCyit' iy°>^yOt^r-TyOttyr-y
-ü^fc yo£y^- ^T^o-ydc*^ y~£_Jy/ &{ety4
y-iy& yiyu-yj'^- yyy-ty-eyy-f- _^er'-<=*^e*FC"
..yyr^tt,cc~- JÜL,y£~*r ■*•&- D&nrêe**'
JtJL~ -je<~ y~^J^yy'
,.^Ï<K^ y^y-Cy...y-tyyy
- y^isAyd- -iJL y>"
<^(\^~^Ly^y\y&cyr3ya£-.
PAGINA 8TEXELSE COURANT VRIJDAG 19 APRIl
Gewoon gezellig
De Amsterdammertjes kunnen gerust
zijn. Het comité is niet van plan emo
tie op te kloppen. Het (in verband met
de kosten) eenvoudige programma van
11 mei is gericht op contact met Texel
in ontspannen sfeer, beslist niet op
enige plechtigheid of openbare betui
ging van gevoelens. Zelfs is er bewust
naar getreefd om de ontmoetingsmo
gelijkheden die erin zijn opgenomen
een vrijblijvend karakter te geven. ,,We
maken na vertrek uit Den Helder een
tocht van anderhalf uur met de veer
boot. We eten koffie met een broodje,
er is wat muziek en voor ieder is er
gelegenheid om met elkaar of met
Texelse kennissen die aan boord van
harte welkom zijn, van gedachten te
wisselen. Op Texel maken we een
bustocht met een onderbreking en de
zaak wordt afgesloten met een brood
maaltijd in De Lindeboom. Ruim
schoots voor de laatste boot is alles
afgelopen. Er zit in het programma
maar weinig ruimte om mensen thuis
op te zoeken. Wie dat toch wil moet
langer blijven. Meer dan de helft van
de Amsterdammertjes doet dat dan
ook. Velen maken er een weekend of
zelfs een vakantie van", aldus de comi
téleden, die al
weken de handen vol hebben aan de
rompslomp die het organiseren van
zo'n dag met zich meebrengt. Het
heeft hen echter ook veel plezier en
voldoening gegeven. Van de ongeveer
600 kinderen die in de oorlog op Texel
verbleven heeft ongeveer de helft na
dien weinig of geen contact meer ge
had met het eiland. Het is gelukt het
contact te herstellen, wat leidde tot in
teressante en soms onthullende tele-
De ouders van Ben zullen er waar
schijnlijk weinig van hebben begrepen.
Russen met de Duitsers aan het vech
ten? Dat gebeurde op dat ogenblik el
ders in Europa en toch niet op Texel?
Ben was één van de ongeveer 500
„Amsterdammertjes" die in maart
1945 naar Texel kwamen en aldus ont
snapten aan de hongerellende waaron
der de hoofdstad gebukt ging. Hij was
ondergebracht bij de familie Zegel in
de Parkstraat en zijn oudere zusje Elly
bij de buren, de familie Duinker. Beide
huizen werden tijdens de beschieting
van Den Burg verwoest. Op dat mo
ment was Ben op bezoek bij zijn zusje
en werd licht gewond. Zijn zusje was
er ernstiger aan toe en moest meer
dan twee maanden lang in het nood
ziekenhuis (thans het verzorgingshuis
Irene) worden verpleegd na eerste hulp
te hebben gehad in de lunchroom van
De Graaf dat toen was ingericht als
Whermachtsheim. De heer Gijs Duin
ker bezweek later aan zijn
verwondingen.
Aangrijpend
Ben verhuisde naar Trijn van der Vis in
Oosterend en vanaf dat adres schreef
hij de hiernaast gereproduceerde brief
naar huis, een brief die als typerend
kan worden beschouwd voor de tien
tallen brieven en kaartjes die in die da
gen door Amsterdammertjes of hun
peegouders werden geschreven en
waarin de voor Texel rampzalige Rus
senoorlog aangrijpender in de herinne
ring wordt teruggeroepen dan histo
risch deskundige geschiedschrijvers la
ter ooit zouden kunnen doen. Opval
lend en soms onthutsend is dat uit de
brieven ook blijkt dat het leven intus
sen wél doorging met al zijn kleine en
grote beslommeringen. Dat het konijn
negen jongen had gehad, was voor
een kind van negen jaar een belangrijk
feit dat niet onvermeld mocht blijven.
Ben van Maurik woont tegenwoordig
in Limburg en zijn zuster in Diemen.
Beiden zijn present op de Amsterdam
se dag die het comité Texel 40 jaar vrij
op zaterdag 11 mei houdt. Ze hebben
wel geaarzeld alvorens ze zich defini
tief inschreven. De confrontatie met
het verleden doet nog altijd pijn, meer
zelfs dan in de eerste jaren na de oor
log. Bij de tientallen telefoongesprek
ken die de comitéleden de laatste
maanden met Amsterdammertjes heb
ben gevoerd, bleek dat gevoel vrij al
gemeen te zijn. Sommigen zijn bang
voor de emotie die misschien zal
oplaaien als kinderen en pleegouders
elkaar ontmoeten of als plechtige her
denkingen zouden worden georgani
seerd. Elly van Weerdenburg-van Mau
rik: „Maar we komen toch. We zijn
bang dat we spijt krijgen als we het
niet doen. We willen graag mevrouw
Duinker nog eens ontmoeten en even
tueel andere oude bekenden. Ben wil
de eerst niet, maar toen hij de KRO
uitzending Adres Onbekend hoorde die
helemaal aan de Amsterdammertjes
was besteed, vond ook hij dat hij niet
moest wegblijven."
jBlSÜ
«ijst m
mmm vs
81» T«;*l
MHHHK?1
Een foto uit 1942 van Jan Plaatje") en zijn vrouw en hun pleegkinderen, de 7-jarige Annie
Prosper en haar 9-jarige broertje Cor. Na de oorlog hebben de kinderen Prosper geen enkel
contact meer gehad met hun pleegouders; tot onlangs de relatie werd hersteld als gevolg
van de naspeuringen van het comité. Annie en Cor zullen present zijn op de Amsterdamse
dag en vrijwel zeker zal het niet de laatste keer zijn dat zij naar Texel gaan.
4;
Elly van Maurikltweede van rechts)die bij de beschieting van Den Burg werd gewond, samen met de zusters Doree en Schipper
kele verpleegkundigen en patiënten voor het noodziekenhuis.
Samen met de Russen op de foto. Op de voorgrond in het midden het 9-jarige Amsterdammertje Tillie Buining, links Sara Pranger
rechts Geertje Henstra. De achterste rij van rechts naar links Bartha, Frits en Meindert Bugel en Grietje Henstra. De overige persom u/g
de foto zijn Georgiërs, waaronder „Sandor" (derde van links hurkend). Tillie Buining was ondergebracht bij de familie J. Bügel in Di
en was met broertjes van resp. 10 en 13 jaar naar Texel gekomen. Tillie Hebing-Buining schreef ons dat ze destijds een liedje had gt
dat alsvo/gt luidde: Amsterdam die grote stad, Haarlem is een vuilnisvat. Den Helder is een kraaiennest en Texel dat is allerbest.
foongesprekken en brieven.
Levende herinnering
Opvallend was dat de kinderen van
destijds zich merendeels haarscherp
hun tijd op Texel herinneren, vaak be
ter dan hun pleegouders of andere ou
deren die bij de organisatie van de
transporten waren betrokken, al hangt
dat natuurlijk wel af van de leeftijd.
Mensen die destijds vier of vijf jaar
oud waren, weten er niet zoveel meer
van maar kinderen vanaf een jaar of
tien hebben alles perfect in zich opge
nomen, hoewel ze vaak de belang
rijkste gegevens, zoals de namen van
hun pleegouders niet meer wisten.
Aan de hand van de gedetailleerde
omschrijving van de omgeving waarin
ze hadden verkeerd, konden de comi
téleden ze vaak met weinig moeite
„thuisbrengen". Meestal tot vreugde
van de Amsterdammertjes en hun
pleegouders of de nabestaanden daar
van, maar soms ook niet. Het feit dat
zoveel Amsterdammertjes nooit meer
van zich hebben laten horen wordt
door veel Texelaars onbegrijpelijk ge
vonden. „Ze hoefden ons heus niet
dankbaar te zijn, maar het zou toch
niet meer dan normaal zijn geweest
dat de kinderen of hun ouders later
nog eens hadden geschreven, gebeld
of op bezoek waren geweest? Het is
wel wat laat om daar nu pas aan te
denken. Ik vind het best dat het comi
té die dag organiseert, maar voor mij
hoeft het niet", aldus een ex-
pleegmoeder.
Waarom nu pas?
Het comité zat ook met dat probleem
en probeerde in de gesprekken die elke
geslaagde speuractie opleverde, ophel
dering te krijgen. Dat is vrij aardig ge
lukt. Allereerst was er de reeds ge
noemde Russenoorlog waarin de
Amsterdammertjes, ver van huis en
haard en op een kwetsbare leeftijd, te
rechtkwamen en waarbij drie van hen
om het leven kwamen terwijl enige
tientallen werden gewond, soms zo
ernstig dat ze maandenlang, eerst op
Texel en daarna in Amsterdam
moesten worden verpleegd. Van dege
nen die er wel goed afkwamen hebben
sommigen gezien dat mensen werden
doodgeschoten of dat 't huis waarin zij
zaten door granaten werd verwoest,
waarbij ook mensen omkwamen of
deerlijk werden gewond. Of ze
moesten in doodsangst samen met
hun pleeggezin vluchten onder een re
gen van kogels en granaatschervi
van het dorp naar een boerderiji
de ene boerderij naar de andere,
Een Amsterdammertje dat in eert
buitendorpen had gezeten, verti
dat tijdens de beschieting de pit
ders waren gevlucht en haar in
niek hadden vergeten of haar nil
den kunnen vinden. Het 6-jarige
