\msterdamse dag werd
iest van herkenning
n herinnering
oortje Schrama „pleegmoeder aller Amsterdammertjes'
NSDAG 15 MEI 1985
TEXELSE COURANT
PAGINA 7
zaterdag gehouden „Amsterdamse dag" is een geslaagd
st geworden, dat precies heeft beantwoord aan de bedoe
ïen van de organisatoren van het comité Texel 40 jaar vrij.
is gelukt het contact tussen vele tientallen families te
^stellen in een ongedwongen sfeer. Alles wijst erop dat
nu blijvende contacten zijn.
Jr ging het om", aldus comitélid
de Graaf, die meer dan een half
ijcsleden met het idee kwam om
I eünie te organiseren voor mensen
's kind de hongerwinter op Texel
doorgebracht. Sindsdien heeft
gmen met Nettie Jongejan, Nies
tóórn en andere leden en mede-
sis van het comité het grootste
van haar vrije tijd besteed aan het
oren en „thuisbrengen" van
terdammertjes. Tal van dagbladen
iok de radio verleenden medewer-
door melding te maken van het
tief, waardoor de Amsterdammer-
werden gestimuleerd om zich te
en. Het was de enige mogelijk-
ze op te sporen want be-
wbaqr adressenmateriaal was er
tisch niet. De honderden mensen
zich aanmelden kregen een schrif-
;e uitnodiging en konden zich aan
daarvan definitief voor de
iierdamse Dag opgeven.
Veel meer
hitiatiefnemers dachten in eerste
antie niet meer dan ongeveer hon-
Amsterdammertjes voor de reünie
innen inschrijven. Weliswaar zijn
jds ongeveer 600 kinderen op het
id te gast geweest, maar mensen
arvaring hebben met het organise-
van reünies wisten te vertellen dat
na zo'n lange tijd niet lukt om
dan een zesde van dit aantal bij
te krijgen. In die veertig jaar
ben dood en ziekte al een flinke tol
st. Ook zijn veel mensen geëmi-
id. Verder moest er rekening mee
len gehouden dat niet iedereen zin
in zo'n reünie. Dat gold in dit.ge^
het bijzonder omdat al gauw
elijk werd dat de Amsterdammer
van destijds lang niet allemaal
wegend goede herinneringen be
en aan het eiland, in verband met
fauma's van de Russenoorlog.,
begroting was dan ook op 100
sterdammertjes gebaseerd. Mede
grond daarvan kende de gemeente
lsubsidies toe, maar al gauw bleek
dit bedrag veel te laag zou zijn.
meer dan 300 Amsterdammertjes
d contact gelegd en meer dan 200
herschreven zich uiteindelijk in.
ir kwamen hun partners en eventu-
andere familieleden nog bij.
Doorgaan
om er na het inschrijven
de honderdste de rem niet op te
en, werd bewust genomen al was
er wel veel financieel risico aan ver
sden. Maria de Graaf: ,,We waren
intussen van doordrongen dat die
sterdamse dag heel wat meer zou
men zijn dan alleen maar een gezel-
'eestje. Veel Amsterdammertjes
nden het zelf ook een probleem dat
na 1945 nooit meer een voet op het
md hadden gezet en waren wel blij
een aanleiding om dat nu eindelijk
iweer te doen en daarmee met
tverleden in het reine te komen,
«sen die er verstand van hebben,
zeiden dat we goed werk deden. Dus
zijn we doorgegaan met inschrijven
totdat het echt niet meer kon. De
boot was toen vol en ook de capaci
teit van de eetzaal van De Lindeboom
was toen zo'n beetje benut. Het zou
een chaos zijn geworden als we nog
verder waren gegaan. De afgelopen
weken hebben we tientallen Amster
dammertjes die er nog bijwilden, moe
ten afwijzen. Kom maar een andere
keer naar Texel, hebben we gezegd.
Bij het zoeken van hun pleegouders en
andere bekenden van destijds hebben
we hen wel kunnen helpen."
Honderd Amsterdammertjes extra met
aanhang betekende dat het comité
geldbronnen moest aanboren om een
financiële ramp te voorkomen. Bij
voorbaat stond vast dat geen aanvraag
om aanvullende subsidie bij de ge
meenteraad zou worden ingediend.
Het raadslid dat meende hiertegen te
moeten waarschuwen maakte zich dus
overbodige zorgen. Positiever dan dit
raadsgeluid was de geste van de afde
ling Texel van Horeca Nederland die
het belang van het initiatief inzag en
met een bijdrage van 71500,— veel
opluchting gaf. De Amsterdamse dag
was maar één van de activiteiten die
door het comité Texel 40 jaar vrij zou
den worden georganiseerd. Besloten
werd enkele minder belangrijke maar
wel begrote activiteiten te schrappen
zodat er meer geld overbleef voor de
Amsterdammertjes.
In natura
Er werd met succes een beroep ge
daan op tal van personen en onderne
mingen om de reünie in natura te
steunen door levensmiddelen tegen
gereduceerd tarief of gratis beschik
baar te stellen. Veel dank is het comi
té verschuldigd aan onder meer de
Hema, slagerij Ott, de groenten en
fruithandels Van der Vis en Van Etten,
Albert Heijn, Goënga (die vijf rollades
gaf voor broodjesbeleg), Bakkerij Dros
in Oudeschild en zuivelfabriek De
Eendracht.
De begroting was daarmee nog (lang)
niet sluitend, wat leidde tot het initia
tief om de grote bronzen medaille
„Texel wenst u vrede en vrijheid" die
de Amsterdammertjes na afloop van
de dag als herinnering zouden ontvan
gen in een grotere oplaag te laten ma
ken, zodat een aantal ook voor ander
publiek te koop zou zijn. De gemeente
maakte dankbaar van deze mogelijk
heid gebruik door 70 medailles te
bestellen en ook veel particulieren heb
ben zich door overmaking van 725,—
of f27,50 van zo'n medaille verzekerd
en daarmee het comité van wat extra
geld.
geen kosten aan hadden. Zelfs het
„gelaggie" waarmee de muzikale me
dewerkers van de Boerenkapel van het
KTF, de muziekvereniging Excelsior, re-
vuegroep De Flierefluiters en de het
dixieorkest Monkey's Revival zouden
worden beloond, werd geschrapt.
Ook het oorspronkelijk bestelde aantal
autobussen waarmee de Amsterdam
mertjes een rondrit zouden maken over
het eiland werd met twee verminderd,
wat mogelijk was omdat in de rondrit
een pauze van anderhalf uur zat. De
bedoeling was dat elke groep van ca.
100 personen deze pauze bij toerbeurt
zou beleven op het terrein van het
Maritiem Museum. Er stond dan tel
kens buscapaciteit ter beschikking van
de volgende groep. Dit organisatori
sche hoogstandje is niet helemaal
geslaagd. De bussen sloten niet goed
had men laten weten dat de voorgeno
men „cruise" van anderhalf uur tot
één uur moest worden bekort. Maar
tijdens de vaart bleek het vervoersaan
bod in Den Helder niet erg groot en
kreeg het comité het half uurtje extra
er toch nog bij. Dat kwam goed van
pas, want aan boord was die tijd hard
nodig voor het spontane ontmoetings-
feest dat zich daar ontwikkelde.
Het was zeer druk aan boord. „Een
aangename chaos", aldus één van de
organisatoren. Die drukte ontstond
niet zozeer door de Amsterdammertjes
maar door hun pleegouders en andere
relaties die om 9.00 uur in 't Horntje
gratis op de speciale boot mochten
om hun gasten af te halen. Bijna drie
honderd Texelaars maakten van deze
mogelijkheid gebruik, zodat de officiële
maximum capaciteit van het schip
(750 passagiers) werd overschreden
toen de Amsterdammertjes daar in
Den Helder nog bijkwamen.
Veel mensen hadden al tevoren con
tact gehad en wisten elkaar snel te
vinden. Anderen moesten langdurig
naamkaartjes lezen alvorens zij „hun"
Amsterdammertje de hand konden
schudden. Via de geluidsinstallatie riep
het comité voortdurend namen af van
De Amsterdammertjes verdringen zich rond de demonstraties op het terrein van het Maritiem I
Geen gelaggie
Krap was het echter nog steeds zodat
de harde afspraak werd gemaakt dat
iedereen die op een of andere manier
aan de Amsterdamse dag zou meewer
ken, dat zoveel mogelijk gratis zou
moeten doen, als ze er tenminste zelf
op elkaar aan waardoor in enkele ge
vallen groepen Amsterdammertjes te
lang moesten wachten, wat onder de
kille winderige omstandigheden niet
aangenaam was. Aan de dag als ge
heel heeft het echter weinig afbreuk
gedaan, vooral omdat de stemming
prima was.
„Ik ben een Amsterdammertje"
Alle Amsterdammertjes die aan de reü
nie deelnamen hadden tevoren herken
ningkaartjes gehad, voorzien van hun
naam. Voor zover ze met de auto wa
ren gekomen, waren deze wagens her
kenbaar aan een strook achter de
voorruit „Ik ben een Amsterdammertje
en ik ben op weg naar Texel!" De al
dus te herkennen auto's werden door
Teso, die het allemaal uitstekend had
georganiseerd in een aparte rij gezet
zodat zij vlot de speciale boot opkon
den. Als gevolg van het niet tijdig uit
het dok komen van de Molengat had
Teso het „nautische" onderdeel van
de Amsterdamse dag op het laatste
moment anders moeten regelen. Om
dat het gewone vervoer naar Texel niet
al te veel oponthoud mocht krijgen
zoekenden en gezochten, die elkaar
dan even later konden begroeten.
De boerenkapel van het Koninklijk
Texels Fanfare droeg op uitstekende
wijze bij aan een sfeer waarin de emo
tie binnen de perken kon blijven. Wat
niet wegnam dat er af en toe toch tra
nen vloeiden.
Gastvrijheid
Een hartelijk welkomstwoord werd uit
gesproken door burgemeester J.A. En
gelvaart. Hij legde uit dat Texelaars de
gastvrijheid hoog in het vaandel heb
ben staan, van nature, maar ook om
dat zij van het toerisme moeten leven.
Engelvaart zag het verlenen van gast
vrijheid als een effectief middel om de
vrede te dienen. „Mensen die met el
kaar praten, eten en drinken; brengen
respect op voor eikaars overtuiging,
ras of culturele achtergrond en zullen
daardoor niet zo gauw met elkaar in
conflict raken. Het bij elkaar op bezoek
gaan zou zelfs wereldwijd moeten ge
beuren waardoor een competitie kan
ontstaan in sport en cultuur inplaats
van met wapens."
Engelvaart voegde er aan toe dat ook
Doortje van Sambeek-Schrama luistert bewogen naar het voorlezen van de tekst van de
oorkonde.
moest veel geïmproviseerd worden.
Toch heeft het voldoening gegeven dat
we die 600 kostgangers er een tijdje bij
hadden. We hopen dat u het niet bij
deze dag zult laten en dat u later nog
eens naar Texel zult komen, beseffend
hoe goed wij moeten passen op zaken
die zo heel vanzelfsprekend lijken en
waar andere bewoners van deze we
reld ook recht op hebben, namelijk
vrede, vrijheid, voedsel en onderdak."
Gasten
Het comité had enkele officiële gasten
voor de Amsterdamse dag uitgeno
digd. Het gemeentebestuur van
Amsterdam werd vertegenwoordigd
door secretaris Dr. H. van Ruller. Hij
zou aanvankelijk alleen de boottocht
meemaken en op eigen gelegenheid
wat rond kijken op het eiland (waar hij
nooit eerder was geweest) maar hij
vond het zo leuk dat hij het hele pro
gramma meemaakte. De andere gast
was de hoogbejaarde emeritus pastoor
Riswick (destijds van de parochie van
De Cocksdorp) die veel Amsterdam
mertjes naar Texel heeft gehaald om
dat hij dat een meer effectieve wijze
van hulpverlening vond dan het tel
kens zenden van voedselpakketten.
Pleegmoeder
Ondanks de uitspraak dat de Amster
damse dag niet bedoeld was om Texel
dankbaarheid te betuigen voor de hulp
die in de oorlog was ondervonden,
had een groepje Amsterdammertjes
het comité toch benaderd met het
voorstel om „iets" te doen. In overleg
werd toen besloten om hulde te bren
gen aan één pleegmoeder en daarmee
aan alle anderen die er destijds onder
moeilijke omstandigheden een of twee
Amsterdammertjes in hun familie kre
gen. Het comité had van een Amster
damse familie een aangrijpende brief
gekregen, waarin melding werd ge
maakt van de bijzondere inspanningen
die Dora Schrama (thans „tante"
Doortje van Sambeek-Schrama) zich
getroostte om Amsterdammertjes te
helpen. De familie Schrama verleende
al vroeg in de oorlog onderdak aan de
betreffende familie en stuurde vele
voedselpakketten. Harry de Graaf las
een fragment voor uit de brief: „Toen
begon de echte hongerwinter. Het was
koud, we hadden erge honger. De kin
deren lagen dood in de portieken. Op
een avond toen we bij de carbidlamp
en het noodkacheltje zaten, werd er
op de deur gebonsd. Mijn moeder
ging voorzichtig kijken, want het kon
den Duitsers zijn. Maar wie stapte
daar even later binnen, doornat en
(Lees verder op pagina 8)
nieuwsgierigheid drijfveer is geweest
voor de Amsterdamse dag. „We wil
den wel eens weten wat er van al die
kinderen is geworden. Zoals moeders
hun leven lang geïntereseerd blijven in
het wel en wee van hun kinderen,
voelen pleegmoeders zich betrokken bij
het lot van hun pleegkinderen. We wil
den gewoon weten hoe het met jullie
gaat."
Vanzelfsprekend
Nadrukkelijk wees Engelvaart erop dat
het comité niet uit is op het verwerven
van dankbaarheid. „Gastvrijheid is
voor ons vanzelfsprekend." Engelvaart
zag de Amsterdamse dag ook als ver
steviging van de banden die Texel
heeft met de hoofdstad. Het eiland
had altijd al historische banden met de
dichtstbijzijnde grote stad, omdat ge
durende eeuwen de schepen van
handels- en oorlogsvloot van de rede
van Texel vertrokken wat belangrijke
gevolgen had voor de welvaart op het
eiland. „De komst van de Amsterdam
mertjes in 1945 veroorzaakte geen wel
vaart. Er was eten op Texel maar het
lag niet voor het opscheppen en er
Hoorn toont het geschenk van Mundesley. Naast hem NOS-journallst Hans Verhoeven uit Engeland.
Overzicht van de schouwburgzaal van De Lindeboom waar de Amsterdamse Dag met een broodmaaltijd werd besloten.
