Kemphaantjes, vreemde vogels
Kindertekeningen muntten
uit door orginaliteit
Improviseren bij geslaagd
pinkstertoernooi
Klaas Jan van der Vis;;
wint surfwedstrijd
Multi-instrumentalist
Sumy in De Koog
PAGINA 8
TEXELSE COURANT
VRIJDAG 31 MEM jD
om te paren zijn het de honkmanne-
tjes die verreweg het meest in de gele
genheid (op hun eigen honk) zijn een
wijfje te bevruchten. Daarnaast krijgen
ook de satellietmannen nogal eens een
kansje. De randmannetjes komen er
wat dat betreft het meest bekaaid van
af, maar ouder en sterker geworden
kunnen die natuurlijk promoveren naar
honkmannetjes. Aan die steeds weer
terugkerende vechtpartijen tussen de
honk- en randmannetjes op van jaar
op jaar dezelfde plaatsen, dankt de
kemphaan zijn naam. Over het ont
staan van deze toch wel ingewikkelde
structuur is al heel wat afgedacht en
gestudeerd. Er bestaan ook wel ideëen
over, maar dat zou wat te ver voeren
ook dat hier te gaan uitleggen. In ie
der geval is het zo dat het een goed
systeem is, waarmee de kemphaan het
al vele eeuwen uithoudt.
Texel
Buiten de broedtijd zijn kemphanen op
Texel in de lagere weidegebieden op
vele plaatsen aan te treffen, maar dus
als onopvallende vogels. In de broed
tijd is er eigenlijk maar één plaats waar
vooral vanaf half april en in.begin mei
de soort regelmatig is te zien. Dat is
Waalenburg. Nu, eind mei, moeten we
vanaf De Staart of Westerboersweg al
weer heel goed zoeken om ze te ont
dekken in het steeds hoger wordende
gras. Kemphanen zijn in onze contrei
en geen algemene broedvogels. Per
jaar komen er dan ook tientallen voge
laars uit zo ongeveer alle West-
Europese landen naar Texel om o.a.
deze soort te zien. Steevast sturen we
die naar Waalenburg waar nog eens
honderden anderen de faam van het
gebied kennende al vanaf de wegen
de drassige weilanden afzoeken. He
laas wordt dat toch bijna van jaar op
jaar moeilijker. Vroeger was dat wel
anders. Overal op de lage weilanden
langs Texels oostkust en in de nieuwe
polders leefden kemphaantjes. Maar
net zoals in heel Nederland hebben
ontwatering en intensievere landbouw-
methodenm voor een catastrofale ach
teruitgang van de soort gezorgd.
Waarschijnlijk is daar nu nog maar
zo'n 10% over van vroeger. We dan
ken het aan de reservaten van Natuur
monumenten dat er nog kemphaantjes
op Texel zijn. Of drie drassige gebie
den groot genoeg zijn om de soort
voor Texel in een redelijk aantal te be
houden is echter nog maar de vraag.
En zouden ze uiteindelijk verdwijnen
dan is Texel een stuk armer geworden
en een toeristische trekpleister van de
eerste orde kwijt!
Adriaan Dijksen
Het jaarlijks Pinkstertoernooi van Texel
se Boys is mede dank zij het fraaie
weer een succes geworden, al
moesten met enig kunst en vliegwerk
wel enige organisatorische problemen
worden opgelost. Enkele afberichten
kwamen rijkelijk laat en maakten het
nodig het hele programma om te zet
ten. Daarbij ontstond het probleem dat
er 19 deelnemende elftallen waren, één
te kort om alle elftallen evenveel
wedstrijden te kunnen laten spelen.
Inderhaast werd toen nog een vierde
Texelse Boys-elftal gevormd, bestaan
de uit „kneusjes", oud-spelers en nog
mat loslopende mensen die als het
"All-Stars"elftal in het strijdperk tra
den. Dat de bal vreemd kan rollen
bleek al spoedig want uitgerekend dit
team bereikte met drie overwinningen
en een gelijkspel de eerste plaats in
hun poule van standaardteams. In de
spannende finale tegen nummer één
van de andere poule "Cabauw" moest
All Stars echter met 1-0 het onderspit
delven. Het samenstellen van dit gele
genheidsteam is volgens de organisatie
echter wel ten koste gegaan van ande
re Boys-teams die mede daardoor niet
al te hoog eindigden.
Na Cabauw en de All Stars was de
eindstand bij de elftallen:
3de WPB, 4de SVJ, 5de Vogelenzang,
6de Alw. Forward, 7de Tex.Boys, 8ste
DSOV, 9de RKVV Velsen en 10de
Beemster.
Bij de reserveteams ging de strijd om
de hoogste eer tussen Alw. Forward 2
en het team van Schalkwijk. Alw. For
ward won overtuigend met 3—1. Hier
was de verdere eindstand:
3de Berdum, 4de Vogelenzang 2, 5de
Texel 3, 6de Tex.Boys 2, 7de DSOV 2,
8ste Cabauw 2, 9de Velsen 2 en 10de
Tex. Boys 3.
In totaal werden in deze twee dagen
in 50 wedstrijden I80 doelpunten
geproduceerd.
Ne! Koorn-Kikkert reikt de prijs uit aan de jongste deelnemer Floortje Janssen.
De door de Windsurfclub „Texel
2e Pinksterdag gehouden wedstri
werd gevaren onder wisselvallige
weersomstandigheden. Voor deze
wedstrijd hadden 24 deelnemers
schreven. Ook de jeugdleden wai
goed vertegenwoordigd.
Om 12.00 uur werd gestart metï
wind. Al snel bleek dat de strijd
de eerste plaats tussen Klaas Ja'
der Vis en André v.d. Berg zout
Het werd stuivertje wisselen. De
3e manche won André, de 2e er
Klaas Jan. Doordat Klaas Jan de
laatste manche won werd hij win
van de wedstrijd. De gebroedeis
Veij hadden ook hun dag. Robw
de A-poule 3e en zijn jongere brt
Kenneth vlak achter de kopgroep
de B-poule, wat een prima prest:
was.
De 3 manches voor de pauze we
met weinig wind gevaren, maart
de pauze trok de wind flink aan.
de start van de 4e manche bleek
snel dat sommige een te groot n
hadden en ze konden de manche
ook niet uitvaren. Tijdens de 4et
che kwam de politie op de dijk c
waarschuwen voor buien met rw
windstoten kracht 11. De wedstri
commissie besloot toen om de
wedstrijd af te blazen.
Mede door het mooie weer had t
surfclub over belangstelling niett
gen en waren veel surfrekreanter
toeschouwers naar Dijkmanshuizt
gekomen.
Ook nu bleek weer dat een goeó
sportakkommodatie geen overbö
luxe is.
Uitslag surfwedstrijd:
A-poule:
1. Klaas Jan v.d. Vis; 2. Andrév
Berg; 3. Rob de Veij; 4. Mark vs
selberghe; 5. Jan v.d. Vis.
B-poule:
1. Kenneth de Veij; 2. Menno Lot
3. Jacob Roeper; 4. André Barho
5. Werner Jas.
Beste dame:
Renate Kramer.
Een groepje vogels, voedsel zoekend
op vochtig weiland. Ze zijn niet hele
maal grijs of bruinig met een tamelijk
lange snavel en lange poten. Ze lijken
wat op een tureluur, maar dat kunnen
het niet zijn. Die hebben immers rode
poten en een rode snavel terwijl deze
vogels gele of groene poten hebben.
Wat zijn dat voor vogels? Ik kan ze
niet in de boekjes vinden. Een vraag
die me, in het winterhalfjaar, meerma
len gesteld is. Steltlopers zonder dui
delijke kenmerken, foeragerend op
grasland blijken meestal kemphanen te
zijn. In niet te strenge winters blijft de
ze soort, net zoals de kievit, nogal
eens achter. Ze zijn dan natuurlijk in
het winterkleed en dat betekent: wei
nig opvallend. Vandaar de steeds weer
terugkerende vraag: wat zijn dat voor
vogels?
Kragemaker
In deze tijd van het jaar hoeft de de
terminatie geen probleem te zijn. Dat
wil zeggen bij de mannetjes. Die heb
ben nu grote, opvallende kragen die
ook als de veren plat tegen het li
chaam liggen v^n een afstand al op
vallen. De kemphennetjes echter blij
ven even onopvallend als in de winter
en zijn nu het gras wat hoger wordt
nog moeilijker te ontdekken en te her
kennen. Die halskragen en oorpluimen
van de mannetjes beginnen in de loop
van april steeds verder uit te groeien
en kunnen enorm in kleur varieren. Al
le combinaties van zwart, wit, rood-
ren en wagens moesten er voor inhou
den en langzaam en voorzichtig passe
ren. De kemphanen zijn in het voorjaar
zo gebonden aan die plaatsen dat ze
zelfs voor de mensen nauwelijks willen
wijken en soms tot op enkele meters
zijn te benaderen. Het is fout daardoor
te denken dat de dieren heel mak zijn
en zich niets van de mens zouden
aantrekken. Waarschijnlijk kloppen de
vogelhartjes wel 2 a 3 maal zo snel en
raken de dieren toch in een soort
stress-situatie. Het is dan ook geen
wonder dat de aren^ op de weg in
Waalenburg op den duur toch is
verdwenen.
Verschillende mannetjes
Op de arena gebeurt min of meer in
het klein wat andere vogels groter
aanpakken; er wordt een eigen gebied
je (territorium) verdedigd. Waar bij
voorbeeld de grutto z'n hele leefgebied
vrij van soortgenoten houdt om daarin
rustig te kunnen broeden en voldoen
de voedsel te kunnen vinden voor zijn
familie, verdedigt de kemphaan één
heel klein plekje op de arena. Een
plaatsje (honk genoemd) dat maar net
iets groter is dan zijn zitplaats. Hij
houdt dit bezet om eens rustig, of lie-
vet eigen plekje te hebben om met
een wijfje te kunnen paren. Want de
wijfjes namelijk leven in de broedtijd
helemaal alleen en zoeken zo'n arena
alleen op om te paren. Daarna gaan ze
hun eigen weg; maken een nest in
lang gras, leggen eieren, bebroeden ze
bruin en geel-bruin kunnen we vinden.
Heel toepasselijk is de Texelse naam
kragemaker voor de kemphaan. Maar
zoals ook bij de officiële naam kemp
haan is hierbij alleen gekeken naar de
mannen. Kunnen we bij die Neder
landse naam nog spreken van hanen
en hennen, bij de Texelse naam is het
verschil niet te maken. Kragenmaakster
klinkt niet en klopt niet, want zoals
gezegd bij de wijsjes verandert er niets
aan het verenkleed. En dat is maar
goed ook want het zijn alleen de
vrouwtjes die voor het broeden op
draaien en zij zijn dus alleen maar ge
baat bij een goede schutkleur en zeker
niet bij een opvallend verenpak.
Vechtersbazen?
Kemphanen, met nadruk op hanen,
zijn echte vechtersbazen. Tenminste zo
staan de dieren bekend. Inderdaad,
het onderling vechten of bakkeleien is
één van de bekendste en opvallendste
kenmerken van de kragemakers. Toch
zijn het niet zulke extreme ruziemakers
als wel eens gedacht wordt. De heel
speciale levenswijze maakt echter dit
vechten extra opvallend. Het zit alle
maal nogal ingewikkeld in elkaar maar
toch wil ik hier een poging wagen
e.e.a. zo kort mogelijk duidelijk te
maken.
In onze gedachtenwereld gaat het in
de natuur net zoals bij de mensheid.
Een vrouwtje en mannetje leven (ge
durende enige tijd) samen, krijgen na
geslacht en zorgen er bepaalde tijd
voor. Voor een (groot) aantal vogel
soorten gaat dat op, maar voor andere
juist ook niet. Vooral in de groep van
de steltlopers vinden we veel „uitzon
deringen". Echte uitzonderingen zijn
het niet, daarvoor komt het nog veel
te veel voor. We kunnen het gewoon
een andere levenswijze noemen.
De kemphaan is dus één van de soor
ten die het anders doet. Geen paartjes
die hun broedgebied tegen soortgeno
ten vergedigen. Geen mannetjes die
door zang een wijfje proberen te lok
ken en hun gebied afbakenen. Ook be
moeien de heren zich op geen enkele
manier met nestelen, broeden of de
opvoeding der jongen.
Kemphanen (de mannetjes dus) verza
melen zich in het voorjaar op bepaalde
plaatsen, de zogenaamde arena's. De
ze plekjes zijn doorgaans dezelfde en
de dieren zijn deze vele jaren trouw.
Pachtig is het bij Thijsse of Drijver te
lezen hoe vroeger in Waalenburg zo'n
arena midden op de weg lag. De kar
en zorgen voor de jongen. Geen
haantje komt daar nog aan te pas. Die
„eigen weg" is soms ook nog een lan
ge. Dat wil zeggen ze broeden lang
niet altijd in de buurt van een arena.
Op Vlieland bijvoorbeeld worden wel
eens legsels gevonden zonder dat er
ooit een haantje gezien is. Waarschijn
lijk zijn die hennetjes dus al op Texel
bevrucht. Maar vele, honderden kilo
meters noordelijker dan de meest
noordelijke arena worden zelfs nog jon
ge kemphaantjes uitgebroed.
Mogelijkerwijs paren in Scandinavië
broedende hennetjes al bij ons in
West-Europa. De situatie op de arena
waar de heren met regelmatig gebak
kelei hun honken verdedigen is wat in
gewikkelder dan op het eerste oog
lijkt. Er zijn namelijk twee soorten
mannetjes. Haantjes die vast op een
bepaalde arena horen (de onafhankelij
ke mannetjes) en haantjes die er niet
echt bij horen, in de buurt rondhangen
en van arena naar arena kunnen zwer
ven. Dit worden de satellietmannetjes
genoemd. Het merkwaardige is dat de
ze twee soorten herkenbaar zijn. De
onafhankelijke mannetjes hebben altijd
donkere, zwarte of bruine, kragen, de
satellieten altijd lichte (witte of gele
kragen).
Een satellietmannetje wordt nooit een
onafhankelijk mannetje en doet er ook
niet echt pogingen toe. Populair ge
zegd liggen ze in de omgeving van
een arena op de loer om te kijken of
ze toch niet gauw even een wijfje
„kunnen pakken". En dat lukt ze nogal
eens want de vrouwtjes vinden juist
de „blonde" mannen nogal aantrekke
lijk. Op die manier blijven de satellie
ten bestaan. Hun status en de kleur
van de kraag is immers erfelijk vastge
legd. Zouden ze nooit aan bod komen
dan waren ze snel uitgestorven!
Verschillende onafhankelijken
De meeste vechtpartijen spelen zich
niet af tussen de onafhankelijke en sa
tellietmannetjes, maar tussen de onaf
hankelijke (de donkere dus) mannetjes
onderling. Hierin vinden we namelijk
ook twee groepen: de honkmannetjes
en de randmannetjes. De honkmanne
tjes zijn de sterkste, oudste of meest
ervaren dieren die er in slagen een ei
gen honk vast te houden. De rand
mannetjes zijn de dieren die steeds
weer opnieuw proberen zich een
plaatsje op de arena te veroveren,
maar daar (nog) niet in slagen. Omdat
de wijfjes toch naar de arena komen
de „Amsterdammertjes". Het beoorde
len van de tekeningen is een hele klus
geweest, maar woensdagmiddag was
het zover dat de prijzen (bestaande uit
teken- en kleurbenodigheden) konden
worden uitgereikt. Dat gebeurde door
Nel Koorn-Kikkert in de Openbare
Bibliotheek.
De deelnemende kinderden waren on-
De tekenwedstrijd die het comi
té Texel 40 jaar vrij voor de leer
lingen van de kleuter- en lagere
scholen organiseerde, heeft 450
inzendingen opgeleverd.
De jury was nogal onder de in
druk van de gemiddelde kwali
teit en vooral van de originali
teit. Op vaak heel oorspronkelij
ke en fantasievolle wijze waren
de kinderen met het onderwerp
Vrede en vrijheid" bezig
geweest.
Dat was voor een belangrijk deel
te danken aan de begleiding van
hun leerkrachten die tevoren over
dit onderwerp in de klas hadden
gesproken, veelal gebruik makend
van verhalen, gedichten en ander
inspirerend informatiemateriaal dat
hen door de organisatoren Hans
van Heerwaarden en Nel Koorn-
Kikkert was aangereikt.
Aan de wedstrijd werd deelgenomen
door CVO-School, Thijsseschool, Kom-
passchool, Bruinvis-school, de School
met de Bijbel en de Woelige Hoek. De
tekeningen hangen momenteel in de
Openbare Bibliotheek en zullen daar
nog ruim een week te zien zijn, tege
lijk met de expositie van foto's en an
der herinneringsmateriaal betreffende
Een der tekeningenvijanden van weleer schudden elkaar de hand, terwijl op de act n
grond geweren, kanonnen en ander wapentuig in vlammen opgaat. tekening van dl
8-jarige Pieter Kuiper van de School met de Bijbel).
scheiden internationale hit met het
nummer „Where were you, last night"
en wordt in de concertrecensies vooral
vergeleken met Prince.
Indachtig dat imago is onlangs een
maxi-single opgenomen met zijn ruige
bewerking van Prince-successen en
deze „Prince-Mix" heeft hitnoteringen
in Frankrijk, Zwitserland, Luxemburg
en Duitsland. Sumy treedt zaterdag
avond twee keer op en de zaal gaat
open om 20.00 uur. De entree is ƒ4,—.
Zaterdagavond treedt de multi-
instrumentalist en zanger Sumy,
afkomstig uit Suriname, op in dis
cotheek De Toekomst in De Koog.
Sumy is vooral gespecialiseerd op key
boards en werkte o.a. samen met
American Gipsy. Sumy had een be-
derverdeeld in drie leeftijdscateg: ee
kleuterscholen, 7-10 jaar en 10 jas re
ouder. Voor elke categorie waren
gelijkwaardige prijsjes
bij niet alleen werd gelet op de
technische kwaliteiten maar voorsler
de wijze waarop aan het thema
te was gegeven. Bij de
gingen de prijzen naar de
Floortje Janssen, de 5-jarige
Vlas en de 6-jarige Marlies Koorn it<
de categorie 7-10 jaar waren de p
winnaars Gina Boorsma, Cissy va
Heerwaarden en Pieter Kuiper en
de 10 jarigen en ouderen ging de
naar Saskia Koopman, Esther Hu-
Jan neke van der Vis.
