ixel-fan Jo Engelvaart in de VUT ,Voor burgemeesters eldt: eruit is eruit!" *0 Jrg Tbssen dijk en duinenrij Afscheid JöAG 27 AUGUSTUS 1985 TEXELSE COURANT PAGINA 5 sje maar niet denkt dat ik ga zeggen hoe mijn opvolger het it doen, daar ben ik principieel tegen." Dat was de reactie van ■I's huidige burgemeester toen wij hem vroegen om een inter- bij zijn afscheid deze week. Een interview waar hij verder van mee instemde: „Openbaarheid heb ik altijd heel belangrijk onden." Het zal gaan over de mens die Texels eerste burger in de afgelopen zeven jaar. Een periode die deze week wordt psloten, want Jo Engelvaart doet na woensdag nergens meer mee, met uitzondering van de plaatselijke reddingcommissie, bestuur van het vliegveld en het bestuur van het lager beroep- iderwijs. De twee laatstgenoemde functies worden spoedig gelegd als de nieuwe burgemeester de portefeuilles heeft Jeeld. jaar geleden, voor zijn komst het eiland, verklaarde Jo Engel- lin de krant dat hij altijd had ge- zijn carriere als burgemeester Texel af te sluiten. Die liefde voor is er nog steeds, hij is zelfs de burgemeester die na zijn ontslag blijft wonen. Zijn mening over het en zijn bewoners is in de loop en genuanceerder geworden, kan niet anders. Destijds noemde Texelaars „prettige mensen met spontaan, open karakter." De fa- jEngelvaart kende het eiland al I vele vakanties. Nu zegt hij eerlijk het wel wat anders is om hier te "in dan om als toerist op Texel te ïaar als we verder doorpraten blij- toch de goede herinneringen aan jmgang met de mensen veruit in neerderheid te zijn: „Bijvoorbeeld it,- bij de opening van de jubileum ten in De Cocksdorp. Ik zou die ning verrichten, maar een paar da- daarvoor overleed Gerrit de Haan Je begrafenis begon praktisch op Ifde tijdstip als het feest. Arie van het feestcomité zei dat er gewacht zou worden. Ik waar- iwde hem dat het meer dan een uur zou wordèn. Bijna twee uur het oorspronkelijk afgesproken itip kwam ik in een bomvolle en warme feesttent, maar er was land die zuur reageerde. Integen- veel mensen zeiden dat het wel ijk voor me moest zijn om na aangrijpende begrafenis een feest penen. Als dat niet spontaan en Het verhaal typeert niet al- houding van de Texelaars in lent. Het is zeker ook kenmerkend Jo Engelvaart, een man met een rp oog voor het positieve in de is, een burgemeester die tot zijn otste hoogte komt als hij in harmo ten werken. Geen vergelijking van de hoofdtaken voor de burge- sster is de „bestuurlijke coördina- Dat wil zoveel zeggen als het laten verlopen van de contacten ||en het college, de raad en het Jlielijk apparaat. Engelvaart heeft I pi wat ervaring op dit terrein, niet in zat hij zelf in de raad van Mon- kendam waar hij ook wethouder is ieest, hij is ook secretarie- btenaar geweest en secretaris- ningmeester bij een Hoogheem- Ischap. En als burgemeester van huizen kende hij een periode waar- ij tegelijk drie gemeentebesturen zich had, in verband met de ge- sntelijke herindeling. Toch waagt hij niet aan een vergelijking van de schillende colleges waar hij op Texel werkte. „Een vergelijking met die isre gemeentebesturen gaat al heie niet op, want Texel is een grotere merite met meer en ingewikkelder blemen. Bovendien is het besturen constant aan veranderingen onder- g. Zo hebben we nu te maken met lidsnota's op steeds meer gebie- Vroeger ontbrak dat. Dan was beleid vaak veel minder eenvor- die nota's zijn wat dat betreft uit- fflnd. Ze nemen een hoop werk uit fden want je hoeft alleen nog maar n te nemen in uitzonde- isgevallen, verder ligt er vast wat er Kuren moet. Bovendien is de con- «mogelijkheid voor de burgqrs veel 'er. Dat is goed, het beleid wordt ïdoor veel objectiever." ftvee colleges waar Engelvaart op el mee heeft gewerkt verschillen delijk. Om te beginnen al het ver- Hn ervaring. „Dat eerste college, 'zaten mensen in die al een lange 'ring hadden en ik kwam daar als «uwe Texelaar" tussen. In het be ten je dan sterk afhankelijk van de toenaren en de wethouders, maar was snel voorbij. Als burgemeester bestuurder was ik natuurlijk al wel "ren. Het tweede college bevatte 'n maar nieuwe wethouders en "zaten de secretaris en ik als erva- reensen tussen." Diep praten 1 Engelvaart op dat eerste college minder „vat" dan op het tweede? „Die vraag is eigenlijk niet aan de or de. Ik ben me er altijd goed van be wust geweest dat ik als ambtenaar met gekozen volksvertegenwoordigers werkte. Zij hebben het vertrouwen van de bevolking en in feite moeten zij de beslissingen nemen. Wel hebben we, de secretaris en ik, direct in het begin bij het tweede college voorgesteld het aantal commissies sterk terug te bren gen tot één per lid van het college. Zoiets kan alleen als je met een nieu we ploeg begint." Hoe gaat dat pre cies, het werken met een college? Is de burgemeester een soort mentor, wordt het een vriendenclub? „Mét het tweede college hebben we ingevoerd dat naast het reguliere overleg elke dinsdagmorgen er af en toe beleidsver- gaderingen worden gehouden over ac tuele onderwerpen. De betreffende wethouder kan dan al zijn problemen spuien en dan zitten we soms erg diep te praten. Toch zou ik het niet willen omschrijven als een vriendenclub, maar het is wel belang rijk dat er wederzijds respect is en de wil om tot eensluidende beslissingen te komen. Ik heb bij verschil van me ning wel twee stemmen maar het is altijd beter met een unaniem stand punt naar buiten te komen. Het is echter ook soms mijn taak om bijvoor beeld de ambtenaren in bescherming te nemen en het is ook wel eens voor gekomen dat ik me ervan bewust was dat ik in feite rijksambtenaar ben. Dat kwam overigens bijna nooit voor, de burgemeester is er dan ook meer voor de gemeente dan voor het rijk, naar mijn overtuiging." Griezelig Die aanvallen op het ambtenarencorps, daar houdt Engelvaart duidelijk niet van: „Ik vind dat een griezelig pad. Op Texel zijn er soms felle aanvallen op de ambtenaren en ik weet niet waar dat van komt. Wij hebben een grote secretarie en vóór een beslissing genomen kan worden, moeten veel mensen er naar kijken, meer dan in mijn vorige gemeente, maar het is hier ook professioneler. Bovendien, vooral door die beleidsnota's is de snelheid van afwerken ook hoger geworden sinds ik hier ben". Toen Engelvaart naar Texel kwam ver klaarde hij dat de raadsvergaderingen binnen één tot twee uur afgelopen zouden moeten zijn. Dat is niet waar gemaakt, maar hij is niet ontevreden. „De keren dat het later dan elf uur is geworden zijn op de vingers van één hand te tellen. Laatst hadden we een discussie over de ingekomen stukken, of dat niet te lang duurde. Dat geloof ik niet, dat zijn ook raadsstukken. Er zijn soms discussies die lang duren maar dat moet kunnen, het moet toch mogelijk zijn je mening te geven." Eenheid Er wordt nogal eens gezegd dat met name de huidige raad het niet zo best doet. „Dat valt best mee. Een raad moet een eenheid worden, met be houd van de politieke verschillen. Pas dan kan er in harmonie gewerkt wor den. Wij lachen in de wandelgangen toch heel wat af. Wat je ook niet moet vergeten is dat de raad bestaat uit amateurs en dat is maar goed ook. Een raad van louter deskundigen zou leiden tot een technocratie. Wat ik wel gevaarlijk vind is dat we als college nogal eens aangewezen waren op de oppositie. Een wethouder zou het ver trouwen moeten hebben van zijn frac tie. Dat ging in de vorige raad wel be ter. Die harmonie is echt nodig. Ik figuren lijken krachtig, maar ze struike len heel vaak." Een tijdje terug kreeg de raad een brief dat er in de Texelse gemeenteraad re latief erg weinig vrouwen zitten, min der dan elders in de provincie. „De drempel voor vrouwen lijkt hoog. Dat is bijvoorbeeld in het ambtenarencorps al minder. Misschien dat ze geen be langstelling hebben voor het raads werk. Een vrouw als burgemeester op Texel? Dat moet absoluut kunnen." Engelvaart heeft niets te maken met het benoemen van zijn opvolger/ster. „Die hoef ik ook niet in te werken, dat is wel gek. Ik zou overigens nooit van te voren willen zeggen waar en voor wie de volgende burgemeester op moet passen, dat zou helemaal ver keerd zijn. Wel heb ik nu voor de se cretaris en de „loco" in telegramstijl op papier gezet waar ik mee bezig ben en wat knelpunten zijn". Indringend Opvallend is dat Engelvaart de bestuurlijke coördinatie niet als zijn zwaarste taak beschouwde. Voor het omschrijven van de portefeuille „per soneel en organisatie" haalt hij wel een zware term uit de kast: „indrin gend". „Je komt daar de mens ook tegen. In mijn periode zijn we bezig geweest deze taak professioneel aan te pakken. Daarvóór werd het niet slecht wordt: „Zoals laatst, met de aanhou ding van die veertien jongelui waar die messenvechters tussen zaten. Daar waren al meer klachten over geweest. Ik heb dan vrij veel overleg met de po litie en je moet een beleid vaststellen: rammen we erop of wachten we af? Ik leef dan altijd enorm mee met die poli tiemensen, daar zitten ook jonge va ders tussen. Overigens hebben we de ze zomer een uitstekende ploeg ge had. Het hele seizoen hebben we in de nacht zes man op straat gehad en dat is heel collegiaal opgelost." De bemoeienis van de burgemeester met de openbare orde gaat verder dan de meeste mensen weten. Zo wordt hij bijvoorbeeld bij elke onnatuurlijke dood gewaarschuwd: „Als ik midden in de nacht door de politie wordt op gebeld weet ik dat er rottigheid is, een ongeluk, een verdrinking, een zelf- gedaan, maar nu hebben we mensen die er voor opgeleid zijn. We hebben een functiewaarderingsonderzoek op gezet, en beoordelingscriteria gemaakt zodat we mensen en hun „stoel" kun nen beoordelen. Het is niet zo dat rond de feestdagen eens wordt geke ken hoe iemand het doet". Over de uitkomsten van het onderzoek kwam met name vanuit de bond nogal wat weerstand: „Daar kan ik niets over zeggen, de beroepen lopen nog. Dit is een jonge organisatievorm, die zich nog moet settelen. Wel kan ik stellen dat er hard wordt gewerkt. Natuurlijk zijn er „beulen" en mensen die dat niet zijn, maar als iedereen zich voor honderd procent geeft, gaat het goed." In vergelijking met zijn vorige gemeen ten vindt Engelvaart dat de Texelse ge meente goed draait: „Er wordt bijvoor beeld goed omgegaan met inspraak, kijk maar eens naar de plannen voor het welzijn, de inspraak op het gebied van de ruimtelijke ordening, bijvoor beeld met commissievergaderingen in dorpen. Er is altijd wel publiek bij raadsvergaderingen en er komt nooit rottigheid uit dat publiek. Wel heb ik gemerkt dat de grote openbaarheid die wij betrachten angst oproept bij men sen die met bouwaanvragen en derge lijke komen. Wij hadden gedacht dat die angst vanzelf zou slijten, maar mis schien moeten we' de plannen toch onder ons houden tot ze in de com missie komen. Soms werkt openbaar heid helemaal niet zo goed, zoals bij voorbeeld met die Peyton Place- discussie die we in de krant hebben gehad over het zwemparadijs, dat kan dodelijk zijn." Rottigheid Het woord „harmonie" valt vaak tij dens het gesprek. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de vervelendste kan ten van het werk voor Jo Engelvaart die momenten zijn dat de harmonie in de Texelse samenleving bedreigd moord. Vooral zelfmoorden vind ik ver schrikkelijk. In zekere zin heeft ieder recht op die beslissing. Hoewel ik weet dat ik er niet verantwoordelijk voor ben, heb ik elke keer weer heel sterk het gevoel dat er op zo'n mo ment met de gemeenschap iets niet goed is. Dat geeft me een gevoel van onmacht." Dat gevoel krijgt Engelvaart ook als er burgers met problemen bij hem komen die hij niet op kan lossen. „Als er bij voorbeeld iemand met klachten komt die in de buurt van een dancing woont, dat is echt wel wat anders dan wonen in een slaapstraat. De mensen denken dan dat de regels niet worden toegepast, terwijl je het probleem domweg niet oplossen kan. Dat vind ik naar." Functioneert Engelvaart in momenten van crisis, van volslagen gebrek aan harmonie, minder goed dan in een prettige overlegsituatie? „Nee, ik blijf goed werken. Je moet daarbij niet ver geten dat bijvoorbeeld de samenwer king met de politie in dergelijke situa ties heel belangrijk is en die verloopt wel degelijk in goede harmonie". Hulpverlening De burgemeester is niet alleen hoofd van de politie, ook de brandweer hoort tot zijn taken. Het is bekend dat de brandweer in de afgelopen jaren steeds meer bij hulpverlening betrok ken is geraakt. „Die hulpverleningswa gen die we hier hebben, heeft zijn geld al dubbel en dwars terugver diend." Ook bij die hulpverlening komt natuurlijk nogal eens narigheid voor: „Die jongens van de brandweer moe ten soms ook hele verhalen kwijt, een mens kan nou eenmaal niet overal te gen. Ik krijg soms tot in de finesses te horen hoe ongelukken zich hebben af gespeeld. Dan valt het me elke keer weer op hoe grandioos ze hun werk doen, dat is echt niet in cijfers uit te drukken. Ze zijn ook uitbundig bereid om te studeren en dat komt de kwali teit van het werk natuurlijk ten goede". De brandweer staat voor uitbreiding van het takenpakket. De Bescherming Burgerbevolking, ook een verantwoor delijkheid van de burgemeester, wordt opgeheven en de taken van de BB worden overgeheveld naar het Rode Kruis en de brandweer. „Tot nog toe heeft Texel niets van die BB gewerkt, want er was geen afdeling op het ei land en .de eilanders waren niet nood- wachtplichtig. Dat zal nu anders wor den, volgend jaar moet de brandweer worden uitgebreid met een stuk of 16 vrijwilligers, waarvoor dan ook mate rieel deze kant opkomt. Dat zal niet makkelijk worden; met zo'n immens grote brandweer kan je niet uitrukken. Er zullen ook nogal wat EHBO-ers moeten komen bij het Rode Kruis, maar er zijn op het eiland al vrij veel mensen die een dergelijke opleiding gevolgd hebben." Engelvaart vertelde brieven te hebben geschreven om er voor te zorgen dat Texel eigen BB-voorzieningen krijgt. „Je praat over een instelling die actief wordt in oorlogstijd of bij natuurram pen. Dan moeten we niet van de over kant afhankelijk zijn." Een ander aspect van de veiligheid op Texel is de kustbewaking. „De burge meester wordt altijd gebeld bij abnor maal hoog water. Als het alarm is in getrokken bellen ze wéér, soms om vijf uur in de nacht. Feitelijk is het bestrij den van de kustafslag een zaak van rijkswaterstaat, maar de gemeenteraad praat er toch ook over en ik heb in de werkgroep gezeten die dat grote on derzoek naar mogelijke oplossingen heeft verricht. Met de uitkomst, zand- suppletie, ben ik heel blij. Ik heb altijd al geroepen dat de Texelse Noordzee kust niet volgelegd kan worden met strandhoofden en asfalt. We hebben een mooi zandstrand, de recreatie is belangrijk en het doet me goed dat daar rekening mee is gehouden". Weigering Op Texel lijkt het een nauwelijks actu eel onderwerp, maar één van de taken van de burgemeester is het verlenen van verblijfsvergunningen aan buiten landers. Daar is voor zover bekend nooit discussie over. Ruim een jaar ge leden blijkt Texel echter wel in aanra king te zijn geweest met de vreemde lingenwetgeving. „Net als in Anna Paulowna waren er hier nogal wat Po len, een stuk of 25, die op het land werkten. Het ministerie van justitie had gevraagd scherp op te letten en als er Polen zouden komen, ze weg te sturen, door toepassing van de vreem delingenwet. Ik heb kenbaar gemaakt dat ik dat weigerde en daar heb ik nooit meer iets van gehoord. Over An na Paulowna zijn destijds kamervragen gesteld, dat trok nogal aandacht in de pers." Engelvaart vertelde in dit ver band: „De penning die aan de ambts keten van de burgemeester hangt ver toont aan één kant het wapen van de gemeente en aan de andere kant het wapen van het rijk. Dat geeft duidelijk het spanningveld aan, je bent rijk sambtenaar die voor de belangen van de gemeente op moet komen. Een ou de burgemeesterswijsheid is dat je aan de ambtsketen kan zien waar de bur gemeester het meeste belang aan hecht. Als hij het gemeente wapen voor heeft, dan zal hij meer voor de gemeente kiezen. Als hij het rijkswapen toont is de hoogste over heid belangrijker. Het is echter duide lijk geworden in de loop der jaren dat burgemeesters veel meer voor de ge meente kiezen. Dat is ook officieel ge constateerd in de evaluatie die is op gesteld over het ambt." Engelvaart heeft nóg een keer gewei gerd de wet uit te voeren. De bekende beslissing om voor de bollenschuur van De Ridder een bouwvergunning af te geven terwijl de procedure nog gaande was, had door de burge meester voor vernietiging moeten wor den voorgedragen. „Ik heb een brief gestuurd dat ik dat weigerde wegens het negatieve maatschappelijke effect dat daar vanuit zou gaan. Daar hoor je dan niets meer van". Het toepassen van de vreemdelingen wet blijkt soms ook leuke kanten te hebben. Het volkomen reglementair en zonder complicaties verlenen van ver blijfsvergunningen aan wetenschappers uit India die een tijdje bij het NIOZ te gast waren, leverde een dankbare reac tie op van de ambassadrice van dat land. Zij zou het eiland bezoeken, maar officiële verplichtingen verhinder den dat. Het was ook wel eens minder leuk. „Ik heb een keer twee illegale Chinezen moeten uitwijzen. Die wer den naar Peking gestuurd, maar daar was het beleid in die tijd dat ze direct weer werden teruggestuurd en die kwamen toen in een kamp dat speci aal voor dergelijke gevallen was inge richt in Rotterdam. Verder krijgen we eigenlijk alleen maar aanvragen voor een verblijfsvergunning van mensen die hier gewoon komen werken. Er zijn geen asielzoekers bij en er is ook geen sprake van schrijnende armoe, wat wel het geval was met die Polen." Strandvonderij Zo onbekend als het vreemdelingenbe leid is, zo bekend is dat de burge meester hoofd van de strandvonderij is. Engelvaart's opvattingen daarover zijn al eerder in de publiciteit geweest. Hij doet niet moeilijk over een stukje hout waarvan de herkomst toch niet meer te achterhalen is maar hij vindt door Klaas Bonne Wie op de hoogste ladder staat Die moet toch vaak ervaren Dat hij blootgesteld is aan kritiek Der onderstaande schare Hij moet zus, en hij moet zo En hij mag nooit versagen Al wrikt men aan de laatste tree. Die zijn gewicht moet dragen Maar onze burgemeester hield Zich altijd stevig staande En baant zich nu een weg terug En schaart zich bij de gaanden Misschien heb ik wei niet het recht Om hier de kaart te schudden Maar ik was toch ook een schaap Temidden van zijn kudde En misschien zijn wij niet eensgezind Zoals ik hem benader Maar in mijn ogen b/eef hij mens Een echte burgervader. wel dat er sprake moet zijn van een eerlijke competitie. „Het moet niet zo zijn dat de één met een jeep het hele strand leeghaalt, terwijl degeen die zo'n wagen niet kan betalen achter het net vist. Overigens gaat het uitstekend op Texel. Ik kan me best voorstellen dat er wat blikken melkpoeder uit die container zijn verdwenen, maar als het erop aankomt kan je op de Texelse jut ters bouwen. Na de ramp met de Ac- tiv, een schip dat mijn vrouw van nabij kende, bleken er aangespoelde voor werpen verborgen te zijn. Toen bekend werd wat er met schip en opvarenden gebeurd was, zijn de betreffende men sen helemaal uit zichzelf die spullen komen brengen, uit piëteit. Dat vind ik getuigen van grote klasse." Engelvaart heeft veel binding met de zee. Hij is zelf een enthousiast zeiler en hij maakte indruk op de bemanning van de reddingboot met zijn „zeevast heid". Hij is dan ook heel blij dat hij lid kan blijven van de plaatselijke com missie van de KNZHRM. Gaat Engelvaart zelf jutten als hij in de VUT zit? „Dat is niet nodig. Onze boerderij is van een fervent jutter ge weest en die heeft zoveel hout op geslagen dat ik nog jaren werk heb voor ik daar doorheen ben". De zee is nog op een andere manier belangrijk voor Engelvaart: de Wad denzee, inclusief het Duitse en Deense gedeelte, is één groot ecosysteem, een gebied waarin alle leven in één biologi sche kringloop zit. Het is daarom heel goed dat er conferenties zijn waarbij de gemeentebesturen van die drie nati onaliteiten bij elkaar zitten om te pra ten over mogelijkheden tot samenwer king en gemeenschappelijke proble men. Bovendien hebben we hier in Nederland een uniek overlegorgaan, waarin alle drie de bestuursniveau's op voet van gelijkheid deelnemen. Ik vond het jammer dat ik met dat werk moet ophouden, want dat heeft echt mijn hart, ik vind dat heel belangrijk". Deeltijd Toen Engelvaart en zijn vrouw naar Texel kwamen dachten ze voor een moeilijke taak, maar een mooie uitda ging te staan. Nu, terugblikkend, zegt Engelvaart dat het niet echt zwaar is gebleken. Hij vindt, na ruim veertig jaar gewerkt te hebben, dat het mooi is geweest, maarm „als er een deeltijd-vut zou zijn zou ik er voor kiezen." Zijn vrouw, Trine Engelvaart-Nierop, vindt het kennelijk niet erg dat aan het zeer drukke burgemeestersleven („werkweken van zeventig uur waren geen uitzondering") een eind komt. Ook zij voelt zich prima thuis op het eiland. Daarmee is de voorspelling van een Texelse dame uitgekomen. Die maakte de eerste keer kennis met me vrouw Engelvaart en zei: „U bent ten minste niet zo'n mevrouw met perma nent en zo, u zult hier vast goed aar den". Een burgemeestersvrouw levert een behoorlijk aandeel in het werk van haar man, met name op het niet te onderschatten terrein van de represen tatie. Bovendien was mevrouw Engel vaart actief in het Mevrouw De Koning Hulpcomité dat vorig jaar op Texel een zeer geslaagde inzameling hield voor de actie „Eén voor Afrika". Die inza meling brengt Engelvaart weer op het karakter van de Texelaars: „Dat is één van de dingen die hier uitstekend ver lopen, zo'n actie, of bijvoorbeeld het van de grond tillen van een vakantie huis voor spierdystrofiepatiënten. Het is me opgevallen dat de Texelaars zich dan achteraf niet op de borst lopen te rammen." Engelvaart is zonder enige twijfel één van de vriendelijkste en meest toegan kelijke burgemeesters die Texel gekend heeft. „Ik merk vaak dat er een drem pel is bij de mensen. Als ik naar ze heb geluisterd danken ze me soms daarvoor, maar aan een kwartje heb je meer, zeg ik dan altijd. Het contact met de mensen soms heel vertrouwelijk, dat is belangrijk en die drempel moet zo laag mogelijk zijn. Ik propageer niet dat ik op straat wordt nageroepen met „hé Jo, wacht eens effies", een zekere stijl hoort er toch ook bij. Maar dat contact, daar gaat het om."

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1985 | | pagina 5