Oud ambacht in
oude centrale
ACÜND4
Ingrijpende restauratie Traanroeier
Passagiers: actie tegen
treinvertragingen
m
Via S-bocht naar
opstelterrein
Bijeenkomst van
begeleidingsgroep
over borstkanker
Bingo en klaverjassen
voor ouderen
~w
m
Opnieuw dammende schaker
3
Knipperlicht
afgeknapt
TEXELSE COURANT
PAGINA 9
DINSDAG 14 JANUARI 1986
Als gevolg van een nieuwe fase waarin
de aanpassingswerkzaamheden op het
haventerrein van 't Horntje komen te
verkeren, wordt met ingang van mor
gen de toegang tot het opstelterrein
veranderd. Automobilisten die naar het
nieuwe opstelterrein willen rijden moe
ten, komende van Den Burg een
scherpe bocht naar links maken en
twintig meter verder weer naar rechts.
Ter plaatse wordt voor de verandering
gewaarschuwd. Het is belangrijk dat
men het haventerrein rustig oprijdt, zo
dat men niet door de mogelijk toch
nog onverwachte bocht wordt verrast.
Vanuit het Groene Kruis Texel is een
begeleidingsgroep borstkanker gestart.
In de groep zitten vrouwen die zelf
met borstkanker te maken hebben (ge
had) en een wijkverpleegster. De be
doeling is om zelf ervaringen uit te
wisselen en bij vragen en problemen er
met elkaar over te praten. Er is één
keer per maand een bijeenkomst in het
wijkgebouw aan de Witte Kruislaan 19,
Den Burg. De eerstvolgende bijeen
komst is op maandag 20 januari om
14.15 uur. Belangstellenden kunnen
voor informatie bellen naar het Groene
Kruis (tussen 16.30 en 17.30 uur), tele
foon 02220-3241, vragen naar Marja
van Etten.
Tijdens de maand januari worden in de
Buureton voor ouderen zowel een bin
gomiddag als een klaverjasdrive ge
houden. De kaarten voor de bingo zijn
verkrijgbaar in de Buureton op vrijdag
middag 17 januari van 15.00 tot 17.00
uur of ze kunnen telefonisch besteld
worden bij mevrouw J. Wassenaar
(02220-2181). De eigenlijke bingo is een
week later op vrijdag 24 januari, aan
vang 14.00 uur.
Donderdag 30 januari wordt er om
13.30 uur gestart met een klaverjasdri
ve voor ouderen. Er wordt gespeeld
met losse maat. Opgave is elke don
derdagmiddag mogelijk in de Buure
ton, of telefonisch (02220-3533) bij D.
Huizinga.
Nico Maas en Gerrit Smit aan het werk in de oude centrale.
molen gesloopt worden. De mensen
die dat karwei moesten opknappen lie
ten het achtkant met een kraan van
het tafelement af trekken, waarna het
geheel een val van vijf meter maakte.
Dat was de bedoeling, zo'n achtkant
weegt tientallen tonnen en ze dachten
dat het door de klap wel uit elkaar zou
vallen. Vergeet het maar, ze konden
het zo weer terugzetten, het vervorm
de zelfs niet." Zelfs brand kan een
echt goed achtkant eigenlijk niet de
ren: ,Wij zitten allebei bij de brand
weer. Daar zijn we ooit bijgekomen
omdat er toen niemand bijzat die echt
iets van molens wist. Bij ons in de
Zaanstreek zijn natuurlijk veel molens.
Als zo'n ding eenmaal brandt en er
komt een gaatje in het dak heb je na
tuurlijk een geweldige schoorsteen.
Wij hebben eens een brand meege
maakt, wij zaten toen zelf nog niet bij
de brandweer, die molen brandde echt
als een fakkel. Ze hebben het achtkant
toen uit elkaar getrokken omdat ze
bang waren dat het in zou storten,
maar dat was echt niet nodig ge
weest. Als zo'n dikke balk een uur
staat te branden is hij misschien vijf
centimeter ingebrand. Dan is hij echt
nog sterk genoeg en binnen een uur is
zo'n brand wel geblust."
Een achtkant moet ook sterk zijn. Niet
alleen moeten de niet geringe krachten
van de wind opgevangen worden. Als
de molen draait bestaat ook de kans
op trillingen en dat rammelt elke
constructie uit elkaar.
Ook daarvan is echter niets te merken,
mits er natuurlijk echte vaklui aan het
werk zijn geweest, die passende ver
bindingen gemaakt hebben.
Provincie
De Traanroeier is eigendom van de
provincie en in beheer bij het provinci- I
aal electriciteitsbedrijf, afdeling Texel.
De provincie kan natuurlijk niet met
lapmiddelen in de weer gaan, zoals
vroeger molenaars die op de rand van i
het bestaansminimum moesten leven,
of zoals de gemeente, die helemaal
geen geld had om het gebouw te
restaureren. Daarom heeft de provincie
de molen vele jaren terug voor een
gulden van de gemeente overgeno
men. Dat lijkt goedkoop maar de be
drijfsleider van het Texelse PEN-bedrijf,
Wim ten Have, vertelt dat er jaarlijks
gemiddeld zo'n 50.000 gulden bij
moet. Dan is er al rekening mee ge
houden dat de Traanroeier per jaar on
geveer ƒ7000,—, nog geen vijftien pro
cent, terugverdient.
Dit jaar wordt er tussen de anderhalf
en twee ton in de molen gestoken,
maar gevoegd bij de vernieuwing van
Ooit ronkten er de generatoren die Texel van stroom voorzagen De oude
Texelstroomcentrale in Den Burg is nu het decor voor een heel ander
ma°rma,L? Htel!|khe|id' H<!t 9ekl°P van hamer en beitel, een hoop mooie
™ouT htï oö't houtkruMen' een 9rote stapel buitenmaatse stukken
timm mas,6n van ze''boten zo populaire Oregon Pine Twee
veTbTnd nnen !T'9 Z"n °P d6 millimet6r nauwkeurig passende hout-
aan i» h 2 8en gr0te constructie waar geen rechte hoek
rnn«t ®ke"nen 'a„De timmerlieden zijn molenmakers uit Zaandijk de
constructie hoort bij het achtkant van de Oudeschilder molen de
Dinsdag 14 januari
|De gemeenteraad vergadert in het
iraadhuis, aanvang 19.30 uur.
Woensdag 15 januari
De Plattelandsvrouwen van de afdeling
De Cocksdorp-Eierland hebben in het
Eierlandsche Huis de jaarvergaderinq-
20.00 uur. a'
Opnieuw liet een schaker zich overha-
en tot het damspel; na M. Vittali, J.
-iverwijn en F. Bos was het deze keer
Zoetelief die zich tijdens de cluba-
'ond van de damclub niet onbetuigd
et. Th. Hin was hem overigens wel
Ie baas. Ook een zeer goede prestatie
verd geleverd door M. Riemens, hij
Wong A. Sijtsma tot het uiterste en
as in het eindspel moest Riemens ca-
itulerpn. In de partij L. Boonman te
en J. Everwijn haalden beiden al
roeg een dam, deze gingen echter
srloren en tenslotte trok Boonman
an het langste eind. J. Eelman zag
an meerslagwending' over het hoofd
ïgen KI. Burger, daardoor liep de par-
remise. J. van Heerwaarden, die de
atste weken erg goed in vorm is,
ist J. Hin op een degelijke manier te
adwingen. J. de Wolf verslikte zich in
in combinatie met slagkeus van J.
ooijberg, dit kostte De Wolf drie
hijven en de partij. M. Vittali en W.
i-ikker hadden een trage start, in de
dnoodfase die daarop volgde wist
ttali de partij te beslissen. P. Kooi-
an had lange tijd de beste papieren
gen KI. Bakker maar op het eind
rkeek hij zich een vakje en toen liep
partij remise. J. Trap boekte zijn
rste overwinning ten koste van C.
I ike, daardoor staat Trap nu weer op
G. Dros en P. de Wolf waren
n elkaar gewaagd, ondanks een leef-
Isverschil van meer dan 60 jaar (I),
■k hier een remise. De langste partij
'.'am traditiegetrouw van H. van de
.tering, deze keer tegen F. Bos,
um na middernacht werd tot remise
3 ploten',
tslagen:
glv.d. Wetering-F! Bos 1 1
Hin-J. van Heerwaarden 0—2
I Bakker-P. Kooiman 0—2
i de Wolf-J. Hooijberg 0—2
i Vittali-W. Bakker 2—0
j Dros-P. de Wolf 1_1
B Riemens-A. Sijtsma 0-2
{Trap-C. Vinke 2—0
_)oonman-J. Everwijn 2—0
:elman-KI. Burger 1 1
Hin-G. Zoetelief 2—0
dstaande vrijdag de damsimultaan
jt R. Clerc, aanvang 19.30 uur in de
fnkorf. ledereen is van harte wel-
p- De denksportvijfkamp voor
rns gaat door, nadere aankondigin-
volgen.
Een molen is geen grote stenen koker,
zoals bijvoorbeeld een fabrieks-
t schoorsteen, maar een achthoekige
constructie van dikke balken die met
steen, planken of riet is bedekt. Die
constructie heet het achtkant. De acht
staande palen staan op het „tafele
ment", dat is een achtkantige ring, als
het goed is ook van hout, die ligt op
de stenen muur van de begane grond-
verdieping en die bovendien wordt on
dersteund door acht zware palen, de
„penanten". Alles wat dus boven die
begane grond zit is achtkant en dat is
een behoorlijk eind de lucht in. Bij de
Traanroeier was deze constructie voor
het grootste deel verrot en afgezien
van de bovenste vijf meter zal het
achtkant worden vervangen. Dat bo
venste stuk is al vervangen door een
nieuw deel van eikenhout toen de mo
len in 1964 werd „geëlectrificeerd".
Van deze ingrijpende verbouwing zal
overigens aan de buitenkant niet zo
veel te zien zijn. Boven de ingang van
de molen wordt een gat in de muur
gemaakt waardoor de acht tot tien
meter lange achtkantstijlen (de staan
ders), de legeringen (de liggers), de
korbelen (schuine steunbalken) en de
balken van de kruisverbanden naar
binnen worden gestoken. Het geheel
wordt dan in de molen in elkaar gezet.
Stuk voor stuk
De achtkantstijlen en het bijbehorende
houtwerk voor de verbanden worden
dan stuk voor stuk in de bestaande
constructie ingepast. Hier en daar vin
den ook uitbreidingen plaats. Zo zitten
er nu in het onderste deel geen kruis
verbanden en die komen er wel. Bij
verbouwingen in het verleden is soms
gekozen voor „tijdelijke" oplossingen.
Zo zijn er bijvoorbeeld slechte acht
kantstijlen vervangen door oude duk
dalven, die dan vervolgens met wat
hout van mindere kwaliteit en veel
houtdraadbouten vast werden gezet.
Dat werkte wel, de molen staat nog
steeds overeind, maar de liefhebben
van ouderwetse degelijkheid zouden er
met voor kiezen. Die liefhebbers zullen
echter bepaald wel genot beleven aan
de manier waarop de molenbouwers
Nico Maas en Gerrit Smit het geheel
nu aanpakken. Er komt geen spijker
aan te pas, het achtkant komt in el
kaar met passende houtverbindingen
die worden opgesloten met houten
pennen.
Een extra moeilijkheid is dat de molen
„geschrankt" is. Hij staat een beetje
scheef, net als de toren van Pisa. Dat
is goed te zien aan de manier waarop
de as die het wiekenstel verbind met
de electromotor beneden door de mo
len heenloopt. Als alles recht zou zijn
geweest zou die precies door het mid
den van het gebouw naar beneden lo
pen, maar zoals zelfs al op de hierbij
afgedrukte tekening te zien is, komt hij
onderin naast het midden uit. Dat
scheve komt door het lapwerk dat in
het verleden is verricht om de molen
voor zo weinig mogelijk geld nog een
paar jaar door te laten draaien. Recht
zetten kan niet meer, de bouwers
moeten zich aanpassen aan de hoek
van het gebouw, ledereen die wel"
eens met een zwaaihaak in de weer is
geweest, weet dat dat al moeilijk is bij
„gewone" niet-haakse hoeken. Nu
moet er dus een constructie worden
gemaakt die achtkantig is en die naar
boven toe taps toeloopt, terwijl dat
geheel dan nog eens scheefstaat.
Sterk
Zo n achtkant ziet er degelijk genoeg
uit, er worden balken verwerkt van
dertig bij veertig centimeter in omtrek,
maar hoe sterk is het nou? Maas en
Smit kunnen daar smakelijke verhalen
over vertellen: „Er moest eens een
een voorneem van lapwerk, zoals dat vroe
ger werd aangebracht.
de wieken en de verbetering van de
kap die in de afgelopen jaren werden
gerealiseerd is de molen dan groten
deels weer voor langere termijn veilig
te noemen. Het is geen punt van dis
cussie dat de Traanroeier in het dorp
Oudeschild monumentale waarde heeft
en kennelijk is de provincie daar ge
voelig voor.
Naast het vervangen van het achtkant
zullen er in de muren van de beneden
verdieping ramen worden gemaakt.
Die hebben er vroeger ook ingezeten.
Dat is echter niet de enige reden, de
molen staat op een laag stuk grond en
dat is vochtig. Een goede ventilatie is
noodzakelijk. De molenbouwers zijn nu
een maand bezig. Ongeveer in maart
moeten ze klaar zijn.
Legeringen
Korbelen
Achtkantsstijlen
en gat-verbindingen in vast. Toen de acht hoeken in de dertiger jaren lerZt bhkeónfn ze ht" T 'chtkants'!iian zaten er met pen.
strjlen vest Hout dat zit opgesloten en niet kan ademen verrót echter ón dat ór den ook "JIÓ .T' 4<"°" sWs"
lappen gelegd, waarop Azobé „tegels" komen te liggen Daar zit Mno.tïn waar ÓÓJ? 9°be"rd °P da stokken beton loden
tegels liggen dos los op het talelement. Door de grote gewichten die Ór op ruften fó dól f staan. Die
„n 91"f tot waar het achtkant vernieuwd word? De aanheóhtbid fan he ÓL "Tl
De trein uit de richting Amsterdam komt niet altijd op tijd
aan in Den Helder, met het gevolg dat mensen die op weg
zijn naar Texel de boot missen en dus een uur vertraging
oplopen. Slachtoffers van dit verschijnsel zijn onder meer
weekendgangers die vrijdagavond gebruik willen maken van
de boot van half zeven.
Dit zijn kruisverbanden. Die dragen behoorlijk bij aan de stijfheid van de molen.
Volgens de dienstregeling van de trein
moet dat kunnen want de trein be
hoort om 18.19 uur in Den Helder aan
te komen. Als de mensen dan vlot in
de bus stappen komen ze op tijd aan
op de haven, temeer daar de boot
doorgaans op de van het NS-station
afkomstige bus wacht. Herhaaldelijk
komt de trein echter zoveel vertraagd
in Den Helder aan dat de bus er niet
op kan wachten. Soms wel enkele
tientallen passagiers moeten zich dan
een uur zien te vermaken in de weinig
gezellige stationsomgeving of op een
andere manier naar de haven gaan om
de boot daar af te wachten. Vaak is
het nodig om naar huis te bellen om
te voorkomen dat eventuele afhalers
voor niets naar 't Horntje rijden. Dat is
allemaal erg vervelend.
Mevrouw Willie Boer uit Den Burg die
elke vrijdag naar Amsterdam reist voor
een opleiding hoort tot de passaqiers
die met deze herhaaldelijke vertragin
gen geen genoegen neemt. Een bijko
mend probleem voor haar is dat zij
voor haar thuisblijvende kinderen een
oppas nodig heeft die dus langer moet
blijven wat kosten met zich mee
brengt. Ze heeft een boze brief naar
de NS geschreven en ze heeft ook te
lefonisch contact gehad met de spoor
wegen. Daarbij kreeg ze te horen dat
de vertraging het gevolg is van het feit
dat de betreffende trein voordat deze
uit Amsterdam vertrekt een parcours
heeft afgelegd waar zich vertragingen
voordoen in verband met werkzaamhe
den aan het spoor. De trein komt dus
te laat in Amsterdam aan en kan dus
ook niet op tijd starten in de richting
Den Helder. De NS zou het kunnen re
gelen dat er richting Den Helder wel
tijdig een trein vertrekt, maar dan zou
een trein in een andere richting ver-
voorkeur de trein naar Den Helder ver
tragen omdat dan het kleinste aantal
passagiers is gedupeerd, aldus - vol
gens mevrouw Boer - de strekking van
de NS-verklaring.
Duidelijk werd het dat het zin heeft
om hiertegen krachtig te protesteren
want dat zou voor de NS aanleiding
kunnen zijn om bij de eerste gelegen
heid wat meer ruimte in de dienstrege
ling op te nemen. Een gezamenlijke
actie van „gedupeerden" ligt derhalve
voor de hand en mevrouw Boer heeft
daartoe inmiddels het initiatief geno
men. In overleg wil ze een brief maken
voor de directie van de spoorwegen,
voorzien van zoveel mogelijk handteke
ningen. Wie adhesie wil betuigen (bij
voorkeur „slachtoffers) wordt verzocht
contact op te nemen (Noordwester 60,
telefoon 2225), liefst 's avonds.
Twee inzittenden van een personenauto
werden zaterdagochtend om ongeveer
tien uur het slachtoffer van de gladde
toestand op de weg. Op de Pontweg,
in de buurt van jeugdherberg Eyer-
coogh, reden zij een knipperlichtinstalla-
tie finaal omver. De 47-jarige Texelse
bestuurder, raakte bij de manoeuvre
slechts licht gewond, maar zijn vier jaar
jongere echtgenote moest voor behan
deling naar een arts, want zij had een
flinke hoofdwond opgelopen. De auto
