„Sint Jan" flitsend in
Zachtjes met de deuren"
ees Daalder 25
ar op de kotter
De creativiteit van
algebra en meetkunde
Ed Tuinhout in raadhuiskelder
Theatershow Martine Bijl
in Helderse schouwburg
Boot vaart
zonder problemen
Loos alarm
DINSDAG 25 FEBRUARI 1986
TEXELSE COURANT
PAGINA 7
bloemetjes
larige
innert
inen is
Toneelvereniging Sint Jan heeft zaterdagavond aangenaam
verrast door het stuk „Zachtjes met de deuren" van Michel
Fermaud op te voeren. Dit blijspel dat al eens in verkorte
versie op de televisie was te zien, was een goede keus, al
leen al omdat het „anders dan anders" was. Bovendien werd
het vaardig opgevoerd en brachten enkele leden zelfs to
neelspel van topkwaliteit. Het publiek in de welgevulde
schouwburgzaal van De Lindeboom heeft er dan ook volop
van genoten.
Aanvankelijk zag het daar niet naar
uit. De eerste scenes, bedoeld om
de mensen in de sfeer te brengen,
waren meer verwarrend dan infor
matief. Voorlopig was het niet dui
delijk met welke situatie het pu
bliek zou worden geconfronteerd,
temeer daar de vereniging geen in
formatie had gevoegd bij de rolver
deling die aan het publiek werd
uitgereikt. Wie goed oplette had
echter binnen vijf minuten door
wat er aan de hand was: een nogal
chaotisch levend gezin-met-
aanhang dat „van alles" beleeft,
zonder dat er sprake is van een af
gerond verhaal met herkenbare
cop en staart.
/oor zover er nog sprake was van een
ferhaal, was dat op zichzelf niet boei-
ind of origineel en daarom niet onder-
loudend. Het succes hing dan ook
olledig af van de uitvoering. Die
oest „flitsend" zijn, dus razendsnel
n perfect getimed waarbij enige over-
rijving best mocht. De Sint Jan-
pelers slaagden daar aardig in en
okken al hun registers open.
Enerverend
laats van handeling is de woning van
n Frans gezin met volwassen kinde-
n en een inwonende grootmoeder,
e kinderen willen in de ogen van hun
ouders niet allemaal deugen, de gene
raties botsen herhaaldelijk en het stuk
wordt dan ook beheerst door kleine en
grote ergernissen en ruzies die meer
dan eens in een handgemeen ontaar
den. De dienstbode verzorgt de schild
pad van de dochter door het dier in
een warm sopje te wassen, een of an
dere geheimzinnige figuur houdt de
badkamer permanent bezet, de zoon
speelt trompet inplaats van zich met
zijn studie bezig te houden maar er
zijn ook minder alledaagse verwikkelin
gen: het gezin blijkt per maand 280 li
ter melk te gebruiken omdat één der
dochters het in melk baden als
schoonheidsbehandeling ondergaat,
oma haalt stiekum een vriend in huis
en maakt hem eèn kapitaal afhandig
door met hem vals te spelen en een
dochter vertelt voor de aardigheid dat
zé zwanger is en wijst na enig aan
dringen ook nog de vader aan, die
echt van niets weet. Niet gezegd kan
worden dat dit alles realistisch en her
kenbaar was, het was gewoon lekker
gek en de rolopvatting moest daarmee
in overeenstemming zijn. Dat is dus
gelukt.
Generatiekloof
Betrekkelijk rustig middelpunt van dit
familiegebeuren werd gevormd door
het ouderpaar. Ruud Beers als de va
der voldeed aan het klassieke model:
bars en vol onbegrip over wat de he
dendaagse jeugd drijft. Rika Rijk-
Anema als de begrijpende moeder die
het af en toe echter ook niet meer
weet en die op zeer gespannen voet
met haar echtgenoot komt te staan als
de laatste ervan wordt verdacht het te
hebben aangelegd met de vriendin van
één van zijn dochters. Die gedachte
ligt voor de hand want de dienstbode
heeft het bedoelde meisje uit de slaap
kamer van de heer des huizes zien ko
men met zijn pyamajasje aan „en niets
anders". Ruud Beers straalde de ver
eiste hardvochtigheid overtuigend uit;
zwakker was hij op de momenten dat
hij „zachtere" gevoelens moest tonen.
Het wat „geknepen" klinkende, be
velstemmetje werd ook dan in stand
gehouden. Eén en al moederlijkheid
werd uitgestraald door Rika Rijk-
Anema, die heel goed speelde.
Slecht verstaanbaar
Haar stemgeluid was helaas wat zwak,
waardoor ze in sommige delen van de
zaal niet verstaanbaar was. Enkele an
dere spelers waren ook niet overal
goed te horen. Dat heeft te maken
met de niet zo goede akoestiek van
De Lindeboom. Geluid dat van het to
neel afkomstig is verdwijnt voor een
groot deel in de ruimte erboven.
Schuingeplaatste schermen van hard
materiaal zouden daar verbetering in
brengen.
De „kinderrollen" die het stuk
moesten dragen, waren allemaal in
goede tot zeer goede handen. José
Coutinho weerde zich dapper en met
veel emotie als dochter Dominique die
het herhaaldelijk met de anderen aan
de stok heeft. Afgezien van enkele
zwakkere momenten was Gooitzen
Kedde heel overtuigend als de le
venslustige maar driftige zoon Francois
die liever in een band speelt dan stu-
Speters en andere medewerkenden aan Zachtjes met de deuren", gefotografeerd tijdens de pauze.
deert. Hij had een vrij lange en ook ta
melijk moeilijke rol, vooral door de on
ophoudelijke stemmingswisselingen.
Dat vraagt nogal wat. Er zijn maar
weinig toneelspelers die er in slagen
zowel in rustige momenten als tijdens
emotionele scenes overtuigend te zijn.
Glansrol
Wie daar de minste moeite mee had
was Lia Loef als de vermeend zwange
re dochter Danielle. Zij leverde de
beste acteerprestatie van deze avond.
Uitstekende intonatie en timing, goede
nuancering en de vereiste acteersnel-
heid maakten deze rol tot een glansrol,
temeer daar ook de mimiek uitstekend
was.
Een heel ander type vertegenwoordig
de Joanne Keesom als Pinky, het
vriendinnetje van Danielle. Zij vormde
een bedaard rustpunt temidden van
het gekrakeel van de anderen. De ge
routineerde Nel Keesom-Logman had
weinig moeite met de rol van de on
deugende, maar toch wel erg wijze
oma.
Toke Graaf zagen we als het dienst
meisje Arléne. De hoeveelheid tekst
was beperkt, maar wat ze al stoffend
en opruimend zei, klink zeer relative
rend en dat was dan ook de bedoe
ling. Deze rol zou eerst worden ver
tolkt door Marianne Zegers maar die
was enkele dagen tevoren ziek gewor
den. Toke, die de regie had nam de rol
soepel over. In het stuk gebeurt het
herhaaldelijk dat mensen woedend met
deuren smijten. Het fraaie decor
zwaaide dan angstwekkend en meer
daan eens viel een schilderij van de
muur of tuimelde een boek uit een
kast. Het kwam in het stuk prachtig
van pas; Arléne zette alles weer zuch
tend op zijn plek.
Joost Coutinho moest blijkens de tekst
een sulletje op vrijersvoeten zijn. En
dat was hij dan ook, niet alleen in
woord maar vooral ook in gebaar. Han
Stapersma hoorde ook tot de spelers,
maar hij hoefde geen woord te zeg
gen. Als de oude heer die stiekum op
de kamer van oma verblijft, sloop hij
alleen maar een paar keer over het to
neel. De regie was in handen van Toke
Graaf, geassisteerd door Loes Smit.
Souffleuse was Janny de Haan, de
grime werd verzorgd door Lia Loef en
Riny Rijk, toneelmeester was Wim
Smit en Aad Zegers was
lichttechnicus.
opeens termen naar boven die zowel
in de techniek als in de kunst gebe
zigd worden: ritmiek, heldere weerga
ve.
Neutraal
Het werk van Tuinhout is nog vrij neu
traal te noemen. Niet door zijn keuze
voor uitsluitend zwart-wit, hoewel
kleuren in deze techniek uitstekend zijn
toe te passen. Die keuze concentreert
de aandacht op het beeld dat wordt
overgebracht en dat is alleen maar
goed. In de beperking toont zich de
meester.
Dat geldt trouwens ook voor de ma
nier waarop de tekeningen gemaakt
worden, een vel papier, een rotringpen
en een lineaal zijn alle benodigdheden.
Dat neutrale karakter zit vooral in de
onderwerpkeuze. Er wordt gespeeld
met de techniek. Tuinhout laat zien
wat er mogelijk is met zijn manier van
werken. De al eerder genoemde uit
beelding van een paar insecten is niet
alleen een ingewikkelde structuur, er
straalt ook iets van grandeur vanuit.
Als het dramatische aspect van deze
tekenmanier sterker wordt uitgebuit
moeten er tekeningen te maken zijn
met een enorme lading. Wellicht nog
soberder, met minder, maar nog wat
zwaardere lijnen.
Het zal duidelijk zijn dat deze ten
toonstelling indruk maakte op uw re
censent, niet alleen door het getoonde
maar ook door wat nog te verwachten
is van deze man.
Secuur
Het werken met een rotringpen lijkt
simpel maar het is niet echt makkelijk
om elke lijn even dik als de anderen te
krijgen. Tuinhout, die tussen de vier
en zes uur bezig is met het maken van
een tekening, schroomt niet om, als er
een foutje inzit, het geheel weg te
gooien, ook al is het bijna klaar. Dat is
te zien, het geheel ziet er zeer ver
zorgd uit. Duidelijk is dat op een gege
ven moment voor de 'basislijn' werd
afgestapt van het werken met uitslui
tend rechte lijnen. Je kan ook een ge
bogen lijnconstructie maken als je uit
gaat van een gebogen lijn. De bij dit
artikel afgedrukte uil is daar een voor
beeld van.
Een verrassende tentoonstelling met
echt Texels werk.
Martine Bijl geeft morgen (woensdag)
een theatershow in schouwburg De
Kampanje in Den Helder. Dit nieuwe
programma met liedjes, conferences en
typeringen is een personalityshow met
teksten van Martine Bijl, Henk van de
Molen en Jan Boerstoel. Regie Berend
Boudewijn. De toegangsprijs bedraagt
f20,-; CJP en Pas 65+ Na af
loop van de voorstelling gaat er een
bus vanaf de schouwburg en vaart er
een extra boot. Op de afdeling culture
le zaken (kamer 304, telefoon 3041,
tst. 130) zijn nog enkele kaarten ver
krijgbaar en wanneer de voorstelling
niet kan worden bezocht kan daar bij
het doorverkopen van kaarten worden
bemiddeld.
Daalder, vrijdag aan boord gefotografeerd bij het uitoefenen van zijn favoriete werk:
van de netten.
jaar had hij daarmee al respect
afgedwongen.
De visserij was destijds geen onbeken
de bedrijvigheid voor Kees Daalder.
Zijn vader was visserman en Kees zou
dan ook zeker bij ziin vader ziin qaan
varen als deze wegens ziekte niet had
moeten stoppen.
Derde schip
Daalder vaart nu samen met schipper
Adrie Vonk, reserve schipper Arie
Vonk, Bert Uitgeest, Piet Uitgeest, Ri-
nus Kooger en Kees Vonk op de in
1974 gebouwde en vorig jaar verlengde
en krachtiger gemaakte TX 1, het der
de schip dat de firma in gebruik geeft.
Dat hij het er zo lang heeft uitgehou
den en dat er meer zilveren jubilarissen
zijn geweest, wijst op goede onderlin
ge verhoudingen aan boord. Het is on
nodig uit te leggen hoe belangrijk dat
is voor mensen die de hele week dag
en nacht met elkaar moeten optrekken
en lang niet altijd onder makkelijke
omstandigheden. Voor Kees Daalder is
Mede door nieuwsberichten over stag
nerende bootdiensten elders in het
land, denken veel mensen dat ook de
Texelse boot als gevolg van de ijsgang
in moeilijkheden verkeert. Teso wijst er
daarom nadrukkelijk op dat er met de
veerdienst niets aan de hand is. De
boot moet zich herhaaldelijk door ijs
velden ploegen, vooral bij afgaand tij
als grote massa's ijs vanaf de Wadden
zee in de richting van het Marsdiep
drijven, maar tot dusver heeft dat
geen vertraging opgeleverd. De boten
vertrekken nog steeds volgens de
dienstregeling.
„Vroeger op de HBS kregen we 'gebogen lijnconstructies'. Dat
hoorde bij meetkunde en er kwam wat algebra voor kijken. Je
maakte er aardige figuren mee. Dat ben ik steeds verder gaan uit
werken en het resultaat is nu hier te zien". Aan het woord is Ed
Tuinhout, in het dagelijks leven ambtenaar sportzaken van de ge
meente Texel en in zijn vrije tijd goochelaar op papier met driehoe
ken en andere vormen. Zijn werk is de komende twee weken te
zien in de kelder van het raadhuis.
Er zijn boeken volgeschreven over de
schoonheid van de techniek. Die twee
ogenschijnlijk niet bij elkaar horende
begrippen vinden elkaar vaker dan me
nigeen denkt en het werk van Ed Tuin
hout is daar een voorbeeld van. De ar
geloze beschouwer zal bij de eerste
oogopslag neigen naar de opmerking
dat die arme man beter een spyrograaf
had kunnen pakken, maar hoe meer
tekeningen hij bekijkt, hoe verder weg
dat idee raakt. Opeens ontstaan er
beelden van vogels, van vissen, van
behoorlijk ingewikkelde insecten zelfs.
In die koele meetkunde en algebra blij
ken niet alleen dieren te zitten, er
komt duidelijk ook gevoel naar voren.
Hier is geen technisch tekenaar aan
het werk^maar iemand met artistieke
doelstellingen. En dan komen er
komt niet zo vaak voor dat ie-
meer dan 25 jaar a/s Noord-
ser werkzaam is bij één be-
Maar bij de firma Cor Vonk
is in betrekkelijk korte
al vier keer een dergelijk heu-
feit herdacht. Na Kees Vonk,
Vonk en Cor de Wolf werd za-
j.l. Kees Daalder uit Oost in
gezet.
Daalder kwam destijds als
op de TX 2 van Cor Vonk. Hij
zich nog precies hoe het be
is. „Kees Vonk klampte me op
dag aan. Hij zei: wij hebben een
nodig. Voel jij daar wat voor?"
ïs Daalder wilde wel en hij ging een
ir keer mee. En hij bleef meegaan
nt het beviel hem best aan boord.
is hij maar korte tijd geweest,
it zijn specialiteiten lagen op een
ter vlak. Daalder heeft vooral naam
laakt met het fabriceren en repare-
van netten. Als jongetje van zeven
zijn werk tevens zijn hobby. In zijn
vrije tijd heeft hij talloze kubben en
fuiken gemaakt en menigeen is bij
hem in de leer geweest om deze vaar
digheid onder de knie te krijgen. Te
genwoordig komt het zelf breien van
netten voor de grote bedrijfsmatige
visserij niet meer voor. Het machinaal
gebreide net wordt nu „per meter"
kant en klaar aangekocht, maar het
wordt wel zelf in elkaar gezet en elke
week is er wel wat te repareren zodat
op de „breivaardigheid" van Daalder
telkens weer een beroep wordt
gedaan.
Dieren
Een andere 'hobby waarmee hij enige
naam („Kees Kip") heeft gemaakt was
het houden fazanten, eenden, chincil-
la's, eekhoorns, kippen, konijnen en
andere kleine dieren, ledereen heeft
wel eens zijn grote omheinde konijnen
berg gezien bij zijn woning in
Vierhuizen.
De indruk mag niet worden gewekt
dat een langdurig dienstverband op
een Texelse Noordzeekotter hoge uit
zondering is. Feit is dat de meeste op
varenden vrij „vast" zitten en er niet
zo gauw o^er denken om bij een an
der te gaan werken. De visserij moet
natuurlijk goed zijn maar de onderlinge
verhoudingen spelen een minstens zo
grote rol. Texelse vissers gaan prat op
het feit dat aan boord niets' is te mer
ken van enig „rangverschil" tussen
schipper-eigenaar en andere opvaren
den, laat staan tussen de verschillende
functies van die mede-opvarenden. De
meeste vissers hebben het aan boord
erg leuk met elkaar en vormen als het
ware een varende familie met uiterst
soepele onderlinge verhoudingen. Wie
daar niet in past, is meestal zeer spoe
dig weer verdwenen.
De prettige banden werden zaterdaga
vond in het Havenrestaurant gememo
reerd tijdens een diner dat ter gelegen
heid van het jubileum door het bedrijf
werd aangeboden aan de opvarenden
en hun partners. Kees Daalder kreeg
bij die gelegenheid als geschenk een
envelop met inhoud.
De afgelopen nacht om één uur kwam
het automatisch brandalarm van het
Verpleeghuis Texel in werking. Er was
echter niets aan de hand. De apparatuur
moet door een andere oorzaak zijn
geactiveerd.
