VVC richt zich geheel
ip wrak Molengat
Gamma werd vierde
in Italiaans toernooi
„Op de bonnefooi"
vlot en luchtig
eel lading pas in september geborgen
,6!is"
Hoornder revue nu in „Klif 23"
JU, ,PAG 4 JULI 1986
TEXELSE COURANT
PAGINA 7
3urg
vondst en berging van het uit 1638 daterende bronzen kanon, vorig
juli in de Waddenzee voor de Texelse kust, vormde wellicht de belan-
28®|jkste aanleiding voor de grootschalige en moderne wijze waarop nu
-Jjerwateronderzoek op het wrak van een 17e eeuwse koopvaarder in
-~H||Vlolengat wordt uitgevoerd. Onderwater-archeoloog drs. Thijs Maar-
KMdvan het ministerie van WVC, heeft zijn vorig jaar nog zeer beschei
dt team fors met studenten en andere wetenschappelijke medewerkers
,nen uitbreiden. De komende maanden zullen zo'n twaalf personen
d het wrak met de kostbare lading aan het werk zijn, inclusief Hans
man, Nan Westerlaken, Jac. Betsema en Flip Duinker van het duik-
m „Phileas Fogg", dat het wrak met de kostbare lading ontdekte.
..stalen meetraam is perfect op zijn plaats rond het wrak van een
- 09UWS koopvaardijschip in het Molengat afgezonken. De werkzaam-
en verliepen in tegenstelling tot twee weken geleden perfect, mede
ikzij het rustige weer. Er kan direct met het meetwerk worden
tart." Dat meldde drs. Thijs Maarleveld, onderwaterarcheoloog bij het
:erie van WVC, woensdagavond laat via Scheveningen Radio.
nen met lieren aan de balkuiteinden
evenwijdig langs de lange zijden van
het frame worden verplaatst, zoals op
de bijgevoegde tekening van Hans Eel-
man te zien is. De balk met camera
hangt anderhalve meter boven de
wrakberg en kan desgewenst van een
hoogte van maximaal vijf meter zijn
werk doen.
i er
onderzoek op zee kost acht ton,
jsief materiaal. Ter plaatse zullen
irleveld en zijn team vijf zomers
onderzoek verrichten. De resulta-
zullen nog voor jaren nadien stu-
lateriaal vormen dat op internatio-
congressen kan worden uitgewis-
aldus verwacht Maarleveld. De
in vijkse wetenschapper heeft met
oening geconstateerd dat de be
stelling voor archeologisch
erwater-onderzoek, waardoor zo
mogelijk historisch belangrijk ma-
ial kan worden geconserveerd en
udeerd, groeiende is.
alleen bij het ministerie van WVC,
rook bij het bedrijfsleven. Deze
rasse maakt de operatie die nu van
gegaan relatief goedkoop. Het
en samenwerking tussen het mi
jne van WVC en Rijkswaterstaat,
'lij gebruik kan worden gemaakt
hoogwaardige meetapparatuur van
Technische Hogeschool Delft,
dienst voor de IJsselmeerpolders
iliton (voor nader onderzoek van
n andere metalen die in het wrak
jangetroffen).
Stereocamera
technische samenwerking met de
ivan groot belang voor deze
e onderzoeksfase. Zoals bekend
t het wrak onder water gefotogra-
Dit geschiedt met een stereoca-
die langs een balk loodrecht bo-
let wrak systematisch wordt ver
st. De opnamen worden tegelij-
d gemaakt. Via meetpunten op
onderzoeksframe kunnen de opna-
later op de TH met fotogramme-
le apparatuur gedetailleerd wor-
uitgewerkt. Maarleveld krijgt uit-
otingen van de afdrukken en zal
op aangeven wat in kaart moet
den gebracht. Wat archeologisch
van belang is, zal niet worden ge-
Of de opzet lukt moet nog
den afgewacht, want het is voor
eerst dat met deze apparatuur in
loordzee wordt gewerkt. Ooit is
deze methode geëxperimenteerd
Middellandse Zee, maar daar is
water veel minder in beweging en
richt veel beter. ,,Hier zijn twee
ions met een opwaartse druk
kilogram elk nodig om de
'draden waaraan de eveneens 800
jiam zware balk is bevestigd, strak
ennen te houden. In de Middel
de Zee konden we een camera aan
PVC-pijp met ballonnetjes laten
en, zo weinig stroom stond daar,
Maarleveld. De staaldraden kun-
Kostbare lading
Deze zomer (er wordt doorgewerkt
voor zoverre de weersomstandigheden
dat toelaten, mogelijk zelfs tot in okto
ber), moet het wrak, zoals dat er nu
bijligt, geheel zijn gefotografeerd. Aan
het eind van dit jaar moet het zijn ge
karteerd. Gedurende de volgende jaren
zal het wrak als het ware worden ge
peld en wordt de wrakberg laag voor
laag gefotografeerd. Zo wordt eep
compleet beeld verkregen van de op
bouw van de oorspronkelijke lading.
Hieraan kunnen interessante gegevens
worden ontleend, zoals de herkomst
en bestemming van het schip en de
afzonderlijke materialen. Ook kan door
combinatie met reeds bekende gege
vens meer inzicht worden verkregen in
sociale en economische gebruiken van
die tijd. Volgens Maarleveld is het
wrak uniek omdat het nog zeer gaaf
is. ,,Het is op natuurlijke wijze gecon
solideerd, ondanks dat het naast de
scheepvaartroute ligt".
Proefboringen en duiken van Hans Eel-
man s.c. hebben een vingerwijzing ge
geven dat zich een betrekkelijk kostba
re, gevarieerde lading aan boord be
vindt en dat vergroot de kans dat
straks veel historische gegevens aan
het licht komen. Nogal zeldzaam zijn
de baren lood, smeedijzer en halffabri-
kaats tin. Voorts is geconstateerd dat
zich kisten met gietijzeren kanonsko
gels, een kanon (geen bronzen) en
pakketten gevouwen leer van rendier
huiden in het schip bevinden. Deze
zullen als eerste uit het wrak worden
gehaald, echter pas nadat de karte-
ringswerkzaamheden op die plaats van
het schip achter de rug zijn. Dit zou
reeds half juli kunnen zijn, maar dat
houdt niet in dat dat deel van de la
ding dan reeds boven water kan wor
den gehaald om te worden geprepa
reerd, bestudeerd en tentoongesteld.
Lading zakken
Thijs Maarleveld acht het beter om
hiermee te wachten tot medio septem
ber. De leerpakketten worden dan te
zamen met de overige reeds uit het
wrak gehaalde lading in één grote
vracht naar boven gehesen. Voordien
worden de uit het wrak gehaalde spul
len onder water gereedgemaakt en in
speciale „Marpex"ladingzakken klaar
gezet en gelabeld. De fysieke conditie
van de ladingdelen zal hierdoor niet
worden aangetast. Het in één keer
naar boven brengen heeft volgens de
WVC-man als grote voordeel dat de
opvang boven water dan meer is ge
garandeerd dan wanneer de lading
stukje bij beetje, tussen de dakwerk
zaamheden door zou worden gebor
gen. Maarleveld zegt dat de vondsten
uit het wrak zonder twijfel op Texel
zullen worden tentoongesteld. Dit be
tekent niet dat alle vondsten deze weg
zullen gaan en ook niet dat dit direct
zal gebeuren. De pakketten leer bij
voorbeeld zullen door een leerlooierij
in Brabant worden geconserveerd, al
vorens ze op het eiland worden geëx
poseerd. Duiker Hans Eelman had ge
hoopt dat hier al in de maand juli
sprake van zou zijn, maar kan zich met
de nu gevolgde procedure verzoenen.
Eelman: Ik ben geen archeoloog,
maar heb respect voor de historie".
Zijn schip, de „Phileas Fogg", zal wel
gedurende het onderzoek ter beschik
king staan van de wetenschappers en
dienen als werkbasis. Zelf zal hij zoveel
als hij kan aanwezig zijn, al zal hij af
en toe ook nog eens een huis moeten
verkopen want dat is tenslotte zijn
broodwinning. In zo'n geval zullen de
andere leden van het duikteam het
schip naar de juiste positie loodsen.
Klaverjashokje
Alleen bij dood tij en gunstige wind
kunnen de onderwaterwerkzaamheden
plaatsvinden. In dat korte tijdsbestek
dient een hele reeks handelingen te
worden uitgevoerd, waartoe het
schoonpoetsen van de camera be
hoort. Gehoopt wordt per tij één
strook van elf meter (de breedte van
het stalen meetraam) te kunnen foto
graferen. De camera wordt onder wa
ter bediend door een duiker. Deze kan
zich eventueel terugtrekken in het po
pulair genoemde „klaverjashoekje".
Hierin bevindt zich een luchtbel en er
kan met de andere duikers worden ge
communiceerd. Er kan zo aan efficien
cy worden gewonnen. Ook zal geen
sprake meer zijn van gesjouw met ge
reedschappen. Deze kunnen namelijk
onder water aan haken aan de stalen
constructie worden bevestigd. Ook het
huisje kan als opslag daarvan dienen.
De eerste uitwerking van onderzoeks
gegevens kan plaatsvinden aan boord
van de „Phileas Fogg" en voorts in
een zomerwoning achter de voormali
ge pastorie van de rooms-katholieke
kerk te Oudeschild, waar het WVC-
team is gehuisvest.
Bronzen kanon
Het onderzoek in het Molengat bete
kent dat andere, eveneens historische
interessante wrakken voorlopig met
rust worden gelaten. Deze keuze
houdt in dat bijvoorbeeld het wrak van
het admiraliteitsschip waarvan het
bronzen kanon afkomstig is, voorlopig
niet aan verder onderzoek onderwor
pen kan worden. Thijs Maarleveld:
„We kunnen niet alles tegelijk. Het is
natuurlijk zo dat het wrak langzaam,
De Gamma-ploeg die de Texelse kleuren in Italië verdedigde. Van links naar rechts de Italiaanse scheidsrechter. Marcel Uriot, Martin Koorn, Bart
Heerschap, Jan Hein Studulski, Simon Brand, Wilke Wassenaar en Aad Blom. De geblesseerde Louis Uriot ontbreekt.
Marcel Uriot op een 2 0 voorsprong
kwam. Grado kwam nog voor de rust
terug tot 2—1 en na tien minuten in
de tweede helft op 2—2. Gamma had
toen echter al kansen laten liggen.
Wilke Wassenaar, die een opvallend
goed toernooi speelde, zorgde echter
op „Antobelli'-achtige wijze voor een
3-2 voorsprong. Toen brak het team
zich opnieuw over de hoge tempera
tuur in de zaal en te weinig wissels
(twee wissels tegen de Italianen zes).
Grado maakte tot genoegen van het
plaatselijke publiek gelijk en vlak voor
tijd scoorde het 4—3 en behaalde
daardoor de derde plaats in haar eigen
toernooi. Gamma moest genoegen ne
men met een vierde plaats.
Bij de prijsuitreiking bleek dat het goe
de spel van Wilke Wassenaar de orga
nisatie niet was ontgaan. Hij werd uit
geroepen tot de beste speler van het
toernooi.
Zaalvoetbalvereniging Gamma
Texel heeft vorige week meege
daan aan een zaalvoetbaltoernooi
in het Italiaanse Grado, een schier
eiland in de Adriatische Zee nabij
Triest. De ploeg bereikte de vierde
plaats, wat een verdienstelijk resul
taat is. Nog meer voldoening gaf
het feit dat medespeler Wilke Was
senaar werd uitgeroepen tot de
beste speler van dit Internationale
toernooi, wat betekent dat hij een
betere indruk maakte dan de ex-
profspelers die zich onder andere
bevonden in het Nijmeegse „Ori
on", de (enige) andere Nederlandse
deelnemer aan dit toernooi.
De ploeg had de uitnodiging van de
Italiaanse zaalvoetbalbond te danken
aan de kontakten ten tijde van het
Siem Bremer-toernooi op Texel waar
aan de laatste jaren ook een Italiaans
team heeft deelgenomen. Het Texelse
team was van dinsdag tot zondag op
pad en bewaart aan de reis en aan de
ontmoeting in typisch Italiaanse sfeer
uitstekende herinneringen.
Het Gamma-team bestond door afzeg
maar zeker zal verteren. Daarom wor
den tijdelijke maatregelen getroffen om
de scheepsrestanten te beschermen
voor de toekomst. Er zullen grote ny
lon schermen op de zeebodem worden
opgetrokken, waardoor de stroom min
der is en het schip wat zal verzanden."
Hans Eelman dringt aan daarmee
haast te maken, want maandag heeft
hij nog naar het wrak gedoken en ge
constateerd dat zich naast het wrak
een doorbrekende geul begint te vor
men. Deze zal het slijtageproces ver
snellen. Eelman verwacht dat de geul
in korte tijd meters diep kan uitslijten.
Het was ook tot zijn verbazing dat
Maarleveld bekend maakte dat hij niet
enkele weken, zoals gebruikelijk, maar
enkele maanden voor het onderzoek
zou uittrekken. Kennelijk zijn de uit
komsten van het historische onderzoek
en de technische gegevens van de ge
bruikte methode van dusdanig belang,
dat onderzoeken van de andere vijf
honderd nog op de zeebodem vertoe
vende wrakken voorlopig op een
zijspoor is gezet.
gingen van Nicol Schermer, Gerrie
Plaatsman, Martin Land, Gert Pansier
en Johnny List uit de volgende spe
lers: Bart Heerschap, Louis Uriot, Wil
ke Wassenaar, Simon Brand en de
jeugdspelers Martin Koorn, Jan-Hein
Studulski en Marcel Uriot. Coaches
waren Aad Blom en Wim Koorn, ver
zorger Ide Moerbeek.
Warm....
Het toernooi werd in de avonduren
(tussen 21.00 en 24.00 uur) gehouden.
Er moest worden gevoetbald in een
sporthal waar de temperaturen, on
danks het late tijdstip, tussen de 35 en
40° C lagen. Bovendien werden de
teams geconfronteerd met nieuwe
Uefa-regels, zoals zes wissels op de
bank. Geen twee minuten straftijd
maar gele en rode kaarten, scoren
vanaf de eigen helft en het nemen van
een time-out tijdens de wedstrijd.
Dat Gamma slechts beschikte over
twee wissels zou het team in het ver
loop van het toernooi opbreken.
In de halve finale ging Gamma ten on
der tegen het Nijmeegse Orion met
6—3. Dit was een geflatteerde uitslag
want Gamma nam via een strafschop
van Louis Uriot de leiding. Via 1—1
nam Gamma door een doelpunt van
opnieuw Louis Uriot met 2—1 weder
om de leiding, maar door een verdedi-
gingsfout werd het nog voor de rust
2-2.
Na rust scoorde Jan-Hein Studulski
3—2 en hierna, toch wel door het ge
brek aan voldoende wissels, raakte de
ploeg in conditieproblemen. Orion trok
het spel naar zich toe en boog de
2 3 achterstand om in een 4—3 voor
sprong. Louis Uriot kon toen al niet
meer op volle kracht spelen door een
vrij zware knieblessure die hem ook de
volgende dag buiten het team zou
houden. In de slotfase maakte Orion
de zaak af door 5—3 en 6-3 te scoren,
wat inhield dat Gamma Texel de vol
gende dag om de 3e en 4e plaats zou
moeten spelen tegen het plaatselijke
zaalvoetbalteam van Grado.
Die wedstrijd, waarin Aad Blom de ge
blesseerde Louis Uriot verving, gaf
hetzelfde beeld als de vorige dag: een
uitstekend voetballend Gamma-team
dat via twee mooie doelpunten van
Toekomst
Gezien de prestaties van de jeugdspe
lers en het afwezig zijn van een aantal
spelers van het eerste team, kan Gam
ma I de toekomst wat betreft de com
petitie op het vasteland met vertrou
wen tegemoet zien, met name Martin
Koorn paste zich moeiteloos aan in dit
team en speelde evenals de onver
moeibare Simon Brand een uitstekend
toernooi. Gamma heeft zich bovendien
versterkt met Johnny List en ook dat
betekent een aanwinst voor het team.
Texelpromotie
Evenals vorig jaar verzorgde het team
ook nog een stukje Texel-promotie. De
meegenomen (in het Italiaans gestel
de) folders van de VVV werden door
de spelers o.a. uitgedeeld in de sport
hal, op straat en op het strand van
Grado. Jammer was dat de promotie
\>an Texelse produkten door omstan
digheden geen doorgang kon vinden.
Vorig jaar toen Gamma eveneens in
Italië speelde, was dit onderdeel een
groot succes, maar misschien lukt het
volgend jaar weer, want Gamma heeft
voor het volgend jaar al weer een
voorlopige uitnodiging voor deelname
aan een toernooi in het Italiaanse Na
pels op zak.
De door Gamma in Italië gewonnen
bekers, inclusief de door Wilke Wasse
naar verworven bokaal, staan momen
teel te kijk in de etalage van Herenmo
de Moerbeek in de Parkstraat.
De Hoornder zomerrevue „Op de bonnefooi" bleek woensdagavond een
soort zomerse en luchtige editie van het „revue-menu" van café-eethuis
Klif 23 te zijn. Voor het eerst in zeven jaar werd dit cabaret voor de toe
risten niet in dorpshuis De Waldhoorn gespeeld, maar in het eethuis van
de spil van het Hoornder theater. Cor van Heerwaarden. Wie het wil
meemaken moet plaats reserveren: wie eerst wil dineren, vanaf ongeveer
21.00 uur, voor de overigen om 22.30 uur, elke woensdagavond in juli en
augustus. Als er net zo vlot wordt gespeeld als tijdens de première, is
„Op de bonnefooi" de garantie voor een leuke avond zowel voor bad
gasten als Texelaars.
is*" r-:'~
PMILERS FCGG
Het zou een verkeerde veronderstelling
zijn te denken, dat „Op de bonnefooi"
zich op hetzelfde niveau als de revue
menu's beweegt. De onderwerpen zijn
wat meer voor de hand liggend en op
pervlakkiger. ;,De toeristen moeten het
ook snappen" is een der uitgangspun
ten geweest bij het bewerken van de
teksten van Dimitri Frenkel Frank en
Paul Hahnen (Margreet Dolman). In
een groot aantal korte en simpele lied
jes worden in vogelvlucht „typisch"
Texelse onderwerpen aangesneden en
in enkele sketches voor toeristen èn ei
landbewoners herkenbare situaties
neergezet. Niet alle sketches hebben
op Texel betrekking, zij zouden o.ok in
een ander vakantieoord van toepassing
zijn.
Belangrijk voor het welslagen van de
avond is de snelheid waarmee de re
vue wordt uitgevoerd. Dat zat woens
dagavond snor, hoewel er nauwelijks
of niet als groep was gerepeteerd. Het
was niet te merken: de teksten zaten
er bij alle spelers prima in, de overgan
gen verliepen vlot, er werd gelijk ge
zongen en leuk geacteerd. Itte de Ruy-
ter, een der speelsters, zorgde voor
precies de goede stemming met haar
accordeon. Er was slechts een kleine
hapering toen een cassettebandje met
de eindtune niet goed stond afgesteld.
Een groter probleem was het voor het
kleine toneel grote aantal spelers, in
totaal elf. Wanneer zij allen tegelijk op
de planken stonden was het tè druk,
maar dat werd goed opgelost. Na zo'n
„drukke" sketch of lied werd er tel
kens een herkenbare reden opgevoerd
waarom er veel spelers tegelijk het to
neel afliepen („Kom, we gaan naar
het naaktstrand"). Een wisselend aan
tal spelers bleef dan op het toneel
„hangen", zodat er sprake was van
een variatie aan éénacters en conver
saties tussen steeds andere typetjes.
Verkleedscènes waren er slechts in
zeer geringe mate, terwijl die hadden
kunnen bijdragen tot verhoging van de
lol. De meeste lol zat nu in de min of
meer humoristische benadering van de
onderwerpen. Het spreekt in het voor
deel van de Hoornder spelers dat zij
door een goede timing het publiek op
de gewenste momenten deden lachen.
Dat was vooral na de pauze het geval,
toen de sterkste scènes werden
opgevoerd.
Alle sketches en liedjes spelen zich af
in een café gerund door Cor van Heer
waarden. Eén voor één stromen de
toeristen de zaak binnen. „Nu al?"
zeggen zowel cafébaas als eilandbe
zoekers verbaasd. Door de dubbeldek
ker (telkens in de teksten terugkerend)
wordt ieders korte vakantie verlengd,
zodat oude en nieuwe gasten vroeger
dan verwacht op de plaats van
bestemming arriveren en het café eer
der opengaat dan gepland. Eén toe-
riste is er nog dagen lui van, want zij
had gedacht op het opstelterrein te
Den Helder zeker acht uur te kunnen
slapen... In het café (of op het terras
ervan) spelen zich achtereenvolgens
scènes af tussen twee toeristen die op
verwarrende wijze vakantieherinnerin
gen ophalen en een zielig oud dametje
dat klagend haar verhaal doet tegeno
ver de caféhouder. De liedjes tussen
door zijn sterker dan deze eerste sket
ches. De bekende melodietjes worden
aan de hand van een „kalender" met
prachtige tekeningen van Marco Bak
ker uit het Hoornder Nieuwland heel
kort toeristische tips verstrekt. Vissen,
fietsen, Texelse produkten, TESO, jut
ten (of jatten?), naaktstrand, zwempa
radijs, werkloosheid en het Texelse
schaap.
Buurten
Na de pauze (met ter gelegenheid van
de première) champagne, zoals gezegd
het sterkste deel. Al was het eerste
onderwerp intussen wat afgezaagd,
namelijk het naaktstrand. Niet echt
leuk, al werd het enigszins pikant ge
bracht. Zeer sterk en vermoedelijk
ook leuk voor de toeristen! daaren
tegen was de Tesselse conversatie tus
sen twee buurvrouwen van het café.
In deze sketch was het pas goed la
chen geblazen en dat duurde toch
best vrij lang. Na een leuk liedje over
de disco, waar ook het publiek bij
werd betrokken, werd het sterkste
stukje voor het laatst bewaard. Een
ober, die op grappig onbeschofte wijze
zegt wat hij denkt als een paartje nog
laat zijn tent komt binnenvallen. Sterk,
maar natuurlijk niet speciaal Texels.
De (uitgebreide) groep spelers bestaat
uit: Marjo de Vries, Gerdi Grabowski,
Janny Schuyl, Charlotte Lorier, Carry
Welboren, Linda Zijm, Margriet de
Graaff, Itte de Ruyter (accordeon),
Ditmar Breidebach, Rob Jongejan en
Cor van Heerwaarden.
