Tournee langs gemalen, sloten
stuwen, riet en taluds
il
Bestuur Waterschap bekeek polderwerkeri
TEXELSE COURANT
PAGINA 5
DINSDAG 8 JULI 1986
Menigmaal ward de gebaande weg verlaten want waterschapsbestuurders willen weten
waarover zij praten.
Burgemeester Schipper en dijkgraaf Dijt: bestuurders van gelijk niveau....
terschap te allen tijde soepel te laten
verlopen. Een voornemen dat niet als
een verrassing kwam, maar wel met
applaus werd begroet.
Gedurende het verdere verloop van de
maaltijd werden contacten tussen
hoofdingelanden en heemraden nog
slechts verstevigd, alsof het taluds
betrof.
Hemelwater
,,Waar andere waterschappen bij een
tekort aan water soms sluizen open
zetten om rivierwater binnen te laten
voor bevloeiing van het land, zijn wij
afhankelijk van de hemelsluizen" legt
Luuk Flisijn uit. ,,Dat is het wezenlijke
verschil met andere Waterschappen.
Daarom ook vergt het erg veel nauw
gezetheid bij het kiezen van het juiste
moment de stuwen een stukje verder
open te zetten of de polders een
beetje lager te pompen. Een week te
vroeg leegpompen kan fataal zijn voor
het poldergebied". Texel moet zuinig
zijn met water, blijkt uit zijn verhaal.
Hetzelfde water als waar het aan ten
onder kan gaan. Als om dat nogmaals
te beklemtonen rijdt de bus langs het
monument op de dijk bij de Een-
drachtpolder, waar in 1953 bij de wa
tersnoodramp zes mensen omkwamen.
Op een terreintje daar vlakbij, aan de
Lancasterdijk, liggen tientallen duikers
opgeslagen, betonnen kokers voor het
waterafvoer. Het is het opslagterrein
van het Waterschap en de in de buurt
werkende jager heeft in opdracht van
het Waterschap afgelopen winter 164
konijnen geschoten. Triest idee, vooral
als er enkele knaagdiertjes over het
terrein huppelen, onschuldig en
schuchter om zich heen kijkend. Tot
dat iemand in herinnering brengt dat
deze lieve diertjes de dijk perforeren,
met alle gevolgen van dien.
Aan het einde van de maaltijd was
besloten het jaarlijks terugkerende
tweedaagse uitstapje van het Water
schap dit jaar te organiseren naar het
waterschap Loo en Drostendiep. In de
bus werden de konijnen al snel verge
ten en druk gespeculeerd over hqe het
Waterschap in ,,het land van Bartje"
functioneerde.
Jan Daalder stuurde de touringcar op
de Stengweg vlak langs de slootkant,
die er verdacht kaal bijligt. Henk Vonk
stelde daarop inspelend de inzittende
gerust door uit te leggen dat deze ta
lud pas gemaaid was. En passant
geeft hij de nieuwtjes door. Zo vertelt
hij dat de Oorsprongweg, die juist
wordt gekruisd, zal worden verbreed
van 2,75 tot vijf meter. ,,Dat is al pro
vinciaal goedgekeurd en zal na de
bouwvak worden aangepakt". Terloops
voegt hij daaraan toe: ,,Let ook hier
op de wegberm, die is geëgaliseerd".
Schuine bak
Rijdend op de Muyweg in oostelijke
richting constateren verschillende
hoofdingelanden dat de oranje hydrau
lische Atlas kraan, waarvan het Water
schap er twee heeft, er stil en verlaten
bij staat in het land ten zuiden van de
weg. De kraan heeft die dag dienst
gedaan bij de afwerking van een deze
winter gegraveb afvoerkanaal. Bij na
dering van de bus komt de machine
als een gigantisch insect plotseling tot
leven. De kraanmachinist Dirk Maas
heeft na afloop van zijn werktijd zitten
wachten om deze machine te kunnen
demonstreren. Het bijzondere aan deze
kraan is de kantelbare graafbak, waar
mee de uit de sloot afkomstige aarde
tegen de ernaast liggende dijkwand
gestreken kan worden. ,,Dit mes snijdt
aan twee kanten", zegt Vonk hierover.
,,Je raakt op een goedkope en snelle
manier je grond kwijt. Terwijl je tegelij
kertijd de dijk verstevigt en gemakkelij
ker bemaaibaar maakt omdat hij min
der steil afloopt".'
Dirk Maas demonstreert hoe hij met
een schuin staande bak het slib tegen
de dijk plamuurt, de aanwezigen over
tuigend dat dit inderdaad een ei van
Columbus is.
Automatisch malen
Verdeeld over de Waddenzeedijk staan
vijf gemalen. De meeste zuidelijke, bij
't Horntje, wordt nog gedeeltelijk met
de hand bediend. De vier anderen zijn
volledig automatisch. Wanneer er iets
in mis gaat, wordt vanzelf een mon
teur „opgepiept" door middel van ee
semafoon. Datzelfde systeem is werk
zaam bij de stuw in het afvoerkanaal
van de polder Het Noorden.
Bij het ophogen van de Waddenzeedijk
heeft men de dijk op diverse plaatsen
verlegd. Soms naar buiten toe om een
zo gunstig mogelijk dijktracé te verkrij
gen. Een klein stukje dijk, even ten
zuiden van Oosterend, heeft men naar
binnen verlegd, zodat de oude zeedijk
als een landtongetje in zee steekt. Dat
oude dijkje noemt men bij het Water
schap de museumdijk, omdat het als
een stukje dijkhistorie gezien kan wor
den, terwijl in het poldertje (de Zand-
kes) het brakwatermilieu gehandhaafd
bleef). Op het zuidelijke punt waar ou
de en nieuww dijk bij elkaar komen, is
deze zomer voor het eerst het clubge
bouw van de surfclub geplaatst. Het
demonteerbare clubhuis staat op een
vers geasfalteerd stuk buitendijk. Voor
dat asfalteren kreeg de club subsidie,
zodat het Waterschap hieraan haar
toestemming kon verlenen zonder zelf
financieel te moeten bijspringen.
Van de mogelijkheid vanaf dit punt
aan de dijk te leren surfen op de kal
me Waddenzee wordt grif gebruik ge
maakt, getuige de talloze zeiltjes die
vlakbij op zee heen en weer schuiven.
Aan de binnenkant van de dijk is een
laad- en loscircuit aangelegd en een
parkeerterrein waarop nog een toiletu
nit geplaatst zal worden.
Passantenhaven
Terug bij Oudeschild rijdt de touringcar
over het stuk land, waar de veel
besproken passantenhaven moet ko
men. Het Waterschap heeft hier een
strook land van dertig meter breedte in
eigendom en als laatste onderdeel van
de excursie vrijdagmiddag liet men de
hoofdingelanden en heemraden, als
mede de burgemeester zien waar die
strook lag. Behalve de tientallen kot
ters die er werkloos en op elkaar ge
drongen bijlagen, kon men in de ha
ven van Oudeschild niet veel laten
zien. Men meende echter dat de inzit
tenden van de bus het recht hadden
te zien waarover werd gesproken als
men het had over de passantenhaven
en die mening werd zeker
gewaardeerd.
Diezelfde inzittenden keken op de te
rugweg naar Den Burg anders naar de
sloten aan weerszijden van de weg.
Vooral het riet langs de taluds werd
met andere ogen bekeken.
Het Waterschap is verantwoordelijk
voor de gecompliceerde waterhuishou-
ding van Texel, 's Winters mag er niet
teveel water in de polders staan, ter
wijl 's zomers het eiland niet droog
mag vallen. Dit water reguleert men
met de vijf gemalen, die het water uit
de polders in zee pompen, en stuwen,
die in de waterlopen het water kunnen
tegenhouden en op die wijze zorgen
voor een vastgesteld zomer- en winter-
peil ervan.
Het Waterschap beheert niet alleen
het water in de waterlopen, het onder-
houd en beheert de hoofdwateringen
ook zelf, inclusief de slootkanten ofwel
taluds. In totaal iser ongeveer vier
honderd kilometer sloot, de afstand
Maastricht- Groningen.
Daarnaast onderhoudt het Waterschap
I60 kilometer landwegen in de polders,
vergelijkbaar met de afstand Den
Haag-Enschede.
rit van vrijdag voerde voor het
grootste deel over de kleine, veelal
hobbelige landwegen, langs de sloten
sn slootjes. Een soms reed de bus
bngs de polderdijken, die een niet on
aanzienlijk deel uitmaken van de dage-
ijkse Waterschapszorg. De dijk langs
he Waddenzee bijvoorbeeld is pas en-
jaren geleden onder directie van
Rijkswaterstaat verhoogd tot delta
hoogte. Dat was één van de grootste
spanningen van de laatste tijd; op dit
moment heeft men niet zulke grote
projecten onder handen en legt men
ach toer op het onderhoud van de
waterlopen, wegen en dijken. Daar
heeft men overigens de handen aan
vol.
wegberm is verwerkt; één van de uit
gevoerde zaken van het Waterschap.
,,De bruggen over de Ayesloot zijn
hard aan vervanging toe, zichtbaar zijn
de scheuren op plaatsen van de bewa
pening", aldus hoofd technische dienst
Henk Vonk, die de aanwezigen glas
helder uitlegde wat door de buiten
dienst van het Waterschap was ge
daan het afgelopen jaar. Die buiten
dienst bestaat uit twaalf medewerkers.
Het bestuur telde enkele nieuwe leden
en daarom bracht men een bezoek aan
het centrale magazijn bij Oudeschild,
waar de grote gereedschappen zijn
gestald. Zo staat er een tractor met in
klapbare maaiarm, waarvan het uitein
de krom is, speciaal om de slootkan
ten te maaien en tegelijkertijd water
planten uit de sloten te verwijderen.
Dit gebeurt met met een harkgarni-
tuur, dat achter de maaimessen is ge
monteerd. De tractor is uitgerust met
een mobilofoon, zodat de bestuurder
overleg kan plegen en in noodgevallen
om hulp kan roepen. Daaronder valt
ook een verwenteld schaap, waarop
onmiddellijk de betreffende boer wordt
gewaarschuwd.
Avonturen bij het Skillepaadje
Voor het jaarlijkse uitstapje nodigt men
telkens een speciale gast uit om de
hele excursie mee te beleven. Een
gast, die wel regelmatig iets met het
Waterschap te maken heeft, maar er
niet direkt deel van uitmaakt. Dit jaar
viel de keus op burgemeester A.
Schipper. Belangstellend volgde hij de
uitleg van Henk Vonk tijdens de
bustochten en zonder protest wandel
de hij mee toen de groep dwars door
een polder trok om te kunnen zien
hoe nodig herstelwerkzaamheden aan
de taluds wel waren. Ten westen van
het Mieland was bij de koppelleiding
van gemaal De Schans duidelijk het
verval van de slootkanten zichtbaar.
Door het stromende water waren hele
brokken van de taluds afgekalfd en
Vonk wees op de risico's die tractor
bestuurders lopen als ze te dicht langs
de slootkant rijden. Vlakbij hoeve Bra-
kenstein kruiste de route het Skille
paadje, maar voordat men zover was,
moest een dwarssloot worden over
gestoken, door over een gereedliggen-
de balk te lopen.
Als een stel kwajongens de polders
doorkruist zal niemand daar speciale
aandacht aan schenken. Wanneer keu
rig geklede heren van het Waterschap
met in hun midden de burgemeester
zich hieraan overgeven, heeft een der
gelijke gebeurtenis ontegenzeggelijk
een zekere charme. Het was een barre
tocht door de polder, want er moest
ook over een hek worden geklommen
toen dat verzakt bleek en niet open te
krijgen. Niemand liep kleerscheuren of
een nat pak op, tot teleurstelling van
de fotograaf.
Bij de laatste tientallen meters van de
vaart was het talud verstevigd met be-
tonmatten. Bij wijze van proef, want
voor taludversteviging bestaan verschil
lende methoden. Zo zijn ook proeven
met matten van azobé (houtsoort) al
succesvol gebleken. Men blijft zoeken
naar de goedkoopste en tevens de
meest duurzame manier. Allereerst is
men erg geholpen als de landeigena
ren zelf het riet en daarmee de taluds
beschermen door met afheiningen de
dieren er vandaan te houden. Het Wa
terschap plant zelf dikwijls riet, dat de
eerste wegslibbing van de taluds
voorkomt.
Kerckeland
Hoe belangrijk dat riet is bij de be
scherming van taluds bleek wel toen
de touringcar, vaardig bestuurd door
Jan Daalder, langs de slootjes in de
Prins Hendrikpolder reed. Waar het
zoutgehalte in het water te hoog was,
groeide geen riet en was ingrijpen
noodzakelijk om het talud te bescher
men tegen afbrokkelen. Bij zoetwater
stonden de sloten bijna vol met riet,
wat weer teveel is van het goede. De
zogenaamde riethobbels, bossen van
Opvallend was het aandeel van het
mannelijk geslacht bij de aanwezigen:
ongeveer honderd procent. Volgens
Luuk Flisijn, secretaris van het Water
schap, heeft dat alles te maken met de
voorwaarde om als ingeland te worden
aangemerkt. Men moet immers eige
naar zijn van een stuk grond binnen
bedijkt gebied, of van een gebouw, en
het eigendomsrecht staat over het al
gemeen nog op naam van de man.
Vandaar dat ingelanden meestal man
nelijk zijn.
Ingelanden stellen uit hun midden kan
didaten voor hoofdingelanden, die een
beperkt aantal malen per jaar bij elkaar
komen in de vergaderzaal van het Pol
derhuis naast het raadhuis aan de
Groeneplaats in Den Burg. De hoofd
ingelanden dragen de leden van het
dagelijks bestuur van het Waterschap
voor, dat bestaat uit zes heemraden en
een dijkgraaf. De dijkgraaf is voorzitter,
op Texel is dat sinds anderhalf jaar
Jacques Dijt. De koningin benoemt
dijkgraaf en heemraden, die eens in de
twee weken bij elkaar komen.
Voorafgaand aan de excursie van vrij
dag vond in het Polderhuis een verga
dering plaats, uiteraard ditmaal wel in
s tra tie met de Atlaskraan.
Bij de nieuwe surfakkommodatie van Dijkmanshuizen
Het bestuur van het Waterschap
maakt elk jaar een busexcursie
over Texel. Het doel van deze ex
cursie is tweeledig. Enerzijds wor
den de werkzaamheden van het
Waterschap bekeken, zoals het on
derhoud van polderwegen en dij
ken. Anderzijds brengt zo'n
bustochtje het dagelijks bestuur,
de heemraden en de hoofdingelan
den nader tot elkaar, een sociaal
doel dus.
Afgelopen vrijdag maakte een tou-
I ringcar van Robert Aris van Boven
oen rondrit over het eiland, met
aan boord genoemde leden van het
Waterschap Texel. Een verslag van
deze rit.
Oudeschild
Zelfs de schapen keken op van hun
eeuwige gegraas. Ze staarden de logge
touringcar na, die verdwaald leek op
de smalle landweggetjes tussen Den
8urg en Oudeschild. Via de Hallerweg
ging het naar de Veenselangweg, waar
de afgelopen winter de erlangs lopen
de bermsloten zijn vergraven en de uit
komende schotwal, het slib, in de
tegenwoordigheid van de hoofdinge
landen. Tijdens die vergadering werd
Gerard Schraag gekozen om als eerste
op de voordracht voor nieuw heem
raad te komen, in plaats van de ver
trekkende H. J. Leber. De gaande man
is de voormalige dijkgraaf van de pol
der Eierland, toen Texel nog verdeeld
was in zes waterschappen. Hij bereikte
dit jaar de pensioengerechtigde
leeftijd.
Toespraken
Gemeente en Waterschap zijn twee
formeel op gelijk niveau handelende
instellingen en het was daarom dat de
toespraken van de burgemeester en de
dijkgraaf meer weghadden van een
vriendelijke babbel tussen twee colle
ga's dan dat er overdreven ambtelijke
taal werd gesproken.
De dijkgraaf haalde een stuk geschie
denis naar boven over de tijd van voor
het Noordzeekanaal, toen de vaart van
de Noordzee naar Amsterdam nog
langs Texel voerde. „Texel was de
poort van Amsterdam, en voor
Amsterdammers de poort van de we
reld", vertelde Jacques Dijt. „De door
de Amsterdamse baljuw aangestelde
dijkgraaf was zeer machtig op Texel,
terwijl de burgemeester niet meer was
dan een voorzitter van de dorpsge
meenschap". De huidige dijkgraaf ging
daarop door en bedoelde zijn
toespraak als een compliment aan bur
gemeester Schipper, die ooit
bestuurslid was van een waterschap in
Drente, het Loo en Drostendiep. „Hij
kijkt hier rond met waterschapsogen",
aldus Dijt.
Burgemeester Schipper vatte het ver
haal over de verhouding tussen Water
schap en gemeente niet op als compli
ment, en verdedigde zich op sportieve
wijze: „Ik doe m'n best".
Het bleek echter een misverstand.
„Vroeger is niet nu, want tegenwoor
dig heeft een burgemeester veel grote
re verantwoordelijkheden", zei Dijt. Uit
eindelijk besloten burgemeester en
dijkgraaf er alles aan te doen de sa
menwerking tussen gemeente en Wa-
dicht opeengroeiend riet, zouden vol
gens Vonk worden verplaatst naar de
hoofdwatering, waar dit ontbreekt.
De bus naderde de nieuwe veelbespro
ken verkeerslichten bij 't Horntje.
„Ho!" riepen de heemraden en hoofd
ingelanden in koor, de dreigende ad
vertentie van het gemeentebestuur
nog vers in het geheugen.
Een klein half uur later stopte de bus
bij restaurant Calluna op recreatieter
rein Kerckeland. Tijdens het aan de
bar genoten aperitief en de maaltijd
zelf wisselden de hoofdingelanden en
heemraden van gedachten over het te
voeren beleid van het Waterschap en
de toekomst van allerlei Texelse zaken.
Ook zaken die minder van belang zijn
voor het Waterschap. Zo vroeg iemand
zich af of dat tropisch zwemparadijs er
al was, omdat hij water zag stromen
op het recreatieterrein. De vraag werd
met gelach begroet.