Gele duinvalleien Al zes zeehonden geboren in Nieuwe chef der equipage Joost Dourlein-kazerne Ei Vibeke Roeper: Schrijven voor schoolagenda „Zwoegersschapen" nu opgeven voor landbouwdag Aanmoedigingsprijs architectuur-expositie voor Donald de Vrind Aanrijding na beet in bil Aanrijding bij afslag Pontweg Twaalf uur brandingzeilen PAGINA 6 TEXELSE COURANT DINSDAG 8 JUL11$ De zeehondenbassins van het Natuur recreatiecentrum beleven weer hun jaarlijkse geboortegolf. De afgelopen week kwamen daar vijf jongen ter wereld en nummer zes meldde zich gisterochtend. Er zwemmen nu nog twee zwangere vrouwtjes rond, zodat de ver wachting is dat het aantal jongen deze week tot acht zal oplopen. Het betrof steeds moederdieren die al vaker in het NRC-bassin jongen heb ben geworpen. In alle gevallen verliep de bevalling voorspoedig en maken de jongen het prima. Moeders en kroost zijn bijeengebracht in een speciaal bas sin en trekken daar veel belangstelling van het publiek. Een extra afrastering voor het bestaande hek zorgt ervoor dat de toeschouwers hun vertedering niet al te hinderlijk laten blijken. Te vens wordt hierdoor voorkomen dat ie mand een knauw krijgt van de waak zame zeehonden die soms agressief reageren als zij menen dat hun kinde ren gevaar lopen. Ook in de bassins van het Rijksinsti- tuur voor Natuurbeheer (RIN) in 't Horntje is het geboorteseizoen in volle gang. Hier kwamen tot dusver zeven jongen ter wereld en er wordt er nu nog één verwacht. De op Texel geboren zeehonden zullen te zijner tijd voor het grootste deel in de Waddenzee worden losgelaten. Het staat nu wel vast dat de dieren daar goede overlevingskansen hebben, en wat dat betreft niet onderdoen voor hun in het wild geboren soortgenoten. Ondanks het feit dat de zeehonden ge ruime tijd hun kostje uit mensenhan den hebben gekregen zonder daar veel moeite voor te doen, blijken ze in het wild spoedig in staat te zijn zelf met succes op vis te jagen. Aangezien ook door het opvangcentrum Pietersburen al jaren regelmatig zeehonden worden teruggezet, bestaat nu een groot deel van de in de Nederlandse Waddenzee vertoevende zeehonden uit dieren die in een van de opvangcentra zijn geboren. Te weinig Voor de instandhouding van de soort is het aantal wilde" geboorten in de Waddenzee nog altijd veel te laag, praktisch zeker als gevolg van poly- chloorbyfenilen (pcb's), die zich via de voedselketen in de dieren ophopen De 20-jarige Vibeke Roeper uit Spang is de schrijfster van een serie verhaal tjes, die zijn opgenomen in de onlangs uitgekomen Examenagenda" voor Havo, Mavo en Vwo. Het zijn beschrij vingen van persoonlijke ervaringen in de examentijd, waarin de kopers van de agenda mogelijk hun eigen beleve nissen en spanningen zullen herkennen. Het „Dagboek van een examenmeisje" is bedoeld als ontspannend element in de schoolagenda die bestemd is voor eindexamencandidaten. Dat brokje ontspanning is nodig omdat de agen da in tegenstelling tot de meeste van zijn kleurige concurrenten buitenge woon zakelijk zeg maar saai.— is uitgevoerd. Die andere agenda's heb ben zich ontwikkeld tot een soort mo deartikelen vol „snelle" foto's van sport7 spel- en tv-grootheden en ook uitgebreide tekst over allerlei onder werpen waarvan wordt verondersteld dat jongen mensen erdoor worden be ziggehouden. Dat je in zo'n boekje ook nog je huiswerkopgaven moet kunnen noteren, lijkt bijzaak te zijn. De in eenvoudig drukwerk uitgevoerde examenagenda is het tegen overgestelde: uitsluitend zakelijke infor matie en tips waarmee de eindexa mencandidaten hun studievoordeel kunnen doen, met als enige uitzonde ring dus het dagboek van Vibeke. Dat zij het verzoek kreeg de verhaal tjes te maken, was het gevolg van de journalistieke activiteiten die Vibeke Roeper al geruime tijd ontplooit voor Vrij Nederland. In de jeugdrubriek „De blauw geruite kiel" in de weekendbijla ge van het blad schreef ze ook over examendoen. Verder was er een serie over belevenissen in Nieuw Zeeland en de jongste bijdragen hebben te maken met vakantie. De veronderstelling dat Vibeke van plan is full time journalist te worden en „dus" gaat studeren aan een van de scholen voor journalistiek, blijkt niet juist te zijn. Het vakkenpak ket waarmee ze op school is geslaagd, staat toelating in de weg; Vibeke gaat „gewoon" Nederlands studeren en zal dan wel zien wat daar verder van komt. Een van die kleurige „andere" agen da's die momenteel op de markt zijn is „The Next Generation". Het aardige voor Texel is dat in de uitgave voor het schooljaar 1986-87 uitgebreid aan dacht wordt gegeven aan de catama ranronde om Texel: zes pagina's met foto's in full color die de spectaculiare sfeer waarin zich „The greatest catrace in the world" voltrekt, goed weergeven. waardoor het voortplantingsvermogen wordt verstoord. Dr. Peter Reijnders van'het RIN heeft zaterdag een telling uitgevoerd waarbij bleek dat zich momenteel ongeveer 65 jonge zeehonden ophouden in de Ne derlandse Waddenzee; die werden praktisch allemaal gesignaleerd in het oostelijke deel. Tussen Texel en Schier monnikoog werden er maar drie ge zien. Ook in vorige seizoenen werden in de westelijke Waddenzee vrijwel geen robben geboren. Vorig jaar wer den op dezelfde datum 55 jonge zee honden waargenomen, maar volgens Reijnders is het nog te vroeg om hier positieve of negatieve conclusies aan te verbinden. Hij is er dan ook niet ge lukkig mee dat de resultaten van de telling landelijke bekendheid hebben gekregen. Pas ruimschoots na afloop van het geboorteseizoen kan een be trouwbare balans worden opgemaakt. Van echt herstel van betekenis zal vrij wel zeker geen sprake blijken te zijn. Dat de zeehondenstand in de Wad denzee de laatste jaren iets is geste gen, is vooral het gevolg van het over schot aan dieren dat uit de Duitse Waddenzee afkomstig is. Een gezonde zeehondenbevolking moet voor een kwart tot een derde bestaan uit jonge dieren. Die situatie wordt pas bereikt als drie tot vier keer zoveel jongen worden geboren als thans waarschijn lijk nog het geval is. De in de bassins van het NRC geboren jongen zijn allemaal éénlingen. Dat is normaal. In tegenstelling tot wat vroe ger werd gedacht is een tweeling bij een zeehond zeldzaam. In het NRC is vorig jaar een keer een tweeling geboren. Net als vorig jaar zal op de Texelse Landbouwdag die op 31 juli in Den Hoorn wordt gehouden een keuring en tentoonstelling van niet-zwoegervrije Texelse schapen worden gehouden. In de uitnodiging aan de boeren om voor deze keuring dieren in te schrij ven heeft de Commissie Schapenfok- dag een fout gemaakt. Als uiterste op- gavedatum werd 26 juli genoemd en dat had moeten zijn 6 juli. Het zou dus nu al te laat zijn voor opgave, maar die snel (uiterlijk donderdag!) met zijn opgave komt, kan nog wor den ingeschreven en in de catalogus worden vermeld. Men wende zich tot Piet Bakker, Westergeest. Van de zijde van de deelnemers is al vee! be langstelling voor de Landbouwdag ge bleken; er zijn bijna vijfhonderd dieren ingeschreven. Het Jacobskruiskruid, een stevige plant van 20 tot 40 cm hoog. De ijle bioemschermen bestaan uit enige tientallen gele bloemhoofdjes. tekening Sytske Dijksen). De Slufter vol met paars bloeiende lamsoor of uitgestrekte bloeien de heidevelden zijn voor heel wat Texelaars aanleiding om in het weekend of op een vrije dag de natuur in te trekken. Maar de Texelse duingebieden kennen meer ,,attractiepunten" in de vorm van bloemenpracht op grote schaal. In de periode van juli tot ver in augustus bijvoorbeeld zijn dat de uitgestrekte „wouden" van het Jacobskruiskruid. Het Jacobskruiskruid stelt heel weinig eisen aan z'n groeiplaats. Als de standplaats maar niet te nat is, de bo dem niet te zuur en de andere be groeiing niet te dicht. We kunnen de plant dan ook in ons hele duingebied vinden, soms met duizenden bijeen. Vaak zijn paden en wegen over enige afstand omzoomd met deze stevige, tot een halve meter hoge planten. Met het ook overal bloeiende schermha- De Joost Dourleinkazerne heeft sinds vrijdag een nieuwe chef der equipage. Het is de 43-jarige adju dant der mariniers B. Delorme. Hij neemt de taak over van adjudant der mariniers A. H. van Kesteren, die om gezondheidsredenen een andere functie krijgt. Chef der equipage is een belangrijke functie. De betreffende onderofficier staat tussen officieren en manschap pen, verzorgt de contacten, regelt al lerlei zaken van praktische aard en heeft ook een rol bij de contacten met de burgerij. In verband met het belang van deze „spilfunctie" wordt ter gele genheid van de aflossing altijd een „alle hens" gehouden, wat wil zeggen dat een plechtigheid wordt georgani seerd, waarbij officieren, onderofficie ren en manschappen aantreden en de commandant een toespraak houdt, meestal in het bijzijn van familieleden en eventuele andere genodigden. Zo'n alle hens wordt verder alleen gehou den bij de overplaatsing van de com mandant of de eerste officier. De nieuwe chef der equipage Bob De lorme (geboren in Hellevoetsluis) kwam in 1959 bij het korps Mariniers. Zoals al zijn collega's diende hij op tal van plaatsen, waaronder Rotterdam, Aruba, Nieuw Guinea (tijdens de ac ties aldaar in 1962) en ook Texel. Hij doorliep de kaderscholen, was drie jaar bij de M.P. en was de afgelopen twee jaar werkzaam bij de Helikoptergroep van De Kooij als instructeur HIC (Heli kopter Indoctrinatie Cursus). Delorme woont in Den Helder, maar zou wel naar Texel willen verhuizen, omdat hij het eiland in het verleden heeft leren kennen als een aangenaam woon- en werkgebied. De functie chef der equi page hoopt hij hier in ieder geval lan ger te vervullen dan zijn voorganger Van Kesteren, die nog geen jaar in functie is geweest. Bemiddelaar In zijn toespraak tijdens de „alle hens" wees luitenant-kolonel A. H. P. Knop- pien op het belang van de taak die Delorme heeft gekregen. „Door zijn dagelijkse ongedwongen contact met de eerste officier en de commandant is hij in staat om tot in de top van de kazerne op snelle wijze tot uiting te brengen wat onder de bemanning leeft. Een chef der equipage die het vertrouwen van de bemanning heeft, bij wie men eens kan binnenlopen om zijn verhaal kwijt te raken, die een goed inschattingsvermogen heeft van wat wel en wat niet hogerop gebracht moet worden, die mensen op hun ge mak weet te stellen, kortom die de verantwoordelijkheid van zijn functie ten volle begrijpt, zo iemand is voor ieder in deze kazerne zeer belangrijk". Aan Van Kesteren die is overgeplaatst naar de Van Braam Houckgeest- kazerne in Doorn, werd dank gebracht voor zijn inspanningen in het afgelo pen jaar en zijn opvolger Delorme werd sterkte toegewenst bij het vervul len van zijn niet gemakkelijke taak. Knoppien (die Delorme kent uit de tijd dat laatstgenoemde op het Kon. Insti tuut voor de Marine was belast met de opleiding van de jongste jaars mari niers) twijfelde er niet aan dat de nieu we chef der equipage zijn taak aankan. De plechtigheid werd gevolgd door een borrel en een barbecue. vikskruid zorgen ze plaatselijk voor echt gele duinen. Het Jacobskruid is, je ziet het er zo niet vanaf, een uiterst giftige plant. Het zit boordevol met gifstoffen, zoge naamde alkaloïden. Er wordt daarom maar weinig door dieren van gegeten, hoewel er een paar soorten zijn die een hap Jacobskruid een lekkernij vin den. Daarover straks meer. In zandige, schrale weilanden groeide de plant vroeger nog al eens. Dat le verde hem de volksnaam „armoede" op. In streken in Engeland en Frankrijk was (en is?) de soort een meer gewo ne weide-groeier. Daarom zijn in Enge land grondeigenaars verplicht het kruiskruid te vernietigen. Met het uitzwermen van Westeuropese kolonisten over alle werelddelen, vero verde het Jacobskruiskruid in de vori ge eeuw ook diverse continenten. Plaatselijk werd het in landen zoals Ca nada, de Verenigde Staten, Australië en Nieuw-Zeeland een ware plaag. Omdat rundvee of paarden soms te veel van de frisgroene blaadjes aten, heeft dat zelfs tot sterfgevallen bij die dieren geleid. Grijsaard Dergelijke problemen hebben we hier gelukkig niet. Zoals de naam Jacobs kruiskruid al aangeeft, behoort de plant tot het geslacht kruiskruid. Op Texel kennen we o.a. klein-, bos- en kleverig kruiskruid. Er is wat onduide lijkheid over de oorsprong van de naam! De meest aanvaarde theorie echter is dat kruiskruid, of liever het Duitse Kreuzkraut een verbastering is van Greiskraut grijskruid). In de wetenschappelijke naam Senecio duikt dat grijs ook weer op. Daarin vinden we het woord senex dat grijsaard bete kent. Deze namen vinden hun oor sprong waarschijnlijk in het grijze zaad pluis van de planten. Als die pluisjes zijn weggewaaid, blijft er een bolle, ka le, licht gekleurde bloembodem over enigszins lijkend op een kaal hoofd. Ook daar zou het woord grijsaard van daan kunnen komen. Rond de 25e juli (Sint Jacob) staat ons kruiskruid meestal in volle bloei. Het is dus wel heel duidelijk waaraan deze plant z'n naam dankt. Dit jaar echter komt dat niet zo mooi uit. Door de bijna wel extreem te noemen warmte en droogte, valt het hoogte punt van de bloei veel eerder. Op dit moment bloeien de meeste planten volop, maar ze zijn veel kleiner geble ven dan in jaren met een koele of nat te junimaand. Het plantengeslacht kruiskruid is on derdeel van de familie der samen- gesteldbloemigen. Door de planten- mensen, beroeps én amateurs wordt doorgaans het kortere woord compo sieten gebruikt. Na de orchideeën vor men de composieten de grootste plan- tenfamilie der aarde. In ons land be hoort meer dan een tiende deel van al le soorten tot deze familie. Bekende soorten zijn o.a. sla en andijvie (om maar eens met enkele eetbare de be ginnen), madeliefje, paardebloem, aster, zonnebloem, kamille, margriet, goudsbloem en de talrijke distels. Overigens, nu we het toch over distels hebben: de blauwe zeedistel en de kruisdistel behoren niet tot de compo sieten! Dat zijn nu juist schermbloemi- gen. Vanwege hun „prikkend" karak ter hebben ze wel de naam „distel" gekregen. In de vogelwereld is de scholekster voorbeeld van zo'n verwar rende naamgeving. Met eksters heeft onze bonte piet helemaal niets te maken! Een kenmerk van de samengesteld- bloemigen is dat wat één bloempje lijkt, er in werkelijkheid heel veel meer zijn. Ze staan dicht op elkaar maar als je bijvoorbeeld een paardebloem goed bekijkt, zie je bij elk geel „bloemblaad je" meeldraden naar buiten steken. Veel composieten hebben twee soor ten bloempjes. De buisbloempjes in het midden (als een geel hartje) en de bredere lintbloemen aan de buitenkant als een soort stralenkrans. Deze laatste zijn meestal wit of geel zoals bij made liefjes en margriet of zonnebloem. Ook het Jacobskruiskruid heeft in principe zulke bloemen. Merkwaardi gerwijs missen de planten in het duin gebied bijna allemaal die buitenste straalbloemen. Hoewel ik ieder jaar tenminste wel één keer een stralende vorm zie, is dat bij zeker 99,9% in de Texelse duinen niet het geval. Lekkernij Ondanks de giftigheid is ons Jacobs kruiskruid, ik vertelde het al, voor een paar diersoorten een smakelijk hapje. Dieren dus die er ook niet dood van gaan. In de eerste plaats zijn dat konij nen. Vooral in de winter zoeken die naar de rozetten van de plant. Jacobs kruiskruid is namelijk tweejarig. Dat wil zeggen, na het ontkiemen worden grote rozetten gevormd die een winter overblijven. Pas in het tweede jaar worden de bloeistengels gevormd en na de bloei sterft de hele plant af. Wie zou denken dat het konijn de fris se blaadjes eet, komt bedrogen uit. Het is onze knagers en gravers vooral te doen om de dikke hoofdwortel die ze uitgraven en aanknagen. Die wortel zit overigens net zo vol met gif als de bladeren, dus daarom doen ze het niet. Een ramp voor het Jacobskruis kruid is het opeten van de hoofdwortel helemaal niet, want de zijworteltjes blijven instact en zijn in staat in het voorjaar weer uit te lopen tot een heel bosje afzonderlijke planten. Heeft het konijn de beschikking over een uitge breid keuzemenu, er is een ander dier dat uitsluitend leeft van het Jacobs kruiskruid: de Sint Jacobsvlinder, of liever de rupsen van deze vlinder. Een jury bestaande uit de heren J. Vj ser, C. van Trigt en mevr. J. Zijlstra van de adviescommissie kunst- enloj tuurbeleid van de gemeente Texel de heer M. Groentjes en mevr. L. Sot tendal van de werkgroep Toer-in van de Culturele Raad Noord-Holland hes; het werk van de thema-expositie Ar chitectuur in het raadhuis in Den Bu- bekeken in verband met de toekenniri van de aanmoedigingsprijzen. Het tentoongestelde werk wordt meen van goede kwaliteit geacht. De grote variatie maakt het echter wel ei moeilijk om de prijzen toe te kennen Het tentoongestelde kan verdeeld w» den in vier werksoorten: beeldende kunst, foto's, knipselwerk en architectenwerk. De jury meent dat het architectenwen niet voor een prijs in aanmerking komt, omdat het hier de technische weergave van een idee betreft. Van het werk van de Knipkring Texel ver dient het werk van mevr. M. Wieten, voorstellende het voormalige bejaar denoord C. E. Gollardsstichting een eervolle vermelding. Er is gesuggereeL"oorcj dit werk in aanmerking te laten kome voor aankoop door de gemeente Text De jury besloot de aanmoedigingsprijs van 7250,— toe te kennen aan het werk van Donald de Vrind, een comü natie foto-tekening. Dit vooral op grond van de originaliteit van het werk. De aanmoedigingsprijs van 7150,- toegekend aan de ets 't Horntje van de heer L. I. de Vries, dit omdat het etswerk van deze deelnemer een belol te voor de toekomst lijkt in te houden, De toekenning van de publieksprijs va 7100— zal pas na afloop van de expo sitie op 18 juli plaatsvinden, tot die tij; kunnen de bezoekers hun voorkeur nog uitspreken. Het si Texels vverde lagere gezet Bij de door 1 De me c Bvvez TexelS' cegrc heeft. Bij de plaats Texels tische Ooost ces g> van h slecht doord Als gi intens den v énd i had f lai gedw Een beet van een paard in de vlak voor het dier lopende soortgenoot ha: een aanrijding tot gevolg. Het gebete- paard, dat zich met ruiter langs de Ruijslaan te De Koog voortbewoog sprong geschrokken de rijbaan op. Hel belandde daardoor tegen een juist pas serende auto, bestuurd door een 42-jarige man uit Haarlem. Het onge val had geen persoonlijk letsel tot ge volg en gebeurde zondagmiddag rond half vijf. <.N Lichte materiële schade was het volg van en aanrijding tussen twee aufcsv to's op het kruispunt Elemert/Pont- weg /Hoornderweg, afgelopen week end. Een 40-jarige Duitse toerist wilde de Pontweg oprijden vanaf de Elemert Duir maar zag daarbij het naderende voer tuig van een 51-jarige Amsterdammer, die richting De Koog reed, over het hoofd. JVC Kaalvraat Zowel de vlinder als de rups zijn opval lend gekleurd en gemakkelijk te ont dekken. De vlinders zijn fraai glanzend zwart en rood. Het zijn geen goede vliegers die je regelmatig van bloem naar bloem ziet dartelen zich in al hun kleurenpracht tonend. Meestal zie je ze alleen als ze voor je uit de vegetatie dwarrelen om ook weer snel te landen. Het zijn vooral de rode achtervleugels die dan erg opvallen. De rupsen hebben een totaal andere kleur. Het zijn de bij velen bekende ze brarupsen. Rupsen met afwisselend gele en zwarte banden over het li chaam. Dat geel-zwarte „wespenpa troon" is een in de natuur bekend waarschuwingssignaal: eet mij niet, ik ben gevaarlijk en ik smaak heel vies. De rupsen van de Sint Jacobsvlinder scheiden ook nog een onsmakelijke, giftige stof uit, zodat inderdaad bijna geen vogel ze lust. Bij honderden, soms bij duizenden, knagen de rupsen dat het een lieve lust is op de kruis- kruidblaadjes. Regelmatig moeten ze verhuizen omdat van menig plant slechts een kale stengel overblijft. Er zijn zelfs jaren dat plaatselijk alle Ja- cobskruiskruiden tot op het bot wor den afgeknaagd! Toch is er geen sprake van dat er zo veel vlinders komen dat het Jacobs kruiskruid in zijn voortbestaan wordt bedreigd. Hoewel de grotere rupsen zoals gezegd weinig vijanden hebben, hebben ze die als ze nog klein zijn des te meer. Er is een dertigtal diersoorten dat op hun beurt smakelijk smult van de jonge rupsjes. Onderzoekers von den ook uit dat al bijna 10% van de eitjes van de Sint Jacobsvlinder wordt opgepeuzeld door mijten. En zo ko men er van de gemiddeld 200 eitjes, die één vlinder legt, uiteindelijk maar De Cocksdorper Kustzeilvereniginj houdt zaterdag 2 augustus een 12 uursrace in het zeegebied rond Texels noordpunt. Via een driehoeksbaan, gemarkeerd door boeien ter hoogte van de vuurto ren, het reddingboothuis en een eind richting Vlieland zal van 10.00 tot 23.00 uur achter elkaar gezeild kunnen worden. De prestaties van elke boot worden geregistreerd, telkens als deze de finishlijn passeert. Er wordt vanuit gegaan dat alle deelnemers in verbant met sanitaire en andere behoeften de race een of meerdere keren zullen on derbreken. Een dergelijke afstop is toe gestaan: de tijdregistratie wordt dan stilgezet. Het evenement duurt van 10.00 tot 22.00 uur en elke branding zeiler (dus niet alleen leden van de Cocksdorper vereniging) kan deelne men. Uit de reeds gebleken belangsté,j ling kan worden afgeleid dat zeker veertig boten zullen meedoen. Onder andere vanuit het paviljoen „Vliezicht' van Gerard Zoetelief zal deze langdui ge bedrijvigheid op het water goed kunnen worden gevolgd. Zoetelief heeft de prijzen beschikbaar gesteld. Op een bord op het strand zal voort durend het scoreverloop worden opgetekend. weinig nieuwe vlinders groot. Bovendien kan één plant Jacobskruis kruid meer dan 10.000 zaden produce* ren. Er hoeft er dus in feite maar een over te blijven om een hele duinvallei het komend jaar weer opnieuw te bevolken. Alles in de natuur is er op gebaseerd dat ieder levend wezen gedurende leven tenminste één nakomeling pro duceert. Daarbij wordt rekening ge houden met een enorm verliespercen tage. Ook uit dit verhaal, waarin bo vendien sprake was van de verhoudini tussen een opvallende plant en een in sekt, moge dat weer eens blijken. Adriaan Dijksen I0< ES ilv 3 z'n Si

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1986 | | pagina 6