koperen
aan land
V J
Cjrocn ^warLs- Jexels in het
Spoedoverleg nodig
met provincie
)uikclub bracht
commandotoren
nu 795r
BARKER'S X
IJZERHANDEL,
Eigen huisvuilverwerking Texel
Ruim aanbod bij
kerkeveiling
Duin bouwt woningen
in Oosterend
Auto beschadigd
door vandalen
Gestolen auto
teruggevonden
I lata van era leal» éiiteSiii taÉtei
op da itoorsfeea és tér® «pprfst van
wo Engste cnderzewr.éie in de &me
ver?ktonrlaG is wrga®.
torig jaar vist rte cte wn tsxn uit
l?e eau te bergen.
De berging van de toren was landelijk
nieuws.... (Foto Bert Koning).
om een onderzeeër van de Britse E-
klasse uit de eerste wereldoorlog ging,
bleek pas nadat Sjef Boom uit Oude-
schild er met zijn kotter TX 50 De-
neb" in was vastgelopen, waarbij een
van de vistuigen werd afgerukt. Dat
gebeurde twee weken geleden. Boom:
,,We wisten wel dat daar een wrak
lag, maar door onoplettendheid raak
ten we er toch in vast. Het gebeurde
vlak nadat we hadden gehaald en de
netten weer lieten vieren. Er stond vrij
veel wind, waardoor de boel al gauw
kapot was en we niet konden proberen
om het net weer vrij te
jmanoeuvreren".
Boom verzocht Hans Eelman en zijn
mededuikers van Philias Fogg om het
vistuig, dat een waarde heeft van ruim
ƒ6000,— te bergen. Dat bleek een rou-
tinekairwei te zijn. De duikclub ging
met Booms kotter naar de plek, maak
te het tuig onder water los van het
wrak en hadden het snel aan boord.
Vaatwasser met 6 programma's
ook geschikt voor inbouw.
Profijtprijzen zijn 1 week geldig.
Telefoon 02220 2346
pGERICHT 15 SEPTEMBER 1887 - Nr. 10.116
DINSDAG 23 SEPTEMBER 1986
idactie: Parkstraat 10 of Warmoesstraat 45, Den Burg, telefoon (02220) 2741.
*n werktijd deze week tot en met donderdag a.s.: Michèl Gonlag, Ko-
aat 89, Den Burg, telefoon 02220 - 2747.
advertenties, abonnementen, etc.:
ingeveld De Rooy B.V., Postbus 11, 1790 AA Den Burg,
foon (02220) 2741, na 18.00 uur 4881.
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Abonnementsprijs ƒ18,65 per kwartaal; los 85 cent
Postgiro 652.
Bankrelaties: Amro Bank nr. 46.99.17.636
Rabobank nr, 36.25.01.742; NMB nr. 67.34.60.398.
Ze gingen echter nog niet direkt naar
huis, want bij de berging was gebleken
dat het wrak de Engelse 55,17 meter
lange onderzeeër was.
Los
Het schip zelf had door het 70-jarig
verblijf onder de waterspiegel zeer ge
leden. De stalen romp vertoonde tal
van gaten, waardoor zelfs voorwerpen
naar buiten konden worden gehaald.
De gave koperen commandotoren was
door corrosie (extra sterk op het punt
waar koper en ijzer elkaar raken) „los-
gerot" en lag naast de romp.
Het plan om de toren te bergen was
snel geboren en traditiegetrouw werd
hiervoor zaterdag de TX 38 „Branding
III" van medelid Jack Betsema inge-
De koperen commandotoren in de tuin van Jack Betsema. Er bovenop staan Betsema en
Flip Duinker. In het midden de Oudeschilder amateur-historicus Jaap Bakker die een onder
zoek instelde.
schakeld. Voor de hijsapparatuur aan
boord van deze kotter was het ophalen
van de commandotoren een
peuleschilletje.
Op de kade van de Oudeschilder ha
ven werd de last overgenomen door
de lierwagen van Aris van Boven, die
ervoor zorgde dat het gevaarte voorlo
pig werd opgeslagen op het erf van
Jack Betsema.
De E1 7 was nauwelijks een jaar oud
toen zij in 1916 bij Texel werd verlaten
en afgezonken. Dat de duikers van
Phileas Fogg snel over deze en andere
gegevens beschikten, danken zij aan
kontakten met onder meer conservator
De gemeente moet zo spoedig mogelijk gaan praten met de
provincie over de vestiging van een eigen scheidings- en
composteringsinrichting voor huisvuil, alsmede een stort
plaats voor bouw- en sloopafval. Als gevolg van vertraging
die zich bij de provinciale besluitvorming over het afvalpro
bleem heeft voorgedaan moet voor Texel een „tussenoplos
sing" worden gevonden.
Dat blijkt uit een nota die dirëcteuer ir.
A. A. T. Doppenberg van gemeente
werken heeft opgesteld en die vanmid
dag wordt behandeld door de raad
scommissie voor financieel, econo
misch en technisch beleid.
Van de provincie is toestemming nodig
om deze oplossing van het Texelse
huisvuilprobleem tot stand te mogen
brengen los van het nog vast te stellen
tweede provinciale afvalstoffenplan dat
centrale verwerking van huisvuil in de
provincie voorschrijft. Tevens moet van
de provincie de garantie worden ver
kregen dat Texel evengoed meedoet
met de „verevening", wat wil zeggen
dat de kosten van de eigen Texelse
huisvuilverwerking mede zal worden
gedragen door andere Noordhollandse
gemeenten.
Pas als de provincie akkoord is gegaan
zal een plek voor de Texelse huisvuil
verwerking worden gezocht en kunnen
de plannen in financieel en technisch
opzicht verder worden uitgewerkt.
Tijdnood
Uit de nota van Doppenberg blijkt dat
er nauwelijks tijd genoeg is om dit al
les te regelen. Zoals bekend staat de
provincie niet afwijzend tegen afvalver
werking op Texel zelf in plaats van af
voer naar een centrale verwerkingsin
richting in Alkmaar hoewel in provinci
ale kringen de meningen uiteenlopen.
De commissie voor milieuhygiëne van
provinciale staten heeft zich bijvoor
beeld uitgesproken voor centrale ver
werking, maar gedeputeerde G. de
Boer vindt dat voor Texel een uitzon
dering mogelijk moet zijn. Texel zelf
wil een eigen vuilverwerking met het
oog op de werkgelegenheid die zo'n
„compostfabriek" oplevert. De kosten
zouden niet of nauwelijks verschillen
met die van centrale verwerking. Als
gevolg van de besluitvorming van de
commissie voor milieuhygiëne is echter
van ernstige vertraging sprake wat de
regeling van het Noordhollandse huis
vuilprobleem betreft en Texel moet nu
trachten vooruitlopend op die regeling
(die niet eerder dan omstreeks 1990
getroffen kan zijn) de eigen vuilverwer
king van de grond te krijgen. De
vuilstortplaats op Texel is namelijk bij
na vol. Er moet daarom een „tussen
oplossing" komen en volgens Doppen
berg zou die tussenoplossing in feite
de definitieve oplossing moeten zijn.
Gus Britton van het onderzeebootmu
seum in het Engelse Gosport. Die kon
takten werden destijds gelegd na het
ontdekken van de H 49, een in 1918
gebouwde onderzeeër die in 1940 op
12 mijl voor de kust van Texel verging.
Hierbij kwamen wèl bemanningsleden
om het leven.
Serie
De Britse E-onderzeeërs kwamen vanaf
1914 in dienst. Het was een standaard
ontwerp, waarvan er 56 zijn gebouwd.
Tot de uitrusting behoorde onder meer
een inklapbaar 12 ponds kanon dat
voor de toren stond. Daarachter zat
een handbediende kraan, waarvan het
ronsel en de tandwielen eveneens wer
den geborgen. Het is de bedoeling het
wrak nog verder te onderzoeken.
Duikclub Phileas Fogg is sinds kort uit
gebreid. Bij de berging van de koperen
commandotoren waren daarom niet al
leen Hans Eelman, Jack Betsema, Flip
Duinker en Nan Westerlaken betrok
ken, maar ook Eelco Seepma (24),
Gerrit Jan Betsema (28), Jan Kalf (21)
en Guido Betsema (19).
Bij de zaterdag te houden kerkevei
ling in het Eierlandse Huis is weer
een ruim aanbod aan veilingstuk
ken. Bij deze door de gezamenlijke
kerken georganiseerde veiling zul
len meer dan driehonderd stukken
onder de hamer gaan.
De leden van de verschillende kerken
brachten artikelen van de meest uit
eenlopende soort bijeen. Het varieert
van voedingsmiddelen tot hele huis
houdelijke pakketten, met vlees en
vruchten, en van taarten tot bankstel
len. Ook zal er een komplete antieke
klok te koop zijn en uit dezelfde tijd
stammende olielampen. Sommige
stukken zijn nog zo goed als nieuw.
Bovendien is er veel speelgoed voor
de veiling opgehaald.
De artikelen zijn gratis ter beschikking
gesteld door inwoners van de polders
Eierland en Het Noorden en in De
Cocksdorp. De spullen die nu nog ver
spreid zijn opgeslagen zullen zaterdag
in de gymzaal bij het Eierlandsche
Huis bijeen worden gebracht. De vori
ge veiling, alweer drie jaar geleden,
bracht meer dan ƒ10.000,— op voor de
kerken. Ditmaal hoopt men op net zo
veel of misschien zelfs nog meer.
De veiling geschiedt bij opbod. De vei
lingmeesters zijn P. Kikkert en P. Zijm.
Het gebeurt onder het toeziend oog
van notaris C. J. Boswijk. De veiling
begint om half 8 's avonds.
De tien koopwoningen, vier wo
ningwetwoningen en vier bejaar
denwoningen aan de Mulderstraat
in Oosterend zullen worden ge
bouwd door Duin Bouwbedrijf uit
Den Burg. De bouw zal worden
uitgevoerd onder directie van het
Bouwfonds Nederlandse Gemeen
ten en zal binnen een jaar zijn
voltooid.
Het project is aangewezen als leerlin
genbouwplaats, wat betekent dat zes
afgestudeerde bouwvakleerlingen van
het Texelse beroepsonderwijs erbij zul
len worden ingeschakeld, waar een
premie van ƒ1500,— per leerling tegen
over is gesteld.
Het overleg inzake de prijs en de keus
van de aannemer heeft geruime tijd
(sinds de bouwvakvakantie) geduurd
en is vrij moeizaam verlopen. Donder
dag werd definitief overeenstemming
bereikt met Kees Duin. Er is ook nog
gepraat met Bouw- en Timmerbedrijf
Visser uit Oudeschild, maar die kon
het project niet goed inpassen in zijn
andere werkzaamheden. Voor Duin
komt het op een gunstig moment;
aansluitend op de huizenbouw die hij
momenteel uitvoert bij de R.K. kerk.
Er zijn drie opdrachtgevers voor de
bouw aan de Mulderstraat: het Bouw
fonds Nederlandse Gemeenten voor de
premie A-woningen, de Woningbouw
vereniging Texel voor de woningwet
woningerven de Stichting Bejaarden
zorg Texel voor de bejaardenwoningen.
Het totale complex is ontworpen door
architectenbureau Jan Visser en daar
mee is voldaan aan een uitgangspunt
dat B en W al in eèn vroeg stadium
hadden gesteld: het moest zoveel mo
gelijk een Texelse aangelegenheid
worden.
De aanpak lijkt veel op de gang van
zaken bij de uitvoering van de „krake
ling" in Den Burg, waarbij ook sprake
was van drie opdrachtgevers, één aan
nemer (Visser), één architect en één
directie. De praktijkervaring daarmee is
uitstekend geweest.
In De Koog werd donderdagochtend
tussen 1 en 4 uur de Datsun van een
25-jarige man uit Dordrecht bescha
digd. De ruitenwisser was verbogen,
er zat een scheur in de voorruit en alle
vier de banden waren lekgestoken. De
auto stond geparkeerd op het
Wintergroen.
De Opel Rekord, die deze zomer van
een toerist uit Duisburg werd gestolen
is teruggevonden op de parkeerplaats
van hotel Bos en Duin aan de Bakken-
weg. Het viel de hotelier op dat de
auto daar al weken stond en hij waar
schuwde de politie.
N WINKEL VOL IDEEËN 1|
en koperen commandotoren, afkomstig van een Engelse
mderzeeboot, die meer dan zeventig jaar geleden in de
wurt van Texel zonk, is zaterdag door duikclub „Philias
ogg" geborgen en in Oudeschild aan land gebracht.
la toren heeft een gewicht van
ijna zes ton (metaalwaarde ca.
15,000,— en is helemaal van rood
n geel koper om het kompas on
tstoord te kunnen laten werken.
Hst in tamelijk gave staat verkeren-
(skompas zat er nog in en bleek
tog prima te werken. De toren is
jngels eigendom. Met de Engelse
utoriteiten zal kontakt worden op-
snomen, in de hoop dat een rege-
jng kan worden getroffen dat de
loren op Texel kan blijven als be-
pswaardigheid in het maritiem
luseum.
Het is de derde keer dat duikclub Phili-
Fogg te maken krijgt met een on-
ferzeeër. Aan de hand van gegevens
je naar aanleiding van de eerdere ont-
"1 fekkingen werden verzameld, staat
ast dat het deze keer gaat om de E17
feop 6 januari 1916 op korte afstand
Bnde kust van zuidelijk Texel door de
emanning zelf tot zinken werd ge
nacht. Het is niet geheel duidelijk
flarom dit is gebeurd. Mogelijk was
de onderzeeboot na een stranding of
door een ontploffing aan boord ernstig
defect geraakt. Hoewel dat gebeurde
in territoriale wateren van het toen
neutrale Nederland, heeft men blijk
baar willen voorkomen dat de onder
zeeër in vijandelijke handen zou
komen.
Geen „graf"
De bemanning, waaronder comman
dant Moncreiffe, stapte over op de
Nederlandse kruiser Hr. Ms. „Noord-
Brabant". Er kunnen zich dus geen
stoffelijke resten aan boord bevinden
en het wrak kan dus niet worden aan
gemerkt als „oorlogsgraf" wat van be
lang is bij de onderhandelingen inzake
het eigendom, verder onderzoek en
eventuele berging van het wrak. De E
17 ligt op een diepte van 22 meter,
half weggezonken in het zand, maar
keurig rechtop.
Dat op de betreffende plek een wrak
lag van een onderzeeboot, was reeds
bekend in visserijkringen, maar dat het
s! nog gave kompas van de onderzeeër. Om dit instrument ongestoord te laten werken
ffld de hele commandotoren in koper uitgevoerd. De uitvinding van het gyrostatisch korn
is maakte dergelijke voorzieningen later overbodig.
mmandotorenvan boven gezien tijdens het schoonspuiten nadat het gevaarte op de
*as 9szet. Duidelijk is het mangat met het waterdicht, drukbestendig luik te zien.
Bert Koning).
