Levensverhaal
,,best leuk boekkie
Zeilmakerij woensdag
van stapel gelopen
4E^ondernemers - akti viteitenjljjfr
BOEK DOOR EN VOOR WILLEM VAN DER VIS
Levensverhaal
Willem-Peter
van der Vis
Hans Eelman houdt
lezing voor
zusterkring
Wielervereniging
maakt tegelpad
Computermanifestatie
in Ouwe Ulo
Start klaverjasclub
*?4r t>,i
Willem trots met
boek naast
Willem-Peter.
PAGINA 2
TEXELSE COURANT
VRIJDAG 3 OKTOBER ijj,,
Schrijver, of ,,aanelkaarbreier" (20.50
als hij zelf zegt) Willem-Peter van
der Vis, werd in 1957 geboren in
Breskens (hoe treffend!), als
oudste zoon van Wim van der Vis
en Marjan van der Slikke, die 1% 11
een viszaak aan de Stenenplaats
begonnen. De in Breda wonende
Willem-Peter is momenteel, na 12588
onbeantwoorde sollicitatiebrieven 181
geschiedenisleraar aan een scho-
lengemeenschap in Helle-
voetssluis, twee dagen per week,
De rest van de tijd studeert hij iC
maatschappijleer aan de Katholie- '9
ke Universiteit Brabant te Tilburg
Hij heeft al een reeks van studies
achter de rug: na zijn atheneum
A-diploma (RSG Texel) in 1977 1
deed hij de sportacademie te Gro-
ningen, totdat een ernstige rug-
kwetsuur hem dwong van een f
sportieve carrière af te zien. :I1
Willem-Peter koos voor Breda, hei
NWIT (hogere toeristische oplei
ding), maar zag na drie maanden
feesten en verkering met zijn hui
dige vrouw Marijke in dat dit voor
hem niet de juiste keuze was. I\la
een jaar werken in Breda (o.a. als
barkeeper en badmeester) begon
hij opnieuw een studie: geschiede
nis aan de Universiteit van
Amsterdam. Vorig jaar voltooide
hij het karwei en mag zich dus
voortaan doctorandus Van der Vis
noemen.
band. Twee keer per jaar, met hum
jaardagen, is er reünie als het ware,
met alle neven en nichten met wie
anders misschien minder contact zo
hebben. Maar niet alleen op verjaa1
gen gaat iedereen langs. Je gaat er
gewoon graag heen en als we op
Texel zijn, dan móeten we langs ko
men, da's vaste prik."
Het prettig leesbare boekje werd
zondagmiddag, bij de viering vai
oma's 87e verjaardag in het ge
bouwtje van de Christelijke Belai
gen aan de Peperstraat, overhan
digd in gezelschap van alle vier
kinderen, 18 kleinkinderen en 26
achterkleinkinderen met aanhanj
in totaal zo'n 65 man. „Willem
van der Vis. Het levensverhaal va
een Tessels visserman van 18941
heden" is te koop op de volgend
adressen: (Den Burg) Langeveldi
de Rooy, Het Open Boek en Ta
baksshop 't Centrum (van broer
Marco van der Vis); (Oosterendl
Speelgoedzaak Visser, Kerkplein
Er zijn niet meer dan 300 exempl
ren gedrukt, zodat het wellicht a
„collectors item" mag worden ai
gemerkt. De prijs van het boekb
draagt f25,—.
Sinds woensdag is in Oudeschild een
zeilmakerij gevestigd. Een dergelijk be
drijf was er op Texel niet. Aanleiding
voor Annelies Jansen ermee te begin
nen vormde het grote aantal tijdelijk in
de Oudeschilder haven verblijvende va
kantiegangers met zeiljachten. Die toe
risten stelden dikwijls de vraag of de
zeilen van hun schepen op het eiland
konden worden gerepareerd. Annelies
zal die herstelwerkzaamheden voortaan
uit kunnen voeren in haar zeilmakerij.
Aan het zelf vervaardigen van zeilen
begint ze echter voorlopig niet.
Komende winter zal Annelies Jansen
haar bedrijf in de huiskamer uitoefe
nen, waar ze twee industrienaaimachi
nes heeft staan. Ze hoopt tijdens de
winter werk te krijgen van jachtbezit-
ters die de zeilen van hun eigendom
men een grondige onderhoudsbeurt
willen laten geven.
De 36-jarige Texelse heeft geen echte
opleiding gevolg voor dit werk, maar
heeft de afgelopen zomer veel zeilma
kerijen op het vasteland bezocht om te
kijken hoe daar wordt gewerkt. Om die
„studie" te completeren zal Annelies
binnenkort een week stage gaan lopen
bij Müllers Zeilmakerij in De Kaag (na
bij Leiden).
Vorige winter besloot Annelies voor de
visboot van haar. man Hans een buis-
kap te maken en al snel ontwikkelde
deze hobby zich tot een behoorlijk ni
veau. Nu staat haar huiskamer vol met
de twee grote .naaimachines, die ze
tweedehands op de kop kon tikken.
Het moeten er wel twee zijn omdat in
deze maat geen combinatiemachines
te krijgen zijn zodat er een aparte ma
chine moet zijn voor het zig-zagwerk.
De zig-zagmachine komt uit een origi
nele zeilmakerswerkplacits op het vaste
land.
In april 1987 wordt haar bedrijf voorlo
pig voor één seizoen verplaatst naar
het pand van Guus Zegel aan de
Heemskerckstraat in Oudeschild.
De zeilmakerij van Annelies is volledig
als zodanig ingericht met alle specifie
ke materialen als verschillende soorten
dacron, het materiaal voor zeilrepara-
ties. Bovendien hoopt Annelies veel
opdrachten te krijgen van surfers en
catamaranzeilers, die hun materiaal bij
haar laten herstellen.
Aanleg
Ze heeft nooit eerder een bedrijf gehad
maar is vol goede moed. „Ik wil snel
en goed werken en het maakt me niet
uit of dat 's avonds of overdag ge
beurt", aldus Annelies die uitlegde dat
het herstellen van zeilen een zekere
feeling vereist. Een zeil is bol of hol en
niet een recht stuk doek. „Dus je kan
er niet zomaar een stukje inzetten,
'want dan loop je de kans de zaak te
verknallen".
Het beroep van zeilmaker is vrij, zodat
geen speciale papieren zijn vereist. De
zeilmakers aan de overkant, waarbij
Annelies de methoden bestudeerde,
waren daarbij erg bereidwillig en be
hulpzaam. „Ze zijn in het geheel niet
neringziek", zei Annelies, „ik mocht
de hele dag meelopen."
Hans Eelman van de duikclub „Phileas
Fogg" houdt dinsdagavond 7 oktober
een lezing voor de Doopsgezinde
zusterkring in de vergaderzaal bij de
kerk in de Kogerstraat, aanvang 20.00
uur. Eelman zal vertellen over het dui
ken in het algemeen, over scheepsar
cheologie en in het bijzonder over de
ontdekkingen van de laatste tijd, waar
door de duikclub landelijke bekendheid
kreeg. Gezien het belang en de actua
liteit van het onderwerp heeft het
zusterkringbestuur besloten de avond
ook voor niet-leden open te stellen, le
dereen is dinsdag dus welkom.
Het tegelpad dat zal worden gemaaf
tussen de Haffelderweg langs hetw*
lerparcours tot bij de finish zal doort
Wielervereniging zelf worden aange
legd. Daarmee voldoet de vereniging
aan een voorwaarde die door B en"
was gesteld voor financiële steun e?
dit project. De materiaalkosten zulle»
nu door de gemeente worden verge®
totaal 76465,—Het bedrag zal worde-
gefinancierd uit het onderhoudsfon®
voor buitensportaccommodaties, wee
in momenteel 714.550,— zit.
B en W hebben de club verder I#
weten dat op het terrein bij de wie»
baan nog geen verdere definitieve
clubvoorzieningen zullen worden toe
gestaan omdat een beleidslijn in dez<
nog moet worden uitgewerkt. Tege»
de huidige situatie bij de baan best»1
geen bezwaar.
In dorpshuis d'Ouwe Ulo wordt za
terdag a.s. weer een computerdag
gehouden, waarbij het publiek in
de gelegenheid wordt gesteld ken
nis te maken met computers. De
dag wordt georganiseerd door Mu-
sicShop Texel, Langeveld de
Rooy en de firma Van Wijngaar
den, die diverse computers en aan
verwante apparatuur zullen de
monstreren en het publiek in de
gelegenheid zullen stellen om met
de apparatuur te werken.
Vorig jaar was een dergelijke mani
festatie een groot succes. Omdat de
demonstratie toen gedurende slechts
drie uur werden gegeven, was de
drukte echter overstelpend, zodat nu
besloten is veel meer tijd te bieden:
van 10.00 tot 16.30 uur.
Langeveldend^Roo^a^ndei^nd^
re een doorschrijfboekhouding de
monstreren. De firma Van Wijngaarden
zal aanwezig zijn met Commodore
computers en een IBM compatible
personal computer; tevens zal een mo
dem zijn aangesloten voor telecommu
nicatie. MusicShop Texel zal alle Atari
modellen demonstreren, vanaf de
goedkope homecomputer tot de gea
vanceerde SR-serie met vooral een uit
gebreide grafische demonstratie
(CAD). De toegang is gratis voor
iedereen.
Donderdag (vanavond) start de nieuwe
competitie van klaverjasclub Den Burg.
Aanvang 20.00 uur in Chinees Restau
rant „Azië". Nieuwe leden kunnen
zich melden bij Jaap Witte, tel
(02220) 5478.
hele familie ook. Vooral door opa en
oma bestaat er een hele sterke familie-
Het Open Boek). Mijn eerste opzet,
met honderd boekjes, bleek geen haal
bare kaart. Door de aanloopkosten,
drieduizend gulden, zou de prijs voor
een boekje neerkomen op zestig a ze
ventig gulden. Vervolgens probeerde ik
offset-druk, maar dan zou de kwaliteit
van de foto's er onder lijden. En een
goedkoop, gestencild werkje alleen
voor de familie was ook zonde. Toen
besloot ik om er toch zelf maar een
„bult geld" in te steken. Via ëen ken
nis kwam ik terecht bij zetterij MatZet
in Beesd (tussen Utrecht en Gorkum).
Honderd boekjes was ook daar te
duur, een oplage van driehonderd
bleek betaalbaar: 725,— per boek. Als
alles wordt verkocht, ben ik precies uit
de kosten. En als het niet lukt, ach
een hobby mag wat kosten."
Heb je met toch een studie
geschiedenis achter de rug veel re
search gedaan om het verhaal com
pleet te krijgen en sommige dingen na
te checken op hun waarheidsgehalte?
Willem-Peter: „Het is geen weten
schappelijke verhandeling die voor
honderd procent moet kloppen. Het
zijn de verhalen van opa, zijn visie op
zijn leven. Die heb ik niet door ande
ren willen laten aanvullen".
Marine-archief
En de talrijke foto's in het boek?
Willem-Peter: „Daarvoor heb ik inder
daad wat speurwerk verricht en ben in
wat collecties gedoken en daarbij trof
ik het dat Klaas Uitgeest* in de familie
zit. Zijn dochter
Ineke is getrouwd met Adrie Vonk,
zoon van mijn tante Kneel. Ineke is
trouwens fanatiek in de weer met
stambomen, van de familie Uitgeest
en Van der Vis. Met onze familie
houdt ook ene C. J. van der Vis uit
een klein dorpje bij Den Bosch zich
bezig, die komt tot 1640. Allemaal vis-
serlui ja. Maar goed, wat betreft foto's
heb ik ook geschreven naar het
Marine-Archief in Den Haag. Daar
hebben ze vier foto's opgestuurd uit
opa's diensttijd, met een reisverslag.
Dat vond opa schitterend. „Hoe kom
je dèèr nou weer an", zei hij. Ik had
toen een fototentoonstelling gemaakt
op karton bij opa en oma thuis, vorig
jaar december. Ze glunderden en de
De naam Willem" is al vanaf de diepste wortel van de stamboom
van het geslacht Van der Vis, verbonden aan deze familie. Eén van
de Wi/lems is de hoofdpersoon van een boekje, dat deze week is
verschenen. Het is de 91-jarige Willem ,,Weutje" van der Vis van
de Peperstraat uit Oosterend, die zijn lange en interessante levens
verhaal Het optekenen door kleinzoon Willem-Peter (29). Deze Van
der Vis-te/g (woonachtig in Bredais er tevens in geslaagd met
opa's verhalen een boeiend historisch document samen te stellen
van de Texelse visserij in de loop van deze eeuw.
Hoe en wanneer is het idee ont
staan om dit levensverhaal in een boek
te vervatten?
Willem-Peter van der Vis: „Begin 1985
ben ik met interviews afnemen begon
nen, maar het idee bestaat al veel lan
ger en is eigenlijk afkomstig van mijn
opa zelf. Dat staat ook in de inleiding
van het boek: telkens als ik op visite
kwam werd ik overspoeld met „verha
len over vroeger". Opa zei dan vaak:
„Ik had alles op moeten schrijven, dan
had het misschien best een leuk boek
kie worre". Wat mij op het idee bracht
om zijn verhalen inderdaad op papier
te zetten en te proberen er een boekje
van te maken".
Je schrijft: het is een boekje vóór
hem, maar in feite ook dóór hem.
Willem-Peter: „Ja, want het is zijn
verhaal. Mijn taak was de stukjes aan
elkaar te breien en in een logische
volgorde te zetten."
Wat was je werkwijze?
Willem-Peter: „Zijn verhalen op de
cassetterecorder opnemen en vervol
gens thuis in Breda uittikken. Eens in
de maand kwam ik op Texel. Opa leef
de toe naar het volgende interview dat
we zouden houden. De gesprekken
duurden nooit langer dan zo'n ander
half uur, langer was te vermoeiend.
Het boekje kon dus nooit echt snel
opschieten. We zijn begonnen met het
begin van opa's leven en probeerden
in chronologische volgorde verder te
gaan. Al vertellende schoten opa vaak
andere verhalen die in een latere tijd
speelden, te binnen. Die flarden moest
ik dan later in een goede volgorde zet
ten. Nadat ik een gesprek had uitge
werkt op papier, maakte ik een vra
genlijstje voor de volgende keer over
de gedeelten die nog niet duidelijk wa
ren of waarover vast nog meer interes
sants kon wórden verteld".
Bult geld
Hoe lang ben je bezig geweest?
Willem-Peter: „De fase van het boek
uitbrengen nam nog de meeste tijd in
beslag. Vorig jaar om deze tijd vond ik
dat er voldoende materiaal was om er
een boek van te maken en stopte met
de interviews. Het probleem was dus
het levensverhaal tegen een redelijke
prijs gedrukt te krijgen. Daarbij kreeg
ik adviezen van o.a. Theo Timmer (van
De omslagfoto: Willem van der Vis in de vijftiger jaren.
Willem van der Vis kwam ter we
reld op 27 december 1894 in een
klein huisje, dat stond tussen de
Verlorenkost en de Koetebuurt in
Oosterend, als eerste en enig kind
van Willem van der Vis en Trijntje
Rens Kooger. Op zijn elfde verliet
hij de schoolbanken van de Ooster-
ender School met de Bijbel en ging
mee varen op de blazer van zijn
vader. Op tong en andere platvis
met de kor en 's winters op garna
len. Eerst a/s kok en later ook
stuurman.
Het ruwe vissersbestaan werd enige
jaren onderbroken toen Willem in 1914
onder dienst werd geroepen bij de ma-
jj rine. Hij kreeg zijn opleiding in Den
Helder, op de „Neptunus" en werd
vervolgens geplaatst op de kruiser
Brabant", in die jaren een machtig
oorlogsschip van 3000 ton. De eerste
en ook laatste reis hiermee voerde ver
weg, naar Albanië. Teruggekomen
brak de Eerste Wereldoorlog uit en
werd Willem eerst hospitaalsoldaat op
de wal en later opvarende van het ka-
Inonneerbootje Hefring". Na drie jaar,
acht maanden en acht dagen (zoals hij
zich nog precies weet te herinneren)
keerde Willem terug als visserman, het
eerst op de TX 37 van zijn aanstaande
schoonvader Burger. Hij had verkering
met dochter Cornelia, maar die kreeg
een tragisch einde: in 1918 was zij van
een van de vele Texelaars die stierven
aan de Spaanse griep.
64 jaar getrouwd
Haar zuster Frouwtje bleef als enig
kind van het gezin Burger over en
doordat Willem er kind aan huis was
werden ook zij tot elkaar aangetrokken
en trouwden in 1922. Inmiddels zijn
Willem en de nu 87-jarige en zeer vita
le Frouwtje alweer 64 jaar gelukkig ge
trouwd. In 1919 verkeerde de visserij
op een dieptepunt en Willem zocht
zijn heil aan de overkant.
Varen op een trawler vanuit IJmuiden
bleek echter niet je dat, zodat hij na
enkele maanden terugkwam en be
landde op de TX 52 van Joop Daalder.
Van 1921 tot 1923 hielp hij mee op de
26 pk's botter TX 83 van Piet Vlaming,
maar moest toen wijken voor diens
zoon Biem. „Die ging natuurlijk voor".
Geus van de HD 47 was zijn volgende
baas voordat een trotse Willem van
der Vis in 1930 voor de eerste maql
met een eigen schip de Oudeschilder
haven mocht binnenvaren. Dat was de
TX 24 Trijntje Cornelia", genoemd
naar dochters Trijn (Zegel-v.d. Visen
Cornelia (Vonk-v.d. Vis).
Het schip ,,besomde" goed: soms we!
400 kisten per week, zo'n duizend gul
den. Zo kon Willem erin slagen het
schip, dat f28.000,— jad gekost, in de
dertiger jaren helemaalschoon" te
varen. Na de kerst van 1930 werd op
de haringvisserij overgeschakeld en
bleven Willem en zijn knechten soms
wel zes weken weg om voor Oostende
op haring te vissen. De Trijntje Cor
nelia" was de eerste (Texelse) kotter
die haring in de haven van IJmuiden
heeft gebracht.
Vergeefs zoeken
De verdiensten waren dusdanig dat
een tweede schip in de vaart kwam,
de TX 2 Willem" (vanzelfsprekend).
Met de TX 32 ,,Ora et Labora" van
Gerrit Vlaming werd in span gevist
(met twee kotters één net slepen). Een
beroemd (berucht) span, aldus Willem
van der Vis, want vijf jaar achter el
kaar werd de grootste hoeveelheid vis
gevangen van heel Nederland. Tegen
slag was er in 1957, toen de TX 24
werd overvaren door de kruiser „Gro
ningen". Twintig minuten lang hebben
de vijf opvarenden in het gekielhaalde,
ondersteboven liggende schip gevan
gen gezeten. Als door een wonder
richtte het schip zichzelf weer op, zo
dat ieder levend van boord kon voor
dat de „Nellie" zonk.
Willem had intussen de zestig bereikt,
ging aanvankelijk alleen nog mee op
haring vissen, maar stopte nadat het
in 1959 ook voor Breskens was afgelo
pen. Aanvankelijk namen zoon Wim
en schoonzoon Cor Vonk het bedrijf
over, later zetten Vonk's zoons Adrie
en Wim de visserij voort (TX 1 en 2).
Het leven aan de wal begon en Willem
werdirrepelskilderNiet echter al
leen helpen in de huishouding, maar
ook netten boeten en later borrelen
met de andere oude vissers op de ha
ven met de Goggomobielen Solex.
De laatste jaren brengt hij de tijd door
in het kleine huisje op Peperstraat 6.
Gehoor en zicht zijn beperkt, maar
Willem van der Vis is nog altijd hon
derd procent van verstand en geheu
gen. Al de levendige herinneringen die
daarin zijn opgeslagen zijn nu dus de
finitief voor het nageslacht
opgetekend.
Het uitbreken van Wereldoorlog II was
een lelijke streep door de rekening: de
kotter ging aan de ketting en werd in
1941 zelfs door de Duitsers gevorderd.
Willem van der Vis heeft de „Trijntje
Cornelia" nooit weer gezien, een zes
weken durende zoekactie ten spijt. Sa
men met twee andere Texelse vissers
die hun kotter na de oorlog niet terug
kregen, Piet „Biemsz" Vlaming (TX
11) en Jan Drijver (TX 33), speurde
Willem zelfs tot aan de Russische zóne
in Duitsland. De haven van Kiel, die
helemaal vol lag met in beslag geno
men scheepjes, werd vergeefs af
gestroopt. Een groep Texelse jutters
ontdekte vorig jaar in het Zeevaartmu
seum te Bremerhaven dat de kotter
dienst zou hebben gedaan bij de Duit
se kustwacht te Estland.
Willem, die in de oorlog voornamelijk
op het boerenland had gewerkt, moest
weer van de grond af beginnen. Na
een tijdje TX 4 en een kotter van
scheepswerf Amels („op procenten
begon hij in 1949 (inmiddels dik over
de 50 dusI) met zoon Wim en schoon
zoon Cor Vonk weer voor zichzelf. De
nieuwe TX 24 heette „Nellie". Pas
toen in 1953 op de haringvisserij werd
overgegaan, gingen de zaken opnieuw
voor de wind. Vijftien weken per jaar
werd op Breskens gevaren. Dat kostte
zoveel reistijd dat de kotterlui vanaf
1956 zelfs 's winters in Breskens gin
gen wonen, ondergebracht bij mensen
thuis, op kleine achterkamertjes, met
de hele familie.
Beroemd span
