Onderzoek scheepswrak
zeer weergevoelig
AEENIA
JIOZ en RIN terug
it Antarctica
11
leine zege
andbalsters
Thijs Maarleveld vertoonde films
Bruinvis aangespoeld
Festen/Smit winnen
met gering verschil
Kees Timmer
verrassend eerste
Niet verlengen:
geen uitkering
„Toon Smidt'-'wisselbeker
voor de J'elleboog
DAG 27 JANUARI 1987
ber
en een
onder
mm er,
I, 1790
accep-
TEXELSE COURANT
PAGINA 9
r Reijnders en Koos Zegers tonen de witte schijf waarmee het record werd gebroken
erzoekers van het Nederlands
[ituut voor Onderzoek der Zee
Z) en van het Rijksinstituut
|r Natuurbeheer (R.I.N.), beide
'exel, hebben deelgenomen aan
Winter Weddell Sea Project in
Antarctische wateren als gast
boord van het Duitse onder-
kingsvaartuig „Polarstern" aan
Alfred Wegener Institut für
ar- en Meeresforschung te Bre-
haven. De onderzoekers van
NIOZ hebben biologisch en fy-
h onderzoek verricht vanaf het
ip in de oostelijke Weddellzee
het eind van het antarctische
Iter en in het voorjaar. Geduren-
zes weken in deze periode heb-
fh de RIN-onderzoekers vanuit
m zelfgebouwd kamp op het
ndijs onderzoek verricht aan
teddell-zeehonden.
Polarstern was het eerste onder-
kingsvaartuig dat in deze tijd van
jaar zo ver is doorgedrongen in het
.ijs. De expeditie heeft onder meer
doel gehad te bepalen op welke
ze de voorjaarsbloei van het plant-
dige plankton tot stand komt na de
gdurige en donkere antarctische
iter. De eerste tekenen van bloei
rden verwacht in de kustpolynya's
open stukken water langs de conti-
ïtrand). Dit plankton vormt de
ste schakel in de voedselketen
waarvan de pinguins, robben en wal
vissen doorgaans de laatste zijn. De
tocht heeft verschillende verrassende
resultaten opgeleverd. De plankton-
bloei in de waterkolom zelf bleef zeer
lang uit ondanks het feit dat er inmid
dels licht genoeg was en ruim vol
doende voeding in het water. Vermoe
delijk speelt verdunning met water va
nonder de ijsshelf landijs dat zich
uitstrekt over de zee) hierbij een
belangrijke rol. In dit water bevonden
zich zo weinig deeltjes dat het moge
lijk was een witte schijf, Secchi-schijf
genaamd, nog tot 79 meter diepte va
naf het schip te zien. Dit is een nieuw
wereldrecord; het oude record was 53
meter in hej water van de oostelijke
Voedselketen
Middellandse Zee.
de return zullen we wel wat an-
rs laten zien, hadden de dames
n Petten geroepen, nadat ze op
xel ruim hadden verloren. Toch
het niet aan formidabele tegen-
and van hun kant dat MST
chts met een krappe overwin-
ng uit Schagerbrug kon
rtrekken.
Als het zo lang uitblijven van de voor
jaarsbloei van het plantaardige plank
ton een regelmatig terugkerend ver
schijnsel is, valt het moeilijk te verkla
ren hoe de in grote hoeveelheid aan
wezige pinguins en Weddellrobben aan
genoeg voedsel komen op jaarbasis.
Een mogelijke bron is de produktie van
algen aan de onderzijde van het pakijs
dat daardoor soms geheel bruin was
gekleurd. Deze algen werden begraasd
door krill. De tweede schakel in de
voedselketen die onderzocht werd,
wordt gevormd door het algenetende
dierlijke plankton. Van deze dieren wa
ren de 0.2 tot 3 mm lange roeipoot-
kreeftjes (copepoden) het talrijkste. Zij
kwamen in de bovenste 200 m onder
het pakijs van de Weddell Zee overal
voor in aantallen van 0,5 tot 2 per liter
zeewater in alle ontwikkelingsstadia.
Zij bleken reeds vóór de voorjaarsbloei
van de algen eieren te produceren. Uit
deze eieren komen larven die zich zon
der voedsel enkele stadia kunnen ont
wikkelen. Op deze wijze kunnen zij de
aantalsvermindering in de winter
als geduld heel vaak een schone
ak is, is dat ook in handbal het ge-
Er werd nu te haastig en onge-
ht, vanuit de verkeerde posities, op
rkeerde momenten geschoten. De
nval vlotte geen moment, ondanks
■t feit dat de hoekspeelsters de zaak
led breed hielden. Tegen de zoge-
lamde 5—1 verdediging zette MST
in te statische aanval op met als ge
lig dat de tegenpartij geen moment
t positie werd gespeeld en het alleen
oest komen van individuele succes-
n. Gelukkig werd er verdedigend be-
r gekeken dan in de aanval en vele
hoten werden geblokt. Een lage
iststand was de logische uitkomst:
5.
a de rust liet Vrouwe Fortuna merken
een zin te hebben in een Texelse
Herwinning. Klinkende schoten tegen
binnenkant paal ketsten via de an-
ere binnenkant paal weer het veld in.
an de andere kant werden bijna van-
f de achterlijn twee onmogelijke doel-
unten gemaakt. Stuiters met een
ichtsdraaiend effect waar de keepster
ansloos door was.
och kwam MST terug, onder meer
oor een geraffineerd achterwaarts ge-
ooid lobje, dat de keepster, die iets te
er voor haar doel stond, alleen maar
«wonderend over zich heen kon laten
laan. Toen het electronisch scorebord
strijd staakte, waren er nog een
'eine tien minuten te spelen en was
stand gelijk. MST had geluk met
wee break outs, die door de tegen-
'andsters slordig werden behandeld.
Jpnieuw waren het net als voor de
ast, twee individuele acties die tot
°slpunten leidden en MST op het
Ijibberige pad van een mooie overwin-
'iogenreeks hielden. Eindstand: 10—9.
enigszins compenseren, zodat de po
pulatieontwikkeling en de biomassa
toename snel van start kan gaan bij de
voorjaarsbloei. Het in stand houden
van een relatief hoge dichtheid in de
winter is waarschijnlijk een voorwaarde
voor het voortbestaan van populaties
bij de extreem korte groeiperiode van
algen.
Gewichtstoename
Wat indruk maakte tijdens het robben-
onderzoek is de enorme gewichtstoe
name van de jongen, van circa 28 kilo
gram geboortegewicht tot bijna 150 ki
logram in vijf zes weken. Verder is
zeer opvallend het volkomen ontbreken
van agressief gedrag zowel bij de zee
honden onderling als tegenover pin
guins en mensen. Voor onderzoek van
hormoonhuishouding, effect van
gifstoffen en bloedparameters
(conditie- en aanpassingsgraad) zijn
bloedmonsters genomen, die later op
het R.I.N. geanalyseerd zullen worden.
Naast het biologisch onderzoek is de
waterbeweging in de bovenste lagen
van de zee bestudeerd om te begrijpen
hoe de aangetroffen verdelingen van
algen tot stand gekomen zijn onder in
vloed van onder andere meteorologi
sche effecten.
De Nederlandse onderzoekingen ston
den niet op zichzelf, maar maakten
deel uit van het totale expeditiepro
gramma dat internationaal van karakter
was.
De expeditie was van eind september
tot eind december 1986 en stond on
der leiding van Professor Dr. G. Hem-
pel, directeur van het Alfred Wegener
instituut.
De Nederlandse deelnemers waren:
van het NIOZ: H. G. Fransz, W. W. C,
Gieskes en C. Veth en van het RIN: P.
J. H. Reijnders en J. Zegers.
Zondag is er een in verregaande staat
van ontbinding verkerende bruinvis
aangespoeld, 400 meter ten zuiden
van de meetpaal van Rijkswaterstaat
op de Hors. De politie heeft, na een
kijkje te hebben genomen het NRC in
kennis gesteld.
Alleen bij heel weinig wind is het
mogelijk metingen en ander onder
zoek te verrichten aan het 17e
eeuwse scheepswrak met een inte
ressante lading ,,halfprodukten"
dat op 16 meter diepte in het Mo
lengat ligt. Om die reden wordt er
alleen 's zomers aan gewerkt en
dan nog maar gedurende een zeer
beperkt aantal dagen. Het hele on
derzoek zal dan ook zeker een jaar
of vijf in beslag nemen.
Dat vertelde zaterdagavond Thijs
Maarleveld, de inmiddels op Texel al
gemeen bekende onderwaterarcheo-
loog van het ministerie van WVC, die
in het Maritiem Museum voor een ge
zelschap van belangstellenden films en
dia's van het onderzoek toonde.
Zoals bekend is de afgelopen zomer
een raamwerk van 11 x 36 meter rond
het wrak afgezonken. Dit 20 ton we
gende raamwerk wordt gebruikt als
statief" bij het maken van series fo
to's, recht van boven zoals bij de
luchtfotografie. Aldus worden aanslui
tende stereobeelden verkregen van
wrak en lading, in opeenvolgende sta
dia van demontage". Laag voor laag
wordt de inhoud van het schip verwij
derd tot en met de vrij diep in de ou
de bodem weggezakte kiel. De eerste
series foto's zijn inmiddels vervaardigd
en ook de grond van het schip is on
derzocht, door middel van boor-
monsters. In combinatie met historisch
archiefonderzoek en laboratoriumon
derzoek van de lading, moet tenslotte
duidelijk worden om welk schip het
ging, waar de lading vandaan kwam
en wat daarmee gebeurde. Het interes
sante van dit wrak, aldus vertelde
Maarleveld, is dat er geen kant en kla
re produkten in zitten maar halffabrika
ten, zoals rollen tin, blokken lood,
pakketten leer e.d. Als het lukt er ach
ter te komen wat daarmee precies ge
beurde en waar, kan een bijdrage wor
den gegeven aan de kennis van de 17e
eeuwse produktie- en handelsmetho
den. Tot dusver hebben de duikers
acht dagen kunnen werken. Er wordt
gedoken met een kleine ploeg waarbij
de organisatie erop is gericht de be
perkte tijd zo efficiënt mogelijk te be
nutten. De duikers kunnen op deze
diepte ongeveer een uür achter elkaar
doorgaan, zonder deconpressiemoeilijk-
heden bij terugkeer naar de oppervlak
te. Maarleveld illustreert zijn verhaal
met een serie nog te monteren fraaie
filmfragmenten, vervaardigd door zijn
metgezel Ron Strotbaum, die ook on
der water goede opnamen vervaardig
de, in aanmerking genomen dat het
Op de afgelopen competitieavond
van de klaverjasclub waren nog
twee partijen te spelen die meetel
den in de stand van de tweede pe
riode. Vorige week werd het nog
zeer spannend wie er winnaar zou
worden, nadat Gerard Festen en
Gerrit Smit de koplopers wisten in
te halen. En inderdaad, de laatste
twee partijen leverden hun precies
genoeg punten op om Willem Bak
ker en Nel Koomen voorbij te stre
ven. Zij wonnen deze periode met
een verschil van maar dertig
punten.
Winnaars van deze avond werden Cor-
ry Zijm en Mieke Eelman die met 7071
punten het enige koppel waren dat bo
ven de zevenduizend punten wist te
komen. Op de ranglijst nemen zij een
zeer bescheiden plaats in zodat deze
hoge score voor hen weer eens een
aardige opsteker is. Met 6934 punten
werden Jelle Wiersma en Johan Vinke
tweede, een koppel dat deze competi
tie van het begin af aan in de kop
groep weet mee te strijden voor de
bovenste plaatsen.
Met 6916 punten wisten Henk Bakker
en Cees Vinke derde te worden. Nadat
zij vorige week ook al meer dan zeven
duizend punten wisten te scoren, zijn
ze behoorlijk geklommen in het klasse
ment waar ze nu tiende staan. Met
6834 punten werden Rosa Harbers en
Willem Koomen vierde Zij spelen deze
competitie bijzonder goed en zijn
constant bij de bovenste tien in het
klassement te vinden. Met 6797 pun
ten hadden Geri van der Slikke en
Jaap Witte ook weer eens een goede
avond, zij werden hiermee vijfde.
Stand na 60 partijen:
Echtp. J. Spaans 98001
H. de Vries-C. Hoogenboom 96689
Het onderzoekschip ..Polarstern" met op de voorgrond óén van de vele pinguins
W. Bakker-N. Koomen 96473
G. Festen-G. Smit 95535
P. en M. v. Heerwaarden 94989
F. Hopman-R. de Ruwe 94625
J. Wiersma-J. Vinke 94138
Echtp. F. Veeger 94110
W. Koomen-R. Harbers 94018
Eindstand 2e periode:
G. Festen-G. Smit 48814
W. Bakker-N. Koomen 48784
F. Hopman-R. de Ruwe 47869
Echtp. J. Spaans 46886
32
34
26
26
26
32
27
28
30
17
14
20
19
zicht op deze plaats lang niet altijd
goed is. Een indruk werd gegeven van
de moeizame operatie van het plaatsen
van het zware raamwerk door een
schip van Rijkswaterstaat in de afgelo
pen zomer.
Vermakelijk werd in beeld gebracht
hoe de RWS-mensen ondanks de
kostbare apparatuur waarover ze be
schikten lange tijd vergeefs zochten
naar de plaats van het wrak. Totdat de
Texelse duiker/makelaar Hans Eelman
met zijn schip ,,Phileas Fogg" ver
scheen en de gezochte plek onmiddel
lijk aanwees.
Naast deze fragmenten die te zijner
tijd zullen worden gemonteerd in een
complete film over het onderzoek rond
de 17e eeuwse koopvaarder, draaide
Strotbaum een kant en klare geluids
film die hij had gemaakt over de ber
ging van het inmiddels beroemde
bronzen kanon dat nu in het maritiem
museum ligt en daar kennelijk mag
blijven. Het onderzoek naar het schip
(waarschijnlijk ,,De Rob") waar het ka
non uitkwam, is nog lang niet vol
tooid. Om het als onderzoekobjekt niet
verloren te laten gaan, zal een
constructie worden gemaakt, waardoor
zand wordt ingevangen", waarmee
het wrak wordt afgedekt. Ook andere
wrakken in de Waddenzee worden na
der onderzocht in de komende jaren.
Zondag werd de eerste officiële fe
deratiewedstrijd in de overdekte
manege aan de Akenbuurt gehou
den. Onder grote publieke be
langstelling reden in totaal 49 com
binaties van „Kleppertjes" en
„Waddenruiters" hun dressuurproef
in de verschillende klassen. Er
werd fel gestreden om de mooie
prijzen, die beschikbaar gesteld
waren door othopedietechniek uit
Heiloo. Volgens het jurylid de heer
Spaander werd er ondanks de win
terse periode vlak voor deze
wedstrijd heel goed gereden. Dit
bleek ook uit het resultaat. Maar
liefst 23 combinaties (bijna de
helft) wisten een winstpunt (120
punten of meer) te behalen. Het in
gebruik nemen van de overdekte
manege waardoor er altijd geoe
fend kan worden is hier voor een
deel in positieve zin verantwoorde
lijk voor.
's Morgens om 9.20 uur werd begon
nen met de klasse B (beginners) voor
pony's. Aan deze klasse deden 27
combinaties mee, waarvan er dertien
een winstpunt wisten te behalen. Ver
meldenswaard is het behalen van een
winstpunt door de volgende combina
tie: Susan Bruining met Johny en Ilse
Geus met Dixy. Beide amazones haal
den nu, door goed volhouden, hun
eerste dik verdiende winstpunt. Ingrid
Dros, Irma Reuvers en Lieneke Roeper
zijn gepromoveerd naar de klasse L.
Na de middag werd gestart met de
pony's in de klasse L (licht) en M
(midden). De klasse L is verdeeld in L1
en L2. In de dressuursport is bekend
dat de overgang van L1 naar L2 vrij
groot is. In de L2 zijn de overgangen
sneller en worden ook de zijwaartse
gangen gevraagd. Dit bleek ook uit de
behaalde punten: in de L1 waren er
drie combinaties die meer dan 120
punten behaalden, daarentegen scoor
den de L2 combinaties allemaal lager.
In de M-dressuur behaalden alle drie
combinaties een winstpunt.
Paarden
Om 15.15 uur was het de beurt aan de
paarden. Bij de Waddenruiters was het
verheugend om te zien dat er door ne
gen combinaties werd meegedaan. Dit
is een verdubbeling van het aantal van
vorig jaar. Kees Timmer met Mister be
haalde 130 punten (twee winstpunten).
Het hoogste aantal van de hele dag.
Om half vijf werden de laatste prijzen
uitgedeeld en kon men terugzien op
een geslaagde wedstrijddag in de nieu
we manege.
Uitslagen:
B-dressuur pony's: Sanna Pelgrim met
Devil 128 punten, 1e prijs; John v.d.
Zwaag met Wendy 127 punten, 2e
prijs; Ingrid Dros met Hunter 127 pun
ten, 3e prijs nu L1; Irma Reuvers met
Frister 126 punten, 4e prijs, nu L1; Co-
lette Kikkert met Nouska 126 punten,
5e prijs; Marleen Roeper met Bellinda
125 punten, 6e prijs; Ilse Geus met
Dixy 124 punten; Saskia Koopman met
Wibo 124 punten; Bianca v.d. Wete
ring met Hans 124 punten; Lieneke
Roeper met Patty 123+ punten, nu L1;
Susan Bruining met Johny 123 pun
ten; Justine Kikkert me Nanja 120
punten; Natalja witte met Defrie 120
punten
L1-dressuur pony's: Katja de Boer met
Louisa 124 punten, 1e prijs; Thirza
Weel met Jonas 121 punten, 2e prijs;
Marieke Dros met Lucky 120 punten;
L2-dressuur pony's: Corrien Duin met
Lady D 118 punten, 1e prijs; Andrea
Keyser met Duke 117 punten, 2e prijs.
M-dressuur pony's: Evelien Eelman
Bij het arbeidsburean inge
schreven personen die verzui
men tijdig hun inschrijving te
verlengen, lopen het risico
hierdoor een deel van hun uit
kering te missen. Uitkerende
instanties kunnen namelijk
besluiten om voor het aantal
dagen, waarmee de verlen
gingsdatum wordt overschre
den, geen geld uit te betalen.
Op deze wijze wordt gepro
beerd om de zogeheten „be
standsvervuiling" tegen te
gaan.
Deze maand waren bijv. op Texel
liefst 80 werkzoekenden vergeten
hun inschrijving te verlengen. Dat
heeft veel onnodig extra werk tot
gevolg voor de medewerkers van
het arbeidsbureau. De personen,
die onterecht geen verlenging aan
vroegen, zijn namelijk eerst uit het
systeem verwijderd om er vervol
gens opnieuw in te worden opge
nomen. Een andere vorm van
„vervuiling" van het bestand
wordt gevormd door mensen die
zich niet afmelden nadat zij werk
hebben gevonden en door perso
nen, die niet melden dat ze, bijv.
na afloop van tijdelijk werk, weer
beschikbaar zijn. Om zulke geval
len sneller te kunnen achterhalen,
is de maximale inschrijvingsduur
landelijk op drie maanden vast
gesteld Op Texel was dit reeds
het geval, maar werklozen in sei
zoengebonden sectoren moeten
voortaan om de maand hun in
schrijving verlengen. Deze maatre
gel moet tevens een stimulans be
tekenen om werkzoekenden eerder
aan een passende baan te kunnen
helpen.
met Lindy 123+ punten, 1e prijs; Tine
ke Kossen met Pascal 123 punten.
B-dressuur paarden: Kees Timmer met
Mister 130 punten, 1e prijs; Annemarie
v.d. Linden met Avenir 122 punten, 2e
prijs.
L1-dressuur paarden: Annemarie v.d.
Linden met Vadim 127 punten, 1e
prijs; Anjo Kikkert met Amber 125
punten.
M1-dressuur: Hannita de Wit met Ta-
varez 120 punten, 1e prijs.
Dinsdag 27 januari
IJsclub Oost heeft in „De Bijenkorf"
te Oosterend ledenvergadering; 20.00
Woensdag 28 januari
In de aula van het gebouw van de
Rijksscholengemeenschap wordt door
leerlingen het stuk „David doet het in
de badkamer" opgevoerd; 20.00 uur.
In „De Schakel" is een bijeenkomst
ter bespreking van de plannen voor de
viering van Koninginnedag; 20.00 uur.
Donderdag 29 januari
In „De Buureton" begint om 13.30 uur
een klaverjasdrive voor ouderen.
In het zaaltje bij de Doopsgezinde kerk
wordt een Leerhuis-bijeenkomst ge
houden, deze keer verzorgd door H.
Rodrigues Pereira. Thema: De tien
woorden.
Van 19.30 tot 20.30 uur is in de mu
ziekschool een „voorspeeluur" door
leerlingen.
Afgelopen zaterdagavond vond het
jaarlijkse ..Taxi Toon Smidt zaal
voetbaltoernooi" plaats. Dit toer
nooi. dat altijd in het teken van de
gezelligheid staat, maar waarbij elk
jaar toch met volle inzet wordt
gestreden om de Toon Smidt wis
selbeker, werd dit jaar gewonnen
door het team van de J'elleboog.
De winnaar van het vorig jaar. Taxi
Toon Smidt, eindigde op een wat
teleurstellende zesde plaats.
De J'elleboog, winnaar van de A-
poule, speelde de finale tegen de
Gamma-jeugdselectie, de winnaar van
de B-poule. De finale eindigde in een
2—2 eindstand, zodat strafschoppen
een beslissing moesten brengen Het
team van de J'elleboog benutte deze
strafschoppen beter, zodat zij de win
naars van het toernooi werden. Opval
lendste spelers van dit toernooi waren
toch wel Marcel Uriot (Gamma) en
Paul van Exel (J'elleboog). Beide spe
lers namen hun teams op sleeptouw
naar en in de finale. Duidelijk is, dat
Paul van Exel op een hoger niveau
dient te voetballen en zeker niet zal
misstaan in het Gamma 1-team dat
Texel vertegenwoordigd in de afde
lingshoofdklasse A van Noord-Holland.
De eindstand van het toernooi was:
1. De J'elleboog; 2. Gamma-jeugd; 3.
Texel Veteranen; 4. NIOZ, 5. PTT; 6.
Taxi Toon Smidt; 7. Mantje Sport en
8. Gamma V.
Mevrouw N. Smidt reikte na afloop de
„Toon Smidt"wisselbeker uit aan het
team van de J'elleboog.
