TEXELSCHE
erschij ningsverbod
nel opgeheven
m
u
loe krijgen jullie die
rant altijd weer vol?
BEBaaBEaE
iiki'. w -
De winnaars van de
TC NOSTALGIEVLUCHT
Texel - Amsterdam v.v. per
DDA-Dakota
op dinsdag 29 september
Colofon
Verder in dit katern
van het
jubileumnummer:
tm
ISDAG 15 SEPTEMBER 1987
Kroner
PAGINA 3
«worpen, waarbij hij het gewraak-
iljet onder de ogen van de Duitsers
w st nazetten. Kramer deed dat zo
iholpen dat op het laatst werd ge-
j dat hij er niets mee te maken
i. Als ze hadden opgelet
ISjén ze beter hebben geweten,
Tteen exemplaar van het biljet had
Kramer, net als bij elk drukwerk,
oontegetrouw aan een lange veter
de drukpers geregen. De aldus
garde afdrukken dienden later bij
maken van de rekening.
enige spanning was men intussen
drukkerij wel gewend geraakt.
,We maakten in de oorlog
lingen voor het verzet en voor
üduikers. Als we opdracht kregen
het drukken van de officiële
ieli§sweise" maakten we er twee keer
om er onderduikers mee te hei-
Maar er kwamen regelmatig
■ers en Duiters in het bedrijf. De
(wijzer Goedhart bijvoorbeeld die
Parjant controleerde op „onjuisthe-
alvorens mocht worden gedrukt."
ner nam destijds als tijdelijke
de plaats in van Dirk van der
die langdurig ziek was. Toen Van
uitg ner:
ij»
Mrl
lift
den
rerd
kwi
ens
(3 Verf niet terugkeerde, bleef Kra-
da loen, maar is in de weekenden
nt altijd actief voor Langeveld de
als spoedeisende rouwcirculaires
rolta'' worden gedrukt.
in 1945 een verschijningsverbod, in af
wachting van een onderzoek inzake de
houding van de redactie in de oorlog.
Niet in de laatste plaats door toedoen
van de heer J.A. van der Vlis die de
autoriteiten in Den Haag wees op de
verzetsactiviteiten van de Duinkers,
mocht het blad al na drie weken weer
worden uitgegeven. Aanvankelijk was
het door papiergebrek een velletje van
20 x 30 centimeter, later iets groter en
vanaf 21 juli 1945 weer normaal. Puur
technisch gezien had de krant direct
weer kunnen verschijnen want de in
boedel van de drukkerij was in takt ge
bleven, afgezien van wat kleine scha
de, die door scherven was ontstaan.
Dat alleen de voorgevel en een klein
stuk van het dak van het gebouw was
beschadigd, was te danken aan het
feit dat die ene granaat die het ge
bouw rechtstreeks was binnengevlogen
niet was ontploft. De nog klokgave
blindganger lag achter de deur van de
hoofdingang. De familie Van der Pijl
(bevriend met de familie Duinker) zorg
de voor een zeil van de Dertig Polders,
waarmee dak en gevel werden dicht
gemaakt. De kapotte ramen (er was
voorlopig geen glas te koop) werden
provisorisch gedicht met perkament
papier. Jan Kramer herinnert zich dat
het daardoor mogelijk was iemand 's
nachts de schrijfmachine stal uit het
kantoortje van Van der Vlis, die zich
met de redactie van de krant had be-
"W
Enkele jaren geleden ging hij met
elke krant die in de oorlog was
rgegaan, kreeg de Texelse Courant
-■*. 4
Mevrouw Du in kerven Wijk
Jan van Wijk
last. Een groot deel van de werkzaam
heden van de omgekomen Johan
Duinker werd door Kramer behartigd.
Elke zaterdag nam hij de lange veter
met drukwerken mee naar huis en re
kende uit wat de klant betalen moest.
De rekeningen werden dan uitgeschre
ven door boekhouder Fred van der
Meulen, een naam die door mevrouw
Duinker met waardering wordt ge
noemd evenals die van Dirk Mechiel-
sen die tot in de jaren zestig als boek
houder aan Langeveld Er de Rooij ver
bonden bleef.
Nieuwe vennootschap
Nadat alles weer provisorisch draaide
onder verantwoordelijkheid van de bei
de weduwen, die een firma hadden
gevormd, moest er raad worden ge
schaft wat betreft de verdere toekomst
van het bedrijf. Gerrit Logman en Jan
Kramer kregen te horen dat ze de zaak
eventueel konden kopen. „Dat moest
C180.000,— kosten en zoveel hadden
we natuurlijk niet", vertelt Jan Kramer.
Er werd toen een NV opgericht met
een aantal solide Texelaars uit de ken
nissenkring van Van der Vlis als aan
deelhouders: onder hen mensen als
Jan Bruin, Jaap Rab, kapitein Lap en
directeur De Beurs van Keijser Et Co.
Van der Vlis zorgde er ook voor dat de
dames Duinker die noodgedwongen
vijf jaar lang de leiding van het bedrijf
hadden gehad, de teugels konden
overgeven aan een directeur. Dat was
Jan van Wijk die tot dat moment
werkzaam was bij uitgeverij De Prins
in Amsterdam. Van Wijk bouwde het
bedrijf verder uit. Er werden enkele
nieuwe branches toegevoegd: fotohan-
del en kantoormeubelen. De drukkerij
moest wijken voor het nieuwe raad
huis. Nieuwbouw verrees aan de War
moesstraat, waartoe al jaren tevoren
enkele huisjes waren gekocht. Ook het
machinepark werd uitgebreid. Er kwa
men nieuwe persen en een extra zet
machine. De krant bleef groeien in
omvang maar ook in oplaag. Dat
laatste zal mogelijk verbazing wekken
omdat al jaren tevoren een nagenoeg
100% dekking op Texel was bereikt,
terwijl de Texelse bevolking nauwelijks
groeide. Maar het verschijnsel „gezins
verdunning" deed zijn intrede: meer
gezinnen maar van kleinere omvang en
steeds meer alleenstaanden, waardoor
het aantal postadressen op Texel toch
vrij drastisch toenam. Bovendien be
gon het aantal abonnees van het
vasteland in de honderden te lopen.
Redacteur Jan de Waal verliet in 1959
het bedrijf toen hij een fotozaak be
gon. Zijn opvolger werd Arie Breet die
tot op dat moment als typgraaf in het
bedrijf werkzaam was. Het was van
korte duur, want in 1962 werd de fak
kel overgenomen door Harry de Graaf
die er nu dus 25 jaar op heeft zitten.
Aanvankelijk alleen, heeft hij nu twee
collega's.
Steeds meer werk
Naast de Texelse Courant ging Lange
veld Er de Rooij ook het toeristenma
gazine Texeltoerist uitgeven, alsmede
de wekelijkse rëkreatiekrant die in het
topseizoen verschijnt. De krant is in
tussen blijven doorgroeien waardoor
het totale redactiewerk evenredig is
toegenomen. Ook de hoeveelheid han
delsdrukwerk die in de drukkerij moest
worden verwerkt is hard gegroeid en
het eind daarvan lijkt niet in zicht te
zijn. De drukkerij werd uitgebreid door
van de firma Zegel een aangrenzend
opslaggebouw aan te kopen.
Een slag trof het bedrijf toen directeur
Jan van Wijk (die in de zestiger jaren
enig eigenaar van het bedrijf was ge
worden doordat hij alle aandelen had
overgenomen) overleed in mei 1968 op
43-jarige leeftijd. Zijn vrouw Arda van
Wijk-Lodder werd directrice met naast
haar Martin Warnaar als bedrijfsleider.
Intussen was zoon Henk in het bedrijf
opgenomen en hij was voorbestemd
om directeur te worden. Dat gebeurde
sneller dan was voorzien, want in sep
tember 1979 overleed zijn moeder.
Martin Warnaar werd beheerder en
vervolgens directeur van de Exploita-
tierrraatschappij De Krim. Henk van
Wijk zwaait nu de scepter over een
bloeiend en nog steeds expanderend
bedrijf, gesteund door een schare me
dewerkers met een opmerkelijke be
trokkenheid en inzet, net als in de der
tiger en veertiger jaren. Dat is te dan
ken aan de vrijheid waarmee ieder in
houd aan zijn taak kan geven. Met na
me de aanvoerders van de verschillen
de afdelingen binnen het bedrijf kun
nen zich ondernemend opstellen. Van
die vrijheid profiteert in het bijzonder
de redactie. Die is volledig onafhanke
lijk. De directie bemoeit zich niet met
de inhoud van de krant, een situatie
die bij de dagbladpers gebruikelijk is
maar bij nieuwsbladen allerminst. Re
gel is dat daar de directeur tevens re
dacteur is, wat bedreigend is voor ob
jectiviteit en onafhankelijkheid bij de
nieuwsgeving. Maar al te gauw wordt
rekening gehouden met wensen van
adverteerders en drukwerkklanten.
Offset
Een belangrijke verandering bij de
technische produktie van de krant en
van ander drukwerk was de overscha
keling van boekdruk naar offset. Het
lood verdween, de schitterende zetma
chines en de grote pers hadden van
de ene op de andere dag slechts
schrootwaarde terwijl het grafisch per
soneel nog maar weinig had aan het
opgedane vakmanschap en helemaal
moest worden omgeschoold voor het
totaal andere werk. Aanschaf van een
kostbare grote offset-rotatiepers voor
de Texelse Courant was geen haalbare
kaart, zodat de krant ingaand 1977
werd gedrukt in de „drukfabriek" van
Van Ketel in Schagen. Al het voorbe
reidende werk gebeurt echter in eigen
huis. Elke dinsdag en donderdag gaan
de compleet in elkaar geplakte druk
vormen („werktekeningen") met de
boot van tien of elf uur naar het
vasteland en met de boot van half drfe
komen de gedrukte kranten op Texel
terug. Ondanks de reistijd duurt dat al
lemaal veel korter dan de vele uren die
vroeger nodig waren voor het drukken
van de krant in eigen huis. De tech
niek staat echter niet stil. Nieuwe veel
al electronische hulpmiddelen dienen
zich aan om het produceren van krant
en ander drukwerk nog efficiënter en
beter mogelijk te maken. In een rustig
tempo worden ze in het bedrijf inge
voerd. Achterblijven kan niet en mag
niet, maar te hard van stapel lopen is
ook niet goed.
Het voortbestaan van het bedrijf is
niet alleen een zaak van geld en ma
chines maar vooral van mensen. Die
zijn er nogal wat bij Langeveld Et de
Rooij. Directeur Henk van Wijk zwaait
nu de scepter over een bedrijf met 21
werknemers, een bron van werkgele
genheid, waar alle Texelaars zich te
recht een beetje verbonden mee
voelen.
Harry de Graaf
De Parkstraat met de drukkerij van de Texelse Courant in 1963.
>e$
in mensen die het een hele prestatie vinden dat die Texelse
w ranf fwee keer per week helemaal ,,vowordt geschreven. Die
k, ten dat de redaktie dag en dag wanhopig op zoek is naar
tvs en dat elk bericht, hoe klein en onbenullig ook, met vreug-
liub rndt gedrukt. Die tijd is lang voorbij. Tegenwoordig is er
dal méér nieuws dan we kwijt kunnen, hoewel de omvang van
int in tien jaar is verdubbeld.
lei «euwsgroei heeft te maken met
9» nieuwsdrempel die wij hante-
iaarover elders in dit nummer
maar vooral met het feit dat er
«I nu eenmaal veel gebeurt, zo-
romers als 's winters en dat die
ij bl te" elk jaar nog toeneemt,
mameer verenigingsactiviteit in de
ran sport- en culturele evene-
irta !n. steeds meer toeristische at-
rr t» Ren mede dank zij de openbaar-
erji "n bestuur steeds meer politiek
elasl Wie het niet gelooft moet
oor» een krant van bijvoorbeeld
J'ügen naast een van 1985. Al-
I hat sportnieuws heeft een groei
d die aan een explosie doet den-
aalvoetbal, tennis, bowling,
brandingzeilen, surfen. Twin-
ai geleden bestond het op Texel
nauwelijks, thans houden tien-
rarenigingen er zich mee bezig
'reroorzaken met hun wedstrij-
^gaderingen, accommodatiepro-
subsidieaanvragen e.d. alle-
Jieuws waarmee jaarlijks vele
ln pagina's zijn gemoeid.
Politiek is veel van wat vroeger
m deuren gebeurde,
E "geworden. Haalden vijftien
"ion alleen de raadsverslagen
men van de Texelse Courant,
!I|P daar de commissievergade-
1 hoorzittingen en niet te verge-
wekelijkse reeks B en W-
„-^'".'o'isekomen. Met het gevolg
errf Jlinn'e die in de krant voor
"5 ?odi9 is' is verzesvoudigdl
ar' MIS,'Sc^e en daarmee samen-
()i*re Perikelen hebben steeds
meer ruimte gevraagd, waarbij gedacht
moet worden aan VW verwikkelingen,
de markten in de diverse dorpen en al
lerlei kleine en grote zaken die van de
grond worden gebracht om de recreant
van dienst te zijn of die een gevolg (of
oorzaak) zijn van de recreatie: toe
ristenbelasting, bestemmingsplanwijzi
gingen, de bedreiging van de natuur,
het zwemparadijs, de verwikkelingen
rond de Texelpromotie enz. enz.
Kortom: in vergelijking met vroeger
bèrst het op Texel van het nieuws en
als we aan alles de tot dusver gebrui
kelijke gedetailleerde aandacht willen
blijven besteden, is er steeds meer
ruimte nodig. Die grotere ruimte was
er tot voor kort meestal wel, want de
kosten die daarmee gepaard gingen
werden opgevangen door het gelukkig
ongeveer even hard groeiende aantal
advertenties.
Inleveren
De grenzen komen nu echter in zicht.
We kunnen niet blijven groeien en de
noodzaak om wat selectiever en be
knopter te zijn dient zich aan. Dat
geeft problemen, want de „nieuwsle
veranciers" (verenigingen, politici) vin
den het over het algemeen erg prettig
dat hun doen en laten zo uitgebreid
wordt vermeld en voelen zich al gauw
tekort gedaan. De discussie doet den
ken aan de bezuinigingsoperaties bij de
overheid. Alle betrokkenen geven toe
dat er wat moet gebeuren, maar willen
zelf het voorbeeld niet geven. De re
daktie moet daarom knopen op soms
pijnlijke wijze doorhakken: niet èlle uit
slagen van alle sport- en spelverenigin-
gen worden meer vermeld, de raads
verslagen (die vroeger uitvoeriger wa
ren dan de toenmalige uitgebreide no
tulen) worden iets globaler en meer
samenvattend gemaakt (maar beslaan
evengoed nog pagina's) en er wordt
scherper op gelet dat in de krant geen
„dubbel" nieuws komt. Een aangele
genheid die in het verslag van de com
missievergadering al uitvoerig uit de
doeken wordt gedaan, wordt bij de la
tere behandeling in de raadsvergade
ring niet nóg eens uitgelegd. En de
aankondiging van bijeenkomsten van
vrouwen- en andere verenigingen wor
den niet meer als bericht opgenomen
als dezelfde aankondiging ook al in de
„agenda" staat, tenzij er iets heel bij
zonders aan de hand is. Zo hebben we
nog wat ijzers in het vuur om het
nieuws binnen de perken te houden.
Komkommertijd?
Het nieuwsaanbod wisselt gedurende
het jaar, maar die wisselingen zijn niet
sterk. De Texelse Courant kent bijvoor
beeld geen komkommertijd; dat is de
zomerse periode waarin er landelijk en
internationaal weinig gebeurt, waar
door allerlei „nieuws" dat anders nooit
zou worden opgenomen, menige voor
pagina haalt. Texel kent dit nieuwsdal
niet dank zij het toerisme. Het wegval
len van het grootste deel van het vere-
nigingsnieuws in de zomer wordt ruim
schoots gecompenseerd door verhalen
over verkeersongelukken, politienieuws
en zomerse evenementen. Veel onder
werpen hebben in die periode wel een
meer vrijblijvend karakter. Het is niet
zo erg als af en toe iets wordt over
geslagen. Niemand neemt het kwalijk
dat niet alle Burger, Cocksdorper,
Oosterender, Koger en Hoornder mark
ten worden verslagen en als we beslui
ten een verhaal over de belevenissen
van de strandbewakers of het reilen en
zeilen van de recreatieleiders toch
maar niet te plaatsen, is er geen abon
nee die dat merkt, laat staan kwalijk
neemt. Het grootste deel van de lezers
heeft daar trouwens geen tijd voor als
gevolg van dezelfde seizoen. Druk
blijft het echter voor ons, zodat er ei
genlijk geen enkele periode in het jaar
is dat een redakteur op vakantie kan.
Toch is dat soms onvermijdelijk en de
achterblijvende collega's moeten er
dan een extra schepje bovenop doen.
Wat neerkomt op dagelijks urenlang
overwerken. Maar ook zij krijgen de
krant altijd vol.
Passen en meten
Als alle geproduceerde artikelen en be
richten worden geplaatst, gebeurt het
maar zelden dat daarmee de beschik
bare pagina's precies passend gevuld
zijn. Er is altijd iets teveel (of te wei
nig). Als er véél te veel is doen we er
twee extra pagina's bij, maar dat is
een hele lap papier en dan is er vaak
weer ruimte óver. Als het om een klein
hoekje gaat, vullen we dat op met een
kruiswoordpuzzel, de rubriek „vaste
data" of een advertentie voor Amnesty
International of een ander goed doel.
Als er erg veel ruimte over is door die
extra pagina's is het verstandiger wat
te snijden in de reeds gemaakte be
richten. Ook kunnen we een of meer
verhalen die minder actueel zijn laten
wachten tot de volgende krant, zodat
die extra pagina's niet hoeven.
Dinsdagochtend en donderdagochtend
als de krant wordt opgemaakt, is het
in de drukkerij altijd weer een hele dis
cussie en veel passen en meten om al
les sluitend te krijgen zonder al te veel
maatschappelijk ongenoegen. Want
elk weggelaten berichtje heeft 's
avonds gegarandeerd of boos of ver
baasd telefoontje als gevolg. De be
trokkene heeft meestal weinig begrip
voor de selectie. „Nu laten jullie onze
sportuitslagen wachten, maar jullie
plaatsen wel al die onzin van de ge
meenteraad", wordt er dan (bijvoor
beeld) opgemerkt. Wat moet je dan
zeggen? Het is iemands goed recht om
een voetbalwedstrijd belangrijker te
vinden dan het doen en laten van de
door ons gekozen vroede vaderen. We
nodigen mensen wel eens uit om bij
het opmaken van de krant aanwezig te
zijn, zodat ze zelf kunnen zien dat we
niet zomaar die berichten eruit gooien
maar op die uitnodiging is nog hooit
kunnen vanaf 22 september hun kaartje afhalen in de drukkerij
van de Texelse Courant tegen betaling van het tarief van 50
jaar geleden (ƒ8,—
Het toestel vertrekt om 10.00 uur. De passagiers moeten om
9.15 uur op het vliegveld zijn en zich vervoegen bij Harry de
Graaf in het restaurant. Aankomst op Schiphol-Oost om 10.45
uur. Terugkeer naar Texel om 16.00 uur. Diner in het vliegveld
restaurant om 16.45 uur.
Deze krant werd geschreven door Hans Oosterhof, Frans Hopman, Harry de
Graaf, Henk van Wijk, minister Brinkman en burgemeester Schipper.
Met medewerking van onder meer: de Nederlandse Nieuwsblad Pers, familie
Duinker-van Wijk, Cor Reij, mevrouw Kalis-Peereboom en Frits Beutick.
De foto's werden gemaakt door Arend Nijkamp, Frans Hopman, Harry de Graaf,
Tessa de Graaff, Dirk Kuiter, Joop Kramer. Verder maakten wij dankbaar gebruik
van opnamen uit het archief van de familie Duinker-van Wijk, fam. W. Langeveld
en de collectie van N. Huysman Rzn.
iemand ingegaan.
Harry de Graaf
Harold van Wijk werd
gelokt door het geld
Overkantse abonnees spéllen
de krant
Foto's in de TC: vroeger een
zware bevalling
Het zetduiveltje en andere
oorzaken van fouten
Is de Texelse Courant echt
zo uniek?
Herinneringen van Jan de Waal 14
Brief van emigrant Dirk de Vries 15
Hoe ga je om met die
TC-journalisten?
Sportcorrespondenten:
4 onmisbare medewerkers
15
16
Frits Beutick: liever naar de
5 rechtbank dan naar een brand 17
Jaap Vlaming: man uit het
11 loden tijdperk 18
Hans Oosterhof over zijn 5-jarig
13 huwelijk met de TC 19
Portrettengalerij van
13 LenR-medewerkers 19
