Interessante „k/edasie"
in Oudheidskamer
TESO
Expositie: „Kleren op Texel rond 1900"
VERVOLG VAN PAG.1
Surftoertocht met zeer on
wisselvallig weer oen
Scooter gestolen
Joyriding
Kindervoorstelling,
„Apen en Dakota
PAGINA 2
TEXELSE COURANT
DINSDAG 5 JULI
Scene uit het stuk met (ven links neer rechts) de acteurs Pip Barnard, Kartin van Arid1
van de expositie bijwoonden waren kenners en dat
teiten maximaal gebruik heeft kunnen
maken.
Haring
De Teso-vergadering dreigde deze keer
snel afgelopen te zijn. De 129 aanwezi
ge aandeelhouders hadden geen com
mentaar of vragen. Dat gold ook voor
het al eerder gepubliceerde jaarverslag
van de directeur (waarin het toekomst
perspectief van extra schepen en ha
vens aan de orde werd gesteld) en
zelfs voor de balans- en verlies- en
winstrekening. .Willen jullie allemaal
vroeg naar huis?", vroeg Bakker onge
rust. Het viel gelukkig mee want voor
al dankzij de rondvraag kon de verga
dering toch nog tot 22.00 uur worden
gerekt, zodat iedereen met een gerust
geweten aan het aanmerkelijk langer
durende informele gedeelte na afloop
kon beginnen. De bijna traditionele
lekkernijen ontbraken, wat voor de
aandeelhouders die vooral daarom wa
ren gekomen een teleurstelling was.
„Geen haring deze keer, want het mag
geen vanzelfsprekendheid worden.
Maar de ober komt nog wel een keer
langs", legde Bakker vaderlijk uit.
Commissaris
Prof. Dr. Henk Postma werd met 142
van de 164 stemmen herkozen als
commissaris. Twintig stemmen werden
uitgebracht op tegenkandidaat Edzar
van Abs. Laatstgenoemde, geen aan
deelhouder, was op de voordracht ge
zet omdat nu eenmaal voorgeschreven
is dat het bestuur met tenminste twee
kandidaten komt. De 66-jarige Postma,
oud NlOZ-directeur, zit sinds 1980 in
de Raad van Commissarissen. „Ik zei
toen ja, omdat ik wilde meewerken
aan een belangrijk onderdeel van de
Texelse gemeenschap. Acht jaar wel
en wee heeft mijn motivering alleen
maar doen stijgen. Teso is een goed
geleid bedrijf en de samenwerking bin
nen de Raad van Commissarissen is
ook prima", verklaarde hij. Hij voegde
toe dat ook Van Abs (de huidige
economisch-directeur van het NIOZ)
een goede commissaris zou zijn ge
weest. Hij is bekend geworden door
de succesvolle actie ten bate van de
poliobestrijding in Indonesië die op
Texel een ton opbracht en waar hij een
belangrijk organiatorisch aandeel in
had.
Tenminste één aandeelhouder, zo bleek
bij de rondvraag, was er niet zo rou
wig om dat Van Abs niet was geko
zen. Oud-Texelaar N.S. Eelman uit Sint
Pancras vond het maar vreemd dat Te
so een niet-aandeelhouder kandidaat
had gesteld. Zo'n man geeft daardoor
weinig blijk van belangstelling voor Te
so, zo was zijn redenering. Bakker ant
woordde uit ervaring te weten dat Van
Abs wel degelijk sterk is geïnteresseerd
in het reilen en zeilen van de boot-
dienst. het aandeelhouderschap is
geen voorwaarde om kandidaat te mo
gen staan.
Stiefmoederlijk
Eelman vond overigens dat de op het
vasteland woonachtige aandeelhouders
stiefmoederlijk worden bedeeld. Om de
jaarstukken in te zien, moeten zij een
reis maken; eigenlijk zouden ze de
stukken toegestuurd moeten krijgen,
Eelman kreeg direct zijn zin. Toege
zegd werd dat de overkantse aandeel
houders voortaan jaarstukken krijgen
als ze daarom vragen. Aan het feit dat
het bezoeken van de aandeelhouders
vergadering voor deze categorie aan
deelhouders aanmerkelijke reis- en ver
blijfskosten met zich meebrengt, zei
Bakker niets te kunnen doen. In het
geval Eelman zou dat wel loslopen,
meende hij. „Ik ken uw afkomst. Uw
verblijfskosten zullen nihil zijn....".
Derde boot
Kees Commandeur zei dat het be
vreemding heeft gewekt onder de
wachtende gasten dat ook tijdens de
extreme wachttijd aan het slot van het
berucht „Rondeweekend" de derde
boot gewoon in de haven bleef liggen.
Dat die derde boot op deze korte rou
te niets helpt, is niet bekend. „Leg die
derde boot onder zulke omstandighe
den toch maar op zee, dan lijkt het
tenminste dat hij vaart", meende Com
mandeur. Serieuzer was zijn voorstel
om de wachtende automobisten een
attentie aan te bieden. Het zou regel
moeten zijn dat automobilisten die ver
der komen te staan dan het benzi
nestation een kopje koffie en vervol
gens een patatje of iets dergelijks krij
gen. De „afknapper" die deze mensen
doormaken wordt zo een beetje ge
compenseerd. Bakker zei dat het be
leid er op gericht is extreme wachttij
den zoals die zondag, in de toekomst
uit te sluiten.
V-kaarten
Kees Dros vond dat het aantal voor
rangskaarthouders dat maximaal per
schip wordt toegelaten moet worden
verhoogd nu Teso over een veel grote
re vervoerscapaciteit beschikt. Hij
kreeg daarvoor geen steun, in tegen
deel. Hoogerheide legde uit dat de be
hoefte aan voorrang sterk is afgeno
men sinds de Molengat volop kan
worden gebruikt. Omdat het nog maar
zelden voorkomt dat van het (kostba
re) voorrangsrecht gebruik gemaakt
moet worden, is de verkoop van deze
kaarten dan ook danig afgenomen. In
de praktijk blijkt dat er praktisch altijd
minder dan 25 voorrangsauto's op de
boot staan en dat is maar goed ook,
want de oude situatie was verre van
ideaal.
Herdacht
Gevoelens van tragiek waren opgeroe
pen door het voorlezen van de notu
len, waarbij het aandeel werd geme
moreerd dat de heren C. Koorn en G.
A. Oskam in de vorige vergadering
hadden door in de rondvraag kritische
vragen te stellen. Beiden zijn het afge
lopen jaar overleden en werden door
president-commissaris Bakker her
dacht. Aandeelhouder Gerard van der
Kooi Fzn. sprak daar vrijdagavond zijn
waardering over uit. Verder vond hij
dat Teso ook de „tussenboten" op de
dienstregeling moet vermelden. Bakker
wees dat van de hand. Teso vaart een
uurdienst. Dat er bij grote drukte ook
op de halve uren boten varen is een
extraatje, waarop men niet mag reke
nen. Van der Kooi verklaarde verder
destijds hoge verwachtingen te heb
ben gehad van commissaris Postma.
„Maar ik heb hem nadien in een ver
gadering nooit wat horen zeggen".
Spreker vond dat Teso bij het introdu
ceren van nieuwe kandidaten wat zou
moeten vertellen over de visie die de
betrokken mensen hebben op het
functioneren van de vervoersmaat
schappij, bijvoorbeeld in hoeverre zij
strikt economische overwegingen laten
prevaleren boven andere belangrijke
aspecten. De aandeelhouders zouden
dan beter weten, welk spek zij in de
kuip hebben en een meer bewuste
keus kunnen doen. Bakker zei dat de
kandidaten de doelstellingen van de
onderneming moeten onderschrijven.
De aandeelhouders kunnen eventueel
zelf met de persoon contact opnemen
als ze meer willen weten.
Postma zelf legde uit dat het niet ge
bruikelijk en zelfs ongewenst is dat
Teso-commissarissen afwijkende stand
punten verkondigen in de aandeelhou
dersvergadering. Dat gebeurt vóór die
tijd. Men is het lang niet altijd eens,
maar als het standpunt, soms in de
vorm van een compromis, eenmaal is
bepaald wordt dat uitsluitend door de
president-commissaris vertolkt als me
ning van het voltallige bestuur.
Wie al lang van plan was om ooit eens een kijkje te nemen
in de Texelse Oudheidskamer, heeft nu een prima aanleiding
om die stap te zetten. Sinds donderdagavond is naast het
historische fraais dat in het monumentale huis aan de Ko-
gerstraat is samengebracht een tentoonstelling te zien van
kleding die rond 1900 op Texel werd gedragen.
Men moet zich daarbij geen uitstalling
van dure stukken voorstellen, die al
leen op hoogtijdagen of door zeer ver
mogende mensen werden gedragen
(zoals meestal bij andere historische
kledingexposities) maar een vrij repre
sentatieve dwarsdoorsnee van wat ge
wone mensen in die dagen aantrok
ken, niet alleen bovenkleding, maar
ook onderbroeken, onderrokken en an
dere kleding die het daglicht alleen zag
als het aan de lijn hing te drogen of in
het gras te bleken.
Selectie
De getoonde spullen zijn een greep uit
de kledingstukken die allerlei Texelaars
in de loop der jaren aan de Stichting
Texels Museum hebben geschonken.
Tot dusver lag alles veilig, maar onge
zien in de mottenballen, wat erg jam
mer werd gevonden door de vrijwilli
gers die de Oudheidskamer tegenwoor
dig met veel succes runnen en wat
nog veel meer werd betreurd door Ma-
jella Reijnders uit Den Burg die van de
studie van antieke kleding haar hobby
heeft gemaakt. Zij heeft een selectie
gemaakt en de tentoonstelling samen
gesteld met hulp van de vrijwilligers.
Heel bewust is de expositie niet
„Texelse klederdrachten" genoemd,
want wat hier zo'n eeuw geleden werd
gedragen was niet specifiek Texels, het
was Westfries. Wie het heeft over een
Texelse kap, bedoelt de Westfriese kap
die ook op Texel werd gedragen en die
slechts op kleine details afwijkt van de
kap die op het vasteland in gebruik
was.
De kleding die men ziet op de woens
dagse folkloredagen is het soort dat
vóór 1900 werd gedragen. De kleurige
gebloemde jakken verdwenen rond de
eeuwwisseling en maakten plaats voor
stemmig zwart. „Dat kwam omdat de
kleding feitelijk een kopie was van de
stadskleding die in Nederland werd ge
dragen en die weer was geïnspireerd
op kleding in het buitenland, zoals En
geland en Frankrijk. Op een gegeven
moment veranderde het modebeeld en
de kleur verdween", legt Majella Reijn
ders uit. De kleding op het platteland
was vaak een praktischer uitvoering
van de stadskleding. Men vond die
sjieke jurken mooi, maar er moest wel
in gewerkt kunnen worden. De „keu"
die de fraaie lange rokken aan de ach
terkant wijd deed uitstaan, werd bij
voorbeeld niet overgenomen. Het uit-
Majella Reijnders bij een fraai bewerkte onderrok. Het kantje kwam wel eens in zicht als
de vrouw met iets opgetrokken rokken over de straat liep.
staande effect werd bereikt door meer
dere onderrokken over elkaar te
dragen.
Majella Reijnders heeft altijd al veel be
langstelling voor textiel en textielhisto-
rie gehad. Aan de pedagogische aca
demie in Den Helder haalde ze haar
acte U (die bevoegdheid geeft om on
derwijs te geven in textiele werkvor
men) met als onderdeel kostuumge
schiedenis. Het enorme enthousiasme
van haar lerares sloeg over. Majella be
zocht zo ongeveer alle textielten-
toonstellingen in het land en las over
het onderwerp alles wat ze te pakken
kon krijgen.
Het „ontdekken" van de verborgen
kledingcollectie van de Oudheidskamer
was voor haar een uitdaging. Het
werd hoog tijd dat een deel van die
spullen eens te kijk werd gezet. Omdat
ze nooit eerder iets dergelijks had ge
organiseerd, raadpleegde ze een tex-
tielconservatrice die wel eens voor het
Haags gemeentemuseum werkt en die
gaf adviezen waar de kwaliteit van de
tentoonstelling ongetwijfeld voor een
deel aan te danken is.
Niet teveel
Het devies werd: niet èlles laten zien,
zodat de toeschouwer niet wordt over
voerd. Ook geen uitgebreide opschrif
ten met veel uitleg. Soberheid en te
rughoudendheid prikkelt de belangstel
ling veel meer en schrikt niet af. Het is
te overzien en het moet al gek gaan
als de bezoeker geen kledingstukken
ontdekt die hem bekend voorkomen,
bijvoorbeeld van oude familiefoto's of
van verhalen van moeder of grootmoe
der. „Ze zien dan dat het iets uit hun
eigen cultuur is en worden dan
nieuwsgierig en belangstellend. Daar
gaat het om", aldus Majella.
Voor mensen die ongeveer willen we
ten wat er „zoal" is te zien: kappen,
dagelijkse en zondagse schorten, aller
lei mutsjes, waaronder een exemplaar
dat alleen bij rouw werd gedragen en
het zg. harseslappie. Kapothoeden die
na 1900 op de kap werden gedragen
en vaak fraai waren versierd met zijde,
sits en veertjes, fraaie onderjurken,
veelal voorzien van schitterend kant.
Mannenkleding is er ook, waaronder
een werkpak, enkele fraaie vesten die
zijn geschonken door Ir. Kuiper uit Ei-
erland en een handgeborduurd trouw-
vest dat uitgeleend is door mevrouw
Keijser.
Vermakelijk en interessant zijn de ver
halen over de wijze waarop de kleding
werd gebruikt en de technische proble
men en oplossingen die daarbij een rol
speelden. Even snel iets aanschieten
was er vroeger niet bij. Massa's kle
ding droeg men toen, soms zoveel dat
de vrouwen er rugklachten van kre
gen. Voor zover de kleding uiterlijk
zichtbaar was, had deze ook een sig
naalfunctie. Men kon er vrij nauwkeu
rig mee aangeven in hoeverre men in
goede doen was. Sommige signalen
waren zo duidelijk als seinpalen, wat
bijvoorbeeld gold voor de gebreide ka
toenen witte sokken waarmee jonge
maagden op de tweede lammeren-
markt verschenen om aan te geven
dat hij huwbaar waren en dus beschik
baar om te worden uitgenodigd voor
de kermis of bezocht konden worden
tijdens een „sukelaadje".
Woordenlijst
De leden van de groep dialect van de
Histotische vereniging hebben een bij
drage geleverd door het samenstellen
van een uitgebreide lijst van Texelse
benamingen van kledingstukken. Wie
dat raadpleegt komt erachter wat een
„frokkie" is, een „smul", een „die
sak", een „beffie", een „selondoek"
en tientallen andere namen waarmee
deze „kledasie" werd aangeduid. De
tentoonstelling duurt tot 1 november.
De Oudheidskamer is open van maan
dag tot en met vrijdag van 10.00 tot
12.30 uur en van 13.15 tot 15.00 uur.
bij de tentoongestelde kle-
Verder vond Van der Kooi dat Teso wél
iets moet ondernemen om de schepen
voor voetgangers beter toegankelijk te
maken. Rekening moet worden gehou
den met het feit dat in het jaar 2000
20 tot 25% van de bevolking tot de
bejaarden en minder validen behoort.
Maar ook voor jongere categorieën
mensen levert het beklimmen van de
trappen problemen op, vooral als kof
fers moeten worden meegezeuld. Het
komt voor dat mensen in wanhoop
hun koffer naar beneden gooien. Ook
ouderen die temidden van de stank
van bromfietsen op het rijwieldek zit
ten omdat ze niet naar boven kunnen,
leveren beschamende tafereeltjes op.
Van der Kooi had geconstateerd dat
de bootdiensten van de andere
waddeneilanden de toegankelijkheid
van de schepen voor voetgangers blijk
baar belangrijker vinden dan Teso.
Doeksen op Terschelling gaf via een
huis aan huis-blad op dat waddenei
land te kennen dat in zijn nieuwe
schip „natuurlijk" een lift en een
invalidentoilet komt. „Ook voor Teso
moet dat vanzelfsprekend zijn. Je kunt
er niet onderuit".
President-commissaris Bakker er
kende dat men op de oude Dokter
Wagemaker comfortabeler aan
boord ging dan op de huidige
schepen. Ook Teso heeft geen vre
de met deze situatie en heeft de
directeur daarom opgedragen het
probleem en de mogelijke oplos
singen ervan zeer grondig te on
derzoeken. Dat is gebeurd en het
resultaat is onlangs bekend ge
maakt. Volgens Bakker staat nu
met zekerheid vast dat aan boord
van de schepen geen roltrappen,
liften of vergelijkbare voorzienin
gen kunnen worden getroffen. „En
die komen er dan ook absoluut
nietl"
Voorzieningen zullen aan de wal
moeten komen en Bakker zei er
persoonlijk voorstander van te zijn
dat Teso een financiële bijdrage le
vert aan de verwezenlijking
daarvan.
Zuiver persoonlijk was ook zijn oordeel
over het plan om in de rijwielgangen
salons te maken voor te slecht ter
been zijnden. „Het zal er wel van ko
men, maar ik vind die hokken discrimi
nerend, walgelijk. Ik vind het niets!"
Dat er een verbod op handen zou zijn
dat passagiers tijdens de vaart in de
auto's blijven zitten (zodat ook slecht
ter been zijnde automobilisten ge
dwongen zouden zijn de moeizame
Ter gelegenheid van het 200-jari#
bestaan van Den Helder werdj
dag een surftoertocht vanuit dig 00'
plaats naar de Razende Bol g«.
maakt. Ook een viertal Texelaar.
deed mee. De windsurfers trof)
zeer wisselvallig weer en de ter 'are
op n
ind
kei
strijdige weerberichten maakter
het er niet eenvoudiger op.
Ongeveer 50 wedstrijd- en recreant ai
fers kozen het ruime sop en vanal
Landsend zeilde men naar de Huis
ner vuurtoren. Daar werd een boei
rond en men zette koers naar de R
zende Bol. De sterke wind zorgde leurii
voor dat het 20 km. lange traject
oon;
ongeveer 20 minuten werd afgeleg nd c
Rob Boer kwam als eerste binnen, Dijk
volgd door Menno Loning en And: oei v
van der Berg. Marc van Rijsselberj klod
landde als zesde op de Bol.
Voor het evenement was een tent
de Razende Bol gezet, waar de sur
konden eten, drinken en rusten. D
rugweg liep rechtstreeks naar Land nnen
End. Rob Boer finishte weer als ee 'er
maar hij werd nu gevolgd door Mg
van Rijsselberghe. Daarachter zater
Menno Loning en André van der
André Barhorst, die per abuis met
recreatiesurfers meedeed, was ondj®'.
het verplicht iets later starten ook
vooraan in de wedstrijd te vinden.
Einduitslag wedstrijd
1. Rob Boer, 2 Menno Loning, 3. André va
Berg, 4 Marc van Rijsselberghe
Bij de passantenhaven werd in de
nacht van vrijdag op zaterdag een
huurscooter gestolen die op slot
stond. Een dag later hield de polit
een aantal vakantiegangers aan dit juj
met de verdwenen scooter rondrer
Het bleek dat ze het vervoermiddt
een sloot nabij De Krim hadden gr ,s j.
Uit een garage aan de Beatrixlaan
de nacht van zaterdag op zondag
Renault 4 gestolen. De wagen enBÜ
garage waren niet afgesloten en dr
tosleutels zaten in het contactslot.
Zondag is de wagen door de politi
onbeschadigd in De Koog
teruggevonden.
Theatergroep De Van Tasjes spi
deze zomer de kindervoorstellir
„Apen en Dakota's". Deze ad-b
produktie is gemaakt onder au
ciën van theater-restaurant Klif
en wordt gespeeld door Karin v
Arkel, Pip Barnard en Oep Schi q,
ling. De regie is in handen van
van de Wiel, in 1986 afgestudee
aan de Academie voor Expressi
door woord en gebaar te Utree
De drie spelers hebben zich de
pen jaren op diverse manieren bez
gehouden met het maken van the
Bij Pip Barnard heeft het accent vt
namelijk gelegen op het schrijven
zowel teksten als muziek. Karin va
nde
19.3
de
Arkel heeft zich toegelegd op heti )r
sen en Oep Schilling heeft twee
gestudeerd aan de Academie voor
pressie te Utrecht.
De voorstelling „Apen en Dakota's
al improviserend tot stand gekome Ie G
is een samenspel van muziek, liedj ht ei
spel en beweging. „Apen en Dako
ta's" gaat over drie kinderen die dr
graag een keer willen vliegen in ee
vliegmachine. Artuur heeft de mee
fantastische ideeën, Mattia heeft e
hele grote mond en Kleine is verier
Samen bouwen ze een vliegmachil
en verdwijnen in de wolken, maar
het zover is moet er van alles gebe
ren en staat men versteld van wat
Kleine allemaal kan, hoe verlegen I
tia soms is en hoe nuchter Artuur|ein
zijn. De voorstelling duurt ongevee
drie kwartier en is bedoeld voor kn
ren van 5 tot 11 jaar, wat niet weg
neemt dat er voor elke leeftijd wat
te beleven valt. De première vindt
plaats op donderdag 7 juli om hall
op het plein bij theater-restaurant
12 in Den Hoorn. Daarna, elke don
dagmiddag in juli en augustus om
vijf op dezelfde plaats.
typ
ik o
kant
isten
m
Tex
rzicf
ig bi
ilder
n gt
eide
elaar
ag ie
>n dt
rdie
lam
irlijk
mee
een
kum
Sine
onnr
20.
e bil
ps
i on
itiekr
ions
Mu;
vot
n (v
Oost
Snei
onnr
beh
luwe
lerin
gspl:
i); 2
Onder de genodigden die donderdag de open
dingstukken tot geanimeerde discussie.
tocht naar de salons te maken) werd
ontkend. Vergelijking met andere veer
diensten gaat niet op. Door de veel
langere vaarroute zijn daar mogelijkhe
den die voor Teso zijn uitgesloten. Dat
commentaar kreeg ook de heer Dijks
hoorn die pleitte voor invoering van
bagagewagens waar de passagiers hun
koffer op kunnen leggen en dan zelf
„onbelast" aan boord kunnen stap
pen. Dijkshoorn geloofde kennelijk niet
in de goede wil van Teso. „Jullie wil
len het gewoon niet".
Oud papier
Mevrouw G. Rüngs-Wuis vond dat het
bedrijf dat regelmatig de oud papier
containers op Texel komt ophalen, in
aanmerking zou moeten komen voor
het goedkope „Texelse" meter-tarief.
Het gaat om de firma De Vries uit
Heerhugowaard, afnemer van oud pa
pier dat door diverse Texelse verenigin
gen wordt ingezameld ter versterking
van de kas. Volgens spreekster is er
kans dat De Vries niet meer naar Texel
komt, gezien de lage prijs van het pa
pier. Die vrees werd door Bakker niet
gedeeld. „Die firma komt nog steeds;
bovendien trekt de prijs van oud pa
pier weer aan".
Teso-medewerker Dirk Kuiter tenslotte
pleitte voor invoering van Voorrangs-
kaarten met een heel grote „V", zodat
ze op afstand door de selecterende
verkeersleiders beter kunnen worden
onderscheiden. Directeur Hoogerheide
zei daartoe niet te zullen overgaan. Als
wachttijden dreigen, is er iemand op
de wal die de zaak van nabij bekijkt.
Oep Schilling.
