Kruiswoordraadsel I» i* paracentrum werd asketballkampioen Kunstkijken 15 j Zuidemaronde met dikke bandenrace Vaste data TEXELSE COURANT PAGINA 7 Wil de Oosterender feesten van vverd nagespeeld. Deze eerloze e \j |8ve van het fort was een van de lnj ia werkelijke gewichtige gebeurte- fori n rond de oude Schans, die na- ind deel ging uitmaken van de ig Den Helder, met als doel in •nat gsttj^ ^et '3ez't van Texel te bet- jsw n aan een v'ian^. die met het de Zuiderzee onveilig te maken, oe het eiland als basis zou willen liken. Nadien oogtijdagen van de Schans waren aorbij. Voor lange tijd keerde de weer in Nederland en de aanleg iet Noorzeekanaal maakte Texel lodig als ankerplaats voor igs- en koopvaardijschepen. Hoe- iet fort officieel deel bleef uitma ken de stelling Den Helder, was er lelijks meer sprake van een gere- bezetting of van enig onderhoud wallen of opstallen. Wel deed het nog diens als onderkomen voor aide bewoners van Oudeschild en ospitaal voor gewonde Engelse ozen die krijgsgevangenen waren aakt in de Amerikaanse burgeroor- Pas in 1922, bij Koninklijk Besluit 24 januari, werd de Schans opge- n als vestingswerk. Maar toen en de drie forten, de Schans, de tte en de Redoute al sinds twee atlfverhuurd aan het Waterschap om dienst te doen als weiland, oewel de forten al sinds 1921 op oorlopige monumentenlijst prijkten 1924 voor vijftig jaar in erfpacht |en gegeven aan het Waterschap, de minister van Financiën in april toestemming aan de Directie der erzeewerken om de drie forten af sven en het zand te gebruiken de dijkverzwaring ter plaatse. Te- itribbelen door de Rijkscommissie Monumentenzorg hiep niet en ook ezwaren die de minister van On- rijs, Kunsten en Wetenschappen n zijn collega uitbracht, mochten baten. Al in het najaar van 1931 in de Redoute en de Lunette afge- en en was van de oude Schans meer dan de helft overgebleven. snAvee halfbastions aan de zeezijde :ooi et meest zuidelijk gelegen bastion in geheel verdwenen, alsmede dat lelte van de omringende envelop- Toen pas werd de afbraak aakt. In 1958 verwisselden de i den van de Schans van eigenaar. De lei niging tot Behoud van Natuurmo- 1e enten kocht het fort van de Stich- Menno van Coehoorn, die tot dan de Schans onder beheer had ge- Diverse rapporten werden op- hee an it i, d ddi s 9 i m naa an ren do nna hee ver in i 5ch i in ïse t de sker 2nd di! al ge iet tijd Det for evr /ver lan 3 gesteld en vele herstelplannen gesmeed, maar het verval zette onver minderd door. Nu het fort verlaten was en er geen soldaten meer waren om de wallen te onderhouden gingen deze verzakkingen vertonen, het metselwerk werd verwijderd door mensen uit buurt die om stenen verlegen zaten en waar eens soldaten hadden geëxercerd wer den nu schapen geweid. De grachten slibten langzaam dicht om uiteindelijk voor een groot deel te verlanden en langzaam verdween de geschiedenis van de Schans uit het collectieve ge heugen van de Texelaars. De wallen gingen deel uitmaken van het land schap en de betekenis die het fort ooit moet hebben, ging compleet verloren. De enkele geïnteresseerde die zich het lot van het oude fort aantrok en trachtte het gemeentebestuur te inters- seren voor de cultuur-historische waar de van het bolwerk, kwam doorgaans van een koude kermis thuis. En hoe wel de Nederlandse Heidmaatschappij al in 1951 een plan tot herstel had op gesteld, in opdracht van het ministerie van OK en W, werd hiervan maar een gedeelte ten uitvoer gebracht. Tijdens de ruilverkaveling werd een gedeelte van de wallen hersteld, maar door de jaren heen is het resultaat van deze werkzaamheden weer voor een groot deel verloren gegaan. Maar ook hier is niets nieuws onder de zon: in de loop der eeuwen is de overheid meermalen gewezen op de slechte staat waarin de Schans zou verkeren. Zo verscheen al in 1646 een rapport van de tekenaars Schellinks en Doomer, waarin zij opmerkten dat de I- 4-v-' fl t Schans in zeer slechte staat verkeerde. En in 1796 schreef generaal-majoor in genieur Adr. van Helden een verslag naar aanleiding van een inspechtie van de forten van Den Helder en Texel en ook hij raadde de hoge heren aan de Schans drastisch te verbouwen of an ders grondig te herstellen. Dit omdat hij vreesde dat het geen enkel nut had het fort in de toenmalige toestand in stand te houden. In beide gevallen werd niet of nauwelijks gereageerd op de voorstellen van de inspecteurs en werd volstaan met het uitdiepen van de grachten en het enigszins herstellen van de wallen. En zo kwam ook het rapport dat de Vereniging tot Behoud van natuurmonumenten in 1980 uit bracht en waarin uitgebreid werd inge gaan op de historische waarde van de Schans, nooit veel verder dan een bu reaulade. Pas in 1983 bracht de afde ling Algemene Zaken van de gemeente Texel een advies uit aan het college van burgemeester en wethouders, waarin een aantal manieren werd voor gestaan om het vestingswerk nabij Ou deschild veilig te stellen. Niet eerder verscheen dat rapport echter dan dat de Texelse Courant een groot artikel had gewijd aan de toestand van het fort. Maar ook dit advies werd opzij gelegd. Waarschijnlijk moet het her stelplan waarvan op dit moment spra ke is, in ditzelfde perspectief worden gezien. Nu Tegenwoordig ligt het oude fort er ver laten bij. Natuurmonumenten laat zich weinig gelegen liggen aan de Voorwerpen die in de omgeving ven De Schens zijn gevonden. Ze zijn momenteel te zien in een vitrine in de expositieruimte van het raadhuis. toestand, het Waterschap heeft nog steeds het erfpacht en de oude wallen worden dan ook nog steeds gebruikt als kraamkamer voor schapen. Zelfs de vogels die hier ooit nestelden en die de aanleiding vormden het terrein voor het publiek te sluiten hebben hun heil elders gezocht. Zo zijn al sinds 1970 geen oeverzwaluwen, karekieten, kuif- eenden of rietgorzen meer op het exercitieterrein gesignaleerd. En zo is alleen het cultuur-historisch belang van het fort over als argument om het voor verder verval te behoeden. In de ze richting worden dan ook driftig plannen gemaakt. Per slot laat de Schans zien dat Texel niet altijd was wat het nu lijkt: een achtergebleven ei land, dat van geen enkel belang is voor de Nederlandse economie. Aan de Schans is te zien dat hoogge plaatste militairen ooit grote waarde hechtten aan de strategische ligging van het eiland. Daarenboven was de Schans voor Texel een belangrijke con tactplaats. Niet in de laatste plaats omdat de hoofdweg van Oudeschild naar Den Burg langs het fort liep, maar ook omdat in het fort handel werd gedreven. De Schans is eeuwen lang Texels enige verbindingspunten met de overkant geweest. De vraag is of het historisch belang groot genoeg is om de Schans in stand te houden. De herstelwerkzaamheden zullen geld kosten en het gaat hier om een in vestering zonder rendement. Maar in feite is deze zelfde vraag in vroeger eeuwen regelmatig gesteld. En altijd werd besloten de Schans in stand te houden, hoewel er ook nooit strijd om werd geleverd. Altijd werd er grote waarde gehecht aan het afschrikwek kend effect van een dergelijk fort. En per slot zijn er nog meer redenen aan te voeren om de Schans te herstellen en bekendheid te geven bij het pu bliek. Zo is het fort het enige overge bleven vrijstaande fort in Nederland, was het een van Nederlands eerste kustbatterijen en draagt het bij aan de roerige geschiedenis van het eiland. Vervolgens komt de vraag boven wat precies moet gebeuren om de Schans voor verder verval te bewaren en wat de meest noodzakelijke herstelwerk zaamheden zijn. Daarover is uitgebreid geschreven in het beheersplan dat de Vereniging tot Behoud van Natuurmo numenten in 1980 heeft uitgebracht. Hierin worden alle maatregelen uitge breid beschreven en het blijkt dat het herstel van de Schans eenvoudig is uit te voeren. Zodra het benodigde geld er is, kan het werk beginnnen. Maar hoe wel het hier niet om extreem hoge be dragen gaat, is tot nog toe geen in- Ingang van de kruitkamer, het enige nog in tact zijnde stenen gedeelte van De Schans. stantie bereid gevonden in het herstel van de fortificatie te investeren. Een ieder die, ondanks de verbodsboren van Natuurmonumenten het fort be zoekt, wordt als eerste getroffen door de slechte staat waarin de wallen ver keren. De grootste schuldigen hieraan zijn de konijnen die in de Schans een uitstekende en rustige woonstee heb ben gevonden. Zij graven er hun holen die door de schapen worden stukge trapt. Zo ontstaan diepe gaten en ver zakkingen in de eens zo strakke lijnen van het fort. Het lijkt eenvoudiger dan het is om een einde te maken aan een dergelijke konijnenplaag, want omdat de Schans binnen het afpalingsgebied van de eendekooi Westergeest ligt, mag er niet met geweren worden ge jaagd en moeten de konijnen op een andere wijze worden verdelgd of ver dreven. Zodra de konijnen door middel van bijvoorbeeld een myxomatoseplaag zouden zijn verdreven, zou een begin kunnen worden gemaakt met het her stel van de wallen. Dit zou een kwestie zijn van enkele vrachtwagens zand, dat door een aantal grondwer kers of vrijwilligers naar de juiste plaat sen gekruid moeten worden Vervol gens zou dan een begin kunnen wor den gemaakt met de wederopbouw van de stenen opstallen. De poterne zou helemaal opnieuw moeten worden aangelegd en de kruitkamer zou moe ten worden hersteld. Bovendien zou den de originele waterput en het wa terreservoir kunnen worden herbouwd. Daarmee zou alle stenen bebouwing die ooit in het fort heeft gestaan, in ere zijn hersteld. Tenslotte zouden dan de verlande grachten moeten worden uitgebaggerd en op de juiste breedte worden gebarcht. Deze grachten zijn het eigendom van het Waterschap Texel, dat waarschijnlijk geen enkel be zwaar zal hebben tegen een dergelijke operatie. Bovendien zou het uitbagge ren van de grachten interessant histo- rich materiaal kunnen opleveren over de geschiedenis van de Schans. Rest de vraag wat dan te doen met het oude fort. Er zijn al plannen geop perd voor een permanente tentoonstel ling, voor rondleidingen over het ter rein en voor een vast plakkaat of druk werkjes waarin de geschiedenis van het bolwerk zou worden beschreven. Het is echter niet waarschijnlijk dat het fort ooit opengesteld zal worden voor het publiek, om de simpele reden dat het moeizame bereikte herstel niet bin nen korte tijd teniet moet worden ge daan. Bovendien wil natuurmonumen ten het terrein behouden als mogelijke broedplaats voor vogels en wil de ver eniging streven naar het instandhou den van de huidige vegetatie, die bestaat uit een zestigtal planten uit de waterweegbree-associatie en het zilver- haververband en een vijftigtal mossen, waarvan een zestal op de stenenresten van het fort groeit. Al met al lijken er voldoende redenen aanwezig te zijn om het fort voor verder verval te be hoeden en waar mogelijk te herstellen. Zowel natuurbeschermers als cultuur historici en vestingbouwkundigen zou den initiatieven in de richting van een herstel bijzonder waarderen. Bruin, Gasthuisstraat 68, Den Doorlopende expositie van et- aquarellen en monoprints. Ge- nd maandag tot en met vrijdag van A^eflO tot 21.00 uur. Zaterdag gesloten. P- ;rs3 ans oe ry Tielemans, Ruigendijk 20, De ig. Doorlopende expositie van olie schilderijen, gouaches en kerami- ziji e objecten. )e Blauwe Rafel, Warmoesstraat 8, Burg worden katoenen vloerkle- en lopers geweven. Doorlopende idÉositie van sieraden en textielschil- ijen. Geopend dinsdag tot en met dag van 11.00 tot 18.00 uur, zater- van 10.30 tot 12.30 uur. maand zijn op Texel de volgende itexposities te zien: net Tromp, Kaapstraat 15 (hoek slaan), De Koog. Doorlopende ex- itie van gebrandschilderd glas in ei- atelier. Geopend dinsdag tot en zaterdag van 14.00 tot 18.00 uur. lag is in de Koninghal het team het Paracentrum kampioen gewor- in de eilandcompetitie basketball, totaal scoorde Paracentrum dit sei- :n 1002 punten, bijna 300 meer dan nummer twee geplaatste Pilaar I. huldiging van de nummers een, ie en drie is vrijdag 15 juli om 21.00 d! tin De Pilaar, ledereen is van harte s«t 'kom om deze huldiging bij te wo- :rÈ De eilandcompetitie is een gigan- W l su ces geworden en het basket- in populairiteit enorm gestegen Texel. Er kunnen zich nu al nieuwe Ms opgeven voor het speelseizoen >no $9. Het seizoen start in september. )or igave is mogelijk bij Ria Zijm, Kan- w ürstraat 2, tel. 5606. 3H' Wagen vrijdag 8 juli: Ol0 ^rtma-Crops 18-19, Mantje Sport-Pilaar 2 Sportshop-The Wombats 28-11; Pilaar Jump 32-21; Klif 23-Vespertina 14-9; Antrum-Crops 46-15; Oranjeboom-St. Gol- insfk 2-26. totand: V )C8i Keent rum Pilaar 1 Sportshop Texel Gollards jantje Sport Pilaar 2 [to Wombats ■topertina Oops The Jump G.V.T. Oranjeboom tóf 23 22-42-1002 22-42-717 22-34-612 22-27-457 22-23-467 22-22-531 22-18-449 22-16-334 12-12-259 22 10-422 22- 8-357 22- 8-286 12- 4-152 Rabobank, Groeneplaats, Den Burg. Expositie van vier Texelse kunstenaars: Pieter de Vries (foto's), Peter Riteco (houtsculpturen), Coby de Visser (bronzen beelden) en Niek Welboren (olieverfschilderijen). Niek Welboren, ,,De Scholerie", Zuid- Eierland. Expositie naïeve schilder Ja cob Kuiter, de vroegere smid van Oosterend. Open: donderdag tot en met zondag van 10.00 tot 17.00 uur. Galerie Tessel, Kogerstraat 11, Den Burg. Expositie van werk van diverse kunstenaars: Hen Euvesman (aquarel, landschappen), Tjikkie Kreuger (brons), Arja Hoogstad (keramische objecten), Carolien Makovitz (kera miek), Nesrin During (keramiek, steen goed). Maandag tot en met vrijdag geopend vanaf 10.00 tot 18.00 uur, za terdag tot 17.00 uur. Klif 23, Den Hoorn. Tot half juli expo sitie van aquarellen Texels landschap" van Gerrit Ehlings. Daarna werk van Paula Zwollo. Zaterdag 23 juli wordt voor de 31e maal de Ronde van Zuidema ge houden in De Cocksdorp. Deze klassieker onder de Texelse wieler ronden valt net als in de voorgaan de jaren, uiteen in twee onderde len: om 18.30 uur start de wedstrijd voor niet-licentiehouders („recrean ten") en om 20.00 uur vindt de dik ke bandenrace plaats. Ook het parcours is gelijk gebleven: Kikkertstraat (start en finish), Molen laan, Vuurtorenweg, Langeveldstraat. De lengte van dit rondje is 2550 meter; de renners moeten twintig ronden af leggen. De start- en finishlijn is getrok ken tegenover bar De Rog. Vanaf 17.30 uur is de inschrijving in het Eier- landsche Huis. De niet-licentiehouders betalen f 15,inschrijfgeld (f5,— retour na inlevering van het rugnummer). De deelnemers aan de dikke bandenrace dienen zich op te geven bij de jurywa gen aan de start. Het inschrijfgeld hiervoor bedraagt 710 waarvan f5,— borg. Voor beide wedstrijden zijn vele premies beschikbaar gesteld. De Zuidemaronde wordt georganiseerd door de dorpscommissie in samenwer king met de Wielervereniging Texel. Onder meer is gezorgd dat overkantse deelnemers met een speciale bus naar de laatste boot zullen worden ge bracht. Het parcours is vanaf 18.00 uur voor alle verkeer afgesloten. Er is een wegomlegging via de Hollandseweg naar de Krimweg. Hotel Opduin, Ruyslaan 22, De Koog. Expositie van Bob Pestman (aquarellen en olieverfschilderijen), Hen Euvesman (aquarel, landschappen). Aquarellen van Ineke Meyer en Sonja Dwinger. Expositieruimte gemeentehuis: tot en met 15 juli: „Toer-in 1988", thema: Ver dedigingswerken. Vanaf 20 juli: Gui- seppe Medagli uit Duitsland (schilderijen). Kaffee Bremen, Dorpsstraat, De Koog. Expositie van zeefdrukken van Jurgen Fontein. In creativiteitscentrum „De Verma ning", Diek 11a, Den Hoorn, zijn diver se Texelse hobbyisten bezig. De heer J. Halsema toont de hele maand zijn modelspoorbaan. Verder is elke Hoorn der Donderdag een speciale expositie of activiteit. Voor opgave en inlichtingen betreffen de deze rubriek: Trudie Luth (tel. 02220-2261) of Tinie Visser (tel. 02220-3227). De benodigde gegevens dienen vóór het eind van de maand in hun bezit te zijn. De Lichtboei verzorgt van maandag tot en met vrijdag muziekprogramma's voor de bejaarden in de verzorgingste huizen en bejaardencomplexen in Den Burg. Voor deze bewoners kunnen plaatjes worden aangevraagd tussen 18.30 en 19.30 uur, telefoon 02220-3430. Psycholoog. Spreekuur volgens af spraak op maandag, en donderdag van 9.00-11.00 uur en van 19.00-19.30 uur. Vrijdag van 8.00-8.30 uur via telefoon 050-125313. Zitting in Het Groene Kruisgebouw, Witte Kruislaan 19, Den Burg op dinsdag van 14.00-17.00 uur en woensdag van 10.00-17.00 uur. Tel. 4887. Spreekuren college van B en W: bur gemeester Schipper maandag van 10.00 tot 11.00 uur; wethouder Zegers maandag van 10.00 tot 11.00 uur; wet houder Schilling vrijdag van 14.30 tot 15.30 uur en wethouder Barendregt vrijdag van 10.00 tot 11.00 uur. Maatschappelijk werker Frank van Lare houdt op het adres Schilderend 39 in Den Burg spreekuur: maandagochtend 8.30-9.30; dinsdagavond 18.30-19.30 uur; woensdagochtend 8.30-9.30 en vrijdagmiddag 15.30-16.30 uur. Spree kuur Dienst Ambulante Geestelijke Ge zondheidszorg (bereikbaar op hetzelfde adres (telefoon (02220) 4185 b.g.g. (02230) 15805) elke donderdagmiddag van 14.00 tot 15.00 uur. Spreekuur raadsfracties: Iedere don derdag voorafgaand aan de week waarin de raadsvergadering wordt ge houden hebben de raadsfracties van CDA, PvdA en WD spreekuur in het raadhuis, van 19.30 tot ca. 20.15 uur. leder kan daar terecht met vragen, aan- en opmerkingen, in het bijzonder over kwesties die in de raadsvergade ring aan de orde zullen komen. Texels Belang en de PSP houden dit frac tiespreekuur op de maandagavond voorafgaand aan de raadsvergadering. De WAO-groep komt elke woensdag van 10.00 tot 12.00 uur bijeen in dienstencentrum De Buureton (oude St. Jan) aan de Molenstraat in Den Burg. Spreekuur voor uitkeringstrekkers iede re tweede en vierde woensdag van de maand van 10.15 tot 11.15 uur. Trombosedienst. Iedere maandag- en donderdagochtend bestaat van 9.00 tot 10.30 uur in het Groene Kruisge bouw in Den Burg (ingang tandartsenpraktijk) gelegenheid om bloed te laten prikken. Telefoon 02220-4887 (b.g.g. Geminiziekenhuis Den Helder 02230-11414). Wie niet op dit tijdstip kan komen, moet contact opnemen met het laboratorium van het Geminiziekenhuis in Den Helder, telefoon 02230-11414, toestel 232 of 299. Men dient trombosedienstgege- vens en verzekeringspapieren (zieken- fondskaart) bij zich te hebben. Iedere tweede maandag van de maand komt er in het Groene Kruis-gebouw, Witte Kruislaan 19, Den Burg, een praatgroep voor borstkankerpatiënten bijeen. Aanvang van de bijeenkomsten 14.00 uur. Belangstellenden kunnen in lichtingen inwinnen op werkdagen tus sen 16.30 en 17.30 uur: 02220-3241. Milieuklachten (over b.v. stank of la waai, bodemverontreiniging, e.d.) kun nen op werkdagen worden ingediend bij de afd. Milieubeheer van de Ge meente Texel, tel. (02220) 3041. Dag en nacht kan men ook terecht bij de provinciale klachtentelefoon (023) 310200. De privacy van de indieners wordt gegarandeerd en elke klager krijgt antwoord. De afdeling wijkverpleging van het Groene Kruis Texel kent sinds 1985 een vrijwilligersgroep, waarvan de leden voor alle mensen die daar behoefte aan hebben klaar staan voor een praatje, boodschappen doen, een wan deling maken, etc. Aanvragen daar voor kunnen worden ingediend bij de leden van de groep of bij het Groene Kruis tussen half vijf en half zes 's middags op werkdagen, telefoon 02220-3241. „Ecomare" het centrum voor wadden en Noordzee is geopend van maandag tot en met zaterdag van 9.00 tot 17.00 uur. Entreeprijs f4,— voor volwassenen en 72,50 voor kinderen. De speel-o-theek is elke woensdagmid dag van 14.00 tot 16.00 uur en elke vrijdagmiddag van 15.00 tot 17.00 uur geopend in de voorspeelzaal van het dorpshuis aan de Wilhelminalaan. Indien u de letters uit de vakjes uit de hierna opgegeven nummers achter elkaar zet krijgt u de naam van een zoog dier. Dit is de oplossing. 11 -54 - 58 - 56 - 33 - 29 - 22 - 6 - 51 -50 HORIZONTAAL 1 h|Sterachtige vogel; 8 kruipend dier; 12 strak naar èen punt kijken 13 van geringe breedte 14 paardeslee. 16 dichting van een weefsel 17 terras op een huis 18 chem symbool 19 schut sluis 21 eerstkomende. 22 steekvlieg; 23 trechtervormig sleepnet; 24 benaming van een boek. 26 lomp onbehouwen 27 opkoper van gestolen goed. 29 bewoner v h hoge Noorden 30 hoofddeksel; 32 kledingstuk; 34 zwart paard 36100 liter 38dwaas. 39 sint; 41 produkt v h varken; 42 roofdier; 44 namelijk. 45 onwrikbaar 47 uitroep van pijn, 49 insekt. 51 bezieldheid, vuur; 53deel van Azie. 56 leeg omhulsel van iets ronds. 58 zichzelf voortstuwend projectiel. 60 onbezonnen; 61 kweking, 63 lokspijs 64 stad in Duitsland. 66 muzieknoot; 67 plaaggeest. 68 nummer 69 bedenking 70 afgebakende ruimte 72 voorz 73 pas geplukt 74 vr dier. 76 voornemen, plan. 77 aansporing tot het goede VERTIKAAL 1 drank. 2 naschrift; 3 wandversiering; 4 eerti|ds het attribuut van de nachtwacht5 bitter gevoel wegens geleden onrecht 6 boom; 7 voegw 8 bepaalde slag bi| het tennissen. 9 lang dun en smal stuk hout 10 hoewel ofschoon. 11 ongeregelde bendenoorlog 13 bladplant; 15 spoorstaaf 17 edeiknaap, 18 spook waarmee men kleme kinderen bang maakt. 20 deel ve boom 22 plattelandsge meente. 23 toestel voor het vangen van dieren 25 heldendicht; 26 schuifbak 28 en dergelijke. 30 gebroken getal 31 onderwerp van gesprek 33 kunsttaal 35 grootvader 37 Roemeense munt 40 mantel achtig kleed van priesters in het Oosten; 43 toespraak 46 langzaam. 48 oorzaak 50 bedwelming 52 chem symbool. 54 rivier in Duitsland, 55 oude lengtemaat 57 ontwerp. 59 gebak. 61 procentuele handels korting 62 langzaam 65 oogholte 66 flink. 69 honingdrank, 70 door met 71 tenen halfmudsmand 73 voorzetsel 74 vorm van mij. 75 vogelprodukt

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1988 | | pagina 7