Duikbedrijf Neptunes
slaat de vleugels uit
1
Gehalte stikstofdioxyde
in Texelse lucht laag
OM DE HOBBY TE BEKOSTIGEN"
Den Helder ernstig vervuild
Computerkassa
Auto over de kop
de sioot in
PAGINA 2
TEXELSE COURANT
VRIJDAG 2 DECEMBER 1|
Amateur-duikers en duikclubs heeft Texel al vele jaren, maar
slechts weinigen zullen weten dat er al minstens tien jaar ook
een duikbedrijfje op het eiland is gevestigd. Voornaamste bron
van inkomsten vormde tot voor kort het repareren van onderwa
terschade aan in de Oudeschilder haven liggende kotters. Dat
werk leverde juist genoeg op om de niet goedkope duik-hobby te
bekostigen. Onlangs onderging het bedrijfje, „Neptunes" ge
naamd, een flinke uitbreiding. Het aantal duikers werd opgevoerd
van drie naar acht en er werd een eigen schip aangeschaft. Nog
steeds zullen de klussen vooral in het weekend worden uitge
voerd en behouden de betrokkenen hun gewone baan, maar de
mogelijkheden om orders aan te nemen zijn nu groter geworden.
De drie man die tot voor kort duikbe
drijf „Neptunes" alleen runden, zijn
Jan Vennik, Gerrit Jan Betsema en
Guido Betsema. Drie jaar geleden na
men zij het over van Jac Betsema
(broer van Gerrit Jan en vader van
Guido) en Flip Duinker. Die waren
meer dan tien jaar terug met het be
drijfje gestart, samen met Leo Vlas
die er al spoedig mee stopte. Ook
toen vormde de reparatie van kotters
(vaak beschadigingen van de schroef)
de hoofdmoot. Het motief voor deze
amateur-duikers van het eerste uur
was ook toen al: bekostigen van de
dure hobby. Bovendien bestond bij de
kottervissers behoefte aan het in
schakelen van duikers. Voor de vis
sers was dat sneller en goedkoper
dan het schip meteen naar dok bren
gen. Dat kon altijd nog als de duikers
ernstige schade zouden ontdekken
die niet eenvoudig onder water was
te repareren.
Deze vraag van de kottervissers
bestaat nog steeds; momenteel zijn
vijf grote (Noordzee-)kotters en vier
kleinere (gamalen-)kotters vaste klant
bij „Neptunes". Dat gebeurt op con
tractbasis. De betreffende kottervis
sers betalen een vast bedrag voor
een heel jaar en daarmee zijn ze ver
zekerd van duikershulp, ongeacht hoe
vaak deze hulp nodig is. Het con
tractbedrag is voor de grote kotters
het hoogst, omdat voor de reparatie
van die schepen zwaarder materiaal
wordt gebruikt en meer tijd nodig is.
Ook de andere kotters van de Texelse
vloot mankeren uiteraard wel eens
wat, maar de meeste schepen heb
ben zelf een bemanningslid aan
boord dat de duikkunst machtig is.
Gereedschap
Onder water is niet zo bar veel ge
reedschap nodig, vertellen Jan Ven-
nik en Gerrit Jan Betsema. „Met
messen (om materiaal dat in de
schroef is vastgelopen los te snijden)
en staaldraadscharen kom je al een
heel eind, maar je moet vooral ge
woon je handen goed gebruiken."
Opvallend is het gebruik van alumi
nium ladders. Deze blijken nodig te
zijn als er moet worden gewerkt bij
zeer lage temperaturen (ook bij ijs in
de haven). De duikers moeten dan
hun werkzaamheden verrichten in
een „droogpak" (een duikuitrusting
waarin de duiker niet nat wordt).
Omdat zich in dit pak lucht bevindt,
is het noodzakelijk om het met lood
(circa 12 kilogram) te verzwaren. De
met lood en twintig kilo zware
zuurstofflessen behangen duikers la
ten zich dan voorzichtig via een lad
der in het water zakken.
Andere benodigde spullen zijn uiter
aard de duikuitrusting (pak plus fles
sen), een rubberboot en hefballonnen
(deze kunnen aan voorwerpen onder
water worden vastgemaakt en met
lucht gevuld; er ontstaat dan een
enorme opwaartse kracht).
Schip
En sinds kort beschikt duikbedrijf
„Neptunes" dus over een schip Het
betreft een voormalig sleepbootje
met een lengte van vijftien meter,
dat is gekocht van Oudeschilder Pe
ter Schagen. „Een ideaal schip: niet
duur, niet te groot en het heeft wei
nig onderhoud nodig."
De aanleiding voor deze aanschaf, en
tevens de aanleiding tot de uitbrei
ding van het bedrijf, was het wrakke-
nonderzoek van de
onderwaterarcheologen van het mini
sterie van WVC. De onderzoekers in
formeerden of „Neptunes" het
afdekken van een historisch belang
rijk wrak wilde verzorgen. Zoals re
cent in deze krant was te lezen
worden dezer weken 5000 zandzak
ken in de Waddenzee gedumpt ter
bescherming van het wrak van het
VOC-schip „Rob" (van hèt bronzen
kanon). Een conserveringsmethode
die nog niet eerder op dergelijke
schaal werd beproefd.
„Neptunus" voelde zich zeer vereerd
met het verzoek, maar zou gezien de
beperkte mankracht (drie man) de
klus niet kunnen aannemen. Tenzij
uiteraard het bedrijf zou worden uit
gebreid.
Club
Logischerwijs kwamen de drie te
recht bij de andere leden van hun
De duikers van ..Neptunus" zijn soms ook boven water actief, zoals hier tijdens het afzinken van zandzakken ter bescherming van een hlstorn.
belangrijk scheepswrak IFotoNan Westerlaken)
VERVOLG VAN PAGINA 1
gepast door mensen die op Texel een
tweede woning hebben is het oprich
ten van een (uiteraard op Texel ge
vestigde) stichting of onderneming
die het exploiteren van een of meer
bungalows als doelstelling heeft. Ook
dan heeft de eigenaar recht op 40%
korting en bij een wekelijks bezoek
aan Texel zijn de kosten van deze
rompslomp snel terugverdiend.
Oneigenlijk
Juridisch is dit alles wel in de haak.
Teso spreekt dan ook niet van fraude
of misbruik maar van oneigenlijk ge
bruik. De reductieregeling is echter
bedoeld voor werkelijk op Texel thuis
horende personen en bedrijven, als
tegemoetkoming in de extra verplaat
singskosten die samenhangen met
„onafwendbare afhankelijkheid van
de bootverbinding".
Dat er iets mis was, werd al lang le
den duidelijk. Het gaf bijvoorbeeld te
denken dat het aantal auto's dat bij
Teso als „Texels" was geregistreerd,
in verhouding veel harder steeg dan
het totale Nederlandse wagenpark.
Volgens de Teso-administratie be
staan er zo'n 5000 auto's van 4000
Texelse ingezetenen, wat natuurlijk
onmogelijk is. Ook het aantal „Texel
se" inschrijvingen bij de Kamer van
Koophandel heeft een verbluffende
groei getoond, maar bij het raadple
gen van het (openbare) handelsre
gister wordt snel duidelijk dat het in
veel gevallen niet om vestigingen met
werkelijke economische activiteit op
Texel gaat, maar om niets meer dan
een registratie terwille van het voor
delige kaartje. En de gewoonte van
overkantse particulieren om hun auto
op naam te zetten van bloedverwan
ten op Texel is zo verbreid, dat veel
mensen er zich niet meer voor scha
men en elkaar deze tip openlijk aan
de hand doen.
Teso-directeur Theo Hoogerheide
schat dat de bootdienst door het on
eigenlijk reductiegebruik jaarlijks on
geveer f 250.000,- aan inkomsten
misloopt; dat is 1% van de omzet.
Hij denkt dat dit bedrag met de ver
scherpte voorwaarden vrij snel zal
zijn terugverdiend maar vindt het nog
belangrijker dat alleen op deze manier
de reductieregeling in stand kan wor
den gehouden. Ook de „kwaliteitsver
betering" die het vlot en zonder
discussie kunnen kopen van reductie-
kaarten betekent, heeft meegewogen
Nieuwe voorwaarden
Om alleen de juiste categorie bootge
bruikers te laten profiteren, zijn de
voorwaarden waaraan men moet vol
doen om in het in de computer vast
te leggen Texelse bestand te worden
opgenomen, uitgebreid. Die voor
waarden staan inmiddels op papier.
Heel belangrijk is dat Teso daarnaast
nog aanvullende gegevens kan ver
langen om te kunnen beoordelen of
de aanvrager werkelijk in aanmerking
komt.
Behoudens dat laatste krijgen parti
culieren de eilandkorting als ze in
het kantoor op Texel een bewijs van
inschrijving in het bevolkingsregister
tonen dat niet ouder is dan drie
maanden. Verder moeten ze een op
dezelfde naam gesteld deel II van
het kentekenbewijs tonen alsmede
het rijbewijs.
Ondernemingen moeten een niet
ouder dan drie maanden zijnd uit
treksel uit het Handelsregister tonen,
waaruit blijkt dat de HOOFDvesti-
ging van het bedrijf op Texel is als
mede een op dezelfde rjaam gesteld
deel II van het kentekenbewijs.
Verenigingen dienen een uittreksel
uit het verenigingenregister van de
kamer van Koophandel te laten zien
(ook niet ouder dan drie maanden)
waaruit blijkt dat de hoofdvestiging
van de vereniging op Texel is en ook
een op dezelfde naam gesteld kente
kenbewijs, deel II. Het zelfde geldt
voor stichtingen, zij het dat dan een
uittreksel uit het stichtingenregister
van de KvK moet worden getoond.
Of ook publiekrechtelijke lichamen in
aanmerking komen voor reductie, zal
worden beoordeeld aan de hand van
gegevens inzake de activiteiten van
zo'n organisatie op Texel en verkla
ringen en kentekenbewijzen betrek
king hebbend op voertuigen die op
naam staan van dat publiekrechtelijk
lichaam of onder verantwoordelijk
heid daarvoor opereren op Texel.
Verder zijn regelingen getroffen om
reduktie mogelijk te maken voor
lease-auto's en voor voertuigen die
niet kentekenplichtig zijn maar wel
zijn verzekerd en voor gevallen waar
in het kentekenbewijs tijdelijk ont
breekt, bijv. als gevolg van diefstal.
Uitsluitingen
Voertuigen met een buitenlands ken
tekenbewijs komen niet voor reductie
in aanmerking en hetzelfde geldt voor
voertuigen zonder kentekenbewijs en
zonder verzekeringsbewijs en voor
auto's van Texelaars die aan met-
Texelaars of niet-Texelse ondernemin
gen zijn verhuurd of geleased Bedrij
ven die exploitatie van toeristische
verblijfsruimten als doel hebben krij
gen ook geen reduktie, tenzij de eige
naar of direkteur Texelaar is.
De in de computer opgeslagen in-
schrijvingsgegevens zullen regelmatig
- ongeveer eens per jaar - worden
gecontroleerd. De eigenaars van de
geregistreerde voertuigen worden dan
door Teso schriftelijk uitgenodigd om
met nieuwe uittreksels (niet ouder
dan een maand) en deel II van het
kentekenbewijs in het kantoor te ver
schijnen. Op de oproep moet binnen
een maand worden gereageerd. Als
die reactie uitblijft, worden de gege
vens in het bestand doorgehaald en
wordt het dus onmogelijk een reduc
tiekaartje te kopen. De automobi
listen moeten ervoor zorgen dat Teso
op de hoogte is van eventuele adres
wijzigingen.
Dank zij de computer is het voor Te
so veel eenvoudiger om „verdachte"
gevallen in het bestand op te mer
ken. Door de sorteermogelijkheid van
de apparatuur kan bijvoorbeeld met
één druk op de knop worden ge
constateerd welke mensen op Texel
meerdere auto's op hun naam heb
ben staan.
Om te kunnen bepalen of automobi
listen voor eilandkorting in aanmer
king komen, beschikt Teso naast de
documenten die door de aanvrager
worden getoond ook over gegevens
uit andere bronnen, zoals het adres
senbestand van het handelsregister.
In fasen
Het aanleggen van het bestand vol
gens de nieuwe voorwaarden is een
enorm karwei dat zich over ongeveer
tien maanden zal uitstrekken. Begon
nen wordt met de bedrijven (waarvan
er volgens het handelsregister 900
op Texel zijn gevestigd) die vanaf vol
gende week worden opgeroepen vol
gens een zodanig systeem dat men
per week zo'n 100 bedrijfsvertegen-
woordigers aan de balie van 't Hornt-
je ontvangt. Een week of elf later
begint men met de particulieren. De
hele operatie moet 30 september zijn
voltooid. De bedrijven zullen al medio
december in Den Helder kaartjes vol
gens het nieuwe systeem kunnen
kopen.
Het spreekt vanzelf dat de nieuwe
aanpak niet geringe kosten met zich
meebrengt. Volgens directeur Hooger
heide wegen de verwachte besparin
gen daar echter ruimschoots
tegenop. Het aantal reductie gerech
tigden zal op grond van de nieuwe
voorwaarden danig afnemen.
Een indicatie dat een dergelijke actie
de moeite waard is werd enige jaren
geleverd toen Teso de voorwaarden
waaronder scholieren gratis van de
boot gebruik kunnen maken, aan
scherpte en beter controleerbaar
maakte. Het aantal in aanmerking ko
mende scholieren nam daardoor met
een derde af.
Een 29-jarige man uit Oost kwam
woensdagochtend bij het kruispunt
Marsweg-Kadijksweg met zijn auto
in de sloot terecht. Hij werd daarbij
licht aan het hoofd gewond; de auto
werd zeer zwaar beschadigd.
De man uit Oost reed met zijn Peu
geot over de Kadijksweg in de rich
ting van Den Burg. Hij schrok van
een PTT-bestelauto die uit de Mars-
weg kwam en vlak voor de kruising
stopte. Daardoor raakte hij van de rij
baan en kwam met zijn wagen on
dersteboven in de rechter bermsloot
terecht. De chauffeur van dè PTT-
auto vervoerde hem naar een arts.
duikersclubje. Dit clubje vormde een
voortzetting van het gezelschap dat
er een paar jaar geleden met de „Phi-
leas Fogg" van Hans Eelman op uit
trok. „Phileas Fogg" hield zich echter
op een gegeven moment vrijwel uit
sluitend nog bezig met WVC-
opdrachten, waardoor de „hobby
duikers" niet meer zo aan hun trek
ken kwamen. „Voor WVC werken be
tekent: nergens aankomen, maar
nauwgezette opdrachten uitvoeren.
Interessant werk, maar als duiker is
het avontuurlijker om wat te scharre
len op de zeebodem. Lekker ander
half uur onder blijven, zonder continu
naar boven te moeten om gegevens
uit te wisselen."
Vandaar dat dit clubje een eigen le
ven ging leiden. Eelman's gerouti-
neerde „Phileas Fogg"-krachten Jac
Betsema, Nan Westerlaken en Flip
Duinker zaten daar bij. Naast Gerrit
Jan en Guido Betsema en Jan Ven-
nik, behoorden ook Kees de Waard
en Eelke Seepma tot dat groepje. De
ze acht vormen nu de medewerkers
van het duikbedrijf „Neptunus". Zo'n
vijf weken terug was deze uitbreiding
een feit en een paar weken later kon
(mede dankzij de verkregen WVC-
opdracht) het gewenste schip wor
den gekocht.
Ver gevorderd
De eerste klus is intussen ver gevor
derd. Van de 5000 zandzakken zijn
er 2500 al in de Waddenzee verdwe
nen: om aparte onderdelen af te dek-
ken en kuilen in de zeebodem af te
vlakken. De resterende 2500 dienen
ter afdekking van het hele wrak, een
kunststukje dat mogelijk in één
weekend kan worden volbracht. Dat
moet dan gebeuren met een bak van
aannemersbedrijf Daalder uit Alk
maar. De eerste lading zandzakken
kon worden vervoerd met het nieuw
aangeschafte schip, waarmee dat
meteen al zijn waarde heeft bewe
zen. Er kon alleen in de weekenden
(hard) worden gewerkt, maar men
had de mazzel dat het telkens prima
weer was. Slechts één zondag werd
de klus afgelast. Het verzanden blijkt
heel snel te gaan; de meeste afge
zonken zandzakken zijn nog nauwe
lijks te zien.
Gehoopt wordt dat deze ervaring
voor WVC aanleiding zal zijn om ook
in de nabije toekomst beroep te doen
op de hulp van „Neptunes" Voor
heen schakelden de onderzoekers wel
eens duikers van Terschelling in als
op het Texelse deel van de Wadden
zee werk aan wrakken moest worden
gewerkt. Voor welke opdrachten
denkt „Neptunes" nog meer in aan
merking te komen?
Vennik en G.J. Betsema: „Bijvoor
beeld als een kotter zijn vistuig heeft
verspeeld. Daar kunnen we nu met
onze boot op af. Als dat tuig echter
te ver weg ligt, midden op de Noord
zee of zo, dan kunnen we op die kot
ter aanmonsteren en op de
desbetreffende plaats naar de bodem
duiken. Wat wij dan doen is de situa
tie opnemen en bekijken hoe het ver
loren tuig het beste kan worden
opgetakeld."
Jan Vennik heeft in het verleden al
eens een duik-klus verricht voor het
Waterschap, toen de pomp van het
gemaal Dijkmanshuizen werd gerevi
seerd. Verder wordt gedacht aan as
sistentie van Rijkswaterstaat en
dergelijke instanties.
„Het hoeven heus geen klussen voor
acht man te zijn. Wij zorgen gewoon
dat we bij toerbeurt aan de gang
gaan." Op die manier blijft er ook
ruimte over om er met de boot op
uit te trekken om te gaan hobby-
duiken. Want vooralsnog zal geen
der duikers zijn dagelijkse werk op
geven om voortaan zijn brood met
het duikbedrijf te verdienen; „be
kostigen van de hobby" blijft voorop
staan.
In december zijn op Texel expositie
te zien op de volgende adressen:
Jan Bruin, Gasthuisstraat 68, Den
Burg. Doorlopende expositie van et
sen, aquarellen en monoprints. Maa
dag tot en met vrijdag van 19.00 tol
21.00 uur.
Harry Tielemans, Ruigendijk 20, De.
Koog. Doorlopende expositie van oil
verfschilderijen, gouaches en keraml
sche fantasiedieren.
Janet Tromp, Kaapstraat 15 (hoek
Ruyslaan) in De Koog. Doorlopende
expositie van gebrandschilderd glas
in eigen atelier. Dinsdag tot en met
zaterdag van 14.00 tot 18.00 uur.
Klif 23, Den Hoorn. Kleuretsen (lan
schappen) van Hans Heyman.
Hotel „Opduin", Ruyslaan 22 in Di
Koog. Expositie van Hen Euwerman
(aquarellen, landschappen, boekett
en Eef de Graaf (gemengde technie
ken en houtsneden).
In De Scholerie in Zuid Eierland ei
poseert Niek Welboren eigen schill
rijen onder het motto „Tien jaar
schilder in de polder". Open van
december tot en met 8 januari, d
lijks van 14.00 tot 22.00 uur.
Kunstenaars-exposanten worden v
zocht aanvullingen en wijzigingen
voor deze rubriek uiterlijk 29 dece
ber door te geven aan Tiny Visser
(02220-13227).
Uit een onderzoek in opdracht van de Milieufederatie CMN is
gebleken dat het gehalte stikstofdioxyde (N02) in de Texelse
lucht zeer laag is. In het naburige Den Helder waren de cijfers
schrikbarend hoog. Het onderzoek, dat over drie dagen werd ge
daan, is echter niet representatief voor de gemiddelde vervuiling
over een heel jaar. Maar ook volgens het Rijks Instituut voor
Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM) in Bilthoven is de
Texelse lucht gemiddeld over een jaar en vergeleken bij de rest
van Nederland erg schoon.
Op 20, 21 en 22 oktober hebben 33
Noordhollandse milieugroepen op 129
meetpunten de concentratie stikstof
dioxyde (N02I in de lucht gemeten.
Op Texel werd dit gedaan door het
IVN. Met het onderzoek wilde de mi
lieufederatie Contact Milieubescher
ming Noordholland plaatselijke
milieu-organisaties betrekken bij de
verkeersproblematiek.
Uit de resultaten bleek dat Den Hel
der met een zwaardere vervuiling dan
Amsterdam had te kampen. Er wer
den gehaltes N02 van 108 tot 118
microgram per kubieke meter lucht
geconstateerd. Texel kwam als
schoonste uit de bus met metingen
van 39 microgram'm3 bij Ecomare en
in een weiland bij Oosterend, 38 tot
40 bi] de stoplichten aan de Pontweg
en 27 tot 32 bij de scholengemeen
schap in Den Burg.
Paniek
De metingen veroorzaakten onrust in
Den Helder. Niet helemaal terecht,
want in het rapport van de milieufe
deratie staat duidelijk dat de resulta
ten moeten worden gezien als een
steekproef „Er is geen reden tot pa
niek", aldus Liesbeth Beekhuis van
de milieufederatie. „We geloofden het
eerst zelf ook niet toen we de metin
gen van Den Helder binnen kregen".
De uitslag moet naar haar mening
wel naar waarde worden geschat.
„Het is een momentopname. Het wil
niet zeggen dat Den Helder de plaats
met de meeste luchtvervuiling in
Noordholland is". De resultaten tonen
wel aan dat op de bewuste meetplek
op die drie dagen de concentratie erg
hoog was. Maar dat kan vijftig meter
verderop heel anders zijn geweest.
Verzuring
Stikstofdioxyde is een voor het milieu
schadelijke stof die vooral in uitlaat
gassen van auto's zit. Het werkt ver
zuring in de hand en-samen met de
eveneens door het verkeer uitgesto
ten koolwaterstoffen levert het een
belangrijke bijdrage aan de zg. „foto-
chemische" luchtverontreiniging. On
der invloed van zonlicht worden
namelijk verschillende uitgescheiden
gassen omgezet in schadelijke oxy-
dantia, bijvoorbeeld ozon.
Kinderen zijn erg gevoelig voor N02
in de lucht. Het kan leiden tot ver
mindering van de longfunctie en ast
ma. Ozon veroorzaakt irritatie van
neus, kees en ogen, hoofdpijn, ver
mindering van de lichamelijke condi
tie, versterking van astmatische
verschijnselen en vermindering van
de longfunctie.
Uit een notitie van het ministerie vi
VROM blijkt dat de uitstoot van
stikstofoxyde door het verkeer vooi
36% afkomstig is van vrachtwager I
en voor 61% van personenauto's, lil
totaal is in Nederland door het RIVll
560 kiloton N02 in de lucht geme
ten, waarvan 282 afkomstig van hi I
wegverkeer en 190 van „vuurhaar- I
den" als industrieën en zelfs huis- I
houdens.
Door het stimuleren van openbaar I
vervoer, het afremmen van het autc I
gebruik en het verplicht stellen van I
goede katalysatoren in auto's, kan dl
luchtvervuiling door N02 worden
aangepakt. De gemeente zou „auto-
mobiliteitsbeperkende" maatregelen
moeten nemen, zo staat in het rap
port van de milieufederatie CMN.
Ook vindt men dat gemeente en pn
vincie een voorbeeldfunctie moeten
hebben om het gebruik van het
openbaar vervoer te stimuleren, doo
het geven van reiskostenvergoedin
gen, het stimuleren van „carpoolen'
en het geven van openbaar vervoer
jaarkaarten aan eigen personeel.
Texel schoon
Volgens de milieu-afdeling is op Te»
van luchtverontreiniging geen sprake
D. Onderdelinden van het RIVM in
Bilthoven bevestigt dat. „Texel ligt n
van vervuilende industriebronnen en
de verkeersintensiteit is relatief laag.
Daarnaast is de gemiddelde winds
nelheid hoog, dus verwaaien die ver
vuilende uitlaatgassen snel". Hij wijs'
erop dat weerssituaties grote invloed
hebben op meetresultaten over korte
perioden. „Bij mistig en windstil wee
blijft veel meer hangen en als je op
die dagen meet schrik je je rot van
de resultaten...."
