fogelen rond De Geul
maakt meer kapot dan je lief is.
Douche-automaat
opengebroken
)AG 3 OKTOBER 1989
TEXELSE COURANT
PAGINA 9
meeste Witte Lieuwen hebben we tot nu toen één bepaalde
vogel, plant of dier behandeld. Soms schreven we ook wel
over één gebied. Bijvoorbeeld De Slufter of de Dennen. Een
mooi vogelgebied hebben we nog nooit uitgebreid beschre-
|k realiseerde me dat toen ik er vorige week rondzwierf. De
Mok, Horsmeertjes en Hors vormen samen één uniek ge-
Zoveel landschappen op een klein oppervlak zijn een garan-
oor een grote natuurlijke rijkdom. Dat geldt uiteraard niet
voor vogels, maar ook voor planten, insekten en noem
op. In deze aflevering echter beperken we ons tot een aan-
ogels die ik er zag.
eenden en watervogels is het
heel geschikt. Vanaf de uit-
pst langs de Mokweg hebben
ngoed uitzicht op de Geulpias.
dat toch een mooi punt! Altijd
wel wat leuks te zien in het wa-
boven het riet. Omdat het wa
ge heel erg laag stond, rustte
Ink aantal vogels op de plaatse-
ooggevallen bodem. Een paar
ïd watersnippen ontdekte ik er.
teerste gezicht leken het er
oveel, maar dat is altijd zo met
snippen, zeker als ze slapen of
Ze hebben zo'n goede schut-
aan zo goed in het landschap
st een niet-vogelaar ze vaak niet
riet. Als we er een paar ont-
sbben en we gaan met de ver-
it de omgeving eens goed
ken, ontdekken we er meestal
meer. In kuiltjes, achter
olletjes, langs greppeltjes, langs
(anten, enzovoorts.
Ruiters
n klein landtongetje in de Geul-
at ook een groepje grotere
pers: ruiters. Ze waren erg licht
eur, hadden lange snavels en
poten. Groenpootruiters, door
ige water in de Mok van hun
elgebied verdreven. Tussen dit
ezat, dat viel door de verrekij-
tteen op, ook een afwijkend
ilaar: met rode poten en don-
op de rug. Deze vogel had wel
:de slanke postuur als de
pootruiter en kon dus geen tu
reluur zijn. De conslusie was gemak
kelijk: een zwarte ruiter in
winterkleed. De zwarte ruiter is al
leen in het broedkleed zwart en dui
delijk langpotiger, langsnaveliger en
grijzer dan z'n neef tureluur. Voor het
gemak zaten die er ook nog, hoewel
een stukje verder. Zo waren de drie
bij ons algemeen tot vrij algemeen
voorkomende ruiters goed met elkaar
te vergelijken. Net een levende vogel-
gids, maar beter, want hoe vaak je
ook naar plaatjes kijkt, in de natuur
leer je de soorten pas goed kennen.
Vreemde eend in de bijt
Watervogels zaten er niet zoveel in
de Geulplas. Wel een paar groepjes
„bruine" eenden. Eenden zijn in
augustus-september meestal lastig te
herkennen. De mannetjes zijn in
eclipskleed: als ze ruien kunnen ze
een tijdje niet vliegen omdat ze in
één keer alle slagpennen verliezen.
Daardoor zijn ze extra kwetsbaar en
dragen ze een minder opvallend ge
kleurd verenpak. In september vlie
gen ze alweer en krijgen ze hun
mooie kleed weer langzaam terug.
Aan de vorm en het gedrag herken
nen de echte vogelaars de soorten
overigens wel.
De Geul en omstreken is voor een
densoorten het beste gebied op
Texel. Ik zag: wilde eend, winterta
ling, smient, krakeend, pijlstaart,
slobeend, kuifeend, tafeleend, berg
eend en eidereend. Elf soorten dus.
Wat later in de tijd komen daar dan
nog de brilduiker en soms de mid
delste zaagbek bij.
Eén merkwaardige soort heb ik nog
met genoemd. Een rosse stekelstaart
die in het oostelijke Horsmeertje
ronddobberde. Al vanaf het voorjaar
huist deze vreemde eend in dit ge
bied. Een tijd lang zelfs twee. De ros
se stekelstaart staat misschien niet in
uw vogelboekje en dat klopt dan
ook Het is een Amerikaanse soort,
maar hij wordt in Europa veel in ge
vangenschap gehouden. Dat betekent
dat geregeld exemplaren ontsnappen
Soms raken er zoveel in de vrije na
tuur dat ze tot broeden komen. Dat
is met name gebeurd in Engeland.
Daar broeden er al zoveel dat men
aanneemt dat ze soms trekbewegin-
gen beginnen uit te voeren naar het
Europese continent. Mogelijk dus is
de stekelstaart uit het Horsmeertje
een „halfwilde" Engelse vogel. Als
de soort zich in de toekomst in Enge
land blijft uitbreiden, wordt de situa
tie vergelijkbaar met die van de
Canadese gans. Die broedt tegen
woordig vrij veel in Zweden en in
koude winters trekken deze vogels
naar onder andere ons land.
Futen
Naast allerlei eenden zien we op de
zoetwaterpiassen op Texels zuifdpunt
dikwijls ook fuutachtigen. In de Geul-
plas bijvoorbeeld zwommen ten
minste twee dodaarzen. Op zoek
naar voedsel zijn deze dieren soms
meer onder dan boven water en
daarom zijn er vaak meer dan je op
het eerste gezicht zou verwachten.
In de monding van de Mok en op de
Horsmeertjes verbleven in totaal eni
ge tientallen futen. Dit is de veel gro
tere neef van de dodaars. De laatste
tientallen jaren heeft hij zich in heel
Nederland sterk uitgebreid. Op Texel
vond de eerste vestiging plaats in het
begin van de jaren tachtig. Het was
eigenlijk een hervestiging want veel
eerder was hij van het eiland verdwe
nen. Nu broeden er al weer zo'n
twintig paren bij ons. De meeste in
de zuidelijke duinpiassen, maar van
daar heeft hij zich langzaam verspreid
naar onder andere De Muy en de
Roggesloot. Het succes van de soort
op Texel ligt 'm misschien ook wel in
het feit dat hij „geleerd" heeft bij
weinig voedsel in het binnenwater
naar de zee te vliegen om daar te
gaan foerageren, ook in de broedtijd!
Jongen
Futen hebben een lang broedseizoen.
In singels en grachten en steden,
waar het water altijd wat warmer is,
broeden ze soms al in februari. In de
„natuur" ligt het broedbegin veel la-
De wulp is het hele Jaar door in het gebied van Mok en Geul te vinden, ttekening Johan
Reydonl
ter, maar gaan ze langer door. Dat
was in de uiterste zuidpunt van het
Horsmeertje ook te zien. Er zwom
nog een luid bedelende jonge fuut
achter z'n ma (of pa?) aan. Het was
wel al een groot jong, bijna zo groot
als een volwassen dier. Afgezien van
z'n bedelbedrag was hij duidelijk her
kenbaar aan zijn verenkleed: lichte
kop met zwarte strepen. Opvallend
anders dan de koptekening van oude
futen. Er zijn meer vogelsoorten die
in september nog jongen verzorgen
en die dus spotten met het gegeven
dat het voorjaar de broedtijd is.
Tussen de soms wel dertig groenlin-
gen bijvoorbeeld die de rozebottels
rond ons huis plunderden, vlogen nog
heel wat bedelende jongen mee. Ook
andere zaadeters, zoals de kneu,
broeden soms nog in augustus. Jon
ge boerenzwaluwen vliegen wel eens
in september uit en houtduiven en
turkse tortels gaan met broeden tot
in oktober door.
Zeevogels
Toen ik na de Horsmeertjes het pad
langs het oefenkamp richting Hors
opliep, kwam er nog weer een ander
bedelend jong over. Een grote stern
die één van zijn ouders tot het afge
ven van een visje probeerde te bewe
gen. Grote sterns en ook visdieven
voeren hun jongen, dat wil zeggen
de jongen die laat in het seizoen
werden geboren, zelfs nog op de trek
naar het zuiden. In september zien
we dat langs het strand voortdurend.
Het voeren gaat niet zo gemakkelijk,
dat wil zeggen, in de lucht lukt het
de oude niet het visje over te geven.
Het jong moet daarvoor eerst landen.
Als er voortdurend strandwandelaars
zijn is hij dus wel gedwongen op het
water te landen. Meestal landt de
oude vogel niet, maar blijft hij snel
klapwiekend voor het jong in de lucht
hangen. De prooi-overgave gaat ra
zendsnel en het jong vliegt daarna
meteen weer uit het water op. Als
het voeren in de vrij sterke branding
gebeurt, levert dat soms spectaculai
re beelden op. Het is ook een gek
gezicht want zwemmende meeuwen
zijn gewoon, maar zwemmende
sterns niet!
Steltlopers
Omdat de baai van de Mok helemaal
vol met water stond, hadden de gro
te groepen steltlopers en plevieren
die daar meestal zitten en voedsel
zoeken, hun toevlucht gezocht op de
Hors. In enkele dichte groepen slie
pen ze, poetsten zich wat of zochten
op hun gemak nog naar iets eet
baars. Een dichte mengeling van ros
se grutto's, tureluurs, drieteenstrand-
lopers, bonte strandlopers en daar
tussendoor een paar honderd bont-
bekplevieren.
Er waren nogal wat jonge bontbek
jes. Die zijn van de meerjarige dieren
te herkennen door een valer veren
kleed en vooral doordat de zwarte
borstband nog niet doorloopt. Daar
door worden ze door niet te ervaren
vogelaars wel eens aangezien voor
de veel zeldzamere strandplevier. Op
enige afstand blijft het herkennen
van al die wadvogels natuurlijk toch
een lastige zaak. Een verrekijker is
dikwijls niet voldoende en daarom
sjouwen tegenwoordig heel wat vo
gelaars rond met een grote te
lescoop.
Ik stond nog door mijn telescoop te
loeren, toen grote groepen rosse
grutto's plotseling begonnen op te
vliegen. Alarm! Een roofvogel? Toen
ik snel buiten het beperkte telescoop
beeld rond begon te kijken, ontdekte
ik meteen de oorzaak van de paniek.
Een loslopende hond die rondzwalkte
en schijnuitvallen naar de groepjes
vogels deed. De begeleidende bazen
volgden op enige afstand. De vogels
streken veel verder weer neer, maar
voortdurend wolkten daarna groepjes
steltlopers onrustig en zenuwachtig
opnieuw op. Voorbij was ook het
rustig genieten van ongestoord vogel
gedrag. Er zijn (veel) mensen die het
jagen of vrij rondzwerven van huis
dieren door de natuur afdoen met:
„dat is toch de natuur". Maar dat
vind ik, neem me niet kwalijk, onzin.
Tenzij u vindt dat het ook normaal is
dat de koeien of schaften van uw
buurman de sla en andijvie of afri-
kaantjes en petunia's in uw tuin ope
ten of vertrappen. Dat die dieren
groen eten is volkomen natuurlijk!
Het is weliswaar in uw tuin, maar is
de natuur ook niet in de eerste plaats
van alleen de dieren die er echt
thuishoren. Dieren door mensen geïn
troduceerd zijn geen natuur, of het
nu koeien of honden en katten zijn.
Aantastingen
Hoe mooi en ongerept Texels zuid
punt is, ook daar vinden we „min
puntjes". De silhouetten van een
boortoren en het gigantische over
dekte dok in Den Helder passen niet
echt in het eindeloze vergezicht van
De Hors. Overvliegende en oefenende
helicopters doen de vogelgeluiden tij
delijk verstommen en zelfs ons reuk
zintuig snuift niet alleen meer
„natuur" op. Bij bepaalde windrich
tingen is de dieseluitlaat van de door
het Marsdiep varende schepen pene
trant aanwezig.
En zo kunnen we op ons eiland
voortdurend intens genieten van een
rijke natuur en mooie landschappen,
maar moet toch iedere tocht die we
maken ook voldoende stof geven tot
kritisch overdenken....
Adriaan Dijksen
Hambulance: Bij brand en voor
send ambulance-vervoer bel-
2066 (bij geen gehoor:
5-22222).
«et spoedeisend ambulance-
er. 02230-12888 (bij geen ge-
02230-22222).
politie: Keesomlaan 4a, Den
Het bureau is dagelijks open
I0O tot 18.00 uur. Telefoon (dag
ctitl: 12222.
'"artsen: Alleen voor spoedge-
telefoon 12527.
■tgebitreparatie: Tandtechniek
relingen (samenwerkend met
indheelkundig centrum; vergoed
liet ziekenfonds), tel. 12069.
felsende gevallen ook in het
'od, na telefonisch overleg,
ichniek R. van Oosten (particu-
"aktijk), tel. 16441.
Oieek: Weverstraat 95, Den
Tel. 12112. Open van maandag
1 met vrijdag van 8.30-18.00
literdag van 11.00-12.30 uur en
500-17.00 uur. Zondag van
-12.30 uur en van 16.00-17.00
feiten die tijd alleen voor spoed-
fe gevallen.
Slachtingen: Noodslachtplaats,
"«eg 23, Den Burg. Tel. 12182,
'-"gehoor 12663. Na werktijd
let weekend: 14663 via PEN-
■tsverzorging: Jonkerstraat 6,
■u,9. tel 14152. Spreekuur: elke
•39van 9.00-10.00 uur en van
"'5.00 uur.
*°l en drugs: Consultatiebureau
«ohol en drugs, Molwerk
1 Horntje. Spreekuur volgens
tel. 19413.
'"acht: Voor meldingen van
*n of zwemmers in nood: tel.
■"'Kruis: Witte Kruislaan 19,
Voor het lenen van ver
delen en voor informatie: op
^J9'n van 16.30-17.30 uur. Tele-
_241. Dit nummer ook voor
wallen.
^Koffieochtend: Consultatie-
'°ene Kruisgebouw, Witte
Kruislaan 19, Den Burg. Iedere eerste
en derde woensdag van de maand
van 9.30-11.30 uur, voor moeders
van 0 tot 4-jarigen.
•Bahó'i: Plevierstraat 16, De Koog,
tel. 17896. Elke eerste woensdag van
de maand informatie over het Baha'i-
geloof van 10.00-12.00 uur.
*Anti-discriminatie: Werkgroep Anti
discriminatie Texel, voor melding van
alle soorten discriminatie. Tel.nrs.:
12609, 14897, 14969 en 16315.
•Psycholoog: J. van den Berg, zitting
in Groene Kruisgebouw, Witte Kruis
laan 19, Den Burg op dinsdag van
14.00-18.00 uur en woensdag van
9.00-18.00 uur. Tel. 14887 (b.g.g.
13241). Tevens bereikbaar via tel.
050-125313.
•De Lichtboei: FM 100 2 op de ka
bel. Muziekprogramma's van maan
dag tot en met vrijdag, tussen 18.30
en 19.30 uur. Verzoekplaten: tel.
13430 of schriftelijk via postbus 89,
1790 AA Den Burg.
'Spreekuren college van B en W:
Burgemeester Schipper maandag
10.00-11.00 uur; wethouder Zegers
maandag 10.00-11.00 uur; wethouder
Schilling vrijdag 10.30-11.30 uur;
wethouder Barendregt vrijdag
10.30-11.30 uur.
•Spreekuur raadsfracties: CDA,
PvdA en VVD iedere donderdag vóór
de raadsvergadering; raadhuis
19.30-ca. 20.15 uur.
Texels Belang en PSP iedere maan
dag in de week vóór de raadsverga
dering.
•Maatschappelijk werker: Frank van
Lare, spreekuur in d'Ouwe ULO,
Schilderend 39, Den Burg. Maandag
8.30-9.30 uur; dinsdag 18.30-19.30
uur; woensdag 8.30-9.30 uur; vrijdag
15.30-16.30 uur.
Spreekuur Dienst Ambulante Geeste
lijke Gezondheidszorg (bereikbaar op
hetzelfde adres): elke donderdag
14.00-15.00 uur. Tel. 15813, b.g.g.
02230-15805.
*WAO-groep: Dienstencentrum De
Buureton, Molenstraat, Den Burg. El
ke woensdag van 10.00-12.00 uur.
•Spreekuur uitkeringstrekkers: Iedere
tweede en vierde woensdag van de
maand van 10.15-11.15 uur.
•Artsenlaboratorium en trombose-
dienst: Groene Kruisgebouw, Witte
Kruislaan 19, Den Burg (ingang tan
dartsenpraktijk). Iedere maandag en
donderdag van 9.00 tot 11.00 uur
kan men hier bloed laten prikken. Tel.
14887, b.g.g. Gemini-ziekenhuis Den
Helder, 02230-11414, toestel 232 of
299. Trombosedienstgegevens (en/of
briefje van arts), ponsplaatjes van
ziekenhuis en verzekeringspapieren
(ziekenfondskaart) meenemen.
•Diabetes-hulp: Zusters J.B. Mannes
sen en J. Hol, Schoorwal 45, Den
Burg, tel. 13242. Elke eerste dinsdag
van de maand, van 16.00-19.00 uur,
kunnen leden van de diabetesvereni
ging spuiten en testmateriaal kopen.
Bewijs van lidmaatschap meebren
gen. Spoedgevallen: via telefonische
afspraak.
*Speel-o-theek: Dorpshuis d'Ouwe
ULO, Schilderend 39, Den Burg.
Open: woensdag 14.00-16.00 uur en
vrijdag 15.00-17.00 uur.
•Vrijwilligersgroep wijkverpleging:
Voor diverse hulp aan ieder die daar
aan behoefte heeft (praatje maken,
boodschappen doen, wandeling ma
ken, enz.). Aanvragen: indienen bij de
vrijwilligers of bij het Groene Kruis,
op werkdagen van 16.30-17.30 uur,
tel. 13241.
•Milieuklachten: Afdeling milieube
heer, gemeente Texel, tel. 13041, tij
dens kantooruren op werkdagen. Ook
(24 uur per dag): provinciale klach
tentelefoon, tel. 023-310200. Privacy
gegarandeerd
•Begeleidingsgroep borstkankerpa-
tiënten: Groene Kruisgebouw, Witte
Kruislaan 19, Den Burg. Inlichtingen:
tel. 13241, op werkdagen van
16.30-17.30 uur.
•Spreekuur Buureton: Woensdag,
donderdag en vrijdag van
14.00-15.00 uur. Praten over allerlei
vragen en problemen m.b.t. ouder
worden.
•Info-team FNV: Renske van IJssel-
dijk (13397), Ben Starink (18868),
Jan Brandenburg (14162), Theo van
der Berg (13513), Wietse Boonstra
(13860, speciaal voor rechtshulp), se
cretariaat Jaap Huisman, (12621).
•Vorstverlet/werkonderbreking: R.
van IJsseldijk-Smith, Gasthuisstraat
60, Den Burg. Meldingen vorstverlet
en werkonderbreking van werkne
mers in de agrarische sector en
bouwnijverheid: maandag van
10.30-11.30 uur, woensdag, donder
dag en vrijdag van 17.15-18.00 uur.
•Bibliotheek: Openbare bibliotheek.
Drijverstraat 7, Den Burg. Open:
maandag 10.00-12.00 uur; dinsdag
14.30-17.00 uur en 19.00-21.00 uur;
woensdag 14.30-17.00 uur; donder
dag gesloten; vrijdag 14.30-17.00 uur
en 19.00-21.00 uur. Zaterdag
11.00-13.00 uur.
•Bibliobus: Elke dinsdag op Texel.
Standplaatsen en openingstijden:
10.00-10.30 uur 't Horntje, De Dage
raad; 10.35-11.50 uur Oudeschild, ba
sisschool; 12.30-13.15 uur De
Cocksdorp, Eierlandsche Huis;
13.20-13.50 uur Midden-Eierland, ba
sisschool; 13.55-14.10 uur Zuid-
Eierland, Postweg; 14.20-15.35 uur
Den Hoorn, basisschool; 15.45-16.30
uur De Koog, Nikadel; 16.45-18.00 en
18.30-19.45 uur Oosterend, De Bijen
korf.
•Radio Texel: Sport- en andere tips:
Dick Oudendag, Zeebries 20, Den
Burg, tel. 13972.
•Trimuur: Elke zaterdag in de Den
nen, o.l.v. Theo Franchimon. Verzame
len om 11.00 uur bij de
gymnastiekzaal aan de Beatrixlaan.
•Ecomare: Centrum voor Wadden en
Noordzee, Ruyslaan 92, De Koog, tel.
17741. Open: dagelijks. Zeehonden
voederen: 11.00 en 15.00 uur.
•Maritiem en Juttersmuseum: Ba-
rentszstraat 21, Oudeschild, tel.
14956. Open: dagelijks, behalve
zondag.
Twee jongens, die onder toezicht van
de Duitse reclassering op Texel met
vakantie waren, hebben donderdag
middag een douche-automaat open
gebroken. De automaat bevond zich
op clubschip ,,'t Wrijfhout" in de
jachthaven van Oudeschild. De Duit
sers, 16 en 17 jaar oud, namen voor
vijftig gulden aan munten mee. De
Duitse reclassering zal de schade ver
goeden. De jongens moeten de
diefstal zwaar beboeten. Volgens de
politie moeten zij, dankzij deze
diefstal, in Duitsland een vrij ernstige
straf uitzitten.
DRANK
Deze maand zijn op Texel de volgen
de exposities te zien.
Raadhuis, Groeneplaats 1, Den Burg.
Met ingang van 5 oktober een expo
sitie over boerenhekken, van de Cul
turele Raad Noordholland. Open op
werkdagen van 9.00 tot 12.00 en
van 14.00 tot 17.00 uur.
De Scholerie, Postweg 72, Zuid Eier-
land. Keramische wandobjecten van
Niki Fröhling uit Amsterdam, onder
de titel „Strandvondsten". Open van
donderdag tot en met zondag van
10.00 tot 17.00 uur
Jan Bruin, Gasthuisstraat 68, Den
Burg. Doorlopende expositie van et
sen, aquarellen en monoprints. Maan-
daq tot en met vrijdag van 19.00 tot
21.00 uur.
De Blauwe Rafel, Warmoesstraat 8,
Den Burg. Doorlopende expositie van
handgeweven vloerkleden, textielap-
plicaties, sieraden, aquarellen en et
sen. Verder beschilderde houten
panelen van Clementine Brandes en
textielcollages „Veranderde land
schappen" van Ludie Bakker en ge
verfde zijde van Barbara vd Waal.
Harry Tielemans, Ruigendijk 20, De
Koog. Doorlopende expositie van olie
verfschilderijen, gouaches en kerami
sche fantasiedieren.
Janet Tromp, Kaapstraat 15 (hoek
Ruyslaan) in De Koog. Doorlopende
expositie van gebrandschilderd glas
in eigen atelier. Dinsdag tot en met
zaterdag van 14.00 tot 18.00 uur.
Klif 23, Den Hoorn. Expositie van In
eke Meier (Texelse landschappen -
aquarellen).
Hotel „Opduin", Ruyslaan 22 in De
Koog. Expositie van Gerrit Neven
(aquarel - Texelse landschappen).
Restaurant „Het kleine verschil".
Gravenstraat 16 in Den Burg. „Veran
derde landschappen" (textielcollages)
van Ludie Bakker.
Galerie Tessel, Kogerstraat 11, Den
Burg. Dick Blacquerre (keramiek, tra
ditioneel, vazen), Gerard Cieraad (sie
raden), Marijke Cieraad (brons,
sieraden), Rini Leefsma-Nagtegaal
(gouaches). Geopend: maandag tot
en met vrijdag 10.00 tot 12.30 uur
en van 13.30 tot en met 18.00 uur.
Zaterdags tot 17.00 uur, dinsdags
gesloten.
Kunsthandel Hans van der Klift, We
verstraat 28, Den Burg. Expositie van
Henk Arendsen, „Abstract in de huis
kamer". Olieverf op multiplex,
acryl/krijt op karton, mono-typie,
triplex-druk. Geopend van 10.00 tot
12.30 uur en van 13.30 tot 18.00
uur. Dinsdags gesloten.
Kunstenaars-exposanten worden ver
zocht aanvullingen en wijzigingen
voor deze rubriek uiterlijk de laatste
vrijdag van de maand door te geven
aan Trudie Luth, telefoon 12261, of
Tinie Visser, telefoon 13227.
