Hoe rijk is de historie /an Kerkplein no. 6? ES 5 fTTE SEMSl ervice van de zaak! AD krijgen we nu? Verrassende ontknoping bij klaverjasclub Grote verrassing in eilandcompetitie De Ruyter zet ZDH op winst Voetbaluitslagen Drankrijder Correctie SDAG 28 NOVEMBER 1989 TEXELSE COURANT PAGINA 7 is Texel in de Gouden Eeuw méér dan slechts een voorhaven «Amsterdam? En was Oosterend toen het welvarende centrum de op de voorhaven-functie betrekking hebbende activiteiten? ogst interessante, maar tevens zeer voorbarige conclusies die inen worden getrokken naar aanleiding van de zojuist voltooide tauratie van het pand Kerkplein 6 in Oosterend. Vast staat in geval dat het pand een rijk verleden heeft gehad. Hoe rijk pre- s is nog de vraag. Van groot belang is te weten wie er vroe- heeft gewoond en welke relatie bestaat met de documenten tussen de zolderbalken zijn aangetroffen. ids de vondst van de documen- In oktober, heeft gemeente- hivaris Karei van Empel al heel (vrije) uurtjes in naspeuringen token. Het ontcijferen van de do tenten (gesteld in het Frans, Ne- linds, Zweeds en een andere ndinavische taal) was zijn eerste igheid. De inmiddels boven water salde informatie is nogal onsa- angend, maar doet veel ver- len en wijst in de richting van internationale scheepvaart. De gende stap is het contact leggen instanties in het buitenland. Het lindelijke doel is niet alleen méér iveten te komen over Kerkplein 6, ar ook over de positie van Texel die roemruchte tijd. kplein numero 6 is nu opgeleverd staat te koop aangeboden, maar neemt niet weg dat de Stichting psherstel (de opdrachtgeefster tot restauratie) razendnieuwsgïerig H naar de historie. Gedurende de lauratie is overduidelijk gebleken men te maken had met een wo- g die moet zijn gebouwd voor and van aanzien, aarschijnlijk is Kerkplein 6 het al- ijkste huis van Oosterend ge- ast. In elk geval heeft het de ast interessante en oudste ge- iedenis van de woningen die wij dusver in Oosterend in ere heb- laten herstellen", vertellen Wilma san, Fridt Blanken en Dick Bruin, «en het dagelijks bestuur van psherstel. gens hen is het pand vergelijkbaar het 16e eeuwse pand „De jtsbergh" aan de Binnenburg. Aan straat stonden in vroeger tijden woningen van ingezetenen die raanstaande posities in de Texelse «nleving bekleedden. Oosterend rentegen was geen dorp van no- alen. Wèl woonden er de reders, egenstelling tot Oudeschild dat ral een plaats was voor de gewo- opvarenden, de werklui zeg maar. n lezers builen vvrentwoOfdekAheid ven de Een heel belangrijke aanwijzing voor het rijke verleden zit verborgen in de voorgevel van het uit 1656 daterende pand (blijkens het jaartal op de ge vel). Tijdens de restauratiewerkzaam heden werd namelijk ontdekt dat het pand ooit van een trapgevel moet zijn voorzien. Onder het pleisterwerk op de dakhelling aan de voorzijde wer den oude steen-aanzetten aangetrof fen. Trapgevels waren luxe versieringen, waarmee van de buiten zijde was af te lezen dat de bewoner een respectabel persoon was. roei me geroepen om enkele erva- jen die ik op Texel heb opgedaan papier te zetten omdat ik denk het voor Texel goed is om er over le denken. ar gewerkt wordt, worden fouten naakt. Gelukkig maar, anders zou «iets meer zijn om op te reageren, is het te lezen dat het de mid- stand van Texel goed gaat, maar ernstige fouten worden begaan, «en zulke fouten te worden her- ld of moet zonodig excuus worden fjeboden. Ik heb op Texel meege- l'kt dat in een daar gekocht brood stuk glas zat, dat tot twee keer op een bestelde verjaardagstaart daarbij bestelde opschrift („Harte- gefeliciteerd") ontbrak en ook lm het voor dat voor een grote f52,- werd gevraagd waarna seraf bleek dat het een exemplaar f32,- was terwijl men aanvanke- niet meer dan f7,50 wilde restitu- Dat namen we natuurlijk niet dt de betreffende bakker tenslotte terug liet geven zonder dat de intwoordelijke persoon zich ver schuldigde. Dat is niet de manier klanten te behouden. ik bij een bedrijf in Den Burg uit 1701 daterende landkaart wil den inlijsten, zei de betreffende 'keiier dat hij daar geen zin in had dat het hem teveel tijd kosttel Za- feden, bedenk wel dat zulk ge- 9 een heel merkwaardige indruk 'kt en niets te maken heeft met Persoonlijke klantvriendelijke be deling waarop wij op het gemoe- ike Texel een beetje rekenen. H. Plooyer Amsterdam verwondering hebben de Texelse dien kennis genomen van de op- 'kingen van mevrouw Eelman. Zij :,t blijkbaar te weinig kennis geno- i van de werkzaamheden van de werkgroep. Een taak van de ba- dhool is: Kinderen helpen zich te pikkelen p hun weg naar handigheid, mondigheid, weer- 'Ireid en sociale aanpassing. De Zó heeft het pand er In den beginne wellicht uitgezien. Monumentenzorg ging met uitvoe ring volgens deze tekening echter niet ak koord. Ontdekt werd tevens dat alle gevel versieringen waren gekenmerkt door een rood-geel motief. Toen de zoge heten „waterslag" (een uitstekende stenen band dwars over de gevel) van het pleisterwerk werd ontdaan, kwamen een laag rode steentjes te voorschijn, geflankeerd door twee la gen gele steentjes. Boven het luik dat middenin de voor gevel was aangebracht, waren de contouren van een gemetselde boog zichtbaar. Kennelijk ter versiering van een venster dat er ooit moet hebben gezeten. Toen het pleisterwerk werd verwijderd, bleek dat ook deze boog uit gele en rode steentjes bestond. Op de afgelopen competitieavond van de Klaverjasclub Den Burg is om te beginnen de laatste partij van de eerste periode gespeeld. Dit leverde toch nog een verrassende ontkno ping op. Niet het op dat moment met een redelijke voorsprong op de eerste plaats staande koppel Peter van Heerwaarden en Wil Derksen werd winnaar, maar Rob Caspers en Karei van Heerwaarden profiteerden van een matige partij van Van Heer waarden en Derksen en met een kleine voorsprong werden zij alsnog winnaars van de eerste periode. Winnaars van de avond werden Geri van der Slikke en Jaap Witte met 7234 punten. Dit resultaat leverde hen zes plaatsen winst op, waardoor zij stegen naar de zevende plaats. Martien en Marja Bakelaar scoorden 7226 punten; ook zij wisten hun po sitie aanmerkelijk te verbeteren en stegen van de vijftiende naar de achtste plaats. Met 7182 punten werden Diny Winters en An Bakker derde. Dit koppel staat hiermee nu op scholen trachten dit doel te bereiken door het bieden van daartoe passen de leerstof en situaties. Men probeert tolerantie, interesse en begrip te ont wikkelen bij de leerlingen voor maat schappelijke en culturele verschijnselen. Dit houdt in dat het onderwerp discriminatie zeker aan de orde moet komen in de lessen op de basisschool en het voortgezet onder wijs. De activiteiten van de WAD- werkgroep, die mede gericht zijn op onze leerlingen, zijn een ondersteu ning bij deze lessen. We denken hier bij bijvoorbeeld aan de leskisten, de tentoonstellingen en het beschikbaar stellen van de Anne Frank-kranten in de afgelopen jaren. Het is jammer dat mevrouw Eelman, die duidelijk niet op de hoogte is van de feiten, zich zo negatief uitlaat over voortzet ting van subsidie van de anti discriminatie-werkgroep. Het OTO (Overleg Texels Onderwijs) is het ab soluut met haar oneens. Afz. OTO (Overleg Texels Onderwijs) Het was alle betrokkenen van meet af aan duidelijk dat het luik er niet al tijd had gezeten. Het zat scheef en krap boven de voordeur en de wa terslag werd er ruw door onderbro ken. Bepaald niet logisch dus. De functie van het luik, dat ongeveer 150 jaar geleden moet zijn aange bracht, lijkt duidelijk. Hoogstwaar schijnlijk heeft het gediend als toegang voor de zolder die als op slagruimte voor de bakkerij fungeer de. De takelhaak boven het luik bevestigt deze veronderstelling. Of op de plaats van het luik eerder nog een ander luik heeft gezeten, is best mo gelijk. In elk geval heeft het er niet vanaf 1656 gezeten. Interessant is ook de zogeheten „op kamer" die in de voorste woonkamer werd aangetroffen. Een opkamer is een kamer op de kelder, te zien aan het feit dat dit gedeelte iets hoger ligt dan de rest van de woonkamer. De kelder is nog steeds in tact, maar is na de ontdekking weer dichtge metseld. Met een relatief eenvoudige ingreep zou de toekomstige bewoner de kelder weer kunnen benutten. De mensen van Dorpsherstel en archi tect Lex Annema van het bureau Jan Visser prijzen de zelfdragende constructie van de kelder. Stookplaatsen Tot de meest interessante zaken die ze in de woning hebben aangetrof fen, behoren zeer zeker de stook plaatsen. Toen de vloer werd weggebroken, kwamen de restanten van in totaal zes dicht bijelkaar lig gende stookplaatsen spoedig bloot te liggen. Het is bekend dat in het pand een bakkerij was gevestigd, maar wellicht dat daarvóór een ander be drijf werd uitgeoefend. Voorzichtig wordt gedacht aan een pottenbakke rij of gieterij. De fraaie tegelwand boven de haard, die voor de helft in redelijke staat werd aangetroffen, mocht er even eens wezen. Deze tegels zijn door de Stichting Dorpsherstel niet herplaatst maar opgeslagen. Met al deze gegevens in het achter hoofd doet de nu gerestaureerde ge vel merkwaardig aan: geen trapgevel, geen rood-gele steentjes. In plaats daarvan een venster voor het ver dwenen luik waardoor de waterslag weer een ononderbroken lijn vormt, twee smalle ramen voor de twee eta lageruiten en nieuw pleisterwerk dat de gehele voorzijde bedekt. Kortom: het gerestaureerde pand is de twaalfde plaats. Met 7145 punten werden Freek en Gerda Veeger vier de. Dit koppel is in drie weken tijd van de dertigste en tevens laatste plaats naar de vijftiende plaats geste gen. Geb Douma en Leida Bessels, die vorige week op de laatste plaats belanden, scoorden nu 6805 punten en deden hiermee de laatste plaats Over aan Dina van der Molen en Tiny Huisman. Totaalstand na 32 partijen: 1. R. Caspers-K. van Heerwaarden 52500, 2. J. Wiersma-J. Vinke 51866; 3. F. Halsema-E. Eelman 51843; 4. W Derksen-R van Heer waarden 51645; 5. Fr Boer-Fr. Bos 51025; 6. C. Zijm-N. van der Veen 50610; 7. G. van der Slikke-J. Witte 50606, 8. Echtp. M. Bakelaar 50346; 9. Echtp. B. Ofrein 50226; 10. Fr. van der Gracht-H. van Loo 49788. Eindstand eerste periode: 1. R. Caspers-K. van Heerwaarden 47516, 2. W. Derksen-P. van Heerwaarden 47472; 3. E. Eelman-F. Halsema 47399; 4. J. Wiersma-J. Vinke 47040; 5. Fr Boer-Fr Bos 46473. Paracentrum, dat ongeslagen aan kop staat, kon vrijdag niet over en kele basisspelers beschikken. De te genstander Datamarkt rook kansen en ging tot het uiterste. De eerste helft was nog een gelijk opgaande strijd getuige de stand 12-13. Daar na begon Paracentrum met een snel offensief maar zakte helemaal terug. Datamarkt sloeg meteen toe en maakte de voorsprong onoverbrug baar voor Paracentrum. De eerste nederlaag voor Paracen trum. Dit heeft tot gevolg dat het nu zeer spannend wordt in de bovenste helft van de ranglijst. Twaalf Balcken, weer eens helemaal volledig, nam het daarna op tegen Dikke Mik. Laatstge noemde had weinig moeite met hun tegenstander. Snelle aanvallen en goede rebounds maakten Dikke Mik tot de betere partij. De wedstrijd van damesmode Moerbeek tegen S1-Gollards had voor een score soms Zes pogingen nodig om dan nog te missen. Moerbeek had in de eerste helft de verdediging nog dicht, maar kon toch geen stand houden tegen de spelers van de S1-Gollards. Uitein delijk, toen de winst al dik binnen was, probeerden spelers van laatstge noemde nog professioneel te showen ontdaan van veel opsmuk, zodat aan de buitenzijde niet goed valt te zien dat we hier met het oorspronkelijk rijkste gebouw van Oosterend heb ben te maken. Vanwaar deze sober heid? Volgens het bestuur van Dorpsherstel is het niet zozeer een financiële kwestie maar een geschiedkundige Rijksmonumentenzorg wil zo min mo gelijk „terugrestaureren". Dat wil zeg gen: alleen datgene waarvan 100 procent vaststaat dat het vroeger zo is geweest, mag worden herge- bouwd. Als er twijfel bestaat over bepaalde bouwkundige details, moe ten die achterwege worden gelaten. Toen Dorpsherstel de restauratie- aanvraag indiende, was er slechts een vaag vermoeden over het be staan van een trapgevel. Toen tijdens het werk de aanzetten op de gevel bloot kwamen waarmee dit vermoe den werd versterkt, was het te laat om alsnog een trapgevel te mogen maken. Is Dorpsherstel daarom niet wat teleurgesteld over het resultaat? Niet ontevreden „Nee, we zijn toch niet ontevreden. De lelijke grote ruiten uit de voorge vel zijn vervangen en de in zeer slechte staat verkerende zijgevel, die beeldbepalend is voor de hoek Kerkstraat/Peperstraat, is nu verbe terd en blijft behouden." De architect ontkent echter niet dat -ondanks dat niet ingrijpend is terug gerestaureerd- het gebouw in deze vorm misschien wel nooit zo heeft bestaan De restauratie werd uitgevoerd onder leiding van aannemersbedrijf Elko Vermeulen uit Oosterend. Medewer king werd verleend door de bedrijven Bremer, Duvekot, Veltkamp en Schoo. De oplevering is waarschijnlijk in de loop van december. Legpuzzel De restanten van verschillende docu menten die tussen de zolderbalken werden aangetroffen, zijn door gemeente-archivaris Karei van Empel onder de loep genomen. Vooralsnog is het een legpuzzel met vele ontbre kende stukjes. De documenten horen niet bij elkaar maar stammen wel uit dezelfde periode. Eén bevat het jaar tal 1717, een ander 1719. Het anno 1717 gedateerde papier is een voordruk, waarin met de hand gegevens over afmetingen en inhoud van een schip moesten worden inge vuld. Het document was voorzien van twee handtekeningen, van de „scheepmeeter" en van de ,eyk- meester". Laatstgenoemde kan wor den ontcijferd als ene Wessel Wessels. Kennelijk betrof het een in- vulformulier ten behoeve van be lastingheffing voor schepen die op de Texelse rede voor anker lagen. Een dergelijk gebruik is Van Empel uit de archieven onbekend. Wèl weet hij dat in de Mokbaai het zgn. „paalrecht" werd geheven. Concordia Uit flarden van twee handgeschreven Nederlandstalige stukken, kan de naam van ene Hendrik Jansz, Corne lls worden gedestilleerd, vermoedelijk de schrijver van beide stukken. Ook komt er de naam Harmen Slot op voor, die op Texel zou hebben ge woond. Het eerste bevolkingsregister dateert echter pas van 1742 (op ini tiatief van schout Balthazar Huydeco- per). De letterlijke vertaling van de Zweed se invulformulieren is al eerder in de ze krant weergegeven. Genoemd wordt de naam van het schip „Con cordia" met schipper Jacob Cnub. Hij wil Amsterdam binnenvaren en vraagt daarom een zeepas aan en verzoekt tevens om bescherming (te gen kapers?). In een ander document, dat in een Skandinavische taal is gesteld en de plaatsnaam Kristiansand (bij Oslo) bevat, worden hetzelfde schip en eigenaar genoemd. Zowel dit docu ment als één der Zweedse is onder tekend door ene M. Riis in het jaar 1719. Van Empel vermoedt dat sprake is van administratie ten behoeve van een Skandinavische rederij of han delsonderneming. Riis zou hiervoor contactpersoon in het buitenland kunnen zijn geweest; wie weet was zijn agentschap gevestigd op Texel en was Riis de bewoner van Kerkplein 6! Van Empel is daarom vooral be nieuwd naar de achtergronden van deze Riis. Als zijn vermoeden juist blijkt te zijn, kan iets méér worden gezegd over de rol van Texel in de in ternationale (handeis)scheepvaart. Verder is sprake van een Zweeds ge schrift met de namen van enkele Zweedse provincies en de persoons naam Mörner. Tot slot bevonden zich drie stukjes van een Franstalig docu ment tussen de in het pand aange troffen paperassen, waarvan één gedateerd september 1717. Het bleek te zijn voorzien van een bekende handtekening: die van Z. Gravius, die van 1715 tot 1753 gemeentesecreta ris van Texel was. Kennelijk was ook dit papier nodig in het kader van be lastingheffing. Het is niet duidelijk of Gravius ondertekende in zijn functie als gemeentesecretaris, of dat dit een bijbaantje betrof in opdracht van een andere instantie (bijvoorbeeld de ge meente Amsterdam die Texel als voorhaven beschouwde en liggeld voor de Texelse rede zou kunnen in nen). Van Empel: „Tot nog toe blijven dit veronderstellingen. Het is een kwestie van gokken en combineren. Elk nieuw antwoord roept weer diver se nieuwe vragen op." ..en na de restauratie De voorgevel zal nog geheel van een pleisterlaag worden voorzien Kerkplein 6 vóór de restauratie. ZDH kwam zondag op overtuigende manier als winnaar uit de bus tegen Sint Boys. Henk de Ruyter rekende af met alle speculaties rondom zijn functie binnen het elftal en zette met een meesterlijke hattrick „zijn" club op 3-1 winst. Willem Olthof had te beschikken over een voltallige selectie en week met zijn basisopstelling niet van het vaste patroon af. Anton Kaluche, pupil van deze week nam de aftrap. De speelstijl van ZDH toonde aan dat er gaandeweg meer eenheid binnen het elftal heerst, en de traditionele diep- tepasses van achteruit lijken definitief tot het verleden te behoren. Wilco Bakker stond aan de basis van de meeste aanvallen en met steekballe tjes probeerde hij vaak de spitsen te bereiken. Het was toch Marcel Witte die Henk de Ruyter in de 35ste mi nuut vrijspeelde. Met een strak schot zette hij de thuisploeg vanaf rechts op 1-0. Drie minuten later verspeelde Gerard Timmerman de kans op 2-0, nadat hij een doorgeschoten bal naastschoot. Vijf minuten na rust schoot Sander Stolk na een solo de bal net over de goal. Drie minuten la ter passte hij op de inkomende Henk de Ruyter die haarzuiver inschoot en daarmee 2-0 aantekende. In de ne gende minuut schoot Wilco Bakker vanaf 20 meter net naast. Aan de andere zijde kroop ZDH door het oog van de naald toen een doorgebroken aanvaller ook net naast schoot. Sint Boys kreeg in deze fase meer grip op het spel, wat resulteerde in een sterk golvend spel waarbij de verdedigers van beide ploegen geen risico namen. maar dat lukte niet helemaal. Al met al een avond met aantrekkelijk bas ketball. Programma 1 december: 20.30 u. Vespert.-Datam. Moerbeek 21.00 u. Moerbeek-Dikke Mik Datam. 21.30 u. Balcken-Paracent. Sportsh. 22.00 u. Tasiel-Sportshop Paracent. Uitslagen 24 november: Paracentrum-Datamarkt 22-25: 12 Balcken- Dikke Mik 10-25; S1-Gollard-Damesmode Moerbeek 28-9 Wilco Bakker kopte in de twaalfde minuut uit een vrije trap van Bram Brouwer net over. In de 25ste minuut constateerde arbiter Buys dat tijdens een reddingsactie op de doellijn hands zou zijn gemaakt door ZDH. Na deze beslissing, uitbundig bekriti seerd door ZDH, scoorde Sint Boys uit de strafschop 2-1. Direct na de spelhervatting nam Henk de Ruyter de bal op de slof en schoot op weer galoze wijze over de vertwijfelde doelman, daarmee zijn derde goal scorend. Na deze actie kreeg Marcel Witte, aangespeeld over links, nog eenmaal de kans op 4-1. Hij benutte hem niet en schoot het leer van dichtbij over. In december zijn op Texel de volgen de exposities te zien. Jan Bruin, Gasthuisstraat 68, Den Burg. Doorlopende expositie van et sen, aquarellen en monoprints. Maan dag tot en met vrijdag van 19.00 tot 21.00 uur. Harry Tielemans. Ruigendijk 20, De Koog. Doorlopende expositie van olie verfschilderijen, gouaches en kerami sche fantasiedieren. Janet Tromp, Kaapstraat 15 (hoek Ruyslaan) in De Koog. Doorlopende expositie van gebrandschilderd glas in eigen atelier. Dinsdag tot en met zaterdag van 14.00 tot 18.00 uur. Klif 23, Den Hoorn. Expositie van Hen Euverman (aquarellen van bloe men en Texelse landschappen). Hotel „Opduin", Ruyslaan 22 in De Koog. Expositie van Henk Kastelijn (kleuretsen) en Gerrit Neven (aquarel len van Texelse landschappen). Kunsthandel Hans van der Klift, We verstraat 28, Den Burg. Stillevens van Frans Voskuil (olieverven) m.bt. aardewerk, koper en glas uit scheepswrakken. De tentoonstelling is in de huiskamer van Hans van der Klift. Geopend van 10.00 tot 12.30 uur en van 13.30 tot 18.00 uur. Dins dags gesloten. Kunstenaars-exposanten worden ver- Zaterdag 25 november: KNVB afdeling Noord-Holland: Junioren: W.waard A1-Texel Al 1-6 HRC B2-Texel B1 1-2 W.meer CTTexel C1 4-1 BKC 61-Tex.Boys BI 3-1 Wiron Bl-Texel B2 3-3 WGW C2-Tex.Boys C1 1-2 Texel C2-Schagen C2 0-5 Oosterend Cl-Wiron C1 2-4 Zondag 26 november: KNVB: Meervogels-Texel 3-1 KNVB afdeling Noord-Holland: ZDH-Sint Boys 3-1 Tex.Boys-Schellinkhout 2-3 Oosterend-Huiswaard 0-4 Texel 2-Hugo Boys 2 2-1 Schagen 4-Texel 3 6-1 HRC 6-Oosterend 2 1-1 Tex.Boys 2-JVC 4 4-3 Geelzwart 3-Tex.Boys 3 2-0 Texel 4-Oudesluis 3 3-0 Dames: Tex.Boys-HOSV 2 16-1 Op de Oosterenderweg werd zater dag rond 17.00 uur een 46-jarige au tomobilist uit Den Burg aangehouden, die teveel aan Bacchus had geofferd. Hij blies 605 ug./l„ terwijl maar 220 ug./l. is toegestaan. Omdat hij eerder is geverbaliseerd voor een zelfde ver grijp werd zijn rijbewijs ingevorderd. In het artikel over de nieuwe Texeler- dekbeddenfabriek schreven wij dat alle van Texel afkomstige wol bij de Texelse Wol Onderneming terecht komt. Een schapenboer wees ons er op dat dit niet juist is. Een deel van de wol wordt namelijk opgekocht door de heer J. Moerbeek die er zijn Tessellaine dekens van laat maken. zocht aanvullingen en wijzigingen voor deze rubriek voortaan rechtstreeks aan de redactie van de ze krant door te geven. tel. 12741. Uiterlijk moeten de gegevens de laatste vrijdag van de maand binnen zijn.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1989 | | pagina 7