Samenwerking VEP en EcoMare
Primeur op tentoonstelling:
lespakket over zeehonden
Texelse jeugd ademt
vrijer dan in steden
Onderzoek medische studenten toont aan:
Texel in EO-serie
over Jac. P. Thijs
Aanrijdingen
Schulpengat was
even in de vaart
Abonnee worden op
blad voor ouderen
Snellere afgifte van
paspoort in aantocht
Bijna 2!^ ton voor
betere kruispunten
PAGINA 6
TEXELSE COURANT
DINSDAG 19 FEBRUARI
Van 15.00 tot 15.25 uur zal don
dag op Nederland 1 een natuur]
mentaire te zien zijn over Texel.l
is de eerste aflevering in een sei
van zes van de Evangelische Oir
roep, met als titel „In de voetsjj
van Thijsse". De EO betitelt de(
cumentaireserie als „uniek".
De serie is vervaardigd naar aan!
ding van de populaire Verkade-
natuurboeken die dr Jac. P. Thijs
in de eerste decennia van deze
schreef. Na zijn eerste boek in
zouden nog 42 albums verschijn
waarvan totaal 2.214.510 exemp
zouden worden verkocht. In veel
milies waren de boeken gewaard
de naslagwerken, maar de groot
populariteit was te danken aan d
plaatjes die in de albums moests
worden geplakt. Er kwam een lei
dige ruilhandel op gang in de pla
jes, die verkrijgbaar waren bij
Verkade-produkten. Naar schatt»
bracht de koekfabriek ongeveer
miljoen plaatjes in omloop. Op hi
hoogtepunt waren bij Verkade ze
32 mensen aan het werk alleen
het ruilen van plaatjes....
Programmamaker Bert van den B
en cineast Piet Liefhebber zijn sii
1987 bezig geweest met het mal
van opnamen op basis van Thijsi
Verkade-albums. Bij de document
zijn de oorspronkelijke teksten va
Thijsse, die enkele jaren op Texel
woonde en werkte, gebruikt. De
vering over Texel toont de kijker
den van o.m. meidoornstruiken, I
strand, De Muy en De Slufter. Ri
aandacht is er voor het vogelleve
Texel.
stellen, zodat zich op de kruising
minder verkeer aandient Wethoa
Barendregt antwoordde dat de ai
passing vooral is bedoeld ter veil
ring van de verkeersveiligheid. „I
past in ons beleid om alle snelle
bochten op Texel te verwijderen,
dit geval zal een T-kruising worde
aangelegd." Op een vraag van Cl
raadslid Hin deelde Barendregt na
dat over de mini-rotonde op het]
kruispunt Nieuwlanderweg-Ruigei
nog een hoorzitting zal volgen. I
rookt. De onderzoekers vinden hl
echter onwaarschijnlijk dat de so
in Zaandam alleen door deze twr
factoren wordt bepaald.
Het aantal gezinnen waarin word]
rookt ligt in Den Burg het laagst
45,3 procent. In Vlaardingen rockf
49,1 procent van de ouders en in
Zaandam 56,3 procent. In Den Bi
wordt door 9,1 procent van de er
quetedeelnemers de woning als
„vochtig" bestempeld, door 1,2 p
cent zelfs als „schimmelig". Van
Vlaardingers noemt 13,0 procent
woning vochtig en in Zaandam In
21,6 procent.
Verzeke
Ander interessant gegeven uit hei
onderzoek is dat het aantal partic
verzekerden'in Den Burg aanzien!
hoger is dan in Vlaardingen en li
dam. Den Burg 52,0 procent. Vil
dingen 39,4 en Zaandam 40,8. U
eerder onderzoek is vastgesteld d
bij ziekenfondsverzekerden 1,6 ke
zoveel CARA-2 (zwaardere vorm i
CARA) voorkomt dan bij particulie
verzekerden. Het is niet duidelijk i
dit laatste verschil komt door del
tere huisvesting of door een mati:
rookgedrag van particulier verzeke
den.
Ondanks de verschillen in luchtwej
klachten is het schoolverzuim in
Burg niet lager dan in beide andei
plaatsen. Ook zijn er geen verschi
aangetoond inzake artsbezoek, zie
kenhuisopnamen en het voorkome
van longziekten.
Het kaartenbak-onderzoek bij de I
artsen geeft een ander beeld, dat
haaks staat op de resultaten vani
scholen-enquete. Het blijkt dat Ze
damse huisartsen bij 9 procent va
de kinderen spreken van CARA, a
5 procent méér dan in Vlaardinge:
en Den Burg. „Het is zeer goed
denkbaar dat huisartsen in Zaandi
sneller geneigd zijn van CARA te
spreken", concluderen de onderzo
kers voorzichtig.
Rapport bestel
Het rapport „Luchtwegklachten ai
gekaart" zal worden toegezonden
aan de meewerkende huisartsen e
scholen De scholen krijgen ook e
persbericht voor de schoolkrant.
Ouders kunnen het rapport desge-jj
wenst bestellen door 710,- over tejj
maken op gironummer 732963 viy
de Wetenschapswinkels van de
o.v.v. rapportnummer 9101. De adJ
senbestanden en persoonlijke geMj
vens die bij het onderzoek zijn (j,
gebruikt, zullen worden vernietigde
Volgens Miguel Pérez y Pérez valig
grond van de vragenlijsten niet tefl
oordelen of een kind aan een vorfb
van CARA lijdt. „Dat was niet on®
opzet." Wat er verder met de cok§
sies gebeurt, is nog onduidelijk. Hffl
rapport zal eerst worden besprokfy
met de groep uit Zaandam die hel»
probleem heeft aangekaart. d
In samenwerking met EcoMare heeft Video Education Producti
ons uit Bloemendaal een 24 minuten durende film gemaakt over
zeehonden. Deze educatieve productie is bedoeld voor basis
scholen. Zij kunnen voor f 65,- een videoband kopen met bege
leidend lesmateriaal. De distributie is in handen van Uitgeverij
Meulenhoff Educatief, die de film vandaag op grootse wijze pre
senteert op de Nederlandse Onderwijs Tentoonstelling in de
Jaarbeurshal te Utrecht.
Video Educations Productions is een
driemansbedrijfje. Twee medewerkers,
Edward Stoete en Bernadet van den
Berg, zijn zelf werkzaam in het on
derwijs. Zij waren gisteren op Texel
voor een „preview" van de video.
„We zijn al vijf jaar bezig met het
maken van educatieve video's. Er is
veel behoefte aan middelen om les
sen te verduidelijken," aldus Stoete
In het kader van het vak „wereldo
riëntatie" werd besloten een film te
maken over zeehonden. De producen
ten kenden EcoMare van bezoeken
aan het eiland en in het voorjaar van
1990 werd contact gezocht met di
recteur Jan Kuiper. Die was meteen
enthousiast. „De initiatiefnemers zijn
mensen uit de praktijk. Het zijn niet
zomaar een paar handige types die
geld willen slaan uit de zeehonden",
aldus Kuiper
Opsteker
Voor financiering van het project
Slechts lichte schade hielden een
31-jarige automobilist uit De Cocks-
dorp en een 58-jarige man uit Veld
hoven over aan hun botsing,
donderdag op de Zaandammerdijk.
De Texelaar niet voldoende rechts. In
de bocht probeerde hij dit te corrige
ren, maar door de gladheid ging zijn
wagen rechtdoor en botste op de te
gemoetkomende auto.
Twee auto's liepen deuken op toen
een 59-jarige man uit De Cocksdorp
vrijdagmorgen de Postweg op vanaf
een uitrit opreed. Hij zag daarbij een
23-jarige automobiliste uit De Cocks
dorp over het hoofd, die uit de rich
ting van Den Burg kwam
De nieuwe Teso-dubbeldekker „Schul
pengat" deed vrijdag enkele uren
echt dienst. De grote capaciteit van
het schip kwam goed van pas, want
het aanbod van vertrekkende voor
jaarsvakantiegangers op 't Horntje
was groot. Zó groot dat de dienst
doende „Molengat" niet telkens alle
wachtende auto's kon meenemen. De
„Schulpengat" viel in van 9.35 uur
tot 14.30 uur. Ook een week eerder
onderhield het schip tijdelijk de
dienstregeling en als zich geen pro
blemen voordoen zal dat ook de ko
mende drie vrijdagen het geval zijn.
Het „echt dienst doen" maakt deel
uit van het trainingsprogramma. De
vijf vaarploegen van Teso oefenen
beurtelings een week met het nieuwe
schip. Een vast onderdeel van de trai
ning is het oefenen met de veilig
heidsvoorzieningen aan boord.
Volgens hoofd nautische dienst Jan
Bloem van Teso zijn de ervaringen
van de vaarploegen positief. „Na de
traimngsweek zeggen ze: wat ons
betreft kan hij in de vaart", aldus
Bloem. Dat gebeurt echter pas in de
week voor Pasen.
werd aangeklopt bij het ministerie
van landbouw en visserij. Dit leverde
een subsidie van f 24.000,- op. Een
leuke opsteker, maar een schijntje in
vergelijking tot de productiekosten
van 7108.000,-.
Voor een goede distributie en promo
tie van de productie werd een uitge
verij en mede-investeerder gezocht en
gevonden in Meulenhoff. Deze firma
heeft een mailing verstuurd aan
9000 basisscholen in Nederland en
het Nederlandstalige deel van Belgie.
Dit zal in een later stadium nog eens
worden herhaald. Het ligt in de be
doeling de gesproken toelichting te
laten nasynchron iseren in andere ta-
Sommige ouderen (55-plussers) op
Texel blijken het blad „Ouder worden
op Texel" niet te ontvangen., omdat
zij niet bekend zijn bij de bezorgers.
Wie dit blad toch in de bus wil krij
gen, wordt verzocht zich aan te mel
den bij de Stichting Welzijn Ouderen
Texel (SWOT), tel. 12696 (vragen
naar Henk Snijders). Het blad wordt
gratis bezorgd. „Ouder worden op
Texel" wordt per kwartaal bij 1300
adressen van ouderen bezorgd. De
artikelen in het blad zijn bestemd
voor ouderen in het algemeen, maar
ook bevat het blad artikelen die spe
ciaal op de Texelse doelgroep zijn ge
richt. Verschillende instellingen, die
(mede-)werkzaam zijn op het gebied
van ouderen, verlenen hun medewer
king.
Het zit er dik in dat dit jaar het
„klaar-terwijl-u-wacht"-systeem bij
de afgifte van paspoorten door de
gemeente kan worden ingevoerd. De
raadscommissie voor Algemeen en
organisatorisch beleid ging gister
avond akkoord met de aanschaf van
een computerprogramma en speciale
printer, waardoor het afgeven van
paspoorten voortaan een fluitje van
een cent is. Alleen Gré Zegers (PvdA)
hield een slag om de arm. „Het lijkt
me een prima systeem, maar het be
tekent wéér een lastenverhoging voor
de burgers." De leges voor reisdocu
menten zullen als gevolg van de aan
schaf met ingang van 1 januari met
f4,- per paspoort worden verhoogd.
„Op het totaal van de reizen die men
maakt in de jaren dat het paspoort
geldig is, een te verwaarlozen be
drag", waagde chef algemene zaken
Wout Stam op te merken. Commis
sielid Cor Kuip stelde dat het snellere
systeem vooral een goede zaak is
voor buitendorpers, die in het vervolg
niet twee of drie keer naar Den Burg
moeten gaan om hun paspoort in or
de te maken. De financiële conse
quenties worden nog besproken in de
raadscommissie voor financieel, eco
nomisch en technisch beleid, aan
staande donderdag.
len, zodat de video ook in het buiten
land op de markt kan worden
gebracht. Voorlopig gaat van iedere
verkochte band een klein bedrag naar
EcoMare.
Driekwart van de opnamen is vorig
jaar, verspreid over vier maanden, ge
maakt in EcoMare. De film toont niet
alleen het werk dat wordt gedaan in
het centrum, maar geeft ook een
beeld van het leven van de zeehond
in het wild en het verspreidingsge
bied Uiteraard wordt ingegaan op de
vervuiling, die het voortbestaan van
de zeehond bedreigd. „De inhoud van
de film is tot stand gekomen in nauw
overleg met EcoMare. Wij hebben het
script steeds met Jan Kuiper en de
dierenverzorgers van het centrum
overlegd", vertelt Stoete. Kuiper en
zijn mensen toonden zich tevreden
over het eindresultaat. „We hebben
wel eens vaker te maken gehad met
televisie-opnamen en dan wilden de
makers liefst zo spectaculair mogelij
ke beelden. Maar nu is eindelijk eens
gefilmd zoals het echt is. Het geeft
een waarheidsgetrouw beeld." De
film is door de makers „getest" op
een groep van 50 leerlingen tussen 7
en 13 jaar van de Bornwaterschool in
Bloemendaal, waar Stoete en Van
den Berg werkzaam zijn. De reacties
waren positief.
Video Education Productions wil in
de nabije toekomst nog twee films
maken, waarbij nogmaals samenwer
king met EcoMare kan plaatsvinden.
„We maken natuurlijk films om kinde
ren iets te leren. Maar we proberen
ook mee te werken aan een stukje
mentaliteitsverandering. Een logisch
vervolg op de zeehondenproductie is
een film over olieslachtoffers en over
de vervuiling van de Noordzee", aldus
Stoete.
Bernadet van den Berg overhandigd de lesvideo over zeehonden aan EcoMaredirecteur Jan Kuiper.
Op de achtergrond staat mede-producent Edward Stoete.
In de loop van dit jaar kan een begin
worden gemaakt met de aanpassing
van drie kruispunten. De gemeente
raad heeft ingestemd met de re
constructie van de punten
Akenbuurt-Pontweg, Kogerweg-
Nieuwlanderweg en
Oosterenderweg-Koningsweg. Totale
kosten voor de gemeente:
ƒ240.000,-.
Groen Links stemde als enige fractie
tegen een onderdeel van het aanpas
singsplan. „Wij willen geen bedrag
beschikbaar stellen voor het bevorde
ren van een sluiproute", aldus woord
voerder Jaap Vlaming over de
aanpassing van de kruising
Kogerweg-Nieuwlanderweg. Vlaming
opperde om op het traject Kogerweg-
Pontweg eenrichtingsverkeer in te
werden 237 formulieren ingevuld ge
retourneerd. Een respons van 66,9
procent, beduidend hoger dan de
respons in Vlaardingen en Zaandam.
Opvallend is dat Zaandam zelfs het
laagst scoort van de drie (46,9 pro
cent), en dat terwijl het initiatief voor
het onderzoek juist vanuit deze ge
meente uitging.
Ook de toestemming om gebruik te
mogen maken gegevens uit kaarten
bakken van huisartsen, werd in Den
Burg vaker gegeven dan elders. In
Den Burg werkte 55 procent (181
van de 329) van de ouders van kin
deren met luchtwegklachten mee, te
gen 43,4 procent in Vlaardingen en
43,2 procent in Zaandam.
Enquete-moe?
Miguel Pérez y Pérez (23) is dan ook
zeer ingenomen met de keuze voor
Den Burg: „We hebben met Den Burg
in de roos geschoten. De drie huis
artsen die we hebben benaderd wa
ren gelijk enthousiast om mee te
werken, evenals de scholen. In beide
andere plaatsen hadden we meer
problemen." De onderzoekers veron
derstellen dat de bevolking in Zaan
dam en Vlaardingen meer
„enquete-moe" kan zijn, omdat zij
vaker wordt benaderd om aan onder
zoeken mee te werken. „Dit is ons
ook wel gebleken uit onze telefoni
sche contacten met de betreffende
scholen", staat in het onderzoeksrap
port. Als mogelijke oorzaak wordt
verder genoemd dat in Zaandam en
Vlaardingen meer buitenlandse
ouders zijn betrokken (25 procent
van het totaal); de taal zou in dat ge
val een obstakel kunnen zijn om de
vragenlijsten in te vullen. Dat kan
kloppen, want van de geretourneerde
enquetes bleek slechts vijf procent
van buitenlanders afkomstig te zijn.
Vochtige huizen
Het percentage kinderen met lucht
wegaandoeningen ligt in Zaandam
dus even hoog als in Vlaardingen,
hoewel de gemeten luchtverontreini
ging in Vlaardingen vele malen hoger
is. Kennelijk zijn er in Zaandam ande
re oorzaken in het geding, dachten
de onderzoekers. Zij richten zich op
twee bekende oorzaken van CARA
(Chronische Aspecifieke Respiratoire
Aandoeningen): vochtige huizen en
rokende ouders. Uit het onderzoek
blijkt dat in Zaandam opvallend veel
melding werd gemaakt van vochtige
huizen en er wordt ook meer ge-
Ernstige luchtwegklachten komen bij kinderen op Texel half zo
vaak voor dan bij kinderen uit Zaandam en Vlaardingen. Zowel
in Zaandam als in Vlaardingen blijkt ruim 11 procent van de ba-
sisschooljeugd chronische luchtwegproblemen (CARA-score 2)
te hebben, tegenover bijna 6 procent in Den Burg. Aldus de
conclusie van een onderzoek, dat medisch studenten van de
Vrije Universiteit in Amsterdam in 1989 en 1990 hebben uitge
voerd. De resultaten staan in een zojuist verschenen rapport, ge
titeld „Luchtwegklachten aangekaart". Op Texel werd
meegewerkt door de drie huisartspraktijken in Den Burg en
ouders van leerlingen van de Jozefschool en Thijsseschool.
ging en of er andere factoren zijn die
het hoge aantal klachten veroorza
ken.
Vier (inmiddels vijfdejaars) studenten
kregen de onderzoeksopdracht. Ze
werden begeleid door de vakgroep
huisarts- en verpleeghuisgeneeskun-
de. Om de situatie in Zaandam en
omstreken te kunnen beoordelen,
werden ook onderzoek verricht in
twee andere plaatsen. Eén in een
sterk verontreinigd gebied, Vlaardin
gen, en één in een gebied met rela
tief schone lucht: Den Burg.
Stikstof
„Texel hebben we uitgekozen op ba
sis van statistieken", verklaart Miguel
Pérez y Pérez, één van de vier be
trokken studenten. Ze hebben zich
gebaseerd op cijfers van het Rijks In
stituut voor Volksgezondheid en Mi
lieuhygiëne (RIVM) inzake
stikstofwaarden, gemeten in het hele
land. Overigens was Texel zelf geen
meetpunt; het dichtstbijzijnde was
Petten, eveneens aan de kust gele
gen in een relatief schone omgeving.
„Den Burg zal allicht tenminste de
zelfde waarden opleveren als Petten,
want Texel is schoon en niet geïn
dustrialiseerd. Dat van Den Burg
geen RIVM-cijfers bekend zijn, was
overigens een voordeel, want de
voorkeur ging uit naar een plaats
waar geen eerder onderzoek is ge
houden. Verder is Texel gemakkelijk
bereikbaar, de reiskosten pasten bin
nen ons budget."
Goede respons
Het onderzoek op Texel werd gehou
den in de periode december 1989 tot
maart 1990. De enquete onder
ouders van schoolkinderen werd aan
gekondigd in de Texelse Courant. To
taal werden 354 formulieren
uitgedeeld onder de kinderen uit de
groepen 3 tot en met 8 van de Jo
zefschool en Thijsseschool. Daarvan
Aanleiding voor het onderzoek waren
klachten van verontruste ouders en
artsen uit de Zaanstreek. Zij maakten
zich zorgen over het veelvuldig voor
komen van aandoeningen aan de
luchtwegen bij hun kinderen. De we
tenschapswinkel geneeskunde van de
VU werd vervolgens verzocht te on
derzoeken of de Zaanstreek als „risi
cogebied" kan worden aangemerkt.
De vraag was of de situatie in de
Zaanstreek vergelijkbaar is met een
gebied met ernstige luchtverontreini-
