Groen ffwartsfjexeh in het hart-
)pvang van zeehonden
ang niet altijd zinvol
Verwerking groenafval
verontrust Oudeschild
Moeder Robertson weet nu wat
er met haar zoon is gebeurd
IILI
zakelijk
eskundigen discussieerden in EcoMare
R
VERDER
IN DIT NUMMER
0 Texelse produkten promoten
via fietstocht
C> „Texeltours" is nieuwe naam
voor busbedrijf Van Boven
0 Kringtitel voor tennistalent
Boswijk
0 Groeistagnatie in de landbouw
C> Blazer TX33 onder vlag
MJ-museum
0 Duitse deelnemers in
wielerronde
an de Meierblis
och blijven?
bent niet flink,
iaar een kinkel als
je MILIEU bevuilt
Armband geeft
zekerheid na
48 jaar
RICHT 15 SEPTEMBER 1887 - NR 10578
DINSDAG 7 MEI 1991
r E X E LS E'ï'COURANT
«ivertenties, abonnementen, etc.
ih De Rooy B.V. Postbus 11, 1790 AA Den Burg,
n 02220-12741. na 18.00 uur 14881 Telefax 02220 - 14111
tie Parkstraat 10 of Warmoesstraat 45, Den Burg, telefoon
3-12741.
tip buiten werktijd
de Graaff, Pater Witteplein 3, Den Burg, telefoon 02220-15639.
Postgiro 652
Bankrelaties Amro Bank nr, 46 99 17.636
Rabobank nr. 36.25.01 742; N.M.B. nr. 67.34.60.398
Verschijnt dinsdags en donderdags.
Abonnementsprijs /43,95 per half jaar, Los f\.20
ie vermagerde zeehond in EcoMare. Als de zeehondenstand in de Waddenzee zich verder
[elf, wordt deze vorm van opvang overbodig.
t opvangen en later weer terugzetten van zeehonden, is als -
latregel om de soort in stand te helpen houden niet altijd zin-
Vanuit het oogpunt van natuurbescherming zijn onder be
side omstandigheden zelfs grote bezwaren aan te voeren
ien het terugzetten van „zwakke broeders" in een natuurlijke
lulatie. Er is alle reden voor een uitgebreide discussie tussen
rokken instanties over de wenselijkheid en omvang van het
jgzetten van gefokte en gerevalideerde dieren.
js Dr Norbert Dankers uit Den
j, vri|dag tijdens een internatio-
symposium dat in EcoMare werd
ouden ter gelegenheid van het
ang bestaan van de zeehonde
rang aldaar. Tijdens dit sympo-
werden voordrachten gehouden
gegevens en ervaringen uitgewts-
op het gebied van zeehondenon-
oek en zeehondenbehoud,
rbi| in het bijzonder aandacht
d besteed aan het effekt van de
ing van moederloze en/of zieke
londen. Voor de bijeenkomst wa-
vertegenwoordigers uitgenodigd
de zes opvangcentra die functio
nal Nederland (Pieterburen en
II, Duitsland (Norden, Friedrichs-
Büsum) en Denemarken (Esb-
Ook mensen van de
denadviesraad en van het mini-
e van LNV en van Verkeer en
irstaat waren present.
Gecompliceerd
;ers voerde het woord namens
lijks Instituut voor Natuurbeheer
dat zich in 't Horntje al jaren
houdt met zeehondenonder-
Daarbij wordt studie gemaakt
alle natuurlijke en onnatuurlijke
iren die invloed hebben op het
al zeehonden in het waddenge-
Het is een gecompliceerd
jstuk omdat de verschillende
iren elkaar versterken of ver
ten, terwijl er ook factoren zijn
een tijdelijk maar ingrijpend ge-
zoals de virusziekte waaraan
Ie jaren geleden meer dan de
van de zeehonden in de Neder-
Waddenzee bezweek. Het zou
best kunnen dat er veel minder
slachtoffers waren gevallen als de
zeehondenstand door andere oorza
ken al niet ernstig was verzwakt. Het
RIN-onderzoek is er onder andere op
gericht om daarover zekerheid te krij
gen.
Ongewis
Met name in verband met deze virus
ziekte is het op dit moment nauwe
lijks mogelijk een prognose te geven
inzake de ontwikkeling van de zee
hondenstand. De ziekte is thans op
z'n retour en het aantal zeehonden
neemt weer langzaam toe, maar er
moet rekening mee worden gehouden
dat het virus de kop opsteekt als de
stand weer een bepaalde dichtheid
heeft bereikt, zodat de kans op on
derlinge besmetting toeneemt. Als
dan opnieuw de helft van de dieren
dood gaat, begint het proces van vo
ren af aan en krijgen we in de loop
der jaren dus te maken met een zee
hondenstand die enorm fluctueert.
Tenzij de andere omstandigheden die
de gezondheid en weerbaarheid van
zeehonden beïnvloeden, zodanig ver
beteren dat de robben beter tegen de
besmetting zijn opgewassen...
Opvang
Opvang van moederloze en zieke zee
honden met de bedoeling hen later
terug te zetten, heeft alleen zin als
de stand op dat moment minimaal is
of (hard) achteruit gaat. De geredde
dieren dragen dan bij aan het behoud
van de soort in het betreffende zee
gebied. Maar als de populatie van na
ture al een flink eind is hersteld,
heeft het opvangen of fokken weinig
betekenis, althans met uit natuurbe
schermingsoogpunt. Het kan zelfs
schadelijk zijn. Vóór het uitbreken
van de virusziekte was de zeehon
denstand in de gehele Waddenzee
flink aan het herstellen zodat de op
vangcentra toen feitelijk overbodig
werden. Dat werd door de virusziekte
anders, maar nu de stand zich her
stelt dient de zin van de opvang
weer aan de orde te worden gesteld.
Even slikken
In Nederland zal het publiek even
moeten wennen aan de gedachte dat
er misschien een tijd komt dat zieli
ge, zieke zeehondjes beter kunnen
worden afgemaakt of aan hun lot
overgelaten dan dat ze ten koste van
enorme bedragen langdurig worden
verzorgd in opvangcentra, maar in
Duitsland en vooral Denemarken is
men met die gedachte al vertrouwd.
In laatstgenoemd land worden zieke
zeehonden op efficiënte wijze uit hun
lijden verlost en wordt van de opvang
van „huilers" (moederloze zeehonde
baby's) veel minder werk gemaakt
dan hier. Maar in de Deense Wad
denzee is de zeehondenstand dan
ook al zeer behoorlijk en herstelt zich
na de virusziekte veel sneller dan in
Nederland.
De opvang op Texel heeft voorlopig
nog alle zin, maar als het met de
zeehonden in de Waddenzee blijvend
goed gaat, wordt dat anders. Onge
twijfeld zullen hier tot in lengte van
jaren jonge en oude zeehonden wor
den gehouden, als publieke attractie
en voor wetenschappelijke en educa
tieve doeleinden, maar niet meer als
fok- en opvangplaats die moet helpen
de zeehond van de ondergang te red
den. In EcoMare doen ze daar niet
dramatisch over, in tegendeel. Direc
teur Dr Jan Kuiper: „Als de Wadden
zee schoon is, waardoor onze
zeehondenopvang overbodig wordt,
kunnen we daar alleen maar blij om
zijn".
Aan het symposium werd ook deel
genomen door Dr Mike Fedak van
een zeehondenonderzoekinstituut in
Cambridge. Hij vertelde over de won
derbaarlijke wijze waarop zeehonden
en andere zeezoogdieren hun li
chaamsfuncties aanpassen als zij
naar grote diepten duiken om hun
voedsel te bemachtigen.
Interessant was ook de lezing van Dr
Edith Ries van het RIN op Texel, die
verslag deed van het onderzoek naar
de bewegingen en verspreiding van
zeehonden met behulp van zendertjes
die aan de dieren werden bevestigd.
Onder meer is gebleken dat de dieren
veel grotere afstanden afleggen dan
wel eens is gedacht.
De tweede dag van het symposium
was vooral een vergadering van ver
tegenwoordigers van opvangcentra,
waarbij allerlei ervaringen en tips
werden uitgewisseld met betrekking
tot medische en andere verzorging
van de dieren. Aan deze discussie
werd ook meegedaan door iemand
van een opvangcentrum uit Schot
land.
Aantal
Het zeehondenonderzoek dat door
het RIN op Texel wordt uitgevoerd,
heeft zeer veel feitenmateriaal opge
leverd, waarvan ook in het buitenland
Lees verder pagina 5
De dorpscommissie van Oudeschild
heeft een brief aan de gemeente
raadsleden gericht, waarin zij de
raad verzoekt de in het verleden ge
dane belofte om in de nabijheid van
het vuiloverslagstation niet tot com-
postering over te gaan, gestand te
doen. Reden voor de ongerustheid
onder de Oudeschilder bevolking is
een zinsnede uit de Texelse Courant
van 18 april, waarin Piet Bolier (chef
buitendienst gemeente) verklaart dat
„groenafval ter plaatse tot humeuze
teelaarde zal worden verwerkt".
Een zinsnede die door menig Oude
schilder als verontrustend is ervaren.
„Wat kun je hier anders uit opmaken
dan dat er tóch gecomposteerd gaat
worden", stelt de secretaris van de
dorpscommissie, Gerard Weijers.
„Hoewel de raadsleden in het verle
den compostering niet geheel wilden
uitsluiten, is wel toegezegd dat de
kans dat het ooit zou gebeuren bij
zonder klein was. Het woord „nooit"
wilde men alleen niet in de mond ne
men."
Volgens Piet Bolier, die vernomen
heeft dat er een brief is binnengeko
men, maar hem nog niet onder ogen
heeft gehad, berust de zaak op een
betreurenswaardig misverstand.
„Blijkbaar is het heel moeilijk om dui
delijk te maken wat composteren nu
precies is. De gedachte leeft dat élle
verwerkingsmethoden die te maken
hebben met het op één of andere
manier verwerken van organisch ma
teriaal, composteren is. Dat is niet
zo. Compostering houdt voor óns de
verwerking van groente- en fruitafval
in."
Teelaarde
„De gemeente is geenszins van plan
te gaan composteren, maar wil alleen
het grove groenafval verkleinen en
vermengen. Daar ontstaat geen com
post uit, maar teelaarde, een goed
bruikbaar produkt. De Oudeschilders
hebben blijkbaar het schrikbeeld van
Halfweg voor ogen. (Daar is een
groot en omstreden composterings-
bedrijf gevestigd, red.) De geur die
met compostering van groente- en
fruitafval kan samenhangen, staat
echter in geen verhouding met dit
verwerkingsproces. Dat is schoon en
levert geen hinder op voor omwonen
den en anderen."
Onder grof groenafval wordt onder
meer verstaan: plantsoenafval, snoei-
afval, schone grond uit bermen en
ontgravingen, bermhooi en slootruig-
te, agrarisch afval als aardappelloof
en restanten van aardappelsortering.
De gemeente denkt met het zelf ver
werken van groenafval een verminde
ring van de afvoerstroom naar de
vaste wal te bewerkstelligen. Dat kan
ongeveer 2800 ton per jaar schelen.
Het is de bedoeling het groenafval te
verkleinen en te vermengen op een
open terrein naast het over
slagstation.
Volgens Bolier is er geen enkele re
den om paniekerig te reageren. „Kijk,
de afspraak dat we niét tot com
postering over zouden gaan, is ge
maakt. Daar kan de politiek absoluut
met op terugkomen. Ons groente-,
fruit- en klein tuinafval (van particu
lieren) gaat daarom beslist naar de
vaste wal, we zouden niet anders
willen."
Het plan om het groenafval in Oude
schild te verwerken is verwoord in
een gemeentelijke notitie, die onlangs
in de raadscommissies voor finan
cieel, economisch en technisch beleid
aan de orde is geweest.
W
s het aan de Texelse jongeren
well
!regeld kreeg de gemeente van
n tips over rotzooi die vooral
ideren op de Meierblis dumpten.
inkzij de waakzaamheid van de
J9d waren de Meierblissen
hoorlijk schoon, en zwart
lepeperde gezichten vrolijk en
wasbaar.
n9eren weten het nu wel:
1 de ouderen nog!
9emeonto Texol
De 96-jarige mevrouw Myrtle
Robertson-Scott uit Gull Lake
in Canada weet nu wat er is
gebeurd met haar zoon Donald,
die als RAF oorlogsvlieger is
vermist sinds 4 april 1943. Die
zekerheid na 48 jaar dankt zij
aan enkele Texelaars, die met
behulp van een inscriptie in
een armbandje dat in een vlieg
tuigwrak werd gevonden, suc
cesvol speurwerk hebben
verricht.
Het tot voor kort niet geïdentificeerde
vliegtuigwrak dat op een diepte van
zes meter in de Waddenzee ligt op
korte afstand van de Afsluitdijk, werd
al jaren geleden ontdekt toen een
mosselvisser er met zijn netten op
vastliep. Sportduikers van Texel heb
ben het meerdere keren bezocht en
daarbij allerlei onderdelen van de uit
elkaar geslagen machine naar boven
gehaald. Meerdere van die souvenirs
kwamen in handen van Jan Vlaming
uit Oosterend die het herkennen van
deze voorwerpen als hobby beoefent.
Hij werkt daarbij nauw samen met
zijn plaatsgenoot Bram van Dijk, die
al jaren gegevens verzamelt over her
komst en inzittenden van vliegtuigen
1 1
Het uit het vliegtuig afkomstige armbandje dat
die tijdens de Tweede Wereldoorlog
op en bij Texel neerstortten.
Kettinkje
In augustus vorig jaar onderzocht
Vlaming weer wat spullen die uit het
wrak waren gehaald, waaronder een
bosje patronen. Toen hij de projektie-
len die aan elkaar waren geroest,
scheidde en schoonmaakte kwam
een kettinkje tevoorschijn. Het bleek
zich nog in zeer goede staat bevond.
een zilveren armbandje te zijn met
een plaatje waarin het nummer
102097 was gegraveerd en „Robert
son D.L. - R.C.A.F." Aan de andere
kant stond „Love Norma". Er werd
contact opgenomen met hobbyge-
noot Jaap Bakker uit Oudeschild en
de Stichting Aircraft Recovery Group
1940-1945 van Johan Graas uit As
sendelft. Laatstgenoemde wist bin
nen een week om welk vliegtuig en
welke bemanning het ging. Het was
een Lancaster W 4894 Mk 1 bom
menwerper die terugkomend van een
vlucht waarbij staalfabrieken in Essen
waren bestookt, in de nacht van 3
op 4 april 1943 om 0.27 uur boven
zee werd neergeschoten door een
Duits jachtvliegtuig, een 2-motorige
Me 110, bestuurd door de bekende
Helmut Lent. Van de zeven omgeko
men bemanningsleden werd er
slechts één gevonden: het lijk van de
18-jarige staartschutter Stanley
Crooks spoelde aan bij Oosterland op
Wieringen, werd in Huisduinen begra
ven en later herbegraven in Bergen
op Zoom: killed in action. Van de
overigen (vier Australiërs, twee Engel
sen en een Canadees) waren namen
en andere gegevens bekend. De laat
ste vlucht, zo bleek uit de gegevens
van Graas, was de vijfde die de Lan
caster had uitgevoerd. Eerder werden
bommen gegooid op Berlijn, Neuren
berg en de onderzeeboothaven van
Saint Nazaire in Frankrijk. Op zijn
laatste missie had de bommenwerper
gefungeerd als „padvinder": vóór de
andere toestellen van het eskader uit
vliegend had het met lichtfakkels het
te bombarderen fabrieksterrein ge
markeerd. Sinds genoemde datum in
1943 gold het als vermist.
Familie
Van Dijk en Vlaming wilden toen pro
beren de eventueel nog in leven zijn
de familie van de destijds 30-jarige
sergeant-vlieger D.L. Robertson op te
sporen en ze deden een beroep op
het Rersonel Records Centre, een aan
het Nationaal Archief van Canada
verbonden defensieinstelling. Dat
mislukte, want men wilde deze per
soonlijke gegevens alleen aan directe
familieleden beschikbaar stellen. Mer
kwaardigerwijs slaagde hobbygenoot
Wieb Jan Groendijk van Schiermonni
koog daar wel in. Via hem kregen
Vlaming en Van Dijk zelfs een kopie
van het inschrijfformulier dat Robert
son destijds had ingevuld toen hij
vrijwillig in dienst trad. Dat leverde
een stroom van gegevens op. De om
gekomen vlieger, geboren 12.9.1913,
bleek in het burgerleven boer, truck
chauffeur en graankoper te zijn ge
weest en deed aan hockey, baseball,
tennis en zwemmen. Hij was onge
huwd en woonde laatstelijk in Hazlet
in Saskatchewan.
Burgemeester
Naar de burgemeester van dat stadje
schreef Bram van Dijk een brief, met
het verzoek te helpen bij het opspo
ren van eventuele nabestaanden of
het adres van een plaatselijke krant
te geven, zodat daarin een oproep
geplaatst zou kunnen worden.
Dat verzoek was niet vergeefs. De
burgemeester heeft de familie blijk
baar direct gevonden, want zaterdag
j.l. (dus op 4 mei1) kreeg Van Dijk
een brief van Donalds broer, die
Lees verder pagina 5
Wij openen op woensdag 8 mei
om 11.00 uur onze deuren voor een
ieder die zich uit en/of thuis wil
voelen in De Kikkertstraat 19.
Telefoon 02220-16547.
