Politierechter L.A. Punt met pensioen
Texelaars zijn niet slechter
dan andere Nederlanders
Texelaars
voor de
balie
ERDAG 17 OKTOBER 1991
TEXELSE COURANT
PAGINA 7
Punt vond het erg gevaar
lijk dat de man met zo'n
hoog promillage op zijn
brommer was geklommen.
„Je zit er als een naakte
wurm op. Als er plotseling
een lantarenpaal voor je
opdoemt komt de klap
hard aan." De officier eiste
een boete en ontzegging
van de rijbevoegdheid.
Punt nam dit over en advi
seerde de Texelaar de tijd
te benutten om zijn brom
mer een grote beurt te
geven.
in 1921 geboren in het Zuid-
jse Noordwijk. „Wat ik als kind
dilde worden? Nou, we speel-
iak rovertje en dat vond ik erg
denk dat ik rover zijn leuker
|3n politie, omdat ik van het
al het idee had dat het mko-
eter was,... Zeerover zijn leek
k wel wat. Met zo'n stoelpoot
n ene been, een zwart lapje
én van mijn ogen en zo'n grote
>p Dit idee is misschien nooit
verdwenen, maar de prakti-
ezwaren ertegen zijn vrij groot
se kant van de wereld. In deze
ijkt het me niet winstgevend
Erover te zijn en ik denk dat ze
jhinese wateren de concurren-
l dulden. Dan zou ik snel met
iker aan m'n poot op de zeebo-
ertoeven.
Erover had ik in die tijd wel
ip Texel kunnen wonen. Jullie
as wachten gewoon tot de
jie aanspoelt, jullie hoeven de
it eens op. Dan had ik aardig
i wonen in een hutje in de dui-
niimert de voormalige politie-
i ..Texelaars voor de balie"
medemensen zijn niet
op te slaan, daarvoor
it u naar de kop van
aldus werd cynisch
elegd door mr. Punt,
tchter vond dat het rij-
onder in vloed waar
de verdachte zich had
ildig gemaakt een em
ir feit was, al waren er
geen persoonlijke on-
kken uit voortge-
Geologie
•r bleek dus niet haalbaar. Wat
inog een tijdje medicus willen
i Dat stond tot vlak voor mijn
iium-eindexamen hoog. Maar
bedacht ik me dat ik liever ge
vilde studeren. Dat leek me
omdat geologen altijd de hele
rondzwerven om in spelonken
snen te zoeken.
i is in de oorlog gestrand. Aan
kant omdat ik niet zo vreselijk
■rkte en aan de andere kant
i|n aandacht nogal afgeleid
de Duitsers er waren. Ze zijn
ok wel, maar ze betalen nu
;te. Toen haalden ze alles weg
in nog meer kwa'ijke dingen,
mij helemaal niet lekker. Het
n het verzet werd gezaaid
ofessor Kleveringa. Er kan
snoeg de aandacht op worden
gd wat die man heeft gedaan
ajaar van 1940. Hij was de
in de juridische faculteit en
itslagen door de moffen. Hij
in toespraak die mij raakte in
irt, evenals vele anderen van
ineratie. Het idee om bij het
le gaan had zich bij me vast-
Concentratiekamp
uiteindelijk opgepakt en in
ncentratiekamp terecht geko-
\eeft dat uw leven voorgoed
>rd
bij het verzet was, ging je el-
een stapje verder. Die moffen
namelijk ook steeds verder,
ilijk werd ik gepakt en kwam
ichenwald terecht. Kijk, als ze
)r gaten in je schieten, gaat
il er aan de ene kant in en
andere kant uit. En hoewel de
netjes worden dichtgenaaid,
inwendige schade aanwezig,
s bij mij ook het geval,
is een belangrijke factor om
even. We hebben ons daar in
wald soms rotgelachen."
iidmg kwam voor u gelukkig
Toen maar weer studeren?
ging in dienst. Ik wilde bij
ne, maar de Amerikanen gooi-
of liever een atoombom, in
i. In Japan nog wel. Een
vroeg, anders was ik inder-
arineman geworden. De oor-
hierdoor echter af en er
geen nieuwe kandidaten toe
bij de marine.
'd landmacht. Ik neem het die
Amerikanen niet kwalijk, hoor. Zij
hadden wel wat anders aan hun
hoofd dan rekening te houden met
mij.
Ik wilde bij de infanterie, het wat rui
gere werk, dat was weer die zeerover
in mij. Maar omdat ik gymnasium
had gedaan vond de selectiecommis
sie me zó geleerd dat ik bij de artille
rie werd geplaatst. Dat is echt een
onderdeel voor geleerden, want je
hoeft alleen maar te kijken of je alle
schroefjes goed hebt ingesteld en op
een knop te drukken, dan gaat het
vanzelf goed. Een kennis van me
maakte eens een vergelijking tussen
juristen en artilleristen: ze zien geen
van beiden de ellende die ze aanrich
ten...."
U bent 22 jaar militair geweest. Hoe
kwam u weer in de burgermaat
schappij terecht?
„Ik werd door het leger bij de tankaf-
weerartillerie geplaatst en naar Indië
gestuurd. Dat was ook wel wat rui
ger werk, maar helaas hadden ze in
Indonesië helemaal geen tanks. Mijn
hele regiment werd opgeheven en zo
kwam ik toch nog bij de infanterie
terecht. Enfin, ik werd ziek, moest
terug naar Nederland. Toen ik beter
was werd ik wéér bij de artillerie ge
plaatst. Luchtdoelartillerie deze keer
Nu heb ik ook altijd willen vliegen,
dus het schieten op vliegtuigen was
me bepaald niet sympatiek.
Er deed zich echter een gelegenheid
voor om als militair op rijkskosten
rechten te studeren. Die heb ik met
beide handen aangegrepen.
Krijgsraad
Vier jaar heb ik in Oegstgeest ge
woond en gestudeerd in Leiden. Het
was een gezellige tijd, want onder
tussen kon ik met mijn kindertjes op
het strand spelen. Ik kreeg een
plaatsje bij de militaire juridische
dienst in Arnhem, de krijgsraad dus.
Daar heb ik mijn contract van tien
jaar uitgediend. Ik was er misschien
nog wel gebleven als ik niet was ge
vraagd om bij het openbaar ministe
rie te komen."
Fragment uit een aflevering van .Texelaars voor de balie'
Politierechter mr. L.A. Punt
was vrijdag weer eens in
een vaderlijke bui. Alledrie
jeugdige Texelaars voegde
hij toe „ervan overtuigd te
zijn dat het de laatste keer
was dat ze voor hem zou
den moeten verschijnen."
Eén der verdachten was
kennelijk zo opgelucht dat
hij spontaan „tot ziens"
riep bij het verlaten van de
rechtzaal.
dat had ik graag willen worden.'
Maar u wilde toch rechter worden?
„Ja, maar ik ben voorbestemd om al
tijd bij de tweede keus te belanden.
Trouwens, in de praktijk scheelt het
niet zoveel. Als we allemaal als rech
ter, officier van justitie en advocaat
ons werk goed doen, zitten we vlak
bij elkaar.
Ik ben 25 jaar officier van justitie ge
weest. De boeman? Nee, zo zag men
mij niet en zo voelde ik me ook niet.
Ik woonde in die tijd erg afgelegen in
een huis met een rieten dak. Het is
nooit in de fik gestoken. Ik heb vo
gels van divers pluimage aange
klaagd, bijvoorbeeld Molukkers van
diverse richtingen, want die schoten
altijd op elkaar. Maar ze respecteer
den het als je ze fair behandelde. Ze
hebben tenminste nooit wraak probe
ren te nemen. Ik ben wel eens door
één of andere gek opgebeld en ik
kreeg wel eens rare brieven. Die zijn
zorgvuldig bewaard. Voor bedreigin
gen ben ik niet bang. Ze moeten me
vooral dreigen. Als ze het ooit uitvoe
ren krijgen ze de hele prinsemarij
achter zich aan."
Bezwaren
Rechter bent u uiteindelijk toch ge
worden. maar pas op latere leeftijd.
Is politierechter zijn een vak apart?
„Ik ben op m'n 63ste gestopt als of
ficier, twee jaar voor mijn pensione
ring. Rechter mag je echter zijn tot je
70ste. Ik werd gevraagd om naar
Noordholland te komen, omdat in vrij
korte tijd drie rechters verdwenen,
dóór overlijden en vertrek naar ande
re banen. Het ministerie in Den Haag
had er aanvankelijk problemen mee
dat een officier van justitie rechter
zou worden. Bij mijn afscheid on
langs zei de president van de recht
bank echter dat Den Haag, gezien de
gunstige ervaring met mij, deze be
zwaren inmiddels heeft laten vallen....
Politierechter zijn is geen vak apart.
Het is gewoon rechtbank, maar dan
met maar één rechter. Dit is in
gesteld om eenvoudige strafzaken af
te handelen en er is een maximale
strafmaat: niet meer dan zes maan
den. Overigens heeft dit geen rechter
belet om TBR (ter beschikking stel
ling van de regering-red.) uit te spre
ken, dat veel langer kan duren dan
een half jaar.
Pingpongen
In je eentje recht spreken is moeilijk.
Vergelijk het maar met pingpongen.
Bij een rechtszitting met meerdere
rechters zegt men: we zullen volgen
de week wel eens zien hoe we die
bal terugslaan. Maar ik moet meteen.
Er zit natuurlijk wel een officier bij
die leuke dingen kan bedenken en
soms ook een advocaat, maar fk
moet beslissen."
Is het ooit wel eens voorgekomen
dat u er niet uit kon komen, dat u
niet wist wat u met iemand aan
moest?
Fragment uil een aflevering van „Texelaars voor de balie
„U heeft in 1986 al een
harde les gehad. Ezels iijn
blijkbaar toch vreselijke
slimme beesten, want die
stoten niet vaker aan de
zelfde steen. U wel", aldus
Punt.
„Natuurlijk. Maar dan zoek je de bes
te oplossing. Ik was altijd gespannen
voor een zitting. Dat moet. Als je dat
in dit vak niet meer bent, moet je er
zo gauw mogelijk mee ophouden.
Oh, ik maakte gerust een ontspannen
indruk. Ik probeerde er geen theater
van te maken, maar de spanning was
er wel. Je gaat beslissen over iets
dat de samenleving enerzijds en een
individu anderzijds verregaand beïn
vloedt.
De samenleving is best flexibel. Dat
moet ook. Je sluit je kinderen niet op
in de bezemkast voor iedere keer dat
ze dwarsliggen. Dan krijg je exces
sen. Je moet als rechter mikken."
Zijn er rechtzaken die u boos of ver
drietig maken
„Als dat zo is laat ik het in ieder ge
val nooit merken. Aan boze rechters
heb je niks. Ik ben wel eens kwaad
hoor, en ook wel eens verdrietig. Zo
was bijvoorbeeld onze hond Pasja net
overleden. Ik kreeg een vrouw voor
de balie wiens hond Pasja heette en
die was ook net overleden. Ze had
veel kosten aan de dierenarts gehad
en was aan het stelen geslagen. Het
was één tranendal. Ik had moeite om
niet in tranen uit te barsten, maar
dat mens zat ook zó te snotteren.
Smoezen
Ik heb een ontzettende hekel aan
smoezen. Bij het kantongerecht in
Apeldoorn hadden we de smoes van
de maand-club. Nee, ik heb er niet
één van onthouden, het waren er zó
veel; van zieke honden en stervende
schoonmoeders tot wagenzieke kin
deren. Eén keer viel mijn mond open
Toen zei een vent: ik had onverdiend
op mijn kop gekregen en was dat
even fijn aan het uitrazen. Dat was
de eerste eerlijke man sinds jaren.
Dat hebben we uitgebreid gehono
reerd. Alleen mondeling, uiteraard."
Een politierechter behandelt vooral
veel drankzaken, 26-ers in vakter
men. Raakte u daardoor niet af
gestompt?
„Ach nee, de mensen die komen zijn
altijd weer origineel. Alcoholisten zijn
wel akelig, want die zien vaak hun
eigen problemen niet. Laatst nog,
had ik een jongen van 23 jaar die
met vrienden knalsignalen had gesto
len en nog veel meer. Er was een da
me bij van het consultatiebureau voor
alcohol en drugs. Die vertelde dat
zijn geheugen al ernstig was aange
tast. Hij vergat alles. Als hij in bewe-
Frogment uit con uflovormg van,.Texelaars voor de balie"
Punt vond dat de Texelaar
geen mes had mogen grij
pen. „Natuurlijk mag u zich
verdedigen, maar je kunt al
les overdrijven. Als een in
sect een baby bedreigt pak
je toch ook geen hamer om
'm dood te slaan?"
ging moest komen, moest je hem
een schop in de goede richting geven
en hopen dat hij aan de andere kant
werd opgevangen, anders was hij al
weer kwijt waar hij heen moest. Zo
jong en dan al opgebrand.
Zoiets kan ik niet zo makkelijk verge
ten. Ik neem het iemand kwalijk dat
hij zijn vrijheid om te handelen mis
bruikt voor zelfvernietiging. Me afrea
geren doe ik eigenlijk niet. Ik kan
zoiets van me afzetten als we in hui
selijke kring gezellig lekker eten of
een borreltje drinken.
Streekroman
U hebt menig Texelaar voor de balie
gehadVerschilden die in enig opzicht
van andere wetsovertreders?
„Niet echt. Ik kon aan de verbalen
vaak wel zien dat het Texelaars be
trof, na het seizoen althans. Het
klinkt misschien niet zo aardig voor
de politie op het eiland. Zo was er
eens iemand die een dubbeldeksbus
had geleend en ermee aan de rij was
gegaan. Hij had er geen ervaring mee
en geen rijbewijs voor, dus bij de
kerk sneuvelde een paaltje. Drie dien
ders hebben daar een schitterend
proces verbaal van gemaakt, com
pleet met foto's. Het leek wel een
streekroman. De dader was doorgere
den naar de eigenaar van de bus en
had gezegd: jongen, ik heb een paalt
je bij de kerk omver gereden. Ze wa
ren al van plan het ding overeind te
zetten, toen de politie op de stoep
stond. Tja en dat krijg ik dan op m'n
bureau. Zoveel werk verzet voor een
paaltje.... Als rechter kun je er niet
omheen, het feit is bewezen. Maar ik
vormde wel een anti-climax, want
wat moet je nou met zoiets?
Ik vond het leuk dat de Texelse Cou
rant er bijna altijd was voor Texelse
zaken, al denk Ik niet dat er een pre
ventieve werking van uitging. Waar
om doet iemand iets niet? Omdat
zijn vrouw of een ander zegt: Jan,
daar krijg je gelazer mee. En ik ben
het gelazer!
Publiciteit is goed. De pers zorgt voor
controle op de rechtsgang. Helaas
gaat echter de meeste aandacht naar
de heel grote misdrijven, zaken waar
niemand zich mee kan identificeren.
De gewone drankrijder, waar iedereen
zich in kan verplaatsen, haalt de tele
visie niet."
Hebt u zelf wel eens een overtreding
begaan?
„Massa's. In het verkeer bijvoorbeeld.
Je probeert fouten te vermijden,
maar iedereen maakt ze. Ik ben wel
eens aangehouden omdat één van
mijn achterlichten het niet deed. Op
zich een overtreding.
Als kind heb ik wel koekjes en cho
cola gestolen, maar schokkender is
het niet geworden. Ik stap nooit met
drank op in de auto. Dat is heilig bij
ons. Op recepties wist iedereen dat
ik met de auto kwam. En als ik daar
een glas drink, went niemand om het
Fragment uit een aflevering von ..Texelaars voor de balie"
Een automoblist werd op
Texel aangehouden met
een promillage van 0,95 en
was niet in het bezit van
een rijbewijs. Tegenover de
politie had de man ver
klaard geen geld te hebben
om een rijbewijs te halen.
„Hij had kennelijk wel geld
voor een vakantie op Texel
en drie whiskey's", merkte
Punt schamper op.
hoeveelste glas het gaat, tenzij ze me
achterna sluipen. Maar als ze me met
plezier in een borrel zien happen,
denken ze: gut, daar gaat ie weer. En
dat kan niet. Je hebt een voorbeeld
functie."
Wat is het gekste dat u zich uit uw
carrière kunt herinneren?
„Iemand was overvallen in Apel
doorn. Het slachtoffer had een goed
geheugen en wist bij de politie aan
de hand van een „identi-kit" oftewel
een smoelenkoffer, een goed gelijken
de compositietekening samen te stel
len. Die kwam in de krant. De
volgende dag roept de moeder van
de overvaller: hé Jan, je staat in de
krant. Ze had het verhaal dat erbij
stond nog niet gelezen, maar ze zag
ineens haar zoon op een plaatje. Toen
is hij maar naar de politie gegaan. Ik
was officier en zei: nou, laat ik je
hier nooit meer terug zien. En ik héb
hem nooit meer terug gezien."
Fragment uit een aflevering van ..Texelaars voor de balie
Geen clown
U hebt uw werk altijd met humor be
naderd. Deed u dat bewust?
„Dat ging vanzelf. Ik moest mezelf
juist een beetje afremmen. Ik wilde
tot iedere prijs voorkomen dat ik de
clown aan het uithangen was ten
koste van een verdachte. Die indruk
heb ik toch nooit gemaakt, dacht ik.
Om te voorkomen dat het saai of te
gewichtig wordt moet je het wel met
humor benaderen. De verdachten
moeten niet de indruk krijgen dat de
wereld dreigt te vergaan.
Fragment uil een aflevering van „Texelaars voor de balie
De man gaf er overtuigend
blijk van echt spijt te heb
ben van zijn misstap en
zag in dat het om een zeer
groot probleem gaat. „Er
gaat geen dag voorbij of er
vallen doden als gevolg van
rijden met drank op." Dat
wist mr. Punt te waarde
ren. „U spreekt verstandi
ge woorden."
Krakeling
Het voordeel van mijn werk was dat
ik een keuze had. Kijk, als een dokter
een gebroken been moet behandelen
heeft hij niet zoveel mogelijkheden,
hij kan het zetten of afzetten. Hij kan
niet zeggen daar maak ik nou eens
een mooie krakeling van. Daar heeft
niemand wat aan."
Punt heeft er een punt achter gezet.
Had u nog langer door willen gaan
als die mogelijkheid er was geweest
„Nee. Dit is de halte waar ik af
moest stappen. Ik weet niet of het
een eindpunt is, wat er nog komt.
Toen ik stopte als officier dacht ik
ook dat ik bij een eindpunt was,
maar er kwam nog vijf jaar bij. En
wat er nog komt, tja, ik hou dat nog
even open. Ik was eigenlijk van plan
om voor tolk te studeren, maar ik wil
eerst de computer die mijn zoon hier
heeft gestald onder de knie krijgen.
Hij zit bij de marine en gaat naar de
west. Vandaar dat dat ding bij mij is
aangespoeld.
Ik ga met mijn computertje spelen en
af en toe naar Schotland reizen.
Anglofiel
Anglofiel? Ja, dat ben ik inderdaad.
Ik denk dat ik er thuis hoor Dat ge
voel had ik gelijk de eerste keer dat
ik er kwam. Ik heb dat nog steeds. Ik
ben vast een Kelt. In Ierland voel ik
me ook thuis. Voor de aardigheid zou
ik wel eens naar Bretagne willen
gaan om te kijken of ik daar dat ge
voel ook heb."
Wat voor advies zou u willen geven
aan mensen die voor de rechtbank
moeten verschijnen?
„Wees eerlijk, zeg waar het op staat.
Je moet je problemen niet vergroten,
maar ook niet vergeten. Als je een
rechter in den blinde laat gaan is het
net een chauffeur in de mist. Hoe
helderder je het zicht maakt, hoe be
ter ze hun vak kunnen uitoefenen. Je
hóeft niks te zeggen, maar de rechter
moet hoe dan ook tot een uitspraak
komen. En je moet je er dan niet
over verwonderen als er een klap
met een botte bijl komt.
Mensen die niks zeggen zijn erg po
pulair bij de rechtbank, want ze ne
men weinig tijd in beslag. Maar je
hebt er niets aan.
Hoe ik mezelf zie? Ach, ik heb mijn
werk altijd eerlijk proberen te doen,
met eerbied voor het recht. Dat is
een kostbaar en kwetsbaar iets waar
geen concessies aan mogen worden
gedaan."
T.d.G.
Als je iets hebt misdaan, moet je er eerlijk voor uitkomen. Ik
heb een hekel aan mensen die smoezen verzinnen aldus poli
tierechter L. Punt uit Schagen. Onlangs ging hij met pensioen.
Texelaars die ooit voor de balie hebben gestaan zullen hem herin
neren als een rechtvaardig man, die het leven met humor bena
derde. TexelaarsNee, die zijn niet anders dan de rest. Er kwam
wel altijd iemand mee van de Texelse Courant. Ik besteedde dan
altijd wat meer aandacht aan een zaak, want er was kennelijk
behoefte aan. Ja, ik vond het aardig dat jullie de moeite namen
om hier te komen." Een gesprek met een markante man.
Mr. L A Punt: .Je moet het leven met humor benaderen. Anders krijg je maagzweren en al
dat soort akelige kwalen.... Foto's Tessa do GraaW