n
Onzichtbaar licht II
Uw kerst- en/of
nieuwjaarsgroet
19.95
Fred van derWerl
mode - textiel stoffei
WIM'EKSEKVICE
f5,70
f5,70
f9,50
100 TOP JAZZ CD's
YAMAHA MOTOR
Stoffen voor
Ouwe Sunderklaas
Nait/V
in de TEXELSE®COURANT
Wilt u dan zo vriendelijk zijn uw tekst
UITERLIJK VRIJDAG 13 DECEMBER
vóór 10.00 uur in te leveren.
*CD speciaalzaak videotheek
Binnenburg 15, Den Burg
WEEKEND
BERICHT UIT DE RUIMTE
Prijzengeld
naar Papoea's
'W
LEZERSISCH RIJVEN
Kerst 1991
Geen aardappelen
meer in huis?
Even bellen naar
SIEME WUIS
Hij brengt ze bij u thuis.
EERSTELING
D0RÉ
GLORIA'S
EIGENHEIMERS
BILDSTAR
IRENE
WOUDSTER
SANSUI 570
RESTAURANT
THEODORAHOEVE
-Sfcul
r^MnmiER
JACHTWERF BETSEMA
ENKELE VOORBEELDEN:
O.a. Chet Baker, Miles Davis, Sonny Rollins
Ella Fitzgerald, John Coltrane en vele anderen.
NIEUW NIEUW NIEUW
VAN RADIO TV
Nu vanaf
5,00 7,50 10,00 12,50 p.m.
PAGINA 10
VRIJDAG 6 DECEMBER 19
Foto's uit het <*&enschappeltik maandblad „Zenit"
Door Cees Ribbens
Misschien heeft U een schotelantenne
op het dak of in de tuin of tegen de ge
vel. Zo ja, dan bent U in het bezit van
een radiotelescoop, één in zakformaat
wel te verstaan. De schotel vangt on
zichtbaar licht op (in dit geval in de
vorm van radiogolven) dat door de com
municatiesatelliet wordt uitgezonden,
weerkaatst en concentreert dit onzicht
bare licht op de kleine antenne die voor
de schotel is gemonteerd. Via een ver
sterker enzovoort krijgt U een beeld op
Uw TV-scherm.
Maar toen er nog geen satellieten
bestonden kwam er ook al radiostraling
uit de ruimte. De eerste die dat ontdekte
was een zekere meneer lansky. In 1932
deed hij onderzoek naar de achtergrond
ruis in radio-ontvangers en vond dat die
vooral kwam uit de richting van de zon
en van de Melkweg. Pas veel later zagen
sterrenkundigen het belang van deze
ontdekking in. Om een lang en interes
sant verhaal kort te houden: in 1948
werd er in Kootwijk een door de bezet
ters achtergelaten radarantenne met een
doorsnee van 7,5 meter geplaatst, en ver
der voorzien van heel speciale verster
kers. En in 1953 hadden sterrenkundigen
met behulp van deze telescoop een kaart
van onze Melkweg vervaardigd, zoals
niemand ooit eerder had gezien.
GROTER
De kaart liet de wolken van waterstotgas
zien die zich tussen de sterren bevinden.
Dit waterstofgas straalt namelijk radio
golven uit met een golflengte van 21 cm.
Het aardige van deze kaart was onder an
dere dat hij duidelijk de spiraalstructuur
van onze Melkweg liet zien. Dat was mo
gelijk doordat die radiostraling, in tegen
stelling tot het gewone licht, geen last
heeft van de stofwolken in het Melkweg-
vlak en daar dwars doorheen schijnt.
Vanaf dat moment was er geen houden
meer aan. Steeds meer en steeds grotere
radiotelescopen werden er over de hele
wereld gebouwd. Van de, in alle richtin
gen beweegbare, telescopen spant die in
Effelsberg (Duitsland) de kroon met een
doorsnede van maar liefst 100 m. Op de
eerste foto ziet U de iets kleinere schotel
(diameter 90 m) van de telescoop te
Green Bank in de VS, die overigens in
1988 plotseling instortte.
WAAROM ZO GROOT
Nog groter is de schotel van de telescoop
in Arecibo (Puerto Rico), namelijk 330
m. Die is echter niet beweegbaar maar
vast opgehangen aan een netwerk van
staalkabels in een natuurlijk gevormd
dal. Op 130 m. daarboven hangt de an
tenne. Die is wel beperkt verplaatsbaar
en zodoende kan men toch een bepaal
de strook aan de hemel waarnemen
(tweede foto).
Om een tweetal redenen streeft men
naar steeds grotere instrumenten. In de
eerste plaats is de radiostraling uit de
ruimte heel zwak. Om een herkenbaar
signaal te krijgen moet men er dus zo
veel mogelijk van opvangen. In de twee
de plaats is het zo dat de scherpte van
het beeld beter wordt naarmate de dia
meter van de schotel (spiegel) toeneemt.
Dat is een natuurwet samenhangend met
het golfkarakter van het licht. Dat is ook
het geval bij de gewone lichttelescoop,
maar bij radiotelescopen wordt het nog
belangrijker. De scherpte neemt name
lijk ook af bij langere golflengten en die
is bij radiogolven nu eenmaal veel groter
dan bij lichtgolven.
Een voorbeeld. Om, bij gebruik van radi
ostraling met een golflengte van 21 cm,
een even scherp beeld te krijgen als het
beeld dat we met het blote oog (pupildia
meter 5mm) aan de hemel zien, moet de
schotel een doorsnede hebben van 100
m!
Willen we een radiobeeld dat net zo
scherp is als een foto, gemaakt met een
grote lichttelescoop, dan moeten we een
schotel gebruiken met een diameter van
500 km! Dat is natuurlijk technisch niet
mogelijk. Of toch wel?
TRUC
Door met meerdere radiotelescopen
waarnemingen te doen en de verkregen
radiosignalen op een ingewikkelde ma
nier met elkaar te combineren is men
ook in staat scherpere beelden te krijgen.
De scherpte is dan hetzelfde als van een
enkele telescoop met een schoteldiame
ter gelijk aan de grootste afstand tussen
de gebruikte kleinere telescopen. Een
dergelijk instrument noemt men een syn
thesetelescoop. In Westerbork kan men
zo'n apparaat bewonderen (derde foto).
Het bestaat uit een 14-tal identieke tele
scopen, waarvan er vier over een rail ver
plaatsbaar zijn. De totale lengte van de
rij is ruim drie kilometer, jarenlang was
het de grootste ter wereld.
Maar het kan nog gekker. Zo heeft men
heel gedetailleerde plaatjes verkregen
met behulp van combinaties van telesco
pen op verschillende continenten, dus
duizenden kilometers uit elkaar. Men
legt dan, tegelijkertijd bij de verschillen
de telescopen, het signaal uit een be
paald punt aan de hemel vast op
videoband. Men kan dan achteraf toch
die banden combineren, mits... op de
banden tevens de tijdsignalen van een
onvoorstelbaar nauwkeurige atoomklok
zijn ingevoerd. Op die manier is het mo
gelijk gebleken om twee radiobronnen
nog naast elkaar te onderscheiden als
hun hoekafstand niet groter is dan één
tienduizendste van een boogseconde,
dat zijn twee dubbeltjes naast elkaar, ge
zien op een afstand van 30000 km. En
dat presteert zelfs de allergrootste lichtte
lescoop niet.
Het spaarvarken met inhoud, dat
kon worden gewonnen door klanten
van de Weverstraat-winkeliers, is
niet terecht gekomen bij een klant
maar gaat naar de Papoea's van
Nieuw-Guinea.
De winkeliers hadden de kooplust
aangewakkerd door het plaatsen van
een serie advertentie/waardebonnen
in de TC3 van 23 november. Wie van
de aanbiedingen gebruik maakte,
werd opgeroepen de waardebonnen
in de betreffende winkels te laten af
stempelen. Wie de meeste stempels
verzamelde, had recht op een ste
nen spaarvarken waar de deelne
mende winkeliers een bedrag in
hadden gedaan. Winnaar werd
iemand, die 20 stempels inleverde.
Hl/ of zij bleef echter anoniem
(„Sinterklaas") en schreef dat het
geld in het varken bestemd was voor
een versierde kerstboom voor de be
woners van „DeSkuul" in 't Horntje
en voor de actie „Stuur een Papoea
naar school" van de stichting
Nieuw-Guinea
De winkeliers besloten daarop een
kerstboom met versiering te bezor
gen bij De Skuul en het spaarvarken
met vijftig munten van f5,- te over
handigen aan voorzitter Harry de
Graaf van de Stichting Nieuw-
Gumea. Laatstgenoemde was
woensdag beroepshalve aanwezig
bij de uitreiking van de prijzen van
de creativiteitswedstrijcl die de
Weverstraat-winkeliers ook hadden
georganiseerd. Tot zijn verbazing
kreeg hij het spaarvarken uit handen
van Sint Nicolaas (foto). De bestem
ming kon direct worden bepaald:
het geld wordt gebruikt voor één
jaar voortgezet onderwijs voor een
leerling van het missie-internaal
Don Bosco nabij Sorong in Irian
jaya. Met dank aan de onbekende
gever.ifoio u-ni swu«i
Dan schijnt de ster van Bethlehem boven
Texel. Het is bijna weer Kerst. Er is in het
afgelopen jaar weer veel gebeurd op
Texel. Er zijn weer veel schepen gestrand
- nog voor de haven - menselijk gespro
ken, en er is veel vreugde geweest. Maar
ook hebben we soms ook veel verdriet
gedaan aan anderen.
Laten we dan voordat we die dure k
boom en die grote kalkoen kopen, to
zinning komen. Wees de mindere, p
dan alle vetes uit en maak het weer g
Met buren en familie, probeer het s
gezamelijk weer vlot te krijgen en
weer naar de veilige haven te brenj
Dan wordt het pas een echt Kerstfi
Steek dan de kerstboom aan, want i
vreugde in je hart. Geef elkaar een h:
droog je tranen weg, en wens elkaar
goede kerst, en dan een echt goed n»
jaar voor 1992.
Cupido, Den Ho
SCHORRENWEG 21,
TEL. 18885
Sansui 570 midisysteem:
digitale tuner 24 voor
keuzezenders, versterker
2x65 Watt, 7-bands
equalizer, dubbel
cassettedeck en de
CD-370 losse CD-speler.
Incl. afstandbediening
voor de hele set.
Met veel genoegen presenteren wij u hierbij
een menusuggestie uit onze kaart:
Uiensoep met Kaas
Biefstuk Stroganoff
Coupe Vers Fruit met Slagroom
reserveringen
len/of informatie'
Kogerstraat 26
Den Burg
Tel 12328
HET VAARSEIZOEN ZIT
ER WEER OP EN DE
BOOT GAAT IN DE
WINTERSTALLING
Maar,.... wat gebeurd er met uw
scheepsmotor?
Het langdurig stilstaan van uw motor gaat
ten koste van de levensduur als deze niet
goed wordt geconserveerd.
Ga dus nu naar uw erkende dealer voor een
winterservicebeurt.
Dealer van:
"VOIAZO
PENTA
fLJOUTBOARDS
Het dealerschap van Yamaha b.b. motoren
hebben wij sinds kort overgenomen van Hop
man boten en motoren.
Spinbaan 3, 1791 MC Den Burg, tel. 14302.
(jroen r£warL-J~exels in bel barL,
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII.IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHI
Bij latere inlevering is plaatsing op de gewenste datum helaas niet
gegarandeerd.
Het tarief voor de kerst- en nieuwjaarswensen is 1,90 per regel, incl.
(minimum 3 regels).
btw
J. Tesselaar
Gelukkig Nieuwjaar
J. Tesselaar
N. Tesselaar-Overkant
Gelukkig Nieuwjaar
J. Tesselaar
N. Tesselaar-Overkant
wensen familie en bekenden
een prettige kerst en een
gelukkig 1992.
Langeveld en de Rooy
Parkstraat 10, Den Burg
telefoon 02220 - 12741
fax 02220 - 14111
Bij Nauta CD slechts A A
Onze Texelse Delorean,
Laura Fpgi (ex Centerfold)
Andreas Vollenweide, Toots
Tielemans, De Hauenzangers.
De Allerbeste Nederlandse Hits
uit de Top 40 1991, Toon Hermans
75 jaar, De Grootste successen uan C-
Corrie Konings. Jaap uan Zweden .^lATJlA
Locatelli en... natuurlijk de
COMPLETE TOP 100 II!
