De stranding van het
stoomschip „Benbrack"
fTJ
Dikke mist en extra sterke stroming:
Permanente show van
Texelse produkten
1 T\ jNj
Voormalige AH-winkel Binnen burg
Zandsuppletie:
wel afslag, maar
niet onrustbarend
TEXELSE^COURANT
Herinrichting
Zangdienst De Waal
92 VRIJDAG 10 JANUARI 1992
TEXELSE COURANT
PAGINA 11
Over de oorzaak van de stranding van het 1251 ton metende
Engelse stoomschip „Benbrack" is niet veel bekend. In het
strandingsrapport wordt slechts gesproken van dikke mist en ex
tra sterke stroming. In Savannah, Georgia U.S.A., had de „Ben
brack" 5500 balen katoen voor Bremerhaven geladen. Op
donderdag 25 januari 1889 strandde het schip in de buitenban-
1 ken ter hoogte van paal 25 op Texel. Het opruimen van de laat
ste resten van het vaartuig heeft uiteindelijk nog vijftig jaar op
zich laten wachten.
De reddingboot van De Krim en haar bemanning.
Vrijwel onmiddellijk na de stranding
kwam de rederij A.D. Zurmuhlen in
actie. Na lossing van 435 balen ka
toen in een aantal blazers en de
„Hercules" raakten vier sleepboten
van die rederij vast in een poging het
schip naar dieper water te slepen.
Ondanks de inzet van alle pk's van
3- de „Hercules", „Simson", „As-
sistènt" en „Amsterdam", lukte het
niet enige beweging in het schip te
krijgen. De „Benbrack" zat te hoog,
maakte water door een tijdens de
il stranding ontstane lekkage, en diende
eerst geheel te worden gelost.
Tijdens de bergingspogingen waren
de 24 bemanningsleden aan boord
gebleven. Alleen de vrouw van de ka-
pitein had de dag na de stranding
het schip verlaten. Op zaterdag na
men wind en branding en daarmee
het gevaar voor de bemanning toe.
Het werd de hoogste tijd om de
mensen van boord te halen, een ge
vaarlijke klus die door de HD 50 van
schipper J. Kramer werd geklaard. De
gehele bemanning kon in Den Helder
heelhuids aan wal worden gezet.
Klus voor Dros
Een paar dagen na de stranding sloot
de fa. Zurmuhlen uit Nieuwediep een
contract tot berging van schip en la
ding met drie heren van Engelse en
Duitse verzekeringsmaatschappijen.
Er werd overeengekomen dat de ber
gers 14 procent van de waarde van
het schip (10.000 Engelse ponden,
het pond was toen meer dan 10 Ne
derlandse guldens) en 14 procent van
de waarde van de katoenbalen zijnde
f16,80 per baal zouden ontvangen
mits afgeleverd te Nieuwediep. Ver
volgens ging Zurmuhlen een overeen
komst aan met Rutters, die de
nodige duikers en pompen zou leve
ren. Tevens moest Rutters zorgen
voor 125 man met 20 blazers en
twee vletten, die allen dagelijks aan
wezig dienden te zijn. Voor zijn dien
sten zou Rutten 30 procent van de
bergingsbedragen ontvangen als er
moest worden gedoken en 20 pro
cent als de lossing op normale wijze
plaats zou hebben. Het totale bedrag
wat Rutters zou ontvangen moest hij
met de vletterlieden delen. Het trans
port vanaf de strandingsplaats naar
Den Helder werd voor ƒ2,25 per baal
opgedragen aan A. Dros van Texel,
eigenaar van de schelpenzuiger „De
Tijd". Ondanks het aanhoudend win
derige weer ging het lossen van de
lading de eerste dagen voorspoedig.
De „Benbrack" raakte niettemin
steeds verder lek en kwam uiteinde
lijk dwars op het vaste strand tussen
de grote en kleine Slufter te zitten.
Reddingtocht
Op vrijdag 14 februari werden tijdens
slecht weer noodseinen vanaf het
wrak op de vuurtoren opgemerkt.
Onmiddellijk werd actie ondernomen
waarvan de Texelse Courant van
dinsdag 18 februari 1889 het volgen
de schrijft: „De storm schijnt uitge
woed, een nogal beteekenend
sneeuwkleed bedekt velden en we
gen en biedt ons nog eens een echt
winteraanzicht waaraan wij haast
niet meer hadden gedacht. De jeugd
vermaakt zich op hare eigenaardige
wijze met sleden en wat daarbij ver
der behoort en onder de indruk der
kalmere weersgesteldheid, verzwakt
de gedachte aan den storm welke in
het laatst der vorige week woedde.
Wij kwamen er zeer goed af, doch le
gio zijn de berichten in de dagbladen,
van onheilen welke door den storm
werden veroorzaakt aan gebouwen
en schepen, aan middelen van ver
voer, en ook ten gevolge van de hoo-
ge waterstand. Ook aan het strand
bleven wij verschoond van treurige
voorvallen, wel ging zaterdag het ge
rucht dat een vaartuig op het strand
was geraakt, doch spoedig bleek dit
een vergissing te zijn, welk was ont
staan omdat een drietal werklieden,
(welke vrijdagavond eigenwillig op de
„Benbrack" waren gebleven, niette
genstaande hen dit door anderen
was ontraden) noodseinen gaven.
Des nachts kregen zij het door het
stijgen van het water en door de
branding zoo te kwaad dat zij om
hulp moesten seinen; ongeveer te
vier uur begonnen zij te stakelvuren
en dit, op de vuurtoren opgemerkt,
deed de gedachte ontstaan dat er
een schip in nood was. Zeer spoedig
werden te Cocksdorp maatregelen
genomen om hulp te kunnen bieden
doch dat zulks met het vliegend
stormweer geen gemakkelijke taak
was, ligt te denken. Met de redding
boot op de wagen toog men naar
strand, doch de hevige wind sloeg de
boot van de wagen, niettegenstaande
die aan de windzijde door zes man
nen met touwen werd vastgehouden.
Daarop werd de boot door eenige
paarden langs het strand gesleept,
omdat men geen kans zag de boot
weer op de wagen te krijgen. Te zes
uur ongeveer stak men in zee en van
toen af aan begon eerst recht de
strijd tegen het woedende element.
Met geen mogelijkheid is zulk een
tocht te schetsen, doch wanneer
men zich herinnert het weder dat
dien dag (zaterdag) heerschte,
dan moet men vol bewondering zijn
voor den moed welke de redders
hebben betoond. Niet minder toch
dan ruim tien uren duurde de tocht;
nu eens opwerkende dan weer anke
rende tartte men de woedende gol
ven om eindelijk te overwinnen en
het drietal van de „Benbrack" te red
den. Te half vijf kwamen redders en
geredden aan wal. Eenig is zulk een
tocht en het is zeker niet overbodig
dat de namen van hen die dezen
tocht maakten worden bekend ge
maakt. Ze zijn J.W. Stark (schipper),
J.G. Stark, J.J. Stark, D. Buijs Jz., C.
Buijs, A. List, M. Boon, A. Boon, J.
Kraak, A. Bakker, G. Bakker en K.
v.d.Kooi. Is de eer voor de redders
groot, de geredden zij het een les om
niet door eigenzinnige handelswijze
oorzaak te zijn, dat het leven van
zooveel flinke mannen moet worden
in de waagschaal gesteld."
Hulpstoom
Om het water in de ruimen niet te
veel te laten stijgen en daarmee de
lading te beschadigen werden twee
ketels en twee stoompompen aan
dek gezet. Met behulp van deze
werktuigen daalde het waterpeil in
het schip en kon men ongestoord
verder gaan met lossen. De 25-ste
maart werd de laatste baal gelost.
Van de oorspronkelijke lading van
5500 stuks waren er nu 5025 vanaf
het schip geborgen. Samen met de
435 reeds eerdër aangebrachte balen
was vrijwel de totale lading in veilig
heid. Het naar diep water brengen
van het schip zelf was het volgende
probleem. Ondanks alle pogingen van
de sleepboten en het hieuwen op de
uitgebrachte ankers lukte het niet de
„Benbrack" naar dieper water te
brengen. Op alle mogelijke manieren
probeerden de mensen van fa. Zur
muhlen de heer Towler van de Engel
se verzekeringmaatschappij er van te
overtuigen het uiterste te hebben ge
daan om het schip te bergen. Het
laatste bewijs van het nutteloze van
hun pogingen was de waterstand ter
Schipper Jan Stark Wzn.
plaatse. Bij hoog water stond er niet
meer dan vijf voet water terwijl de
lege „Benbrack" in een normale si
tuatie zestien voet stak. Kennelijk is
het bergingscontract niet aangegaan
onder de voorwaarde „geen resultaat,
geen betaling (no cure, no pay)". Met
inlevering door Zurmuhlen van 200
Engelse ponden werden de afgespro
ken bedragen aan hem uitbetaald.
Voor zowel de verzekeringmaatschap
pij van de lading als voor de berger
een voordelige transactie. Daar de
waarde van een baal katoen in die
dagen ongeveer ƒ100,- bedroeg, was
er dus voor ƒ1.000.000,- geborgen.
De bergingsmaatschappij zelf ontving
na aftrek van onkosten en uitkerin
gen ƒ24.000,-. .een bedrag waarvan
het archief van Zurmuhlen vermeldt
„zijnde zeker een van de weinige za
ken, waarvoor de belooning zoo ruim
is geweest, in verhouding met hare
geringe dienstverrigting". Ook A.
Dros is er niet slecht afgekomen. Het
transport van de lading leverde hem
ruim ƒ11.000,- op. Als tegemoetko
ming in de kosten ontving hij nog
eens ƒ500,- extra van Zurmuhlen.
Het heeft Dros echter wel 50 dagen
gekost om het hele spul over te bren
gen. Het wrak zelf bleef echter
zitten.
v\f«*
H
- - s
wt: - - T'.
in 1953 werden de laatste restanten van het „Benbrack"-wrak van het strand verwijderd.
Bron: Loek Deugd, Archief der Stoombootre
derij voor het slepen van schepen aan het
Nieuwediep en te IJmuiden van en naar zee.
Fa. A.D. Zurmuhlen, 't Vliegende Blaadje,
Texelse Courant.
1
id
n In de voormalige Albert Heijn-winkel
op de hoek Binnenburg/Burgwal in
Den Burg wordt vanaf 1 april a.s.
een permamente show gehouden
van Texeler dekbedden en andere
Texelse produkten. De presentatie
wordt ondersteund door een video
film en ter plekke kunnen alle pro
dukten ook worden gekocht.
Het is een initiatief van Dick Graaf
jvan de Texelse Wol Onderneming, die
'al geruime tijd uitkeek naar een mo-
gelijkheid om het inmiddels uitgebrei
de pakket wolprodukten dat hij op de
markt brengt op indringende wijze
onder de aandacht van het Texelse
en toeristische publiek te brengen.
Concurrentie
jDat is onderdeel van een reeks pro
motionele inspanningen om het door
de Texelse Wol Onderneming verover
de marktaandeel in stand te houden
en te vergroten. Dick Graaf: „De con
currentie zit niet stil, dus wij kunnen
ons niet veroorloven af te wachten.
Er zijn op het ogenblik niet minder
dan acht ondernemingen die scha
penwollen dekbedden op de markt
brengen en daarbij gebruik maken
van merknamen die veel op ons merk
Texeler lijken. Wij willen overleven en
groeien door onze op het eiland Texel
zelf vervaardigde dekbedden - beter
en mooier! - in de aandacht te hou
den, maar ook door het op de markt
brengen van nieuwe producten. In die
winkel in de Binnenburg willen we
onze hele collectie overzichtelijk uit
stallen, wat bij onze gewone weder
verkopers meestal niet mogelijk is".
De tijd dat de TWO slechts enkele
soorten dekbedden en onderdekens
maakte, is al geruime tijd voorbij.
Men is nu de markt opgegaan met
een „meerkeuzedekbed" dat bestaat
uit drie dekbedden van verschillende
dikte, die apart kunnen worden ge
kocht en aan elkaar gehecht, dus een
variant op het „Vier jaargetijdendek-
bed" dat uit twee lagen bestaat die
in één keer moeten worden aange
schaft. Laatstgenoemd dekbed is nu
beschikbaar in satijnen tijk, die vol
gens fraaie patronen is doorgestikt.
Dan is er het „duodekbed" dat voor
al in Duitsland goed blijkt te scoren.
Het bestaat uit een gewoon winter-
dekbed in een tijk met los daar te
genaan een vacht. Verder zullen
dekbedden in verschil lende pasteltin
ten onder de aandacht van het pu
bliek worden gebracht, alsmede
onderdekens (in twee dikten) die op
een bestaande matras kunnen wor
den gelegd. Het lichtere type is
bestemd voor een waterbed. De ove
rige Texeler-produkten zijn slaapzak
ken, hoofdkussens en matrassen. De
hoofdkussens zijn er met latex vulling
en met wolvulling. Die wol is machi
naal tot kleine bolletjes gemaakt
waardoor het kussen veerkrachtig
blijft. Ook de matrassen zijn er in
twee uitvoeringen: rubber en binnen-
vering; beide typen zijn voorzien van
afritsbare dikke schapenwollen bui
tenkant.
Andere produkten
Welke andere Texelse producten in de
winkel te zien zullen zijn, staat nog
niet vast omdat Graaf daarover nog
in onderhandeling is met verschillen
de producenten/leveranciers. Gedacht
wordt aan dranken en zuivelproduc
ten. Elke produktengroep zal in de
showroom een herkenbare eigen
hoek krijgen en in de permament
draaiende videofilm wordt aan alle
producten aandacht besteed. In over
leg met Duw van Boven-Huizinga zal
de Spinboet op de andere hoek van
de straat als verkooppunt van Texeler
worden opgeheven; de verkoop van
wollen breigarens e.d. gaat daar ge
woon door.
De AH-winkel wordt door Graaf ge
huurd van eigenaar Frits Langeveld.
Het pand wordt thans voor zijn nieu
we functie geschikt gemaakt, waarbij
een achterwand wordt verwijderd zo
dat rond 150 m2 verkoop- en show
ruimte beschikbaar komt. Ilsa Graaf
(22) zal in de Texelse productenwin
kel de scepter zwaaien.
Ondanks de enorme oppervlakte van
de voormalige palingkwekerij waarin
de Texeler-fabriek sinds kort is ge
huisvest, heeft men toch al met
ruimtenood te maken. Daarom zal de
fabriek aan de kant van de PEN-
centrale worden uitgebreid. Er zal een
hal tegenaan worden gebouwd, spe
ciaal bestemd voor het fabriceren van
matrassen.
De zandsuppleties van De Cocks
dorp en De Koog houden zich goed.
Ondanks een storm eind december
is er weinig afslag.
„Ja, er is wel wat af, maar het valt
mee", vertelt Kees Smit van Rijkswa
terstaat. „Afgelopen dagen woei het
flink, maar het water was laag. Het
stoof wel, vandaar dat enkele
strandslagen gisteren moesten wor
den uitgegraven."
Het zwaardere zand dat voor de laat
ste twee suppleties is gebruikt, blijkt
goed te blijven liggen. Smit: „Wat af
slaat, vormt op het strand een laag
Colofon
Quo Vivra Verra
Op 7 mei van dat jaar werd het voor
ƒ4500,- verkocht aan ene heer Ri
chardson, een scheepssloper uit Lon
den, die nog een poging wilde wagen
het schip vlot te brengen. (Commen
taar van Zurmuhlen: „Quo vivra, ver-
ra!" oftewel „De tijd zal het leren!")
Samen met 12 meegebrachte slopers
en een aantal Texelaars heeft hij een
paar zomers aan het wrak gewerkt.
Aan A. Dros vertelde hij dat hij alleen
uit de machinekamer de koopsom al
had terug verdiend. Alle kleine ma
chineonderdelen werden in petro
leumvaten verpakt en naar Londen
verscheept. Het gesloopte ijzer ging
voor ƒ30,- per ton naar de fa. Cohen
Mok in Rotterdam. Na een paar
jaar gaf Richardson de pijp aan Maar
ten en verkocht hij het restant aan
Arie Dros, die samen met Abraham
Bakker, Joh. de Graaf en D. Buijs
voor gezamenlijke rekening de rest
sloopten en verkochten. De eerste
100 ton ging voor ƒ29,- (per ton)
naar Amsterdam. Een deel van het
wrak bracht ƒ500,- op en de laatste
honderd ton schroot bracht ƒ19,- per
ton op. Met de stoomketels wisten
ze geen raad, voor ƒ100,- gingen ze
van de hand. Minimaal 500 ton ijzer
is echter in het zand blijven zitten
waarvan het grootste deel na de
Tweede Wereldoorlog door slopers is
weggehaald.
Uitgave:
B.V. v/h Langeveld de Rooij
Parkstraat 10, 1791 CA Den Burg
Postbus 11, 1790 AA Den Burg
Telefoon 02220-12741
Telefax 02220-14111
Directie:
Henk van Wijk
Rozendijk 26, 1791 PE Den Burg
Telefoon 02220-14881
Redactie:
Frans Hopman, Pater Witteplein
27, 1791 DP Den Burg, telefoon
15472.
Harry de Graaf, Pelikaanweg 75,
1791 NP De Koog, telefoon
17266.
Tessa de Graaff, Pater Witteplein
3, 1791 DP Den Burg, telefoon
15639.
Gerard Timmerman, Schoorwal
11, 1791 HM Den Burg, telefoon
14687.
De redactie is uitsluitend verant
woordelijk voor de redactionele
inhoud, dus niet voor de adver
tenties.
Oplage: 7000 exemplaren.
Verschijning/verspreiding:
Elke dinsdag en vrijdag met
week-endbijlage TC3 vrijwel huis
aan huis op Texel. Daarnaast
1600 postabonnees op het
vasteland. Texel heeft 4785 af-
giftepunten, waarvan 4650 abon
nees, dekking 97%, niet
meegerekend gemiddeld 200 los
verkochte exemplaren.
Abonnementsprijs:
f46,20 per half jaar, inclusief
6% btw.
Studentenabonnement: 50% kor
ting voor niet op Texel wonende
studenten na het overleggen van
een schoolverklaring/studen-
tenkaart.
Uiterste inlevertijd advertenties:
Voor de krant van dinsdag:
maandag voor 10.00 uur. Voor
de krant van vrijdag: woensdag
voor 17.00 uur. Van deze tijden
kan alleen worden afgeweken in
zeer dringende gevallen, zoals
overlijdensadvertenties.
Tarieven advertenties:
Op aanvraag.
Geen krant gehad?
Bel 02220-12741. Buiten
kantoor-uren: bel uw bezorger.
Als die niet bereikbaar is: Henk
van Wijk (14881) of Taeke van
Lingen (18542).
Bewoners van de Ada van Hol
landstraat, de Pieter van Cuyckstraat
en de Molenstraat kunnen tijdens
een hoorzitting op 19 februari mee
praten over de herinrichting van hun
straten.
Na renovatie van de riolering in Den
Burg-zuid is herbestrating nodig. Te
vens wil de gemeente aanpassingen
uitvoeren die een verkeersremmend
effect moeten hebben. Voor de herin
richting is 225.000,- beschikbaar.
Knelpunten. In december van het
vorige jaar presenteerde het college
van b en w de knelpunten en
doelstellingen-nota voor de herziening
van het bestemmingsplan De Koog.
Op 16 februari houdt de gemeente
een hoorzitting over dit onderwerp.
Op- en aanmerkingen of suggesties
moeten voor die datum aan de ge-
mee nte worden kenbaar gemaakt.
Ook kan men zich richten tot Frits
Agter van de dorpscommissie van De
Koog. Tel. 17283.
In de Ned. Hervormde kerk van De
Waal wordt zondag een zangdienst
gehouden, aanvang 19.00 uur. De
teksten zijn kort, zodat alle de bezoe
kers alle gelegenheid krijgen om die
liederen te zingen die men mooi
vindt. Aanwezigen mogen liederen
naar keus opgeven. Alle belangstel
lenden zijn welkom. Aansluitend is er
voor de kerkelijk (min of meer) be
trokken inwoners van De Waal een
gemeente-avond, waarin belangrijke
zaken aan de orde zullen komen.
die als buffer dienst doet. Het strand
ligt lang zo laag niet en er is ook niet
meer zo'n steile richel, die snel door
de zee wordt ondermijnd."
Er is alweer een nieuwe suppletie
gepland voor 1994. Maar misschien
wordt in tussentijd besloten tot een
meer duurzame oplossing. „De ge
leerden zijn het daar nog niet over
eens. Vergaande studie is vereist,
want zo'n dam is duur en als hij niet
voldoet, sloop je 'm niet zomaar
weer."
