iJe moet de narcissen
zan het land stelen"
KOST Texels
LANGS DE WEG
^igenachtige weer vertraagt bollenoogst
Vliegangst
TEXELSE y COURANT
ndJa voor kinderen
cte Lever
n Stichting
en niet weg te
ken van Texel
Bollentelers houden
zaterdag open huis
US1 1AG 6 AUGUSTUS 1993
Vliegen doe ik tegenwoordig graag
en veel zonder een spoor van
angst. Vroeger was ik wat minder
gerust tijdens een vlucht. Ik zat al
tijd te fantaseren wat ik zou doen
als we zouden worden gekaapt,
als een motor in brand raakte of
als we te pletter vlogen tegen een
berg. De hapjes en drankjes
smaakten dan niet erg. Na elke
landing begon ik blij te applaudis
seren, opgelucht dat het weer
goed was afgelopen. Het viel me
op dat de andere passagiers on
middellijk begonnen mee te klap
pen, waaruit bleek dat ook zij het
gevoel hadden aan de dood te zijn
ontsnapt. Later hoorde ik dat dit
klopt: vliegangst is een zeer ver
breid verschijnsel. Touringcarbedrij-
ven profiteren daarvan, hoewel er
toch regelmatig een touringcar in
een ravijn stort.
Door die knagende onrust kon ik
aan boord nooit slapen. Toch
wordt verwacht dat je dat op een
lange vlucht wèl doet, want de
stewardess deelt dekens uit en
dooft de lichten. Ik deed alleen
voor de vorm mijn ogen dicht,
maar zat intussen met kloppend
hart te wachten, scherp luisterend
naar het geraas van de motoren.
Zuigermotoren vertrouwde ik niet
en straalmotoren nog minder. Ik
had gelezen hoe heet die dingen
van binnen worden. Kunnen die la
gers dat verdragen, zo lang achter
elkaar? Met schrik realiseerde ik
me ook dat het vliegtuig nog nooit
zou oud en dus nog nooit zo zwak
was geweest als op dat moment.
Vroeg of laat zou metaalmoeheid
toch zijn tol eisen? Vreselijk eng
vond ik dat zwiepen van die vleu
gels als er turbulentie was. Dat
moet toch breken op den duur?
Soms meende ik door een plotse
linge verandering van het toerental
van de motor of een lichte trilling
dat er een mankement was. Ik
waarschuwde dan een purser of
stewardess, maar die hadden nooit
wat in de gaten. Niks hoor, niets
aan de hand. Probeert u maar wat
te slapen. Wilt u een drankje? Dat
drankje wilde ik wel. Ik heb in die
Het mooie weer heeft de familie Ran van hoeve 's Hertogenbosch naar buiten gedreven.
(Foto's Gerard Timmerman!
voor de lucratieve export naar Japan.
Rendement
„Afzet naar Japan is gunstig voor
het rendement van de kwekerijen op
het eiland", vindt Jos Timmer, voor
zitter van de Texelse afdeling van de
Koninklijke Vereeniging voor Bloem
bollencultuur. Van de 130 bedrijven
op het eiland die zich met de bollen
teelt bezig houden is het voor zo'n
70 de belangrijkste inkomstenbron.
Gezamenlijke telen ze circa 500 hec
tare bloembollen, waarvan ongeveer
de helft narcissen. Van tulpen en le
lies staat jaarlijks elk 100 bunder uit-
geplant. Zo'n vijftig hectare is gevuld
met gele krokus, hyacint en bijzonde
re bolgewassen.
Hoeyvel hij geen totaaloverzicht heeft,
schat Timmer de gemiddelde oogst
dit jaar redelijk in. „Ietsje minder dan
vorig jaar, dat wel." Over het oogst-
seizoen: „Wegens de late start van
de schoolvakanties zaten we eerst
met kromme tenen te wachten op
bollenpellers. Gelukkig viel het uitein
delijk mee, de oogst was gelukkig
ook iets later."
Was het tumult in de overbevolkte
bollenschuren voorgaande jaren niet
te beschrijven, dit jaar waren de pel
lers de rust zelve. „Hoe het komt
mag Joost weten, maar het beviel
best."
Concurrentie
Texelaars kunnen volgens Schilling de
concurrentie met de vastewal wel
aan. „We hebben hier veel goede bol-
lengrond. En de kosten daarvan zijn
redelijk." Over de gemiddelde op
brengst: „Het is wel eens slepen,
maar doorgaans redden de bollen het
wel." Er zijn veel factoren die de
oogst beïnvloeden. „Texel bestaat uit
veel grondsoorten en 't is maar net
op welke perceel de bollen groeien."
Zo hield ook het achterliggende
groeiseizoen de telers en hun afne
mers in spanning. Na een moeizaam
plantseizoen richtte een verraderlijke
nachtvorst in de lente schade aan in
de gewassen. In combinatie met een
warm en droog groeiseizoen, voorza
gen veel telers een matige oogst. De
voorspellingen werden anders, toen
na enkele malse buitjes de planten
weer opbloeiden.
Van een topoogst is echter geen
sprake „Het is wel minder geweest.
om een bepaalde plek in het bin
nenland van de Vogelkop te berei
ken, ging dat feest niet door. Kort
tevoren waren twee toestellen te
gen een berg gevlogen. „We zitten
daarom op het moment een beetje
slecht in onze vliegtuigen en pilo
ten. Je kunt beter met de kano
gaan", zei pater Jan Frank, alsof
het om een alledaagse beslomme
ring ging.
Bij een vliegramp in Europa of
Amerika zijn de reddingsploegen
meestal snel ter plaatse In Nieuw-
Guinea, met bergen tot 5000 me
ter en ontoegankelijk regenwoud
dat 90% van de oppervlakte
beslaat, duurt het langer. Het
wrak komt meestal terecht in vrij
wel onbewoond gebied, tussen
bomen die gemiddeld hoger zijn
dan de kerktorens van Den Burg.
Het altijd groene bladerdak sluit
zich en er is vanuit de lucht niets
meer te zien. Een tweemotorige
Twin Otter van Merpati met 12
mensen aan boord stortte twee
jaar geleden neer op de route
Manokwari-Bintuni. Het is tot dus
ver niet gevonden. Toen ik over
dat ongeluk in de krant las, maak
te dat indruk, want ik had in de
zelfde Twin Otter op dezelfde
route gevlogen.
De Dakota X 11 van „onze" lucht
macht, die in 1962 tussen Merau-
ke en Biak tegen een van de
toppen van het 5000 meter hoge
en besneeuwde Carstenz-massief
botste, werd pas in de zeventiger
jaren teruggevonden, door een
missiepiloot die er toevallig langs
vloog en er foto's van maakte. Die
piloot was de Zwitser Ernst Röllin,
die ik een paar jaar geleden nog
bij een vliegfeest op Texel ont
moette. Maar dat is een ander
verhaal.
Harry.
vliegtuigen al heel wat Schotse
whisky en Franse cognac achtero
ver geslagen, gratis uiteraard.
Verontrustend vond ik altijd de de
monstratie met zuurstofmaskers
en zwemvest aan het begin van
elke vlucht. Het bewijs dat ze er
terdege rekening mee hielden dat
het deze keer mis zou gaan. Het
zelfde effect gaf het lezen van de
safety-cardDat is een folder met
een stripverhaal, waarin je ziet
waar de nooduitgangen zitten met
opblaasbare glijbanen, waar je
nooit (maar dan ook nooit) met
naaldhakken op mag zitten. Er is
ook een plaatje bij van een nood
landing op zee: de passagiers vro
lijk dobberend in een grote
rubberboot, terwijl op de achter
grond het wrak van het vliegtuig
naar de diepte van de oceaan
zinkt. Mijn overheersende gedach
te bij het bekijken van die card
was altijd: hier komt in de praktijk
niets van terecht. Je ziet het toch
in de krant bij elke vliegramp. Zo'n
toestel ontploft, vliegt in brand of
te pletter. Niemand heeft een
kans. Als er al overlevenden zijn is
dat bijna nooit te danken aan
zuurstofmaskers, reddingvesten of
rubberboten. Eigenlijk was dat nog
mijn grootste troost. Als het fout
zou gaan, zou het allemaal ra
zendsnel zijn afgelopen, inclusief
een gratis crematie, zodat de
kosten en rompslomp daarvan de
nabestaanden bespaard zouden
blijven.
De statistische gegevens liegen
echter niet: vliegen is echt heel
veilig. Maar niet overal ter wereld
éven veilig. Grote luchtvaart is vei
liger dan kleine luchtvaart en het
spreekt vanzelf dat er vaker een
ongeluk gebeurt in afgelegen ber
gachtige ontwikkelingsgebieden,
waar moderne navigatiemiddelen
ontbreken en waar de piloot be
hendig moet zien te landen op
vliegstripjes, die in het bos zijn uit
gekapt. En laat ik déér nu telkens
heen moeten!
Toen ik twee jaar geleden in
Nieuw-Guinea probeerde mee te
vliegen met een missievliegtuig
(Volgende week vervolg)
Tuinbouwschool in Hoorn. „De oplei
ding is nog maar voor de helft be
zet", aldus moeder Nel.
Toekomst
Handelaar Daan Schilling uit Den
Hoorn ziet echter nog wel toekomst
voor de bollen. „Ik merk dat onder
jongere Texelaars de animo voor het
vak weer wat opleeft. De narcissen
zijn door het dieptepunt. Ach, bollen
zijn toch niet weg te denken van het
eiland. Doorgaans worden hier mooie
bollen geteeld, die geschikt zijn voor
export naar de Verenigde Staten en
Japan."
Alleen de tulpebollen van het eiland
kwamen het land van de rijzende zon
niet in, omdat ze besmet zouden zijn
met een virus, in de volksmond be
kend als Texels bont. Om de infectie
uit te bannen en daarmee het Japan
se embargo te doorbreken vernietigen
kwekers hun besmette partijen eind
deze maand. Na lang aandringen van
uit Texel heeft het Produktschap voor
de Sierteelt en de Vereniging De Tulp
zich bereid verklaard de kosten hier
van grotendeels te vergoeden. De
verwachting is dat tulpen van Texel
medio 1995 in aanmerking komen
lent
f bollenseizoen dit jaar? Tja, een lach en een traan", verzucht
y Sieme Ran uit Eierland. Door de nattigheid in de maand juli
lAI ten de kwekers menig werkschema omgooien teneinde de
van het land te krijgen. ,,Je moet de narcissen gewoon van
nd stelen", aldus handelaar Daan Schilling. „Een mooie
J augustus kan echter veel goedmaken..."
it doo
JUWVB
vergrö
icksdvJ
landde
an eeni
?oor M,
/vveri
inzie
start op donderdagmid-
16.00-17.00 uur yogales
kn5!ï n^eren- De oefeningen zijn ge-
kinderen, zoals het speels
maken van dierhoudingen,
'HQ6* alingsoefeningen, het oefenen
berging Mden, het ontwikkelen van
letuiö tzintuig en concentratie,
a/d Wi e-oefeningen in beweging,
uwenv
t plaats
V Arno
kerstrü
ontspanning vanuit het
id vermogen. Spelenderwijs
te vertrouwd met de ontwik-
ingik ran hun lichaam en ademha
leren waarom een gezond
en een gezonde geest be-
tijn en waarom tussen beiden
-iiwicht moet bestaan. Het
jan» C'00r yo9a lichamelijk ster-
VeidmrJ wordt harmonischer en rusti-
ksn zich makkelijker
be» ''eren. De lessen worden ge
ls del l°or Nicole Kruijsifix, in het
:rj heidscentrum in de War-
raat. Tevens is er door uitbrei-
11 de yogalessen voor
penen, inschrijving mogelijk
maandagavond van 19.30-
Jr en de dinsdagmorgen van
0 uur. Informatie, telefoon
teres)
enan
de}
teciai
en. H*
•n pf'
erlandse Lever Darm Stich-
edt in de week van 22 t/m
Jp'us haar nationale collecte,
d 2 I in te zamelen voor weten-
onderzoek naar oorza-
handeling en voorkoming van
'en het spijsverte-
(«I.
open'
erland
worden 21.000 kinderen in
'"huis opgenomen met een
ba maag, lever, gal, alvlees-
darmen. Vaak houden zij hun
pij: H ^9 problemen met hun ge-
die zich in de collecteweek 2
te willen vrijmaken, kunnen
j®"6" bij R. Rienstra, Thijsse-
Den Burg, tel. 13878; of T.
Drijverstraat 2, Den Burg,
53.
In de krant las ik dat een Fokker
F28 van Merpati bij het vliegveld
van Sorong in Nieuw-Guinea is
verongelukt. Daar schrok ik een
beetje van, want ik vlieg regelma
tig met Fokkers van Merpati en ik
kom elk jaar op dat vliegveld. Het
is dan niet ver van je bed en je
denkt: dit kan mij ook overkomen.
Al weet je best dat de kans om
met een vliegtuig neer te storten
kleiner is dan het winnen van de
hoofdprijs in de Staatsloterij. Met
dat laatste houd ik nooit rekening,
met het eerste dus zeker niet. De
enkele keer dat ik bij het instap
pen toch door onrust wordt be
vangen, houd ik mij voor dat de
Schepper in Zijn Plan heeft be
schikt wanneer ik zal overlijden,
zodat het voor die tijd niet kan ge
beuren. Het probleem is alleen dat
dit Plan niet ter inzage ligt en dat
je er geen bezwaar tegen kunt
maken. Van openbaarheid hebben
ze in de Hemel nooit gehoord, zo
dat het best mogelijk is dat het
moment van uitvoering aanstaan
de is. Veel meer geruststelling vind
ik daarom in de gedachte dat de
man die het vliegtuig bestuurt,
ook omkomt als het mis gaat. Re
ken dus maar dat hij goed oplet
en tevoren kijkt of er genoeg ben
zine in de tank zit. Bij chirurgen is
dat anders. Ik wil niet beweren
dat die er maar op lossnijden,
maar als door hun nalatigheid of
toedoen een patiënt overlijdt, zit
ten zij 's avonds weer lekker naar
Studio Sport te kijken, maar hun
patiënt ligt opgebaard in het rouw-
centrum. Ja, dat is een smakeloze
manier van redeneren, maar ik
voel het nu eenmaal zo.
om erover mee te kunnen praten",
merkt hij spottend op.
De verwerking van de oogst liep hier
op rolletjes. Letterlijk, want het pellen
van de tulpen, voorheen een tijdro
vende klus, gaat bij Ran tegenwoor
dig machinaal. „En tot volle
tevredenheid, mits de bollen de goe
de vóórbehandeling krijgen. En dat is
dit jaar aardig gelukt", stelt John te
vreden vast. Samen met broer Rem-
co wil hij het bedrijf overnemen. „Ja,
ze willen in de bollen", aldus Ran se
nior die liever ziet dat zijn opvolger
voor een loopbaan in de advocatuur
kiest. Maar het bloed kruipt ook in
Eierland waar het niet gaan kan, be
rust hij.
Dat de animo voor het bollenvak, dat
bij menigeen niet al te hoog staat
aangeschreven, tanende is blijkt uit
het leerlingenaantal op de Middelbare
oyman (De Razende Bolzoekt zijn narcissen op met de aardappelrooier.
~T bedrijf 's Hertogenbosch aan
pveg is de familie Ran druk in
pet verwerking van de bolle-
„De tulpenoogst is wat ma
il jaar", aldus zoon John die
kshii J naar een perceel onder aan
ren opmerkt: „Daar is de
iets droger dan op Madura."
vanl egele krokussen is hij beter te
■schijn zeker omdat de prijs van dit
Texelse bolgewasje er best
m wj,,,, kan" Om het gevreesde
voorkomen hebben ze bij
glanzende knollen tijdig ge-
een flinke hoek narcis-
Ran nog een bescheiden
lelies: „Maar dat is meer
In de bloembollenbedrijven staan
de ontwikkelingen niet stil. De
teelt heeft een enorme mechani
sering doorgemaakt, op het ge
bied van planten, oogsten en
sorteren. De computer heeft zijn
intrede gedaan en de
biotechnologie introduceerde
nieuwe teelttechnieken. Om zich
te presenteren aan het publiek
hebben de bollentelers zaterdag
tot Nationale Bollendag uitgeroe
pen. Voor degenen die meer wil
len weten over de bloembollen
stellen Jaap Duinker uit Den
Hoorn (Herenstraat 6) en Theo
Kooyman („De Razende Bol", Pe-
likaanweg 1, De Koog), hun be
drijven die dag open voor
publiek. De koffie staat klaar en
voor vragen kan men bij de bol
lentelers terecht. Om de sfeer in
de schuur van Kooyman op te
luisteren speelt Jan de Waard op
zijn accordeon.
maar ook wel eens beter", aldus
Schilling die de bloembollenoogst van
dit seizoen als „normaal tot matig"
taxeert. Over de prijzen is hij niet on
tevreden. „De meeste tulpen hebben
een veer moeten laten, maar de nar-
cissenoogst krijgen we wel weg."
Onderling zijn er flinke opbrengstver-
chillen. „Waar de ene kweker treurt
over een matige opbrengst, moet je
niet opkijken als zijn buurman „woest
beste" bollen roort"
Aardappelrooier
Op een stuk land aan de Pelikaanweg
bij De Koog constateert teler Theo
Kooyman dat de oogst wat tegenvalt.
„Tja, eerst reken je je rijk en denk je
wat liggen er een bollen op het land.
Maar om voldoende plantgoed over
te houden kunnen we niet teveel ver
kopen heb ik al in de gaten. Of het
een goed of slecht jaar is, weet ik
pas zeker in november, als de veiling
het geld overmaakt."
Momenteel is hij druk doende een
perceel narcissen op te scheppen.
Om kostbare tijd te sparen doet hij
dat nu met een aardappelrooier. Het
idee is afkomstig van akkerbouwers,
die enkele jaren geleden met de nar-
cissenteelt zijn begonnen. „Ik had
nooit gedacht dat ik op deze manier
nog eens zou werken. Maar het gaat
prima hoor. We rammelen er zo een
stuk uit."
Dankzij het mooie begin van augus
tus kon hij weer volop oogsten. „Met
al die regen in juli was dat wel an
ders. Vorige week lagen we vier da
gen stil. En dat terwijl we met een
hele ploeg aan het werk zijn."
Kooyman is een van de weinigen die
de kieskeurige narcis Dubbele von Si-
on teelt. „Het lijkt wel een uitster
vend ras. Door het grijsvirus raakt de
groei eruit. Vroeger haalden Texelaars
uit Frankrijk regelmatig vers plant
goed, maar dat is er nu niet meer bij.
En voor het extra werk aan de „Si-
ons" moet je wel een goeie prijs krij
gen. Gelukkig loopt de afzet lekker.
Nee, dan de narcis Carlton. Dat
weegt als zand en verwerkt gemak
kelijk."
Kooyman beklaagt zich erover dat de
afnemers de bollen steeds sneller
willen hebben en hij volgens een
steeds strakker tijdschema moet wer
ken. Zijn Engelse „collega's" ziet hij
als voornaamste boosdoeners. „Die
zijn een stuk vroeger met de oogst.
Maar met al die regen krijg ik de boel
gewoon niet droog."
Drogen
Voor het drogen van de bollen maakt
de bollenteler handig gebruik van de
natuur. Al zo'n 25 jaar bewaart hij de
narcissen in kooien. De wind doet de
rest. Deze traditionele droogmethode
stond op het spel toen zijn buurman
enkele jaren geleden op grote schaal
bomen uitplantte naast het bedrijf.
Tot veler opluchting blijkt het meren
deel van de jonge aanplant inmiddels
verdroogd.
Stickers. Stickers en aanplakbiljet
ten op verkeerslichten, pompkasten
en verkeersborden zijn lastig te ver
wijderen. Gemeentewerken vraagt de
daders met deze hinderlijke gewoonte
te stoppen.
Sloop Bruinvisschool. Na de bouw
vak start de firma Westerlaken in op
dracht van de gemeente met de
sloop van de Bruinvisschool in Oude-
schild. Het bedrijf voert het karwei
uit voor f118.500,- en was daarmee
de laagste van een viertal gegadig
den.
Verkeer Dorpsstraat. Toenemende
autodrukte in de Dorpsstraat in De
Koog is de gemeente een doorn in
het oog. Het college van b en w
overweegt de straat volgend jaar in
ieder geval in het seizoen af te slui
ten voor auto's. Paaltjes, zoals ook
elders op Texel moeten doorgang ver
hinderen. Argument van b en w is
dat Koger ondernemers misbruik ma
ken van hun rijontheffingen. Het col
lege wil de ondernemers wel op
vaste tijden de kans geven hun zaken
te bevoorraden.
