Wetenschappers waarderen
nieuw Tessels Woordenboek
Teso
PROFITEER VAN
DE KERSTLOTEIMACTIE
IN DEN BURG
Agenda
TEXELSE COURANT
Cursus Spaans
en kalligrafie
Speel-o-theek gesloten
Van Asselt nog
niet zeker over
verkiezingsdeelname
no,oo tot noo,oo
Kerstconcert
van Excelsior
KERSTIDEE?
In de Weverstraat
DINSDAG 21 DECEMBER 1993
In d'Ouwe Ulo houdt de Wel-
zijnsstichting in januari twee cursus
sen. Het gaat om lessen Spaans en
Kalligrafie.
Kalligrafie is de kunst van het
schoonschrijven. Wat lang geleden
dagelijks werk was voor monniken, is
tegenwoordig een interessante hobby
geworden Er zijn veel soorten en ty
pen letters, waarvan de Gotische het
meest bekend is. Maar deze kent ook
weer vele variaties.
De Helderse docente José van den
Brink verzorgt al veel jaren op Texel
cursussen op verschillende niveau's.
In de beginnersgroep en de derde
groep is nog plaats voor cursisten.
De opleiding, die bestaat uit twaalf
lessen en start op 13 januari, wordt
gegeven op donderdag van 13.30 tot
15.00 uur (beginners) en 20.00 tot
22.00 uur (derde groep). De kosten
bedragen ƒ100,-.
Spaans
De belangstelling voor de Spaanse
taal is in Nederland flink toegeno
men. Bij voldoende deelname wordt
ook een opleiding in deze taal op
Texel verzorgd door Santiago Gonza
les, een op het eiland wonende
Spaanstalige docent. De cursus be
gint 11 januari en wordt gehouden op
de dinsdagen van 20.00 tot 22.00
uur. Twaalf lessen kosten ƒ120,-.
Aanmelden voor de opleidingen
Spaans of Kalligrafie kan bij de Wel-
zijnsstichting, telefoon 15582. Daar
kunnen belangstellenden ook terecht
voor meer informatie.
In verband met de vakantie is de
speel-o-theek vanaf 27 december
gesloten. Op maandag 10 januari
gaan de kasten om 09.00 uur weer
open. Er is dan nieuw speelgoed, on
der andere Sesamstraathuis en Juni
or Triviant.
De speel-o-theek zoekt nog steeds
vrijwilligers voor de uitleen. Voor in
formatie kan worden gebeld naar
Roelie Struick, telefoon 10338.
„Nee, ik heb nog geen beslissing ge
nomen of ik me verkiesbaar stel", al
dus Jan van Asselt uit De Koog. De
voormalige Texels Belang-man voelt
er in ieder geval niets voor om tot
een bestaande politieke groepering
toe te treden. „Ik blijf liever op me
zelf. Ik heb een behoorlijke achterban
en in de afgelopen periode is geble
ken dat sommige besluiten toch van
mijn mening afhangen. De vraag is
natuurlijk altijd wat je kan doen, zo in
je eentje. Maar dat valt dus wel
mee."
Groen Links, Texels Belang en de
PvdA komen binnenkort met een
kandidatenlijst voor de gemeente
raadsverkiezingen van maart 1994.
Mathilde en Elvire Jansen als symbool van een generatie Texelaars die niet meer bekend is met het Tessels
Foto's Gerard Timmerman)
Dinsdag 21 december
In d'Ouwe ULO is een voorspee
luur van de Muziekschool Texel,
aanvang 19.15 uur. Gitaar, koper,
sax, piano, big band en
dwarsfluit.
De Historische Vereniging Texel
heeft in d'Ouwe ULO een biblio
theekavond, aanvang 19 30 uur.
Alleen toegankelijk voor leden.
In Cinema Texel draait om 20.30
uur „The Firm".
Om 20.30 uur zijn Raquel van
Boven en Arjan Sleutel te zien in
het programma „All you need is
love". (Nederland 2).
Woensdag 22 december
In Cinema Texel draait om 14.00
uur „De ongelofelijke reis", om
15.30 uur „Jurassic Park" en om
20.30 uur „The Firm".
In d'Ouwe ULO is opnieuw een
voorspeeluur van de Muziek
school Texel, aanvang 19.15 uur
(sax, koper, schoolorkest, slag
werk, accordeon, dwarsfluit en
keyboard).
In EcoMare houden Bart Ebbinge
en Piet Postma een lezing over
rotganzen. Aanvang 20.00 uur.
Entree f5,-.
Donderdag 23 december
Om 17.00 en 19.30 uur wordt in
de Doopsgezinde kerk van Den
Burg het middeleeuwse Overufer
kerstspel opgevoerd. Entree gra
tis; collecte na afloop.
Hoogwater Oudeschild
Di.
Wo.
Do.
Vr.
Za.
Zo.
Ma.
Di.
21
22
23
24
25
26
27
28
00.54 en 12.06 u.
01.34 en 13.10 u.
02.15 en 14.36 u.
03.24 en 1 5.57 u.
04.25 en 17.07 u.
05.25 en 18.35 u
06.45 en 19.20 u.
07.25 en 20.16 u.
Aan het strand is het ongeveer een uur
eerder hoog water De zon komt 26 de
cember op om 8 47 u. en gaat onder
om 16 31 u. 29 december volle maan;
21 december doodtij.
klaar met een eerste (paperback)boek
voor het college van b en w, toen
Krijnen opmerkte: „Geeft u mij maar
zo'n luxe exemplaar."
In een ongedwongen bijeenkomst -
waarin veel sprekers opvallend hun
best deden hun kennis van het dia
lect te etaleren - is vrijdagmiddag in
het gemeentehuis het Tessels Woor
denboek van Gelein Jansen gepre
senteerd. Het eerste boek was
overeenkomstig de etiquette voor
wethouder Tine Krijnen (welzijn),
omdat de gemeente een belangrijke
geldschieter was. Maar de volgende
exemplaren overhandigde Jansen
aan zijn twee dochters, symbool
voor de generatie Texelaars die nog
maar weinig Tessels kent.
Jansen sprak de hoop uit dat ze er
veel in zullen lezen om hun kennis te
vergroten. Los van Jansens directe
bedoeling heeft het nieuwe woorden
boek nu al waardering binnen weten
schappelijke kringen gekregen. Dat
blijkt uit een brief van dr. J.B. Berns,
hoofd van de afdeling dialectologie
van het P.J. Meertens Instituut van
de Koninklijke Nederlandse Akademie
van Wetenschappen. Taeke van Lin-
gen, directeur van Langeveld en de
Rooy (de uitgever van het Tessels
Woordenboek), las een fragment
voor: „U heeft bij kenners en spre
kers van het Tessels alles gecontro
leerd, zodat U een actueel en
realistisch boek heeft gemaakt. Over
het Tessels is het laatste woord nog
niet gezegd. Dit nieuwe woordenboek
zal weer stof tot nadenken en verdie
ping geven. Het verschijnen is be
langrijk voor de mensen van het
eiland, maar ook voor onze kennis
van de dialecten, het Tessels en dat
gewoon gesproken en dat was van
zelfsprekend. Jammer, want het is
juist zo mooi en door zijn puntighei;
ook bijzonder leuk", meende Jansei
Met het verschijnen van dit woorde
boek zullen de beden aan Jansen o
speeches in het Tessels te vertalen
tot het verleden behoren, verwacht
en hoopt de samensteller. Gelegen
heidssprekers kunnen nu immers ze
aan de slag. Hij dankte tenslotte
iedereen die heeft meegewerkt aan
de totstandkoming. Vooral de leden
van de dialectgroep van de Histori
sche Vereniging, die „de stok achte
de deur waren om steeds actief te
zijn".
Jeut
Wethouder Krijnen wees op de es
sentiële rol van de jeugd bij het
voortbestaan van het Tessels: „Als
een grote groep jongeren belangstel
ling krijgt voor haar dialect, dan is i
kans dat het Tessels blijft leven een
stuk groter. Het bezit van het nieuv
woordenboek zal hen daarbij kunne
helpen." Opgetogen was de wethoi
der over het belang dat het onderw
hecht aan het dialect. Ze citeerde
daarbij uit een brief van conrector
Frans Busch van OSG De Hogeber<
die schrijft dat kennis van de achte
gronden van verschillende taalvorm
één van de „kerndoelen" is van de
basisvorming, de onderwijsmethode
die dit schooljaar van start is gega
De gemeenteraad heeft hierop inge
haakt door het woordenboekprojec;
financieel te steunen. Bovendien kr
gen alle Texelse scholen op kosten
van de gemeente een exemplaar, al
dus Krijnen. Een dankwoord van de
wethouder „op sien Skils" sloot he
officiële gedeelte van de bijeenkom
af.
VERVOLG VAN PAGINA 1
op Teso te krijgen. „Ze zijn er zonder
meer op uit. Ik vertel u geen ver
haaltjes. We weten het van mensen
die het bij de NZH voor het zeggen
hebben".
Aandeelhouder A. Boerhorst had be
grepen dat aandeelhouders die tegen
de coöperatie stemmen, automatisch
van het lidmaatschap zijn uitgesloten.
Hoogerheide ontkende dat. Ook te
genstemmers kunnen coöperatielid
worden, maar als ze niet willen, heb
ben ze wel recht op schadevergoe
ding voor het verlies van hun
aandelen.
Genoeg
Boerhorst zei de nu voorgestelde
schadeloosstelling van f600,- per
aandeel van f5,- meer dan genoeg te
vinden. Hij deed een hartstochtelijk
beroep op grootaandeelhouder Doek-
sen om ook met dat bedrag genoe
gen te nemen. „Ga mild om met
collega's en maak geen misbruik van
macht". Dat laatste had natuurlijk de
instemming van Hoogerheide. Hij re
kende voor dat als Teso bijvoorbeeld
f2500,- per aandeel zou geven, dit
ten koste zou gaan van de reserve.
Die reserve moet in ongeveer vijf jaar
worden aangevuld wat een tariefsver
hoging van 4% nodig zou maken.
Boerhorst liet er zich afkeurend over
uit dat de eis om Texelaar te zijn,
niet aan bestuursleden wordt gesteld.
Dat laatste werd ook verwoord door
Gerard Zoetelief. Naar aanleiding
daarvan werd nog eens uitgelegd dat
het al moeilijk genoeg is om binnen
de gewenste jeugdige leeftijdsgroep
commissarissen met de nodige oplei
ding en kwaliteit te vinden; als zij
ook nog persé op Texel zouden moe
ten wonen, wordt de keus nog meer
beperkt. Van de directeur wordt wél
verwacht dat hij op Texel woont. De
nieuwe directeur R. Wortel vestigt
zich binnenkort in De Koog.
Betaalbaar
Naar aanleiding van vragen van J.
Hennink rekende Hoogerheide voor
dat het uitkopen van aandeelhouders
die geen lid van de coöperatie willen
worden, 4,2 miljoen gulden zou kun-
I.M. ADVERTENTIE
kans op HOOFDPRIJS van f 1000,-
„Burgse Boffer" waardebonnen van
Extra KOOPAVONDEN op 21, 22 en 23 december
inleveren loten t/m 24 december, 17.00 uur
(bij een van de deelnemende ondernemers)
gezellige kerstsfeer in de winkels van Den Burg.
nen kosten. Dat kan Teso nog op
brengen zonder tariefsverhoging.
Maar als voor meer dan 49% van de
aandeelhouders schadeloosstelling
moet worden betaald, wordt het te
kostbaar en in dat geval gaat de coö
peratie dan ook niet door.
Ingezonden stukken
Hennink was geschrokken van de be
paling dat Teso een lid kan royeren
als zijn handelwijze strijdig is met de
belangen van de onderneming. Op
wat voor handelwijze doelt Teso?
Bakker: „Bijvoorbeeld als iemand een
bepaald aantal ingezonden stukken
heeft geproduceerd....". Boerhorst:
„Dus J.A. Does uit Oosterend kan
geen lid worden!".
Straks kunnen alleen natuurlijke per
sonen lid worden van de Teso-
coöperatie. Maar het is onvermijdelijk
dat bedrijven (dus geen natuurlijke
personen) die nu al aandelen hebben,
straks toch lid kunnen zijn, zo kreeg
Gerard Zoetelief desgevraagd te
horen.
Vragensteller Henk Spigt had uitgere
kend dat Teso straks mogelijk een
enorm bedrag moet uitkeren. Hij ver
warde echter het maatschappelijk ka
pitaal van de N.V. {f200.000,-} met
het geplaatste aandelenkapitaal van
f76.055,-. Laatstgenoemd bedrag is
bepalend. Teso heeft 2900 aandelen
van f25,- geplaatst en 711 van f5,-.
D. Dros vroeg zich ongerust af wat
er gebeurt als Doeksen of een andere
aandeelhouder de rechter vraagt een
hogere schadeloosstelling toe te ken
nen dan de door Teso voorgestelde
f600,- per aandeel van f5,- nominaal.
Bob Bakker was daar niet ongerust
over. „Deskundige juristen hebben
ons gezegd dat de rechter zo'n ver
zoek waarschijnlijk zal afwijzen". Uit
het antwoord op vragen van Jan
Vonk bleek dat Teso de schade
loosstelling van f600,- als maximaal
en hard beschouwt.
Han Bakker van Scholleboe veron
derstelde terecht dat hij van de scha
deloosstelling die hij krijgt als hij
aandelen verkoopt, belasting moet
betalen. Met andere kosten die er
nog bijkomen, verwachtte hij dat er
weinig overblijft. Daarom zag hij lie
ver dat Texelse aandeelhouders iets
anders krijgen, bijvoorbeeld vrije over
tochten. Hoogerheide herinnerde aan
de vrijstellingsregeling (van f1000,- cq
f2000,-) die de fiscus hanteert bij de
schadeloosstelling, waardoor je geen
belasting betaalt als je de verzilvering
over een paar jaar uitsmeert. De
koerswinst die op aandelen wordt ge
maakt is bij particulieren onbelast.
Somber
Cor Dros informeerde naar het lot
van Teso voor het geval de coöpera
tie wegens onvoldoende steun van
de aandeelhouders niet doorgaat en
Teso dus een NV blijft. Hoogerheide
wees op de „vreemde heerschappij"
die dan niet meer buiten de deur kan
worden gehouden. Voor de nieuwe
machthebbers wordt het bedrijf een
bron van inkomsten, wat strijdig is
met het doel van de onderneming en
het algemene belang van Texel. Hoo
gerheide citeerde wat Teso-oprichter
Dokter Wagemaker daarover zei in
1908. Het is nog steeds actueel.
Hoewel het anders lijkt, is de bedoe
ling van de coöperatie om het karak
ter van de huidige Teso te bewaren.
Namens de ondernemingsraad van
Teso betuigde Frits Androg steun aan
de coöperatieplannen, die volgens
hem in het belang zijn van de Texe-
In de NH-kerk van Oosterend houdt
Excelsior op tweede kerstdag een
concert, aanvang 12.00 uur. Mede
werking wordt verleend door het Ro
se Harmony Quartet.
Op het programma staan onder ande
re arrangementen van Jan de Haan,
Alfred Reed, James Curnow en J.
Hempel. Daarnaast wordt werk
gespeeld van Richard S. Willis, J.
Baptiste Calkin, Berlioz en Bach.
De toegang is gratis, maar bij de uit
gang van de kerk wordt een collecte
gehouden voor de nationale inzame
lingsactie Dekens en bescherming
voor Bosnië.
laars, in het bijzonder van het Teso-
personeel. „Als het aan ons ligt,
wordt de coöperatie een feit".
Dokter Klaas Eissen wees erop dat
nogal wat aandelen in bezit zijn van
plaatselijke instellingen zoals De Gol-
lards, Sint Jan en diverse kerken. Als
die bijna al hun aandelen gaan verko
pen, wordt het totale maximum dat
Teso kan uitbetalen wellicht over
schreden. Hoogerheide zag dat niet
zo somber in, maar goed overleg met
genoemde instanties leek hem de
moeite waard.
Leuk diner
Een bijzonder voorstel had mevrouw
Roemers. De jaarlijkse winstuitkering
van f60,- per aandeel interesseerde
haar met. Liever had ze daarvoor een
leuk diner na afloop van de ledenver
gaderingen. Ruud Kalusche hield ook
een betoog van die strekking: „Het
koud buffet hoort erbij". Zijn idee om
„speciale vervoersvoorwaarden" te
bepalen voor coöperatieleden, werd
door Hoogerheide en Bakker van de
hand gewezen. Het is waarschijnlijk
aanvechtbaar als Teso met dit lok
kertje zou proberen de aandeelhou
ders over de streep te krijgen. Aan
dergelijke aardigheidjes kan later
eventueel wel worden gedacht.
Het aantal mensen dat lid van de
Teso-coöperatie kan worden, is onbe
perkt, zolang het om inwoners van
Texel gaat. Het kunnen er dus 13000
worden, zo kreeg Ruud Wilner te ho
ren. Jos Bergman wil van de vijf aan
delen van f5,- die hij straks voor zijn
aandeel van f25,- krijgt, er vier kun
nen uitdelen aan zijn op het vaste
land wonende kinderen, die dan lid
van de coöperatie kunnen zijn. Net
als het daarop lijkende voorstel van
Roemers zal de haalbaarheid daarvan
worden bekeken, beloofde het
bestuur.
Frits Langeveld merkte op dat nogal
wat aandeelhouders zeevarend of op
andere wijze over de wereld zwerven,
niets van de Teso-omzetting weten
en daardoor misschien te laat op
Texel terugkomen om voor hun verlo
ren aandeel schadeloosstelling te krij
gen. Volgens Hoogerheide bestaat
dat gevaar niet. Ook later wordt de
vergoeding nog uitbetaald.
Willem Boot stelde vast dat op de
vergadering „de echte ouderwetse
Teso-stemming" heerste, maar wa<
schuwde voor optimisme wat de o
zetting betreft. „De mensen die er
tegen zijn, wisten dat het quorum
niet aanwezig kon zijn en verschijn
pas op 7 januari. We hebben nog
niet gewonnen". Dat kon president
commissaris Bakker niet ontkennen
Hij vond dan ook dat alle aandeel
houders die Teso een goed hart toe
dragen op 7 januari present moetei
zijn om hun stem te laten horen. H
zou doodzonde zijn als we zo'n
prachtige onderneming uit onze vin
gers laten glippen".
I.M. ADVERTENTIE
Dn mooiste Sieraden
"W'
DRAGEN EEN DlAMANT.
Diamonui: Memoire Gouden
SIERADEN MET EÉN OF MEER
DIAMANTEN. En I'll KUNNEN
AITIJI) DIAMANTEN RIJ.
n/iAFmrq thomp J juwelier
Telefoon 02220 - 12912
Dan moet je het zo goed mogelijk
doen. Het was een hele klus, maar
het is in mijn ogen een waardevol
cultuurgoed geworden dat de moeite
waard is om door te geven aan de
volgende generaties."
weer in samenhang met Fries en
Westfries. De Nederlandse dialectolo
gie kan blij zijn met deze aanwinst",
aldus Berns in zijn brief.
Laatste kans
Van Lmgen benadrukte in zijn ope
ningsspeech de functie die het woor
denboek heeft bij het vastleggen van
de Texelse cultuur. Toen LenR vijf jaar
geleden de rechten verwierf van „Het
Tessels" van dr. S. Keyser uit 1951
was het aanvankelijk slechts de be
doeling een heruitgave te laten ver
schijnen. Gelein Jansen en „zijn"
dialectgroep van de Historische Vere
niging bleken echter een omvangrijke
verzameling woorden te hebben ver
zameld die niet door Keyser worden
vermeld. Bovendien leek het de be
trokkenen een verlies wanneer niets
met de vergaarde „sèèggies" zou
worden gedaan. Van Lingen: „We
hadden nog één keer de kans om ze
vast te leggen in boekvorm vóór het
Tessels helemaal verdwenen zou zijn.
stanties dankzij wier financiële steun
de prijs van de standaard (paper-
back)uitgave vriendelijk is gebleven
f 44,50): Gemeente Texel, Teso, de
provincie Noord-Holland, de Stichting
ter Bevordering van Kennis van Na
tuur en Cultuur van Texel, de Stich
ting Noordijkfonds Texel, Anjerfonds
Noord-Holland en de ABN/Amrobank.
Tot en met 31 december kan bij de
Texelse boekhandels worden ingete
kend op een luxe gebonden uitvoe
ring, die ƒ69,50 kost. Dank werd ook
betuigd aan gemeentesecretaris Piet
Zoon voor zijn inspanningen om sub
sidie van de provincie los te krijgen.
Wethouder Krijnen kreeg aansluitend
aan Van Lingens woorden de lachers
op haar hand. Van Lingen stond al
In een vermakelijke lezing, doorspekt
met anekdotes en gedichtjes in dia
lect, schetste Gelein Jansen vervol
gens de totstandkoming van het
woordenboek. Hij constateerde dat
de streektalen grotendeels zijn ver
drongen, maar dat uit een toenemen
de behoefte aan een eigen identiteit
door Jansen „(h)erkenning van het
eigen erf" genoemd - de dialecten
weer aan belangstelling winnen. De
speeches en sketches op feestavon
den vormen daarvan een groeiende
exponent. Voor veel Texelaars was
het tot nu toe echter een probleem
hun „stukkies" in goed Tessels te
brengen, wat deels komt doordat in
de loop der jaren „heel weinig Tes
sels dialect is geschreven. Het werd
Van Lingen wees de ruim vijftig ge
nodigden erop dat het boek uitste
kend past in de formule van de
uitgever: Texelse produkten maken
voor de Texelse markt. „En wat heeft
méér Tesselse identiteit dan het Tes
sels?", aldus Van Lingens retorische
vraag. Hij dankte de verschillende in-
Directeur Taeke van Lingen van uitgeverij/drukkerij Langeveld en de Rooy offreert wethouder Tine
Krijnen het eerste - luxe - exemplaar van het Tessels Woordenboek.
