Maria Tesselschade gaf
[tijdgenotes inspiratie
Thijssen en Verseput winnen
sfeervol bowlingtoernooi
Geheel len bate flcr Visschcrs te Wicru.
Sport
T
Ramp op Texelse Rede precies 400 jaar geleden
Kerstmis-uitvoering
Honderd jaar
geleden
TEXELSE^ COURANT
i/looie score voor
:esten en Smit
Texelse jeugdrenners
i cross-wedstrijd
Verrassende remises
bij damclub
Drie schakers aan
kop van ranglijst
Video Oosterend
Present
li a 11 fc i u.
7,
8
In de Her?. Uerk te OIJDUScilIL», op
DINSDAG 20 DECEMBER 1893, 'fl avonds
te 8 uur, door het Zangkoor
,UT1LE D UL Cl".
PROGRAMMA.
1. feestrede door Ds. Kuporua.
2. Kstetlied, eenstemmig koor. Muziek van
Van Dree, woorden vau Dr. Schaepman.
3. Kerstlied voor gein. koor. Muzlok van
Fh. Loots.
4. Kerstzang, voor gem. koor (volgens oene
oude melodie.)
5. Volkskerstlied ,Eere z(J God", te zingen door
de geheele gemeente.
(Collecte voor de Visnettere van TVterum).
3. Lofzang van Frans Witt, voor Soli, trio's en
B stemmig gemengd koor.
Hodle Christus Natus est; a Capolla, 4
stemmig gemongd.
Danklied aan den Ilellund. Muziek van
Verhuist, woorden van A. L. de Rop.
Ouders worden beleefd verzocht kinderen beneden
12 jaar te huis te laten.
Kinderen tonder geleide worden in geen geval
toegelaten,
N.B. Kaarten, voor nlet-lugezeteneii van
Oudeiclilld, z(Jn te bekomen 60 ct., uitsluitend
bU den Heer U. DOGGER, aan huls.
OJ
Lindeboom dicht,
Raadskelder open
Deadline project
huizen Cocksdorp
Kersttoernooi voor
schakers en dammers
TTjrixTrr V
Jeu de Boulebaan
in Den Hoorn
Winterse excursie
op het wad
VRIJDAG 24 DECEMBER 1993
Kerstavond 1593. Een onstuimige herfst, onderbroken door een
korte periode van vorst, beleeft de climax. Nadat de hele dag een
harde zuidwestenwind heeft gewaaid, steekt in het begin van de
avond een geweldige storm op. Op het Marsdiep en het Vlie vol
trekt zich een afschuwelijke ramp onder de 140 wachtende sche
pen. Ruim 40 schepen vergaan, merendeels met man en muis.
Tot de gedupeerden behoort de bekende koopman en letterkundi
ge Roemer Visscher, die zijn op Mariafeestdag (25 maart 1594)
geboren dochtertje Maria Tesselschade zal noemen.
„Twee schepen sloegen in de stik-
lonkere nacht van hun ankers en fel-
e bliksemschichten verlichtten af en
loe het verschrikkelijk tafereel. De
osgeslagen schepen, ten prooi aan
len woedende zee, ramden andere
chepen. Niet minder dan 44 koop-
raarders gingen ten onder; 1050
ichippers en bootgezellen vonden
lun graf in de golven", zo beschrijft
Ie Italiaanse geschiedschrijver Guic-
iardini de ramp. (Bron: ,,'t lant van
exsel", J.A. v.d. Vlis, 1975)
Fataal
fan vastgestelde ankergronden op de
ede was geen sprake, zodat iedere
schipper zelf moest vechten voor een
goed plekje. Dat leidde vaak tot wan
toestanden, zoals het expres overva
ren van eikaars touwen en hinderen
van andere schepen. „Vooral bij
storm waren de gevolgen soms fataal
en kwam het rammen door losgesla
gen schepen voor", concludeert Van
der Vlis in zijn standaardwerk.
Wat er met de honderden lijken is
gebeurd, vertelt de geschiedenis niet.
Aangenomen mag worden dat een
deel een zeemansgraf heeft gekre
gen. Of de aangespoelde lichamen
op het eiland zijn begraven is niet be
kend. Conservator Willem van der Vis
van het Maritiem en Juttersmuseum,
waar deze maand een kleine ten
toonstelling over de ramp te zien is,
heeft dit in de expositie-voorbereiding
niet kunnen achterhalen, ,,'t Skil was
in die dagen een gehucht. Pas in de
volgende eeuw ontstond het dorp. In
het Zeemanskerkje kun je er niets
over terugvinden, want dat dateert
uit 1650."
Zware verliezen
De vloot lag op de Texelse Rede te
wachten op gunstige wind, zoals ge
bruikelijk in die dagen. Vele schepen
waren eigendom van Amsterdamse
kooplieden. De ramp bracht onder
hen dan ook grote verslagenheid te
weeg; sommigen dreigden zelfs ban
kroet te gaan. Koopman-dichter
Roemer Visscher bleef dat lot
bespaard, ai lijdt ook hij zware verlie
zen. Enkele schepen van hem -net te
rug uit Rusland en vol met graan-
belandden onder het natuurgeweld
op de zeebodem. De verzekering dekt
een deel van de schade.
De Amsterdammer Pieter Roemer
Visscher, in 1547 ter wereld geko
men als zoon van een lakenkoper,
was een vooraanstaande figuur. Zijn
woning aan de Geldersekade (nr. 16)
was een kunstzinnige ontmoe
tingsplaats. Dichters en schrijvers als
Vondel, Van Baerle en Bredero kwa
men bij hem over de vloer. Visscher
zelf, gekenschetst als „een rond
borstige, gulle man", maakte tekenin
gen van Hollandse taferelen en
gebeurtenissen. Zijn gedichten vor
men eveneens een kritische weerga
ve van zijn tijd. Aan zijn zede- en
hekeldichten dankt hij de bijnaam
„Hollandsche Martiaal".
Muiderkring
Na zijn overlijden in februari 1620
zetten zijn literair begaafde dochters
Maria en Anna de traditie voort. Ma
ria was één van de initiatiefnemers
van de befaamde „Muiderkring". Het
gezelschap dat aanvankelijk ten huize
van Visscher bijeenkwam, trok voort
aan naar het Muiderslot.
Als schrijfster en dichteres stond Ma
ria (doopnaam Marragje) Tesselscha
de goed aangeschreven bij haar
tijdgenoten. Haar artistieke talenten
zijn ontwikkeld onder invloed van de
dichter P.C. Hooft, die ze tot haar
vrienden rekende. In haar jeugd beoe
fent ze teken-, schilder-, muziek- en
zangkunst en bouwt een groot gezag
op als kenner van poëzie. De grote
Constantijn Huygens zou, als hij een
gedichtenbundel heeft voltooid, deze
eerst aan Maria Tesselschade laten
lezen. Huygens noemt haar bewonde
rend „de schoone Tesselschade" en
haar zuster „de wijze Anna". Met
haar tijdgenoten voert „Tesseltje" (zo
als ze door intimi wordt genoemd)
een uitgebreide briefwisseling.
Gangmaakster
Misschien nog belangrijker was haar
voorbeeldfunctie voor de Nederlandse
vrouwen in de Gouden Eeuw. „Zij
was een inspiratiebron, een gang
maakster", zegt W.A. (Ad) van Rij uit
Amsterdam, initiatiefnemer van de
Tesselschade-herdenking volgend jaar.
„Of ze feministisch was? Nee, dat
zou ik niet willen beweren. Bij het fe
minisme denk je aan roldoorbrekend,
en dat is niet perse op haar van toe
passing. Zij was één der eerste vrou
wen die zich in het wereldje van
belangrijke dichters en schrijvers ma
nifesteerde."
Van Rij's literaire en historische inte
resse vormden de aanleiding tot de
herdenkingsactiviteiten. „Nee, ik heb
geen kind dat Tessel heet en evenmin
woon ik in de Tesselschadestraat",
lacht hij. „De 400e geboortedag van
Maria Tesselschade leek mij een goed
moment om de schijnwerper eens te
richten op een belangrijke letterkundi
ge als zij."
r waren zeven koppels die op de
vaalfde avond van klaverjasclub
ien Burg boven de zevenduizend
linten hebben gescoord. Gerrit Smit
u Gerard Festen behaalden die
rond de mooie score van 7954
unten en zes marsen. Hierdoor ko
len ze eindelijk in de bovenste helft
in het klassement terecht. Zij
laan nu op de dertiende plaats.
rSsnny Hopman en Ruth de Ruwe
esteerden deze avond ook weer
ied en staan met 7472 punten nu
levig aan de leiding. Daarachter
vamen Martien en Marja Bakelaar
et 7329 punten en zij stegen hier-
)or vier plaatsen in het klassement,
reneens vier plaatsen winst behaal-
:n Tini Huisman en Albert de Zwart
iet 7324 punten. Roel de Zwart en
irlo Bos gaan ook goed met 7158
inten zijn zij nu op de derde plaats
land.
aalstand na 48 partijen:
R de Ruwe-F. Hopman 81921; 2. C.
men-G. Smit 80514, 3. C. Bos-R., de
'art 80024; 4. R van Heerwaarden-W.
irksen 80019, 5 Echtpaar F. Veeger 79988;
J. Wiersma-J. Vmke 70063; 8. C. Vinke-
Bakker 77728; 9. Echtpaar J. Spaans
'280; 10. D. winters-A. Bakker 77003.
periode: 1 R. de Ruwe-F Hopman 23236;
G. Smit-G. Festen 22706; 3. J Wiersma-J.
ike 22550; 4. Echtpaar J. van Heerwaar-
21879; 5. F. den Braven-B. de Ridder
|814; 6. P. van Heerwaarden-W. Derksen
747; 7. N. van de Veen-C. Zijm 21549; 8.
Bos-R. de Zwart 21425; 9. R. Caspers-K.
n Heerwaarden 21205; 10. H. Bakker-C.
ike 21151
e jeugd van wielervereniging Texel
eft afgelopen zondag goede resul-
ten behaald op een bij DOK te Den
elder gehouden cross wedstrijd. De
nstandigheden waren bijzonder
vaar: storm, regen en modder in
'ervloed. Gelukkig was het de
armste 19e december van de
!uw, zodat de deelnemers geen
>u leden.
de categorie 1 t/m 4 verloor Dirk
ïmhof op de streep en werd twee-
i Erwin Goënga werd derde en
innis Laan knap vijfde. In de cate-
'rie vijf t/m zeven viel de jeugd net
liten de prijzen. Robert Huisman
rd vierde, Joost Hoogenbosch vijf-
en Jeroen Smit zesde. Door vóór
an te eindigen, verdiende Hoogen-
sch echter wel een premie, die ge-
werd omgezet in Marsen en
haktballen.
or Erwin Goënga was er nog een
ittige verrassing. In de catergorie
e van de jeugdcompetitie, behaalde
in district Noordholland een vierde
lats. Zondag kreeg hij daarvoor een
ijl >te beker uitgereikt. Een zeer trotse
vin merkte op, dat hij nu meer be-
s had, dan vader Otto bij het au-
tossen had behaald.
Dammer Frans Kuiper had Adriaan
Bruin tijdens de wekelijkse wedstrijd
avond met een verrassende slagen
combinatie in een kansloze positie
gebracht. Bruin vocht voor wat hij
waard is en toen de klok een rol be
gon mee te spelen, raakte Kuiper
het spoor bijster. Van twee schijven
voorsprong kwam hij zelfs op een
schijf achterstand. Bruin voelde hem
nog even aan de tand, maar gelukkig
tdkaaid^h^t>uit^^^er^untendeling.
Frans Bos had voor de stunt van de
avond gezorgd door het Piet Bakker
uitermate lastig te maken. Toen deze
in kansrijke positie het eindspel in
ging, toverde Bos een schitterende
remise-combinatie uit de hoge hoed.
Harry van derWetering raakte in het
eindspel tegen Gerrit Vlaming in ern
stige moeilijkheden. In feite kansloos
probeerde hij toch nog te redden wat
er te redden viel en waarachtig, het
wonder gebeurde. Vlaming was in
het holst van de nacht even niet op
z'n qui vive en weg was de winst.
Twee dagen lang is in Bowling De
Koogel fel, maar sportief gestreden
tijdens het jaarlijkse kersttoernooi.
De bekers voor de beste vrouwelijke
en mannelijke bowler gingen dit jaar
naar resp. Ludmilla Verseput en Paul
Thijssen.
De voorrondes van het toernooi wer
den gelijk op het scherpst van de
snede gespeeld. Er vielen diverse
200 games, wat de spanning alleen
maar verhoogde. Veel jeugdleden
bonden de strijd aan met de senioren
en deden dat niet onverdienstelijk.
Vier doubles en drie singles werden
gespeeld. De uitslagen werden opge
teld, waarna de hoogste zes naar de
finale overgingen.
Rina Drijver ging als nummer één de
eindstrijd in bij de dames, maar bleef
uiteindelijk steken op een vierde
plaats. Ludmilla Verseput dankte haar
overwinning met name aan een 206
game.
In de herenfinale was de spanning te
snijden. Tot ieders verbazing toonde
jeugdspeler Paul Thijssen zich de
baas over zijn oudere tegenstanders.
Bert van der Wal zette de finalisten
in de bloemetjes.
Uitslagen:
Dames: 1. Ludmella Verseput; 2 Hanneke
Veldmar; 3. Margriet Mets; 4. Rina Drijver; 5.
Gerry Verseput; 6. Janny Mets.
Heren: 1. Paul Thijssen; 2. Marcel Bakker; 3.
Simon Verseput; 4. Jan Plaatsman; 5. Klaas
Veldman; 6. Pietje Kager.
Paul Thijssen en Ludmilla Verseput met hun trofeeën, behorende bij de bowling-overwinning.
Uitslagen:
P. Bakelaar-M. Vittali 1-1; G. Blom-W. Timmer
2-0; J. de Wolf-C. Vinke 0-2, A Sijtsma-G.
Vlaming 1-1; F. Bos-A. Bruin 0-2; V. Voskuil-F.
Kuiper 2-0, A. Sijtsma-V. Voskuil 0-2; G.
Blom-A. Bruin 1-1; H. van de Wetering-J. van
Heerwaarden 0-2; M. Vittali-C. Vinke 1-1; F.
Kuiper-J. de Wolf 0-2; W Timmer-F. Bos 0-2;
A. Bruin-F. Kuiper 1-1; G. Vlaming-H. van der
Wetering 1-1; F. Bos-P Bakelaar 1-1; G. Blom-
C. Vinke 0-2; M. Vittali-A. Sijtsma 2-0; J. de
Wolf-J. van Heerwaarden 2-Ó.
Eigenlijk is het wel een beetje saai,
maar tegelijkertijd knap van het trio
dat de schaakstrijd dit jaar beheerst.
Wederom wisten zowel Rinus Vittali,
Jaap Dros en Jaap de Wijk hun par
tijen te winnen. Deze drie schakers
gaan volgend voorjaar uit maken wie
de nieuwe kampioen van Texel
wordt. Vittali en De Wijk zullen na
tuurlijk trachten om de hegemonie
van titelverdediger Dros te door
breken.
Frans Eijgenraam deed een zeer ge
waagde poging om Jaap Dros te ver
rassen met de Schotse opening. Hij
begaf zich daarmee in het hol van de
leeuw, want Dros is een uitstekende
kenner van het Schots. Al snel raakte
Eijgenraam een centrumpion kwijt,
waarmee zijn doodvonnis in feite al
getekend was. Eijgenraam is echter
een vechtersbaas, die zich nooit zon
der slag of stoot gewonnen zal ge
ven. Zodoende duurde het nog
geruime tijd voordat Dros zijn voor
deel definitief ten gelde maakte.
Rinus Vittali kreeg een zee van ruim
te in zijn partij tegen Abe Zijm. Het
flankspel leidde tot een gebrek aan
bewegingsvrijheid voor Zijm, waar
door Vittali eindeloos kon manoeu
vreren. Dat leidde tot pionwinst en
later zelfs tot winst van een kwali
teit. Dit voordeel was doorslagge
vend, zodat Vittali het punt kon
opstrijken.
De Italiaanse opening biedt de
witspeler legio mogelijkheden voor
agressief spel met een snelle koning-
saanval. Roel Riegman koos in zijn
partij tegen Piet Bakelaar echter voor
het zogenaamde 'giacomo pianissi
mo' (rustig spel). De strijd werd daar
door pas beslecht in het middenspel
en daarin toonde Bakelaar zich vaar
diger dan zijn tegenstander. Riegman
moest met lede ogen toe zien hoe
kundig zijn damevleugel gesloopt
werd door Bakelaar, die ook in het
vervolg Riegman kansloos liet.
De uitslagen: M. Witte-J.W. Bakker 0-1; J. de
Wijk-E. Keyser 1-0; R. Vittali-A. Zijm 1-0; T.
Witte-D. Hoekman Vi-%; K. Bruining-C. van
Houten 1-0; F.van Tatenhove-W. van de Rijke
Vi-Zi; R. Riegman-P. Bakelaar 0-1; F.
Eijgenraam-J. Dros 0-1.
De videobanden met de reportage
van Oosterend Present 1993 zijn
klaar. Degenen die de band hebben
besteld kunnen deze afhalen bij Jan
Krotje, Cor Bremerstraat 27, telefoon
18930. De prijs is f30,- per band.
Het organisatiecomité laat de
scheepsramp van 1593 vrijwel onge
merkt voorbijgaan, maar komend
voorjaar staat een groot aantal festi
viteiten op stapel. Op 24 maart
wordt het startsein gegeven in de
Universiteit van Amsterdam met een
openingsfeest en een expositie (tot
eind mei) in de universiteitsbiblio
theek. De volgende dag, Maria's ge
boortedag, staat de onthulling van
een plaquette op het programma. Het
betreft een herdenkingsplaat in de
buitenmuur van Geldersekade 16 (te
genwoordig het bedrijfspand van pro-
duktiemaatschappij 't Carillon).
Zaterdag 26 maart is het groot feest
in het Muiderslot, waar iedereen met
de voornaam Tessel van harte wel
kom is.
Gedurende het voorjaar besteedt an
tiquariaat Soemag, Leidsekade 107 in
Amsterdam, extra aandacht aan de
17e eeuwse literatuur en sluit het
Amsterdams Historisch Museum de
herdenking eind mei af met een
„Gouden-Eeuwdiner". En mevrouw
Smits-Veld, verbonden aan de facul
teit der letteren van de UvA, zal in
het voorjaar een boek over Maria
Tesselschade uitbrengen. Voor de bij
eenkomst op het Muiderslot hebben
zich inmiddels méér dan honderd per
sonen aangemeld.
Advertentie uit een-Texelse Courant
van december 1993' De annonce
trok de aandacht van de altijd in ar
chieven bladerende (Jaap Bakker uit
Oudeschild omdat de aangekondigde
Kerstmis-uitvoering" precies hon
derd jaar geleden plaats had en om
dat 26 december toevallig zijn
verjaardag is. Voor Bakker was het
aanleiding om eens te informeren
wat er destijds met de „visschers te
Wierum" aan de hand was. Toen hij
in het Friese Werum ging informeren,
bleek dat het ging om een ramp
waarbij vele jonge vissers om het le
ven waren gekomen en dat dit feit
een eeuw later werd herdacht door
Het voorste deel van hotel De Linde
boom is gesloten wegens de op han
den zijnde executieverkoop van het
pand. De exploitatie van de zalen
door familie Raateland wordt wél
voortgezet.
De instanties en personen die tijdens
de maandagochtend-markt zitting
hielden in De Lindeboom, zoals deur
waarder Vermeer, zitten tot nader or
de in de Raadskelder. Dit
etablissement van familie Stolk was
altijd op maandag dicht, maar we
gens de sluiting van De Lindeboom is
dat voorlopig veranderd.
Als zich vóór 1 februari geen nieuwe
gegadigden melden voor het woning
bouwproject in De Cocksdorp, wordt
het afgeblazen. Het plan voor zes
huizen is bedoeld voor zogenaamde
„starters". De grondprijs is om die re
den bewust laag gehouden.
Tot nu toe is slechts één melding bin
nen van iemand die echt aan de
eisen voldoet. Daarnaast is een aan
vraag binnen van een Texelaar met
een handicap. De gemeente wil deze
mensen graag tegemoet komen,
maar heeft meer aanmeldingen nodig
om het project te laten doorgaan.
In De Witte Burcht wordt op woens
dag 29 december vanaf 13.00 uur
een dam- en schaaktoernooi gehou
den. Het speeltempo is twaalf minu
ten per persoon per partij.
Meedoen kost 74,-, jeugd 72,-. Er zijn
mooie prijzen beschikbaar.
middel van een tentoonstelling in de
N.H. kerk van 7 tot 4 december j.l.
Op 7 december 1893 gingen bij We
rum bij een zware storm 13 van de
17 vissersvaartuigen (met de registra-
tieletters WL van WestdongeradeelI
verloren. Het waren aken die - net
als destijds bij Oost op Texel - niet in
een haven lagen maar verankerd wa
ren in open zee voor de dijk. Het
toen 904 inwoners thans ca 4001
inwoners tellende dorp verloor in een
klap 23 vissers.
Om de daaruit voortvloeiende sociale
nood te lenigen werd in meerdere
visserijplaatsen geld ingezameld. Dat
was in die dagen gebruikelijk als zich
een dergelijke catastrofe had voorge
daan. Op Texel werd ook wel ingeza
meld voor Arnemuiden, Katwijk en
Urk. Soms maakte men een lied over
de ramp, dat gezongen werd terwijl
men met een miniatuurboot op een
paard en wagen van dorp tot dorp
trok. Deze rampliedjes werden
meestal gemaakt op een bekende
wijs, werden op muziek van een har
monica ten gehore gebracht en de
tekst werd voor 10 cent verkocht. Bij
de ramp van Werum heeft men zich
destijds in Oudeschild blijkbaar be
perkt tot een collecte tijdens de
kerstdienst. Het zangkoor Utile Dulci
kwam waarschijnlijk niet van Texel.
Als Staatsbosbeheer geen bezwaar
heeft krijgt ook Den Hoorn een Jeu
de Boulebaan. Deze komt op het ter
rein van voetbalvereniging ZDH,
naast de kantine. Een andere mogelij
ke lokatie wordt door de gemeente
afgewezen, omdat daarvoor bomen
moeten worden gerooid. De aanleg
en materiaalkosten bedragen 72000,-,
maar worden door ZDH gedragen. De
vereniging zal nog wel een beroep
doen op gemeentelijke subsidie.
De baan in Den Hoorn wordt de der
de op het eiland. Oosterend en Den
Burg gingen dit dorp voor.
Een wadexcursie in de winter is iets
heel anders dan in de zomer. Er zijn
niet alleen andere vogels te zien
maar ook de situatie van het terrein
verschilt.
Wie dat aan den lijve wil ervaren, kan
donderdagmiddag a.s. meedoen aan
een wadexcursie die om 14.00 uur bij
De Cocksdorp van start gaat. Er
wordt gewandeld tot de schemering.
Warme kleding, dikke sokken, hand
schoenen en laarzen zijn aan te ra
den. Ook een verrekijker biedt goede
diensten. Wie mee wil dient een toe
gangsbewijs af te halen bij EcoMare
voor f7,50 (f4,- voor kinderen).
