Kleindochter van Aeolus
nu te koop aangeboden
Herstelwerk vraagt
opnieuw tropenjaren'
Nieuwe tennisbaan zou
sporthal dwars zitten
WANGLE li-
Wraakactie treft Hopster:
Deuce en chauffeurs zien geen probleem
Levensloop van een onderzoekschip
TEXELSE C0URANT
Wie is deze
jongen?
VRIJDAG 7 JANUARI 1994
Via een gelmprviseers pad konden twee grote vrachtwagens van het party-bedrijf Bo-Rent uit Hoorn gisteren sporthal Ons Genoegen
bevoorraden. Gebruikers en beheerders van de sporthal vrezen datdit in de toekomst niet meer kan. als de nieuwe tennisbaan van
Deuceer ligt. De tennisclub stelt daarentegen dat de afstand tussen de hal en de baan ruim genog zal zijn. (Foto Frans Hopman)
Het probleem van Kalk en de GVT
spitst zich toe op de zij-ingang van
de sporthal. Omdat de baan er
voor komt te liggen, kan die met
meer goed worden bereikt, zo vre
zen zij. De brede ingang, bestaan
de uit een driedelige deur, komt uit
in de bergruimte naast de zaal. Via
deze route worden bij grote evene
menten toestellen, tafels, stoelen,
kraampjes, hulpmaterialen en an
dere spullen binnengebracht. Bij
voorbeeld voor de jaarlijkse show
van GVT, de Texelse turnkampi-
oenschappen en zeskampen van
bedrijven en verenigingen, maar
ook voor niet-sportieve manifesta
ties zoals feestmarkten, de Dub
bele von Sion-avond en nu deze
week de Teso aandeelhoudersver
gadering.
Weinig tijd
Omdat de hal vaak bezet is, heb
ben de organisatoren en deelne
mers van manifestaties maar kort
de tijd om hun spullen over te
brengen en de zaal in te richten.
„Het is dan een komen en gaan
van auto's, iedereen komt tegelijk.
Dat wordt straks erg moeilijk. Er
zullen opstoppingen ontstaan,
mensen die aan het in- en uitladen
zijn lopen de auto's in de weg, en
voor draaien en keren wordt het
erg krap", stelt Willem Kalk. De
kantinebeheerder vreest dat om
deze redenen in de toekomst wel
licht manifestaties worden afge
zegd, wat voor hem een
inkomstenderving betekent.
Een nieuwe tennisbaan naast
sporthal Ons Genoegen zal de be
voorrading bij grote evenementen
belemmeren. Dat stelt Willem
Kalk, exploitant van de sporthal
kantine, die in deze mening wordt
gesteund door Nico Stoter na
mens de Gymvereniging Texel.
Het bestuur van tennisclub Deuce
vindt het een storm in een glas
water: volgens de tennissers blijft
er in de nieuwe situatie ruimte ge
noeg voor het in- en uitladen van
(vracht)auto's.
Deuce kreeg gisteren onverwacht
bijval van vrachtrijders van het be
drijf Bo-Rent uit Hoorn. Met twee
grote opleggers kwamen zij naar
het eiland voor de inrichting van
de sporthal voor de grote Teso-
vergadering van vanavond. Vol
gens de chauffeurs vormt de ge
plande 7% meter ruimte tussen de
sporthal en de nieuwe tennisbaan
geen bezwaar. Tenminste, zolang
er maar een voldoende brede oprij
pad ligt vanaf de Emmalaan, zodat
zij goed kunnen draaien en keren.
Kalk, Stoter en ook de sporthalbe
heerders concluderen uit de geïm
proviseerde situatie gisteren bij de
sporthal echter dat het in de toe
komst wellicht onmogelijk wordt
om nog dergelijke grootschalige
manifestaties te kunnen herber
gen. Zij hopen dat de gemeente in
elk geval nog eens naar de situe
ring van de baan wil kijken, zodat
de belangen van de sporthal niet
worden geschaad.
Deuce wil de nieuwe tennisbaan
situeren op het grasveld tussen de
sporthal en de Emmalaan. Eind de
cember heeft de club hiervoor een
bouwaanvraag ingediend bij de
gemeente. Deuce hoopt in mei
met de aanleg te kunnen starten,
zodat de baan klaar is als komen
de zomer met de renovatie van de
bestaande vier banen wordt be
gonnen. De tennisclub heeft dus
haast. Mede omwille van deze
tijdsdruk heeft het clubbestuur
zijn oog laten vallen op het gras
veld naast de sporthal. Voor die lo-
katie is namelijk geen bestem
mingswijziging nodig, zodat een
artikel 19-procedure kan worden
omzeild. Liefst zou Deuce twee
banen erbij maken, maar dan is
wèl een procedure nodig en bo
vendien kost dat ook méér.
,,We komen er langzaam boven
op, al is dit wel een hectische tijd.
Na 23 jaar Bosch en Duin leek het
me prettig niet zulke lange dagen
meer te hoeven maken, maar ik
werk weer van zeven uur 's och
tends tot elf uur 's avonds. Het
vraagt opnieuw tropenjaren om
alles een beetje op orde te krij
gen."
De problemen van Johan Hopster,
Nico Stoter, trainer in vaste dienst
bij GVT, wil geen nadruk leggen op
het financiële aspect. Voor hem
telt vooral de onpraktische situatie
die zou ontstaan. „Nu zijn we voor
het Texels kampioenschap met
vrijwilligers al zeker 272 uur bezig.
Als we straks veel moeilijker kun
nen bevoorraden, dan wordt het
heleméél nachtwerk. Bovendien
wordt het risico van beschadiging
van toestellen groter, zoals de
praktijk heeft bewezen bij de gym
zaal aan de Beatrixlaan, waar we
maar drie meter ruimte hebben."
Over de IVz meter hebben Kalk en
Stoter een andere opvatting. „Als
je er één vrachtwagen in rijdt,
wordt het voor anderen al te krap.
Het is minder dan het lijkt." En
passant wijst Kalk erop dat de inrit
naar de sporthal aan de andere
kant ook al is versmald door de
komst van de tennisbanen. Dran-
kleveranciers hebben hierdoor
moeite om in te steken met hun
vrachtwagens.
Volgens Kalk wil hij de aanleg niet
tegenhouden met het oog op de
eventuele uitbreiding van de sport
hal. B en w wilden vorig jaar om
die reden aanvankelijk niet mee
werken aan de aanleg van de ten
nisbaan. Kalk: „Dat was een zwak
argument."
Een alternatief heeft Kalk ook: een
tennisbaan tussen de wielerbaan
en het schoolplein van het voor
malige LBO. Nu staan daar bomen,
als windsingel voor de wielerbaan.
Volgens Kalk is het daar breed ge
noeg om de wielrenners niet te
hinderen.
Deuce wijst het idee van de hand:
„Ten eerste is daar wèl een
bestemmingswijziging nodig, wat
dus tijd kost, en ten tweede voe
len we er niets voor een kostbare
procedure te voeren voor slechts
één baan.
tegenwoordig eigenaar van hotel
restaurant „Princenhof" in het
Friese Eernewoude, zijn inderdaad
niet kinderachtig. Dat werd ook
gesignaleerd door de landelijke
pers. „Weggestuurde exploitant
liet uit wraak spoor van ellende
achter", luidde de alarmerende
kop boven een bijna paginagroot
artikel in De Telegraaf vorig week.
De voorgeschiedenis is bijna on
werkelijk. Toen na een conflict met
zijn exploitant deze - ondanks het
aflopen van zijn contract - het ho
tel met wilde verlaten, schakelde
Hopster de rechter in. Deze stelde
hem in het gelijk. Toen de exploi
tant begin december inderdaad
vertrok, nam hij uit wraak alle
computerbestanden en de volledi
ge administratie mee. Ook de be
drading van de koelcel en de
vrieskist sneed hij door, maar snel
le maatregelen voorkwamen dat
veel kostbare levensmiddelen ver
loren gingen.
De andere gevolgen waren minder
gemakkelijk te verhelpen. Hopster
wist niet hoeveel gasten hij kon
verwachten, welke seminars en
bruiloften waren geboekt en wat
de voorraden waren. Spoedig
bleek bovendien dat de leveran
ciers sinds september niet waren
betaald en dat het personeel nog
een maand salaris tegoed had.
Ook een aanzienlijke som be
lasting moest nog worden afge
dragen.
Even werd nog geprobeerd het ho
tel draaiende te houden, maar
toen verwachte gasten niet kwa
men opdagen en anderen pardoes
op de stoep stonden, was maar
één beslissing mogelijk: dichtgooi
en tijdens de feestdagen.
Advertenties
Met man en macht werd vervol
gens getracht de schade zo klein
mogelijk te houden. Ook Hopster
zélf moest weer volop aan de bak
en dat terwijl hij wegens gezond
heidsredenen juist een stapje te
rug had gedaan. Via advertenties
in (kabel)kranten uit de noordelijke
provincies werd gasten gevraagd
hun reserveringen te bevestigen.
Ook het artikel in De Telegraaf
zorgde voor een hoop ruchtbaar
heid. „Ik denk dat we nu zo'n 85
procent van de boekingen terug
hebben. Gelukkig bellen veel men-
Nee, dit is geen geval van illegale
vrouwenhandel, maar zoals eer
der in deze krant te lezen was, is
het motorschip „Tyro" dat vaak
voor het Nioz voer, te koop. Dat is
de reden om haar levensloop eens
nader toe te lichten.
De naam van het schip komt uit de
Griekse mythologie. In het perso
neelsorgaan van de nieuwbouw-
werf komen we in het meinummer
van 1967 de volgende verhande
ling tegen: „Tyro-lantijnen: Ons
bouwnummer 857 is de derde Ty
ro van de maatschappij die haar
schepen naar Griekse halfgoden
noemt. Wie was Tyro? In de Griek
se mythologie was Aeolus de god
der winden. Hij had verschillende
zonen. Eén van hen was Salmo-
neus, wiens dochter Tyro was. Zij
stamde dus af van een god. Haar
oom Cretheus, een broer van Sal-
moneus, wilde haar trouwen. Op
huwelijken in de familiekring keek
men nog niet zo nauw in die da
gen en Salmoneus huwelijkte zijn
dochter aan zijn broer uit. Toen Ty
ro het huis uit was, zocht Salmo
neus vertier in het namaken van
donder en bliksem. Zeus, de op
pergod, die als werktuigen donder
en bliksem hanteerde, liet evenwel
niet met zich spotten en doodde
hem met een echte bliksem.
Tyro en Cretheus hadden drie zo
nen. Ondertussen maakte Tyro
een slippertje langs het strand en
ontmoette daar iemand die Posei
don, de zeegod, in eigen persoon
geweest zou zijn en kreeg van
hem twee zonen. Natuurlijk ont
stond er ruzie tussen de stiefzo
nen. Dit werd aanleiding tot de
tocht van de Argonauten, waarin
de Griekse schippers, onder lei
ding van Tyro's kleinzoon Jason de
gouden vacht van het ram, dat
overigens door toedoen van ande
re kinderen van Aeolus in handen
was geraakt van de koning van
Colchis aan de Zwarte Zee, terug
haalden. Deze gouden ramsvacht,
of „gulden vlies", is onderwerp
van de nog steeds bestaande zeer
hoge onderscheiding de Orde van
het Gulden Vlies, destijds door
Philips van Bourgondië ingesteld.
Als het woord Tyro wordt verlatini-
seerd, betekent het: leerling, nieu
weling of rekruut."
Scandinavische trekjes
De Tyro is in opdracht van Hudig
en Veder NV uit Rotterdam ge
bouwd en werd ondergebracht bij
de NV Maatschappij Zeevaart. H
en V is een oud en zeer bekend be
drijf dat over enige jaren 200 jaar
bestaat. Ondanks vele fusies en
opheffingen in de maritieme we
reld, die in de afgelopen 25 jaar
hebben plaatsgevonden, staat H
en V nog steeds als een huis. Te
genwoordig zonder eigen sche
pen, maar met gecharterde
tonnage wordt nog steeds de lijn
dienst op Ierland onderhouden
waar de Tyro in 1967 voor werd
gebouwd.
Ze is altijd een eenling gebleven,
doch heeft onmiskenbare Scandi
navische trekken. Dit is beslist niet
vreemd omdat de Noorse kust
vaarders, die in een dienst van de
Noordkaap naar Stavanger voeren,
model hebben gestaan bij het ont
werp van dit schip. Ing. Göttesen
van het ontwerpbureau J. Vergn
uit Bergen in Noorwegen heeft
een sterk stempel op het ontwerp
van de Tyro gedrukt. Het moest
een schip worden dat gepalleti-
seerde lading kon vervoeren om
snel laad- en lostijden te bevorde
ren. Ook ruimte voor 26 contai
ners stond op het verlanglijstje
van H en V. Hier hield het echter
niet mee op. Ook levend vee, on
geveer 300 stuks, moest in het
onderruim en het tussendek mee
kunnen. Het voorste deel van het
boventussendek werd ingericht
als koel- en vriesruim, twee hoge
brede deuren in de stuurboordszij
om met twee heftrucks lading aan
boord te rijden, een ladinglift,
twee laad- en loskranen aan dek
die de containers en zware stuk
ken konden behandelen, grote
luikhoofden, een boegschroef en
accommodatie voor twaalf passa
giers. De twee hoofdmotoren van
1500 pk. elk, waren via een tand
wielkast gekoppeld op één verstel
bare schroef. In 1967 was dit alles
vrij revolutionair te noemen. Dit
noem je geen schip meer, maar
een duizendpoot! Er voeren al
twee kustvaartuigen bij de KNSM
in Amsterdam van een vergelijk
baar ontwerp, alleen veel kleiner
dan de Tyro. Dit waren de ,,Dania"
en de „Nerlandia", die in Scandi
navië waren gebouwd en in vaste
dienst naar de Oostzee voeren.
De bouwwerf
Op 26 augustus 1966 tekenden H
en V het bouwcontract met Van
der Giessen-de Noord in Krimpen
aan de IJssel. Het te bouwen
schip kreeg bouwnummer 857.
Aan het hoge bouwnummer is af
te leiden dat het een zeer oude
werf moet zijn en dat klopt ook.
De werf werd in 1820 opgericht
en hield zich aanvankelijk alleen
bezig met de bouw van binnen
vaartschepen. In het midden van
de vorige eeuw begonnen ze ook
zeegaande zeilschepen te bou
wen. Ook voor de voorvaderen
van het huidige H en V werden
twee fregatten, te weten de „He
lena" en de „Anna" gebouwd. Se
dertdien zijn vele fraaie
koopvaardijschepen bij de zeer
goed bekend staande werven van
Van der Giessen-de Noord
gebouwd.
Het bouwnummer 857 werd op
23 januari 1967 op stapel gezet en
liep op zaterdag 17 juni om 12.45
uur van de helling. Dit is altijd een
zeer spectaculair gezicht, daar de
helling haaks op de Hollandse IJs
sel staat, waar het schip met grote
snelheid inloopt. De rivier is echter
ter plekke vrij smal, dus veel ruim
te is er niet. Zodra het schip los
van de helling is, moet het met ge
weld geremd en een kwartslag ge
draaid worden. Dit geschiedt door
ankers en zware kettingen, de zo
genaamde peuren. Gebeurt dit
niet, dan kan het schip aan de
overkant van de dijk geplukt wor
den met alle schade en bouwver-
traging van dien.
Voor de te waterlating was de
doop, met champ/agne, verricht
door mevr. M. B. Hudig-Kleyn van
Willigen, keurig met een hoedje
op, zoals de traditie wil... Helaas
vond op 14 september tijdens de
afbouw een serie explosie in de
machinekamer plaats, waarbij 20
mensen gewond raakten. De con
sequentie was dat de Tyro tien da
gen later dan de planning was, op
11 oktober 1967 werd opgeleverd.
Op vrijdag de dertiende werd niet
afgevaren. Het bijgeloof was blijk
baar sterker dan het commercieel
gewin. De eerste afvaart vond dus
op zaterdag plaats. Dit was gelijk
het vaste afvaartschema, te we
ten: zaterdagochtend vertrek uit
Rotterdam, maandagmorgen
vroeg aankomen in Belfast, maan
dag vertrek naar Dublin waar de
zelfde dag werd aangekomen,
dinsdag vertrek naar Le Havre,
waar op donderdag zowel de aan
komst als het vertrek plaatsvon
den om vrijdag weer in Rotterdam
aan te komen. Dus één rondtrip
per week, bij een dienstsnelheid
van 14 knopen, wat overeenkomt
met 26 kilometer per uur.
Door het snel opkomende vervoer
met containers bleek de Tyro als
snel containerruimte tekort te ko
men. Daarom nam de vraag naar
gepalletiseerde lading snel af. Het
veetransport werd door verscherp
te vervoerseisen al gecompliceer
der. Dientengevolge kwamen veel
schepen in de vaart die uitsluitend
vee vervoerden. (Er vaart een ge
boren en getogen Tesselaar op
zo'n schip. Die draait er zijn hand
niet voor om om ruim 70.000
schapen in één keer van Australië
naar het Midden-Oosten over te
stomen. Zoveel schapen komen
op heel Texel niet eens voor!) Het
gevolg was dat de Tyro in 1976 in
Rotterdam werd opgelegd.
Het Vening Meinesz Laboratorium
van het Instituut voor Geofysica,
als onderdeel van de Rijksuniversi
teit uit Utrecht, deed al geruime
tijd onderzoek naar de zwaarte
kracht aan boord van koopvaardij
schepen. Eerlijkheidshalve moet
wel worden vermeld dat de zwaar
tekrachtwaarnemingen voor het
eerst plaatsvonden op een marine
schip. De beroemde wereldreis
van de onderzeeër HM K.XVIII in
1934/35, met prof. dr. Vening
Meinesz aan boord, is in marine-
en wetenschapskringen nóg be
kend. De reis ving aan in Den Hel
der, liep langs vijf werelddelen en
eindigde in Soerabaja, nadat
22.700 mijlen ruim 42.000
km) waren afgelegd. De duikproe
ven van de nog nieuwe onderzeeër
hadden plaatsgevonden op de re
de van Texel.
Voor een wetenschapper zijn de
omstandigheden op een koopvaar
dijschip niet ideaal. Er kan niet van
de uitgestippelde koers worden af
geweken, daar het vaarschema
anders in de war komt. Aan dek is
het vergeven van de „electrische
touwtjes" wat de gang van zaken,
wat betreft normale scheepswerk-
zaamheden, voor de opvarenden
ook niet bepald veraangenaamt.
Prof. dr. Colette, de opvolger van
Vening Meinesz, ontmoette in
riname een ex-hofmeester van
Tyro. In een gesprek aan boord
een KNSM-schip, waarop de li
meester voer, bracht Colette J
problemen naar voren. De hl
meester vertelde hem dat hij li
ideale schip voor hem wist te I
gen, te weten de Tyro.
Nieuw emplo
De Tyro bleek inderdaad het ide
schip te zijn en werd in 1977 i
charterd door de Nederland
Raad van Zeeonderzoek. De
raad werd later de Stichting 0
derzoek der Zee. Dit charter va
plaats via Visser en Visser Char
ring BV en werd door de inmidd
ter ziele gegane rederij Negoco:
Rotterdam berederd. Op 26 okl
ber 1982 werd de Tyro door
Maatschappij Zeevaart BV (H
V) verkocht aan de Koninklijke N
derlandse Academie van Wete
schappen in Amsterdam, die ha
weer verhuurde aan de meest i
eenlopende belanghebbend
voor onderzoek op zee. Enige t
is het zelfs nog een Rijksvaarti
geweest.
Het Nioz is vanaf ongeveer 19
belanghebbende geweest in I
reilen en zeilen van de Tyro. I
laatste twee jaren leverde het b
kende baggerbedrijf Boskalis
bemanning. Vele reizen werd
met de Tyro gemaakt. De groots
bekendheid kreeg ze ongetwijfi
met de Snellius ll-expeditie na
de Indonesische Archipel. I
heeft echter allemaal al eens in
Texelse Courant gestaan. Lat
we hopen dat de Tyro weer si
nieuwe emplooi vindt en niet gel
naar de sloopwerf vertrekt
roemloos ten onder gaat onder
vlam van de snijbrander. Inmiddi
is ze wel 25 jaren oud en dat
knap op leeftijd voor een zeesch
Hoe dan ook, waar ook ter were
het ga je goed, Tyrol
Roy M. Hellema
Oudesch
Aan dit artikel werkten mee:
dhr. H.J.M. Poelman, Koofd Kapitei'
kamer van Hudig en Veder, Rotterdam,'
pitein L.J. Blok, mw. M M van Wanum
dhr. De Jager van Van der Giessen-
Noord, dhr. Th. C.J. Buisman van het N'
(hoofd technische dienst)
Geraadpleegde bronnen:
diverse jaargangen Lloyds Register; div
se jaargangen Maritiem Journaal, dive;
jaargangen De Blauwe Wimpel; dive
jaargangen Marine News; diverse jaarg*
gen Sea Breeze; „De wereldreis van
K.XVIII".
De Tyro in Het Kanaal, op weg naar Ierland, kort na de oplevering in 1967. tFoto Sky Photo s. Kent
Snel verouderd
- - -2L
sen die hun bruiloftsfeest hier
houden vaak automatisch al enke
le dagen van te voren om de zaken
nog eens door te spreken." Een
geluk bij een ongeluk is dat ook
nieuwe gasten zich melden, die
via de media van de narigheid heb
ben gehoord en uit medeleven
juist bij Princenhof boeken.
Dat de „restauratiewerkzaamhe
den" voorspoedig verlopen, moge
blijken uit het feit dat vandaag een
koud buffet voor 530 personen
wordt verzorgd. Inmiddels is een
beheerdersechtpaar gevonden dat
vanaf 17 januari het hotel zal run
nen. Een opluchting voor Hopster,
die nog steeds op Texel woont:
„Dan heb ik niets meer met de ex
ploitatie te maken en hoef ik maar
een paar dagen per week in Fries
land te zijn. Daar is het me eigen
lijk om te doen geweest toen ik de
Princenhof kocht." Vanaf die da
tum kan Hopster zich ook volledig
concentreren op de ongetwijfeld
nog lange rechtsgang die hij moet
maken om alle schade op de vori
ge exploitant te kunnen verhalen.
Hij kan er nog om lachen: „Zo gaat
het in de ondernemerswereld, af
en toe stoot je je neus. Mijn advo
caat zei me ook al dat je een con
tract nog zo vol kunt zetten, als
iemand kwaad wil dan gebeurt het
tóch."
Welke jongen staat op deze
43 jaar oude foto? Niek Slijde-
rink sr. uit Houten wil het
graag weten in verband met
het compleet maken van ar-
chiefstukken over het vergaan
van de zeilboot „Wrangle III"
met zeeverkenners in 1950.
De jongen op de foto poseert
met de spiegel van de boot,
die bij De Koog aanspoelde.
„1st Mortlake Sea Scouts" is
de naam van de groep.
De boot verging destijds met
man en muis in het Nauw van
Calais tijdens een zeiltocht
vanuit Dover. De spiegel is het
enige dat ooit van de boot is
teruggevonden. De lijken van
de jongens spoelden aan op
diverse plaatsen aan de kust.
De meeste werden geborgen
op Texel, wat reden was om
een gezamenlijk graf te maken
op de algemene begraafplaats
in Den Burg. Het graf wordt
sedert jaren verzorgd door le
den van Scouting Texel. Oud
groepsleider Niek Slijderink
onderhoudt nog altijd contact
met nabestaanden en vrien
den. Wie weet wie op de foto
staat of mogelijk andere bij
zonderheden kent die op het
drama betrekking hebben,
wordt verzocht contact op te
nemen met Slijderink, Egelak
ker 2, 3994 EN Houten.
