Texelse Landbou
Zeeaster nieuw konijn
uit Mark's hoge hoed
Mestvee van de Starren
heeft eigen paspoort
Ter Steeges stapten
over op het loonwerk
Jaar van de waarheid
Zologische narcissen
wiiloftelers scoren
met rode variant
Afl.2
De Vernieuwers
Blondes d'Aquitaines eisen comfort
Stichting steunt
Texelse pioniers
Beetje gekkende weg begonnen
lollenteler Giel Kuip wil schone produktie
van Boersens bekroond
Lammetjestocht
i bALLbb y COURANT
Autogene training
CDA-bezwaar tegen
weren auto uit bos
<4
^mariente kraam
Texelse produkten
„Ik begon niet uit economische
motieven aan de biologische bol
lenteelt, maar vind het een verve
lende gedachte dat ik aan het
werk ben in een gewas dat is
bespoten. Het moet toch mogelijk
zijn zonder die middelen te wer
ken."
Aanvankelijk wilde Giel Kuip (49)
zijn 25 hectare grote akkerbouw-
en bollenbedrijf helemaal over
schakelen op de biologische teelt.
„Voor de meeste gewassen was
dat wel haalbaar", wijst hij op het
bouwplan (aardappels, graan, bie
ten en graszaad), „maar vier bun
der bollen zonder bestrijdings
middelen is nog niet te doen."
Toen er geen geschikte alternatie
ven waren, besloot hij op experi
mentele voet te starten op negen
hectare land. Kuip en rechterhand
Martin Kikkert gebruiken daar
geen ons kunstmest en bestrij
dingsmiddelen meer.
Onkruid
Ze verbouwen er afwisselend
graan en op kleinere schaal bollen,
uien, wortelen en gras of groenbe-
mester om het land rust te geven.
„We hebben één keer in de vijf jaar
bollen op hetzelfde perceel. Verder
moeten we speciale cultuurmaa
tregelen nemen. De narcissen
gaan pas laat in de herfst de grond
in. Dan is het wat koeler; dat voor
komt bolrot en het onkruid ont
kiemt dan niet meer.", wijst hij op
de dikke laag stro tussen de narcis
Dubbele von Sion. „Dat stro is er
voor om het onkruid er onder te
houden." Ook de keuze van de
soorten is van belang. „Dat soort
foefjes ontdek je pas met de ja
ren", wijst hij op de technische
hulpmiddelen, zoals een onkruid
brander.
Extra prijs
Voor een rendabele teelt moeten
de bollen een extra prijs opbren
gen, want de kosten van biologi
sche bollen zijn eenderde hoger
dan die van gangbare.
De afzet verloopt via veiling
Aalsmeer, die deels uit imago
overwegingen bemiddelt in de bol
len. „Maar ze garanderen geen mi
nimumprijs, al lijkt de vraag toe te
nemen." Kuip denkt dat bij een
goed distributiesysteem en een re
delijk prijspeil de biologische bol
len hun weg wel zullen vinden en
hij de oppervlakte kan vergroten.
„Het zweverige is wel een beetje
van de biologische landbouw af. Ik
zie het als een stuk toegevoegde
waarde, waarvoor de consument
best wat extra's over heeft."
Zekerheidshalve houdt de land
bouwer wel zijn gangbare bollen-
kraam op peil. „Mocht het mis
gaan, dan heb ik die altijd nog ach
ter de hand."
„Ik heb een nieuw produkt door
gaans al verkocht voordat het is
gemaakt." De gedrevenheid
waarmee Mark van Rijsselberghe
van Sint Donatus in de zuivel- en
akkerbouwmarkt is geïnfiltreerd
lijkt niet te stuiten. De zoutmin-
nende zeeaster is de nieuwste
verrassing uit zijn hoge hoed.
kisten te worden geplant. Ver
warmd water en voedingsstoffen
stromen via een circulatiesysteem
door de kisten. Binnen vier weken
is.de witlof oogstrijp. „We moeten
héél wat doen om er een goed
kropje op te krijgen", aldus Wil
lem, die op de hoogte blijft via stu
dieclubs en de wekelijkse
bezoeken aan de veiling.
In de zomer staat hun hoofd niet
naar witlof. Dan brengen de tuin
ders hun tijd door in de aardbeien
velden.
Wandelsportvereniging „Het Gou
den Boltje" houdt op maandag
(tweede paasdag) de vierde Lam
metjestocht. De start is in de LBO-
kantine aan de Emmalaan. De af
standen zijn 5, 10, 15 (start van
9.00 tot 14.00 uur), 25 (start van
9.00 tot 11.00 uur) en 40 kilome
ter (start van 9.00 tot 10.00 uur).
Er is een speciale herinnering ont
worpen. Het inschrijfgeld be
draagt ƒ3,50 (zonder medaille
ƒ2,50 en voor niet leden ƒ5,0-).
Mark van Rijsselberghe van zuivelboerderij
Sint Donatus experimenteert met de
nieuwe planter voor zeeaster.
Sinds de start van bd-boerderij
zo'n vijftien jaar geleden zijn in
middels 135 verschillende produk-
ten van de ideeënband gelopen.
„Al onze melk verwerken we tot
dagverse zuivelprodukten, zoals
kwark, pot- of groene Texelse
kaas, camambert en de verse
roomkaas, de jongste aanwinst.
Hoe zoiets ontstaat? Soms krijgen
we vanuit de markt ergens vraag
naar. In dit geval hadden we zelf
niet genoeg kennis in huis en klop
ten we aan bij een school, omdat
het een aardig afstudeer of onder-
Rien en zoon René van der Star in de stal met Blondes d'Aquitaines.
„De stieren voelen zich prettiger
en daardoor is het vlees fijner en
beter van smaak." Fred en Rien
van der Star uit Polder 't Noorden
hebben zich toegelegd op de
mesterij van Blondes d'Aquitai
nes. De produktie wordt van be
gin tot eind gecontroleerd. De
consument heeft er een hogere
vleesprijs voor over en „de Star
ren" zien het als een goede aan
vulling op het melkveebedrijf.
„Onze stal was te klein voor een
rendabele mestveehouderij op re
guliere basis. Toen dit project drie
jaar geleden startte hebben we
meteen toegehapt." Het ras Blon
de d'Aquitaine komt uit Frankrijk
waar het door liefhebbers werd
ontdekt. Het vlees is lichter van
kleur en magerder. Met 500 tot
600 kilogram geslacht gewicht en
een fijn beenderenstelsel geeft het
minder slachtafval. Voor een opti
male smaak van het vlees ziet de
keuringsdienst strikt toe op nale
ving van de voorschriften in het
contract. „We hebben er nogal
wat extra werk aan", aldus de
veehouder. „De dieren hebben rui
me groepshokken en mogen niet
worden onthoornd. Het vee loopt
op stro. Allemaal erg diervriende
lijk dus. Verder worden alle medi
sche behandelingen in een
paspoort bijgehouden. Dat moet.
De meerprijs vergoedt het werk
echter"
De merknaam staat garant voor
een bepaalde kwaliteit, waarvoor
die extra prijs wordt betaald. „De
afname van het vlees is contrac
tueel gegarandeerd, dus dat biedt
zekerheid." Hoewel de markt voor
deze vleessoort groeiende is, is
het kwaliteitsmerk beschermd.
Niet iedereen kan er dus mee be
ginnen. Bijkomstigheid is de vaste
stalmest. Die is schaars en vindt
gretig aftrek onder de bollentelers.
zoeksproject is. Dan merk je dat
de schools theorie en de beperkin
gen van de praktijk een eind uit el
kaar liggen. Maar aan het eind
weten we elkaar toch te vinden en
onstaat een produkt met een toe
gevoegde waarda Want anders
verdwijnt het tussen de massa en
wordt het niets. Dagverse zuivel is
de enige manier om je te onder
scheiden in de verzadigde zuivel-
markt."
Duinkonijnenpaté en speciale jam
zijn andere Donatus-telgen, even
als als de Texelster-aardappels,
waarvan inmiddels vele honder
den tonnen hun weg naar de con
sument weten te vinden. „De
intensieve aanpak kan alleen sla
gen dankzij hard werken en door
dat ieder van de vijf deelnemers in
de maatschap zich op een speci
fiek terrein heeft toegelegd."
Zeekraal, waarmee Sint Donatus
vorig jaar startte, is een ander
voorbeeld van puur Texelse inno
vatie. „In Zeeland ligt weliswaar
een kostbaar proefproject, maar
niemand neemt de moeite om de
zeekraal te oogstten. Het is toch
te gek om de resultaten af te
wachten en dan pas naar de afzet
te zoeken."
Door de handmatige oogst laat
het succes nog even op zich
wachten, maar aan een oogstma-
chine wordt druk gewerkt. Hogere
verwachtingen heeft de onderne
mer van de zoutminnende zee
aster, een groente die een hogere
produktie heeft en waarvoor vol
doende afzet bestaat. Goede
perspectieven dus voor de drieë
neenhalve hectare zoute kwel-
grond die op het eiland
beschikbaar is en dus tot de laat
ste meter wordt volgeplant. Daar
blijft het niet bij, want de contac
ten met Friese landbouwers zijn al
gelegd. „Bedenk wel dat er héél
wat ontwikkelingskosten in gaan
zitten. Zoiets kan je haast niet in je
eentje aanpakken."
Landbouwers met nieuwe initiatie
ven die iets toevoegen aan de be
staande produkten en die een
lokaal karakter hebben, kunnen re
kenen op de steunVah ,$e Stich
ting Stimulering Texelpfobukt. Het
bestuur bestaat uit vertegenwoor
digers van de reguliere landbouw,
de gemeente, biologisch dynami
sche landbouw en de Vereniging
van Texelse Produkten. „Het is een
platform waarin over de landbou
wontwikkelingen wordt nage
dacht en waar initiatiefnemers
voor een bijdrage kunnen aanklop
pen", aldus wethouder Dirk
Terpstra, één van de bestuursle
den.
Terpstra benadrukt dat het niet
uitsluitend biologisch projecten
hoeven te zijn. ,Aan de ene kant
stimuleren we pionierende land
bouwers. Daarnaast proberen we
zelf ideeën te ontwikkelen of plan
nen van niet-agrariërs op tafel te
krijgen bij de landbouworganisa
ties. Want het zijn uiteindelijk de
boeren zelf die het moeten oppak
ken. Probleem is dat landbouwers
zich tot dusver voornamelijk be
perkten tot de produktie. Maar bij
levensvatbare initiatieven moet
voor een goede afzet een eindpro-
dukt voor de consument worden
gemaakt. Dat vergt veel voorberei
ding en de nodige investeringen."
Voorbeeld daarvan is de suggestie
om naar Duits voorbeeld duin
doorn in cultuur te brengen. Onze
oosterburen blijken liefhebbers te
zijn van duindoornsap- en gelei.
De stichting verzamelde informa
tie bij de landbouwuniversiteiten
en heeft het plan inmiddels aan
voorlichter Jan Koolhof en de
landbouworganisaties toever
trouwd.
Ook over de afzet van lamsvlees is
nagedacht. Waar de ruggen en de
achterpoten van het Texelse
schaap goed in de markt liggen,
zijn de voorpoten minder in trek.
„Deze zijn goed te gebruiken voor
het conserveren volgens het pro
cédé zoals Maurice Diks dat in de
voormalige zuivelfabriek toepast."
Landbouwers buigen zich nog over
een idee het manshogeoliefanten-
gras op het eiland In+cUltuur te
brengen. „Het is niet'zozeer een
Texels produkt, maar is het wel
voor verschillende doeleinden
bruikbaar, bijvoorbeeld als wmd-
kenng en wellicht een geschikt al
ternatief."
De stichting kan voor nieuwe pro
jecten dankzij subsidies van ge
meente en provincie en andere
instanties financiële steun geven.
Meestal gaat het om bescheiden
leningen met een uitgestelde af
lossing. Het is de bedoeling dat
het geld na verloop van tijd aan
een ander project ten goede komt.
Dat gebeurde tot dusver voor bio
logische bloembollen, zeekraal en
Bloem van Texel" van bakkerij
Dros.
Volgens de wethouder is behoud
van werkgelegenheid voor het
eiland voor de gemeente de groot
ste drijfveer.
Terpstra hoopt dat de stichting
een voorloper is van een grotere
samenwerking tussen overheid,
landbouw en financiële instellin
gen om nieuwe, risicovolle initia
tieven te ontwikkelen.
rPT?\rT?T Cl? ^7 VRIJDAG 1 APRIL 1994
De kwaliteit van de witlof van Frans IlinksI en Willem Boersen staat hoog aange
schreven
Van bloembollenkwekerij uitge
groeid tot een professioneel loon-
werkbedrijf dat ,,de bollen erbij
heeft". Een stap waarvan Willem
en Henk ter Steege uit de Prins
Hendrikpolder heden ten dage
nog geen spijt hebben.
„Al vergt het wel de nodige plan
ning, zeker met de natte herfsten
die we gewend zijn."
Zoekend naar een manier het be
drijf voor drie kostwinners („de in
breng van vader moet je niet
wegcijferen") levensvatbaar te
houden, stapten de Ter Steeges
een jaar of vier geleden in het
bloembollen-loonwerk. Een sector
die tot die tijd met kruimelwerk
genoegen moest nemen. „Waar
de grootste kwekers aan de vaste-
wal voor het minste klusje een
loonwerker inschakelen, waren we
op Texel gewend het meeste werk
zelf op te knappen."
Dat veranderde snel, want de
kostbare machines in de heden
daagse bollensector worden vaak
te duur voor één bedrijf en het on
derhoud vormt een grote belasting
voor de vele eenmanszaken. Er is
nóg een voordeel. „Als wij komen
hebben ze meteen een chauffeur
en indien nodig nog extra hulpen.
Als het werk klaar is vertrekken
we weer. Dat scheelt ze perso
neelskosten en organisatie."
Het loonwerk begon met een ad
vertentie in de Texelse Courant.
Willem: „Het leverde al snel wat
klanten. Toen kwam de firma Dijt
erbij met lelies in de herfst. En een
beetje gekkende weg kochten we
een nieuwe rooier met overcapaci
teit." Leliekweker Willem Trap
meldde zich snel om die in te vul
len. „Dankzij grote klussen konden
we modern materiaal aanschaf
fen. En dat trekt weer nieuwe
klanten, al moet je wel concurre
rend werken. Want aan de vaste-
wal slapen ze niet."
Rooien is al lang niet meer de eni
ge activiteit. „We planten, spuiten,
hakselen het loof, ploegen, stuif-
dekken en noem maar op. Alle
maal specifiek bloembollenwerk."
Trots zijn ze op de twee moderne
strodekmachines in het bedrijf.
„Daarmee dekken ook we ook nog
zo'n 2000 ton stro op winterwor
tels."
Bar duur
Ze draaien er niet omheen dat de
machines soms „bar duur" zijn en
snel verouderen. „Het kan alleen
doordat we er flink werk voor heb
ben en zelf, soms met hulp van an
deren, de techniek doen."
In de zomer kunnen ze in de verlo
ren uurtjes de eigen bollen rooien,
terwijl vader Paul zich over de ver
werking bekommert. Het najaar is
de drukste tijd. „Dat vergt een
In het voorjaar breken voor bloembollen-loonwerkers Willem (links) en Henk ter Steege
drukke tijden aan.
zorgvuldige planning, want er zijn
weinig werkbare dagen. We zien
daarom graag dat de klussen tijdig
wordt gemeld. Als het droog is,
kijken we niet op een uurtje. We
hebbenalles rondom in de lichten
en draaien als het moet in donker
door. Want het werk moet af."
Vanaf 13 april wordt gedurende
zes woensdagavonden een auto
gene trainingscursus gegeven,
verozrgd door Maria van der Spek.
Autogene training bevordert ont
spanning en wordt ook wel
westerse yoga genoemd. Effecten
kunnen o.a. bevrijding van stress
en hoofdpijn en beter slapen zijn.
De cursus vindt plaats in d'Ouwe
Ulo van 19.00-20.30 uur. Aanslui
tend volgt bij voldoende belang
stelling een cursus zelfhypnose.
Opgave en inlichtingen tel. 11736.
In navolging van Texels Belang
maakt het CDA bezwaar tegen de
afsluiting van een deel vah de
Dennen voor auto's. „De door
gaande route is van belang voor
ouderen, minder validen, toe
risten. Een ontspannen ritje is be
langrijk voor de werkende
Texelaars." Het CpA vreest dat
veel toeristen in de fuik bij de bar-
bequeplaats rijden. De partij vindt
deze maatregel evenals de aanwij
zing van de Hors als natuurmonu
ment een „publieksonvriendelijke"
zet van de overheid. „De mens
maakt wezenlijk onderdeel uit van
onze natuur en kan daarmee dank
zij goede voorlichting harmonieus
samengaan."
In de tweede aflevering over de Texelse landbouw rich
ten we ons op de nieuwe ontwikkelingen op het platte
land. Boeren die „anders" doen ter compensatie van de
prijsdaling van reguliere produkten. Met argusogen be
keken, maar niet zonder succes. Sommigen krijgen
steun van de Stichting Stimulering Texels Produkt, ande
ren redden het op eigen kracht. Over twee weken: Hoe
de bedrijvigheid rond de landbouw op de veranderingen
reageert. Gerard Timmerman (tekst en foto's).
Ne zouden de biologische bol-
pteelt liefst in één keer helemaal
jed doen. Maar het vergt toch
nodige aanlooptijd." Voor het
iperiment waaraan Giel en Tiny
uip van boerderij De Boegert aan
Westerweg in 1992 hennnnen.
wordt 1994 het jaar van de waar
heid. Als de narcissen en krokus
sen opnieuw goed en gezond
groeien en de afzet van de bollen
naar wens verloopt, schakelt hij
er verder op over.
/pisch Texelse produkten
logen als de gemeenteraad
iet het b en w-voorstel in-
Itemt binnenkort aan de man
'orden gebracht in een per-
lanente kraam. De stand zal
ven dinsdag tot en met zater
dag aan de Vismarkt staan en
P maandag in de We
tstraat om de marktkooplui
«et m de wielen te rijden.
Voor de vergunning zal de Al-
emene Politie Verordening
Ieen wijziging ondergaan,
kraam komt er nadat
'ergekweker Bert Keijser
een verkooppunt voor zijn
irjaarsdelicatesse had ver-
;ht. Welke produkten er te
'P zullen zijn en wie de
am zal bemannen is nog
t bekend. De gemeente
tikt aan een roulerend
Weem, waarbij de produ-
■nten bij toerbeurt achter de
aarTi staan. Producenten
iiken meer aan een zelf-
andige, die de produkten
jor eigen rekening koopt en
'koopt. Enig inzicht in het
xe|se assortiment acht de
ttieente gewenst. Belang-
benden, landbouworgani-
'es en gemeente buigen
nog over deze kwestie.
aar verwachting zal de
aarTi half mei worden ge
iend.
cissen teler Giel Kuip temidden van een veld biologisch geteelde ..Dubbele von
„Voor ons is de witlof een redelijk
betaalde invulling van de winter."
4li oktober, als de oogstperiode
Iibreekt, trekken groentetelers
Hem, Frans en Trudy Boersen
h terug in hun wiltlofkwekerij,
ar ze dit seizoen de eerste
dlof sneden. In april komen ze
sr naar buiten. „Want dan wil-
we weer op het land aan het
k."Hun produkt werd onlangs
roond met de witloftrofee.
De Boersens hebben hun derde
Htlofseizoen in boerderij Don Bo-
sco tussen Oudeschild en Den
Burg er bijna opzitten. „We zitten
hier prinsheerlijk", stelt Frans te
mden vast. Met zijn broer Willem
B schoonzus Trudy verwerkt hij
larlijks vier hectare witlof. „Nou
Bwitlof. Dit jaar hebben we voor
het eerst een hoekje roodlof ge-
pbeerd. Dat is witlof met een
|ood randje en een iets zachtere
Baak. Een regelrecht succes",
mjst hij naar de muur waar de wit-
Wtrofee hangt te glimmen. Deze
prijs danken ze aan de hoge kwali
teit roodlof die het trio in Zwaag-
dijk op de veiling aanvoert. Hun
witlof werd als derde van Neder
land gekwalificeerd.
Beter betaald
Ondanks de hoge kwaliteit, stond
de prijs van de witlof dit seizoen
onder druk. „Ik denk dat het bui
tenland meer is gaan produceren
dan vorig jaar, toen de teelt veel
beter werd betaald." De roodlof,
waarvoor de handel diep in de bui
del tastte, maakte veel goed. Ko
mend seizoen zijn ze daarom van
plan verder op deze variant over te
schakelen. „Tenminste, als niet
iedereen dat gaat doen, want zó
groot is de vraag naar roodlof nu
ook weer niet." Dat bleek een paar
jaar geleden, toen de markt ermee
werd overvoerd en de prijzen in
eenstorten. „De telers waren het
zat en stopten ermee. Toen zijn wij
er juist mee begonnen."
De witlofcultuur is niet eenvoudig.
De pennen telen ze zelf. „Het ge
was vergt een uitgekiende be
mesting en vruchtwisseling."
Eenmaal gerooid gaan de wortels
de koelcel in, om daarna in stapel-
