Buitengesloten worden is het
ergste dat je kan overkomen"
u
t
1L
Hogeberg-leerlingen over pesten op school:
ft -'ft- AXrfft
Contract i D
jife,
«8
=- Mensen -=
TEXELSEg COURANT
Statiegeld
oor Papoea's
4. eVkaa, Uv* u We
noen
cxean UVlWWu'A i
Basisscholen
Geslaagden hondenclub
VRIJDAG 2 DECEMBER 1994
testen. Op school. Na schooltijd. Het kan de levens van
Ie slachtoffers tot een ware hel maken. Op Texel is de
ituatie niet beter dan aan de vaste wal. Ook op onze
cholen worden kinderen - soms jarenlang - buiten-
lesloten, geslagen en getreiterd. Het plan om te praten
net kinderen die hier op dit moment het slachtoffer van
ijn, hebben we in verband met de kleine gemeenschap
iten varen. Hun situatie zou te gemakkelijk herkenbaar
ijn. In plaats daarvan hebben we gepraat met drie leer-
ngen van scholengemeenschap „De Hogeberg", die in
erschillende mate de dupe zijn geweest van pesten.
Ie leerlingen geven er de voorkeur aan anoniem te blij-
en. Om die reden zijn hun namen veranderd. De aanlei-
ing tot dit artikel is het Nationaal Onderwijsprotocol.
eraren, leerlingen en ouders proberen samen het
esten uit te bannen.
de vierde klas van de lagere
ooi was er niets aan de hand.
jing met plezier naar school,
een dag kwam er een meisje
de vaste wal in onze groep,
nieuw kind in de klas, dat
d iedereen wel interessant. Ze
id volop in de belangstelling,
de één of andere manier pikte
ne er gelijk uit. Ze begon klas-
oten tegen me op te stoken -
loide verhalen in het rond
ir niets van waar was - en
&g binnen korte tijd zelfs mijn
te vriendin op haar hand. Voor
fist wat er gebeurde was ik
slachtoffer van de ene pesterij
de andere. Ik was volkomen
ongesloten."
loes, nu zeventien jaar oud en
Inge van scholengemeen-
3p „De Hogeberg" vertelt haar
aal onderkoeld. Ze staat zich-
maar één keer een paar tranen
Ze heeft genoeg gehuild,
ze. Het pesten heeft totaal
jaar geduurd en diepe sporen
ergelaten.
je wordt buitengesloten, ga je
zelf naar fouten zoeken. Tot je
ik van wordt. Ik besloot het
m'n ouders te vertellen. Die
en naar school om de zaak te
aten. Intussen begonnen de
irijen zo uit de hand te lopen
ik na schooltijd werd opge-
\X om de nodige klappen te
Toen ze dat thuis hoorden,
werd m'n vader zo woest dat hij
de daders op de fiets achterna ra
cete om ze duidelijk te maken dat
ze van me af moesten blijven. Zijn
dreigementen maakten de situatie
alleen maar erger. De volgende
dag ging het verhaal rond dat mijn
vader kinderen in elkaar sloeg."
De leraren namen het niet serieus
genoeg op („het valt allemaal wel
mee") en de pesterijen gingen dag
in, dag uit door. Marloes kreeg last
van hoofdpijn, buikpijn en raakte
psychisch steeds meer in de
knoop. „Het erge is dat je jezelf op
het laatst ook stom gaat vinden.
Het is heel moeilijk om jezelf te
blijven. Ik sloeg wel terug, maar
het hielp allemaal niets. Ik ging op
het laatst overal om huilen. Dat
kon ik van mezelf niet uitstaan,
maar ik kon niet anders. Ik trok het
me zo verschrikkelijk aan."
goede moed. Na een kwartier op
school, was daar niets meer van
over."
In de vierde klas van de MAVO
kwam er onverwacht een kente
ring in de situatie. Er kwamen
nieuwe leerlingen van het LBO in
de klas. „Tot mijn stomme verba
zing begonnen die zomaar tegen
me te praten. Ze vroegen of ik tus
sen de middag met ze mee naar
het dorp wilde. Dat maakte me
gek van de zenuwen, want ik had
in geen acht jaar naast een klasge
noot gelopen. Natuurlijk probeer
den de pesters ook hier weer snel
een wig tussen te drijven, maar tot
mijn verbijstering lukte dat ditmaal
niet. De verhalen die ze over me
begonnen te vertellen, werden
stomweg niet geloofd. Ze keken er
doorheen en bleven gewoon met
me omgaan."
Medelijden
Vanaf dat moment begon het be
ter te gaan, al bleef Marloes onze
ker in het leggen van contacten.
„Als mensen iets tegen me zeiden
dacht ik aanvankelijk dat het uit
medelijden was. Het is een heel
proces om daar boven uit te groei
en. Ik zit nu in 5 HAVO. Gepest
word ik allang niet meer, maar het
blijft een gevoelig punt. Als
iemand eens een rot opmerking
maakt, zak ik onmiddellijk diep in
de put. Ik ben mateloos opgelucht
als er daarna wordt gezegd dat het
niet zo is bedoeld."
„Ik betrap mezelf er ook op dat ik
brugklassers in de gaten houd. Als
er eentje helemaal alleen in een
hoekje staat, word ik woest. 'Als
ik merk dat hij wordt gepest, sla ik
In Nederland zijn jaarlijks 380.000
leerlingen het slachtoffer van
pesten. Onderzoek heeft uitgewe
zen dat de pesterijen het hevigst
zijn in de hoogste klassen van de
basisschool. Daar is één op de vier
kinderen de klos, in het voortgezet
onderwijs één op de twintig.
Niet alle pesterijen zijn zo langdu
rig als bij Marloes. Peter, ook een
5 HAVO-leerling, vertelt dat hij in
de derde klas MAVO opeens zon
debok werd. „Daarvoor was er
nooit iets aan de hand. Het werd
veroorzaakt omdat iedereen in de
lengte schoot en ik qua groei even
achterbleef. Ik was op dat mo
ment het kleinste mannetje van de
klas. Bij mij in de groep zaten drie
„viswijven", die mij tot het mik
punt maakten. Alles wat ik zei
was fout. Als ik in de les iets
vroeg, werd er diep gezucht. 'Oh,
nee, hè, hij weer...', hoorde ik dan.
Ik raakte steeds verder achter,
De foto's, die March Heij-
nen met medewerking van
groep 8 van de Jac. P. Thijs-
seschool maakte, zijn in
scène gezet. Wij danken
iedereen die aan dit artikel
een bijdrage heeft geleverd,
in het bijzonder de drie leer
lingen van scholengemeen
schap ,,De Hogeberg".
actie die de )eerlingen van
Kompasschool hebben ge-
erd ter gelegenheid van
jarig bestaan van hun
f) ooi, heeft maar liefst
472,60 opgebracht. Dat is
noeg voor het bekostigen
n de volledige schooloplei-
>g van drie Papoea-kinderen
Nieuw-Guinea. Het geld
am bijeen door het incas
an van statiegeld van fles-
die overal werden
ezameld en door sponsor-
emmen in het bad van De
m.
terochtend werd het be-
ig officieel overhandigd aan
irzitter Harry de Graaf van
stichting Nieuw-Guinea.
deputatie bestaande uit
né van der Star, Leon
'Ster la ken en Arjan van der
ir deed verslag van de actie
overhandigde zakjes munt-
d en stapeltjes bankbiljet-
alsmede een reusachtige
fque (foto) waarop het be-
g was vermeld.
IFoto Tessa de Groef)
Onzeker
De agressie die de pesterijen op
school bij Marloes opriepen, be
gon ze thuis af te reageren. „Ik
ging rot doen tegen m'n ouders.
En dat terwijl m'n moeder juist de
grootste steun voor me was. De
grootste klap kreeg ik in de brug
klas. Ik had erop gerekend dat ik
daar - met een hoop andere kinde
ren - een nieuwe start kon maken.
Binnen een paar dagen had dat
bewuste meisje echter ook déar
iedereen tegen me opgestookt. Ze
strooide weer kwistig allerlei wilde
verhalen in het rond. Intussen was
ik behoorlijk onzeker geworden in
het leggen van contacten."
De lichamelijke klachten namen
toe en verergerden. In de derde
klas van de MAVO zat Marloes
psychisch op het randje. „Ik bleef
een poos in overspannen toestand
thuis. Naar school gaan wilde ik
niet meer. Eigenlijk wilde ik niets
meer. Ik had zelfmoordneigingen.
Een oplossing zag ik niet meer,
want praten hielp ook voor geen
meter. Als ik een lang gesprek met
de huisarts had gehad, was ik vol
er op', schiet het dan door m'n
hoofd."
Tot op de dag van vandaag weet
Marloes - leuk om te zien en be
paald niet op haar mondje gevallen
- niet waarom ze slachtoffer van
pesten is geworden. „Waarschijn
lijk omdat ik over een heleboel za
ken een mening had die nèt iets
afweek van die van de klas. En ik
droeg een brilletje in die tijd. Ver
der zou ik het niet weten."
Op de vraag of ze de aanstichtster
niet hartgrondig heeft gehaat, ant
woordt ze ontkennend. „Nee,ze
stónd ergens voor. Had in ieder
geval een eigen mening. Ik haatte
juist de kinderen die domweg ach
ter haar aanliepen. De lafheid van
de anderen, daar heb ik diep op
neer gekeken."
want ik dorst na een tijdje niets
meer te vragen. Thuis ging het
ook mis. M'n ouders zaten me
constant achter de broek, omdat
ze vonden dat m'n cijfers omhoog
moesten. Ik kon nergens meer tot
rust komen. Je belandt in een
soort vicieuse cirkel, Waar je niet
meer uitkomt. Hoe erg ik dat jaar
heb zitten stressen, besefte ik pas
in de grote vakantie. Geen school,
geen slechte cijfers, alles viel van
me af. Ik begon als een wilde te
groeien."
Aan het begin van het nieuwe
schooljaar (in MAVO 4) slaagde
Peter erin een klein vriendenkrin
getje op te bouwen. „Het waren er
maar een paar, maar het was vol
doende. Ik groeide gestaag door
en begon me weer een beetje vei
lig te voelen. Pesters hebben een
hele groep nodig als ze je willen
buitensluiten. Het lukt ze niet als
je een paar medestanders hebt."
Bivakmuts
Dat praten met ouders van een
pester zin kan hebben, bewijst het
verhaal van Irene. Nadat zij enkele
malen met een bivakmuts op
school was verschenen, werd zij
opeens het mikpunt. „Er waren
een paar 'popi's' die de dienst in
de klas uitmaakten. Ze begonnen
me arabier te noemen en me
steeds meer buiten te sluiten. Ik
voelde me doodongelukkig. Het
was moeilijk om het thuis te ver
tellen, want ik schaamde me er
voor. Uiteindelijk heb ik het toch
gezegd. M'n moeder liet er geen
gras over groeien en nam direct
contact op met de ouders van het
meisje dat me het ergst op de huid
zat. Ik vond het verschrikkelijk. De
volgende dag moest ik mezelf er
toe dwingen naar school te gaan.
Ik weet niet wat die ouders tegen
I. Van tlWöxurE, «.piAWvï a^blijvev^
J. dlkaav r>»eV VauüYew* slu'vVev^
<Tlt<c».cx.v o.cc«.pVtvjv, tocxAs loe«*V
U, ClUcxexv vüeV w.'vVscVie\c\ev^
5. \Jan eVLeoav
lU^)U\oSlO, VvjvacLiv» cxcAv, <A\Y ConWatV
en v*nAt\en Vu.Y <A\v*cY CXoneW a.\^
iew>a.n<\ ev»i.cV« ov*.Y ViovxdY (cWY is
Het contract dat mentor Anneke ter Borg met brugklas 1D heeft afgesloten.
dat meisje hebben gezegd, maar
pesten deed ze me niet meer. Het
was gelijk afgelopen."
„Al heeft het bij mij niet zo lang
geduurd als bij Marloes, vergeten
doe ik het nooit. Buitengesloten
worden is het ergste dat je kan
overkomen. Ik begrijp trouwens
absoluut niet wat pesters er aan
vinden om anderen te kwetsen.
Het gebeurt wel eens dat ik in een
onbewaakt moment zelf een ro-
topmerking tegen iemand maak.
Daar heb ik dan gelijk spijt van,
want ik wil helemaal niemand
kwetsen. Ik weet te goed hoe het
voelt. Daarom neem ik het mezelf
ook kwalijk dat ik later niet in de
bres ben gesprongen voor anderen
die werden buitengesloten. Ik heb
het gewoon laten gebeuren. Waar
schijnlijk omdat de angst dat je
zelf de dupe weer wordt, over
heerst."
Schaamte
Onderzoek naar pesten op school,
uitgevoerd in 1991, heeft uitgewe
zen dat 80 procent van de basis
schoolleraren niet ingrijpt als er
een leerling wordt gepest. In het
voortgezet onderwijs is dit zelfs
98 procent. Dit wordt grotendeels
veroorzaakt door het feit dat kin
deren die worden gepest, zich er
voor schamen het te vertellen.
Bovendien is het voor leerkrachten
niet altijd even gemakkelijk om het
te signaleren, omdat het pesten
zich voor een groot deel buiten de
lessen om voltrekt. Leerlingen van
de basisschool zeggen het in
tweederde van de gevallen niet te
gen hun ouders, in het voortgezet
onderwijs houdt t90 procent van
de leerlingen thuis de mond.
Voor kinderen die zijn blootgesteld
aan stelselmatige terreur, kunnen
de gevolgen ernstig zijn. Een aan-1
tal ouderorganisaties heeft, in sa
menwerking met onderwijs
psycholoog Bob van der Meer, de
handen in ééngeslagen en een
campagne opgezet die zich richt
op alle scholen in Nederland. Door
ondertekening van het „Nationaal
Onderwijsprotocol Tegen Pesten",
een aanpak om het pesten te
bestrijden, geeft de school te ken
nen dat pesten niet wordt getole
reerd en dat pestgedrag wordt
uitgebannen.
Een aantal weken geleden was
Bob van der Meer, die meerdere
publicaties over pesten op zijn
naam heeft staan, op Texel om toe
te lichten hoe de school en de
ouders het pesten gezamenlijk te
lijf kunnen gaan.
Rood haar
leder kind loopt volgens Van der
Meer de kans om 'zondebok' te
worden. Je kunt de klos worden
als je andere kleding draagt dan de
rest van de groep, als je hoogbe
gaafd bent, maar ook als je minder
gemakkelijk meekomt. Het kan ge
beuren bij aantrekkelijke kinderen,
maar ook bij leerlingen met een li
chamelijke handicap.
Een bril, rood haar of vooruitste
kende tanden kunnen een aanlei
ding zijn, maar soms is het
'openlijk' houden van klassieke
muziek al genoeg. Zelfs het willen
halen van hoge cijfers kan een re
den zijn. Als de rest van de klas
dat maar uitsloverig vindt, kun je
hierdoor buitengesloten worden.
Wie dus afwijkt van het gemiddel
de loopt grote kans zondebok te
worden. Uit het eerder genoemde
onderzoek is naar voren gekomen
dat de zogenaamde 'pesters' vaak
kinderen zijn die weinig echte aan
dacht van hun ouders krijgen. Ze
worden meestal geslagen als ze
iets fout doen en door hun ouders
niet gecorrigeerd als ze agressief
zijn.
Je hebt leerlingen die pesten om
dat het stoer staat - of omdat ze
denken dat het erbij hoort - en
leerlingen die alleen maar op een
pestende manier met anderen om
kunnen gaan. Ook voor de pesters
kan het uitoefenen van terreur ern
stige gevolgen hebben. Volgens
het onderzoek hebben ze een ver
hoogde kans om in het criminele
circuit terecht te komen.
Als er in een klas wordt gepest,
zijn er volgens Van der Meer drie
partijen: de pester, het slachtoffer
en de zwijgende middengroep. De
ze laatste groep bestaat uit leerlin
gen die actief meepesten,
leerlingen die meedoen omdat ze
bang zijn zélf het slachtoffer te
worden en leerlingen die uit bere
kening meepesten. De midden
groep bevat verder een clubje dat
niet meepest, maar ook niets on
derneemt om een einde aan de si
tuatie te maken. Tenslotte zitten er
nog wat leerlingen in die niet door
hebben wat zich in de klas af
speelt en is er meestal één
enkeling die het af en toe voor het
slachtoffer opneeitit.
Als deze middengroep de pest-
situatie openbaar maakt, bestaat
de kans dat één van hen het nieu
we slachtoffer wordt. Er wordt
dus gezwegen.
Zwijgen
Als de pester en het slachtoffer er
ook niet over praten - wat meestal
het geval is - is het kringetje rond.
De situatie kan ongehinderd voort
duren. Omdat de gevolgen van
buitensluiten en pesten diep ingrij
pen in het leven van de slachtof
fers, is het volgens Van der Meer
zaak het pesten uit te bannen.
Denken dat het voor het slachtof
fer 'allemaal wel meevalt', is vol
gens hem pertinent onjuist.
Faalangst, gebrek aan zelfvertrou
wen en een laag gevoel van eigen
waarde kunnen het gevolg zijn.
Ex-zondebokken laten zich
meestal snel overdonderen en blij
ven vaak hun verdere leven op hun
hoede. In enkele gevallen gaan de
gevolgen zo ver dat voormalige
zondebokken moeilijk relaties aan
gaan of geen kinderen durven te
nemen uit angst dat hen hetzelfde
zal overkomen.
Pesten is dus een probleem dat
moet worden bestreden. Het on
derwijsprotocol, dat twee weken
geleden aan 12.000 scholen is
toegestuurd, stelt een 'vijfspore-
naanpak' voor. Die bestaat uit het
bieden van hulp aan het slachtof
fer, de pester, de leerkracht, de
zwijgende middengroep en de
ouders van zowel de pester als het
slachtoffer.
Regels
Om aan het pesten een einde te
maken, moet volgens het protocol
aan een zestal voorwaarden wor
den voldaan. Ten eerste dienen de
leerkrachten, ouders en leerlingen
het pesten een probleem vinden.
Daarnaast moet de school de si
tuatie zien te voorkomen door het
onderwerp met de leerlingen te
bespreken en samen met hen re
gels op te stellen. Als er ondanks
deze voorzorgsmaatregelen toch
nog wordt gepest, moeten leer
krachten dat kunnen signaleren en
duidelijk stelling nemen.
Verschillende brugklas-mentoren
van scholengemeenschap „De
Hogeberg" hebben met hun klas
de afgelopen weken een contract
opgesteld. Hierin is afgesproken
dat kinderen elkaar in deze groe
pen niet buitensluiten en pesten.
Alle leerlingen hebben het con
tract getekend en de belofte ge
daan overtredingen te melden bij
de mentor. Er is duidelijk afgespro
ken dat dit beslist niet als „klik
ken" wordt beschouwd.
Mentor Anneke ter Borg is ervan
overtuigd dat pestgedrag snel ver
mindert als de school voor alle
leerlingen een veilig klimaat weet
te scheppen. „Al vanaf de eerste
dag zouden leerlingen ervan door
drongen moeten zijn dat er op on
ze school niet wordt gepest."
Vernederd
Ze denkt dat de verhoudingen op
pestgebied op Texel hetzelfde zijn
als aan de vaste wal. Gesprekken
met leerlingen, in de leeftijd van 11
tot 16 jaar, hebben haar duidelijk
gemaakt dat ook op Texel kinderen
veelvuldig worden doodgezwe
gen, geslagen, gekwetst en verne
derd. „Ik heb zelfs gehoord dat er
een kind in een kast werd opgeslo
ten."
„Als mentor kun je de onderlinge
verhouding van leerlingen op een
positieve manier beïnvloeden en
bewaken, maar alleen in samen
werking met de rest van het per
soneel en de ouders. En natuurlijk
moeten leerkrachten bij de aanpak
van een pest-situatie ook zélf op
ondersteuning kunnen rekenen. Er
dient geld beschikbaar te worden
gesteld voor scholing en mate
riaal."
Het laatste woord is aan Marloes,
Peter en Irene, die het een goede
zaak vinden dat het pesten zo on
der de aandacht wordt gebracht.
„Het moet alleen niet als een één
malig project worden gezien. Als
de belangstelling volgend jaar
weer wegzakt, heeft het weinig
zin gehad. Er moet blijvende aan
dacht voor het probleem komen.
Daar is het belangrijk genoeg
voor."
Margreet Berndsen
Op de Texelse basisscholen
wordt het protocol tegen
pesten op het ogenblik
bestudeerd. De meeste
scholen willen er, als de ou
derraden tenminste het ad
vies geven de voorgestelde
aanpak te onderschrijven,
begin volgend jaar mee aan
de slag.
Op de Jac. P. Thijsseschool
heeft de landelijke Vereni
ging voor Openbaar Onder
wijs onlangs een lezing over
pesten gehouden. Deze
druk bezochte avond heeft
inmiddels een vervolg ge
kregen. Een aantal ouders
gaat met pedagoge Anneke
Dekker praten over „om
gaan met pesten". Ook het
team van de Thijsseschool
wil zich voor nadere infor
matie over het pest-
probleem tot deze pedago
ge wenden.
R. van Oosteren van Administra
tiekantoor Texel in De Cocksdörp
is geslaagd voor het praktijkexa
men belastingrecht.
Aan de HTS in Haarlem is Marco
van Leersum (23) afgestudeerd in
de richting weg- en waterbouw.
Hij is werkzaam bij de Heidemij in
Rotterdam. Zijn afstudeerproject
ging over herziening van de
Pontweg.
Zondag werden bij de Hondenclub
Texel examens afgenomen voor de
A B diploma's. In totaal werden
36 examens gelopen.
De geslaagden zijn:
A-diploma: Henriëtte Eissen met Gabby;
Eveline Lindenbergh met Tomas; Netty
Zijm met Senna; Anne Simone Kooiman
met Prins; Marike Bakker met Bloke; Gé de
Roo met Joris; Bouk Schilling met Rosa en
Brenda; Janny Rijk met Texa, Astrid Mee-
dendorp met Shadow; Ad Noorlander met
Nanouck; Jacqueline v.d. Ploeg met Scoo-
by; Trudy de Vries met Floor; Truus Jonge-
dijk met Pepper.
B-diploma: Janny Rijk met Texa; Truus
Jongedijk met Pepper; Gerda v. Vliet met
Timber; Marijke Bakker met Blokke; Hen
riëtte Eissen met Gabby, Mieke Vlaming
met Budde; Ad Noorlander met Nanouck;
Sidney is Zon/Ella Zijm met Quincy; Astrid
Meedendorp met Shadow; Henriëtte Jon
kergouw met Barry; Eveline Lindenbergh
met Tomas.
