Dijt voelde verantwoording
vooral bij erg hoge vloed
Remigrant wil galerie
starten in Oosterend
Gert Jan Roos terug op Texel
Laatste Texelse dijkgraaf zwaait af
TEXELSE y COURANT'
Verkiezingen waterschap:
eerst stemmen dan naklazen
Ook Henk Flens (66)
stapt uit waterschap
Weer kerstmarkt
in Sint Jan
Verkiezing Hollands Kroon
CDA voert actie
voor Jan Duin
Afsluiting deel
van Rozendijk
Instructie Kerstbokaal
Reünie PEN-centrale
Rechtbank Haarlem:
Polen hoeven geen
verblijfsvergunning
VRIJDAG 9 DECEMBER 1994
Vooral in tijden dat het zeewater hoog tegen de dijk stond
melde ik de verantwoordelijkheid voor het waterschap op
n'n schouders drukken." Jacques Dijt (591, negen jaar
ang dijkgraaf op Texel en sinds de fusie bestuurslid van
Waterschap Hollands Kroon, zet aan het eind van dit jaar
ten punt achter ruim een kwart eeuw waterschapswerk.
Eigenlijk jammer, want ik heb het altijd een schitterende
taan gevonden."
1
Jacques Dijt: ...prachtbaan...
let waterschapswerk lijkt bij Dijt
het bloed te zitten. „Mijn opa
I.S. Dijt, red.) was dijkgraaf van
Dertig Gemeenschappelijke
olders, die destijds het beheer
adden over het oude land van
axel. Mijn andere grootvader, opa
ijksen, boerde in de Prins Hen-
ikpolder, toen dat nog een
slfstandig waterschap was. Die
jn goed met de ploegschaar
r/erweg. Als „bijdrage in natura"
loegde hij het zandpad door de
rins ieder jaar rond, zodat het
ater er weer afliep. Aan zijn vak-
anschap is te danken dat de
ontweg in zo kaarsrecht loopt",
rapt Dijt. De bloembollenkweker
an Westergeest werd in 1968 tot
geland gekozen in het bestuur
an het waterschap, waarvan dijk-
aaf Keijser toen nog de voorzit-
rshamer hanteerde. Twee jaar
Iter fuseerden de vijf water
happen op last van de provincie
it Waterschap Texel. „Alles ging
goed overleg."
Ruilverkaveling
3t waterschap had met het be-
aer van de wegen, dijken en de
aterlopen een uitgebreide taak.
)e ruilverkaveling, de aanleg van
dijken, wegen, sloten en bruggen
op peil te houden vergden in de
tachtiger jaren steeds meer van
het waterschap. Omdat de over
heid steeds meer inzage in het rei
len en zeilen van het waterschap
eiste, nam ook de administratieve
druk toe. Terwijl de kosten oplie
pen (in 1991 bedroeg de begroting
bijna vier miljoen gulden), draaide
de overheid aan de andere kant de
subsidiekraan dichter. Dijt: „De
subsidie op de zeedijken ging om
laag. Op het dunbevolkte Texel
was het financiële draagvlak toch
al broos. Maar de balans sloeg
steeds meer in ons nadeel uit."
Het gemopper onder boeren over
verhoging van de omslagheffing
bleef niet uit.
Druppel
Het waterschap kreeg weer hoop
toen het ernaar uitzag dat het rijk
de subsidie voor het onderhoud
van de polderwegen wilde verdub
belen. „Daar zagen we wel brood
in." Dijt en de zijnen waren echter
niet de enigen. De gemeente, die
eerste keus had, zag het voor
deeltje ook wel zitten en trok het
wegenonderhoud naar zich toe.
„Dat was voor ons de druppel die
de emmer deed overlopen. Met
het verlies van het wegen- en dij-
kenonderhoud, dat het hoog
heemraadschap Uitwaterende
Sluizen Hollands Noorderkwartier
zou overnemen, bleef alleen het
waterbeheer over."
Van rancune jegens de gemeente
en US is geen sprake. „Achteraf
denk ik dat we het evengoed wel
moeilijk zouden hebben gekre
gen."
Kritisch
Het plan tot fusie stuitte aanvan
kelijk op flink verzet uit het
bestuur. „Begrijpelijk. Maar toen
uiteindelijk puntje bij paaltje
kwam, stemde men toch vóór.
Ach, we zijn wel wat gewend in
het waterschap. Als bestuurders
hebben we wel eens meer de
wind van voren gekregen bij be
paalde kwesties. Of soms
moesten we praten met boeren,
als bepaalde werkzaamheden op
verzet stuitten. Maar doorgaans
kwamen onze mensen of de
bestuurders er wel uit."
Ook de hoofdingelanden waren
wel eens kritisch. „Dat horen ze
ook te zijn. Dat ze vertrouwen
hadden van de Texelaars bleek bij
verkiezingen waar iedereen weer
werd herkozen." De herverkiezing
van de dijkgraaf zelf spande de
kroon. „Met algehele stemmen.
Een mooi moment."
Weemoed
Dijt kijkt met weemoed terug op
ruim een kwart eeuw waterschap.
„Het was een schitterende tijd. In
de hoogtijdagen werkten er zo'p
22 mensen. Ik ben nog steeds on
der de indruk van de inspanning
die ze leverden en de manier waar
op ze de kosten laag wisten te
houden." Dijt voelt zich zeer be
gaan met hun welzijn en is blij dat
de meeste Texelaars hun werk
kunnen blijven doen bij het nieuwe
waterschap of bij Uitwaterende
Sluizen voor het onderhoud van de
dijken.
Het overgangsjaar na de fusie om
schrijft hij als een „tropenjaar".
„Toen we er eenmaal toe besloten
hadden, zeiden we: nu moet het
wegen en latere de dijkverhogin
gen waren net achter de rug en
dat betekende voor het water
schap een hele vooruitgang. Slo
ten waren beter te onderhouden
en het land was langer begaan
baar voor d? machines die steeds
meer het handmatige onder
houdswerk overnamen. Want
vooral bij landerijen die pas laat in
de herfst werden geoogst, leverde
het slotenmaaien soms problemen
op. Bij de schouw bleek dan dat er
nog niet was gemaaid. Medewer
kers van het waterschap moesten
er zelf nog wel eens met de hand
op uit, want boeren wisten soms
zelf niet meer hoe ze de zeis
moesten hanteren." Het schou
wen, volgens Dijt één van de
leukste taken van het waterschap,
blijft uit praktische overwegingen
ook na de fusie waarschijnlijk door
dezelfde Texelaars gebeuren als
voorheen.
Afbrokkeling
Kort na de ruilverkaveling was het
onderhoud minimaal. In de tachti
ger jaren, toen heemraad (dage
lijks bestuurder) Dijt Marius
Eelman opvolgde als dijkgraaf,
stak slijtage van dijken en wegen
steeds vaker de kop op. „Het as
falt aan de buitenkant van de dij
ken ligt op het zuidoosten,
waardoor zonnestralen er loo
drecht op schijnen. Afbrokkeling
van het asfalt vergde kostbaar on
derhoud. Ook herstel van polder
wegen en sloten was steeds vaker
nodig. „Met de gemalen hebben
we nooit grote pech gehad. Van
hetbegin af aan heeft het water
schap de zaak goed onderhou
den."
Drukker
Extra drukte om de kwaliteit van Jacques Dijt als dijkgraaf laat zich tijdens een werkbezoek bijpraten door medewerkers van het waterschap.
Texelaars die een oproep kre
gen voor de bestuursverkie
zingen voor waterschap
Hollands Kroon worden dins
dag 13 december, dus daags
na Ouwe Sunderklaas in het
stembureau verwacht. De
verkiezingen houden verband
met verdere democratisering
van het waterschap. Wie mee
betaalt, heeft ook recht op in
vloed. Van de vier categorieën
(ingezetenen (bewoners), ge
bouwd (bezitters van onroe
rend goed), ongebouwd
(grondbezitters) en pachters,
hoeven alleen gebouwd en
ongebouwd naar de stembus.
De gemeenteraad stemt (indi
rect) over de ingezetenen. De
kandidaten zijn Peter Bakker
(Groen Links), Corrie Heijnen-
Dros (Texels Belang) en Jan
Koolhof (CDA). Dirk de Lugt is
de enige kandidaat voor de
pachters. Voor gebouwd is
één zetel beschikbaar. De
kandidaten zijn: Anny Hin-Hin,
Marian de Boer, Wim Grisnigt
(nu dagelijks bestuurder) Jan
Duin (oud-hoofdingeland
Texel) en Sietske Dijksen.
Voor ongebouwd zijn drie ze
tels beschikbaar. De kandida
ten zijn: George Jimmink,
Gerard Schraag (beiden nu
bestuurder Hollands Kroon)
Geert Timmer (oud-ingeland
Texel) en Werner Dros.
Schraag is inmiddels tot
bestuurder van Uitwaterende
Sluizen gekozen. Hoewel de
oproep aan één bewoner is
geadresseerd, mag deze stem
ook door een mede-eigenaar
worden uitgebracht. Het wa
terschap baseert zich name
lijk op de bestanden van het
kadaster. Dat registreert de
eigenaar wiens naam als eer
ste 'n de koopakte voorkomt.
De stembureaus in d'Ouwe
Ulo en op Vliegveld Texel zijn
open van 8.00 tot 19.00 uur.
goed ook. Er is keihard gewerkt
omdat te bereiken, zowel door de
medewerkers als het dagelijks
bestuur. De organisatie is mis
schien nog niet helemaal in even
wicht, maar dat kan zo snel ook
nog niet. Bij de verkiezing krijgt elk
van de drie districten (Texel, Wie-
ringermeer en de Aangedijkte Lan
den en Wieringen) evenveel
vertegenwoordigers en dus even
veel zeggenschap." Om persoonlij
ke redenen neemt Dijt eind
december afscheid van het dage
lijks bestuur. „Maar ik stap er met
een gerust hart uit. Het komt wel
goed."
(Foto archief JS. Dijt)
Eigenlijk had hij vorig jaar al uit het
waterschap willen stappen, maar
om de overgang naar de fusie te
begeleiden, knoopte heemraad
Henk Flens (66) er nog maar een
jaartje aan vast. Net als Dijt neemt
ook hij aan het eind van dit jaar af
scheid. Flens rekent terug dat hij
in 1962 gekozen werd tot ingeland
van het waterschap Eierland, dat
toen nog zelfstandig was. Een kor
te periode was hij daar heemraad
(dagelijks bestuurder) om na de
fusie tot waterschap Texel als in
geland achter de bestuurstafel
plaats te nemen. In 1985 werd hij
heemraad en vice-voorzitter. Col
lega's noemden hem wel de dijk
graaf vanEierland". „Ach het
reilen en zeilen achter de Rugediek
heeft wel m'n aandacht gehad,
maar ik zat er voor héél Texel."
Het waterschap is voor Flens een
Henk Flens: ...dijkgraaf Eierland...
soort familietraditie. „M'n groot
vader is 25 jaar dijkgraaf geweest
in Eierland." Twee fusies verder
vertrouwt Flens erop dat de Texel
se belangen bij waterschap Hol
lands Kroon in goede handen zijn.
„We hebben een eigen kantoor
met een prima regiohoofd. Verder
is het belangrijk dat we dinsdag
goede bestuurders kiezen."
gaan. Dinsdag kwam de Haarlem
se rechtbank tot deze opvallende
uitspraak.
De eventuele uitzetting diende
twee weken geleden al in Haar
lem. Toen hoorde de rechter beide
partijen aan, maar stelde de uit
spraak uit tot 6 december. In de
tussentijd konden de Polen, vere
nigd in de Pools-Nederlandse ven
nootschap „Texpol", de oogst op
het bedrijf van Jaap Hoogenbosch
binnenhalen en verwerken.
Dinsdag handhaafde fungerend-
president van de Haarlemse recht
bank, mr. Th. Seylhouwer, zijn eer
dere oordeel dat de Polen mogen
blijven. Hij deed dat op grond van
door de advocaat van Texpol, mr.
A. van Driel uit Alkmaar, aange
dragen argumenten. Volgens de
rechtbank hebben BiZa en Justitie
fout gehandeld. Polen die van plan
zijn minder dan drie maanden in
Nederland te verblijven, mogen
hier ook werken, zowel zelfstandig
als in loondienst. Een aanvraag
voor een verblijfsvergunning is
niet nodig; melding bij de Vreem
delingendienst is voldoende. Ver
volgens kan een werkvergunning
worden aangevraagd.
Dat hebben de Polen gedaan,
maar het arbeidsbureau nam die
aanvraag niet in behandeling. Vori
ge week diende hierover een zaak
in de Alkmaarse rechtbank. Mr.
Seylhouwer had het liefst op die
uitspraak (die vandaag bekend
wordt) gewacht; vandaar dat zijn
oordeel nog niet definitief is. Lelie
kwekers die Polen in dienst heb
ben, moeten daarom niet te vroeg
juichen. Om de Alkmaarse uit
spraak erbij te betrekken zal de
zaak in Haarlem op 21 december
worden voortgezet.
Net als vorig jaar zal in verzor
gingstehuis Sint Jan weer een
kerstmarkt worden gehouden.
Woensdag a.s. zullen van 13.30
tot 16.00 uur artikelen worden
verkocht die door de bewoners
zijn gemaakt: kerstkaarten, kande
laars, beertjes, kerststukjes, etc.
Ook is er een bescheiden
kerstrommeltjesmarkt waarbij
tweedehands kerstspullen aan de
man en de vrouw worden ge
bracht. Meegedaan kan worden
aan een verloting die kans geeft
op een groot kerstpakket. De kof
fie staat klaar. Ook kinderen zijn
welkom.
Het CDA Texel heeft haar 200
Texelse leden opgeroepen om bij
de verkiezing van de hoofdinge
landen van het Waterschap Hol
lands Kroon, te stemmen op Jan
Duin (47) uit Den Burg.
Duin is een van de vijf Texelse kan
didaten voor de categorie „ge
bouwd" en stelde zich mede door
toedoen van het CDA beschik
baar. Het Texelse CDA-bestuur
acht makelaar Duin bij uitstek ge
schikt voor de functie, waarbij
wordt gewezen op zijn 12-jarige
ervaring als hoofdingeland van het
oude Waterschap Texel en zijn
kennis op het gebied van onroe
rend goed.
Wegens rioleringswerk is het ge
deelte van de Rozendijk tussen
Jan Ayeslag en Westerslag in
gaand heden tot 17 februari 1995
afgesloten voor het verkeer.
Door het treffen van provisorische
maatregelen zal genoemd wegge
deelte in de kerstvakantie (24
december-8 januari) wèl berijd
baar zijn. De werkzaamheden be
ginnen bij het Jan Ayeslag
Deelnemers aan de kerstbokaal-
wedstrijden op 17 en 18 decem
ber, die nog niet eerder een
dressuurproefje hebben gereden,
kunnen woensdag tussen 15.00
en 17.00 uur oefenen in manege
Akenburg onder leiding van de
club-instructie.
Oud-medewerkers van het PEN of
de TEM die niet zijn uitgenodigd
voor de reünie die zaterdag wordt
gehouden in een tent op het ter
rein van de PEN-centrale, zijn ook
welkom. De reünie houdt verband
met de sluiting van de stroomfa-
briek, officieel op 22 december.
De reünie duurt van 13.00 tot
17.00 uur.
te zijn, maar ik wil toch zelf ook
iets ondernemen, iets bijdragen
aan de familie in plaats van alleen
maar lopen te stofzuigen....", aldus
de vader van een zoon van vier en
een dochtertje van anderhalf.
Als de schuur naast Strends End
klaar is, gaat Roos 'm gebruiken
als galerie voor zijn eigen werk. De
naam wordt „De Zuyderskuur".
„Op z'n Texels heet ie Zeuer, maar
dat klinkt me een beetje te Duits."
Nieuw Zeelandse landschappen
heeft hij nooit vereeuwigd. „Al die
felle kleuren, nee. Geef mij maar
'k heb daar nooit echt kunnen aarden. Ik blééf Texelse land-
happen schilderen. Het was een enorm moeilijke beslis-
ng, maar we zijn terug. Voorgoed." Op zijn negentiende
nigreerde Gert Jan Roos naar Nieuw Zeeland. In septem-
ir keerde de schilder, 35 inmiddels, definitief terug naar
ixel met vrouw en twee kinderen.
k kwam van school en ik had
len idee wat ik moest doen." Dat
lert Roos als één van de redenen
in waarom hij indertijd emigreer-
i. Hij begon er als kottervisser.
k was dat op Texel een half jaar
(weest. Eigenlijk niets voor mij,
heb ik er wel hard door leren
erken. In Nieuw Zeeland duurde
e carrière drie dagen. Ik zei iets
er het werk, hoe anders dat op
xel gebeurde. Ik lag er meteen
m in zijn levensonderhoud te
xirzien ging Roos schilderen. Be-
ilve de middelbare school-
kenlessen van Tielemans had hij
((der geen opleiding in die rich-
ig gevolgd. Toch liep het al snel
)ed. De autodidact is er nooit
eer mee opgehouden en deed in
euw Zeeland nog enkele cursus-
n om zich te bekwamen in tech-
eken.
Isolatie
irt Jan Roos kwam Saskia te
il, een dochter van een Neder-
idse emigrant. Ze trouwden en
bouwde zelf een huis. Maar het
(langen naar Texel bleef knagen,
s zat vast. Ik had natuurlijk het
is kunnen verkopen en ergens
ders opnieuw iets bouwen,
sar ik wist al dat ik, als dét af
is, opnieuw die heimwee-
voelens zou krijgen. We zijn
ee keer voor een langere perio-
teruggegaan naar Holland. De
(schillend zijn zó enorm. Vooral
(Texel zijn de mensen veel socia-
We leefden daar afgezonderd,
isoleerd. Niemand bemoeit zich
it elkaar, mensen groeten elkaar
'fs niet op straat. Het is allemaal
afstandelijk en koud."
(rukkende criminaliteit („veel ho-
f dan hier"), discriminatie van
de Maori's (de oorspronkelijke in
woners) en veramerikanisering
van de samenleving gaven voor
Roos mede de doorslag om terug
te keren. „En omdat de verkoop
van mijn schilderijen op Texel veel
beter loopt dan daar. Dat hebben
we die keren dat we hier waren
gemerkt. In Nieuw Zeeland ging
de verkoop via een gallery en dan
hield ik er maar eenderde van
over."
In het diepe
Saskia gaf haar baan op als ver
pleegkundige en het huis werd
verkocht. Een stap in het diepe?
„Nee, niet echt. Via contacten van
onze vorige bezoeken konden we
de bovenverdieping van Strends
End huren. Daarnaast staat een
hele wrakke schuur. Die ga ik opk
nappen en mag ik gebruiken als
atelier-galerie."
Is Roos niet bang dat hij als „spij
toptant" door de Texelaars sma
lend wordt aangekeken? „Nee, ik
ben vijftien jaar weggeweest, dus
dat geeft wel aan dat het geen be
vlieging was. Ik heb er ook geen
spijt van. Het is een stuk levenser
varing. En het vergt ook de nodige
moed om terug te keren. Voor
Saskia helemaal, want die is daar
geboren. Ze heeft nu tijdelijk werk
bij de Ambulancedienst. Dat be
valt haar heel goed en daardoor
ziet ze het hier veel meer zitten."
Huisman
Door de baan van Saskia en het
verkopen van schilderijen wil Roos
in het levensonderhoud voorzien.
„We hoeven er heus niet rijk van te
worden, als we maar een boter
ham hebben. Ik heb er helemaal
geen problemen mee om huisman
Texel. Of soms zijn het fictieve
landschappen, maar die doen wel
altijd Texels aan."
Roos gebruikt foto's en schaamt
zich daar niet voor „Halverwege
gaat die weg en maak ik het af uit
het hoofd. De meeste schilders
doen het zo, maar moffelen de foto
weg als er iemand komt. Ik niet
hoor."
Expositie
Sinds zijn terugkeer heeft Roos
nog geen kwast aangeraakt. „Mijn
hoofd staat er nog niet naar." Toch
is vandaag een expositie van hem
geopend in het raadhuis. „Ik had
nog erg veel sneeuwlandschap
pen. Typisch iets voor deze tijd.
Vandaar dat ik ze toch wilde op
hangen."
Opvallend is dat hij voornamelijk
eiken panelen als ondergrond ge
bruikt. De fraaie lijsten om de rea
listische landschappen zijn
zelfgemaakt. Alle werken zijn te
koop en betaalbaar. „Het hoeft
De ruim veertig Poolse leliewer
kers, die vorige maand op Texel
door de Vreemdelingendienst zijn
aangehouden, hoeven Nederland
niet te verlaten. De „machtiging
voorlopig verblijf", die de Polen
volgens de ministeries van Bin
nenlandse Zaken en Justitie
moesten hebben, is niet nodig
voor buitenlanders die hier minder
dan drie maanden aan de slag
van mij niet zo duur. Ik heb liever
dat iemand die er hart voor heeft
een werk kan aanschaffen, dan
iemand die een blauwe lucht zo
aardig vindt passen bij het
bankstel...."
Expositie Gert Jan Roos in de Raadhuis
kelder. Tot en met 29 december te bezich
tigen tijdens kantooruren. Meer informatie
via 18545.
De autodidact met óén van zijn winterlandschappen. (Foto a Tessa de Graaft)
