Piet Postma hoorde
absolute stilte
otganzenman terug uit Siberië
Getuigen gezocht van
poging tot doodslag
TEXELSE y couRANT
Rupsbanden
umahelikopter
Test-case ZDH
Jan Dirksoord
Texelse vleugels
op herhaling
Onder invloed
Jï ene (Jen
\taimyra
Piet Postma is geweest.
Ruim 200 dia's heeft Piet Postma van zijn Siberië-reis.
IFoto Tessa de Graatt)
VRIJDAG 11 AUGUSTUS 1995
ijl iedereen drie weken lang pufte van de hitte, liep Piet
^3 rond in een dikke winterjas. De „ganzenman" van
isbosbeheer bevond zich in Siberië. Hij was zijn rot
en achterna gereisd.
ezoek aan de broedplaatsen
rotganzen in Siberië was
jng gekoesterde wens van
ie, Toen een groep Russi-
ganzendeskundigen in het
ar op Texel was, liet hij dat
send blijken. Kort daarna
(ij gebeld door Bart Ebbinge
el Instituut voor Bos- en Na-
nderzoek. Die is al vijf jaar
ien bij een ganzenonder-
lat het IBN-DLO, samen met
ssen, in het Taimyrgebied
Het speelt zich met name af
kust van Siberië, in de
jan Nova Zembla. Eén van
igen is of er wel genoeg
m de broedgebieden is, nu
«zenpopulatie toeneemt,
stma was bijzonder verguld
'Uitnodiging en kon die aan-
toen ook Staatsbosbeheer
chter zijn plan schaarde en
dienstreis van maakte.
Veel vliegen
a vroege zondagmorgen be-
i vertrok hij met de vrouw
van één der biologen vanaf Schip
hol. Via Helsinki ging de reis naar
Sint Petersburg waar nog andere
expeditieleden werden opge
wacht. De volgende dag wachtte
hen een vliegtocht van zo'n acht
uur naar Dickson, een noordelijk
plaatsje aan de kust. Daar ging het
Aeroflot-toestel niet verder. „De
rest van het gebied is alleen per
helikopter bereikbaar", legt Post
ma uit.
In dichte mist werd het laatste tra
ject van de reis gemaakt. Een
plaatselijke vissers/jagersvrouw
vloog mee. Hoewel het voor de
passagiers volstrekt onduidelijk
was waar ze waren, werden ze
door de piloot feilloos op de juiste
plaats afgezet. „Echt in the middle
of nowhere."
In het uitgestrekte, ruige gebied
wonen zo'n dertig mensen, vrijwel
in complete afzondering. Ze leven
van de jacht en de visvangst.
Soms gaan ze naar Dickson om
vis te verkopen of huiden van
poolvossen. Dat gebeurt meestal
per heli, maar soms per sneeuw
scooter. Dat is het enige vervoer
middel waar je daar wat aan hebt.
„Ik heb ook wel van die rupsvoer
tuigen gezien die hier in het leger
worden gebruikt. „Wisegot" noe
men ze die. Die trekken diepe spo
ren en maken een hels lawaai.
Maar je komt er wel een eind mee
in de drassige toendra."
Altijd licht
In de monding van de Piassinadel-
ta, bij de Lidiabaai, heeft de expe
ditie een basiskamp ingericht.
„Daar moet je je niet teveel van
voorstellen", lacht Postma. Vijf
rommelige containers bieden
slaap- en kookgelegenheid. De
Russen maken gebruik van twee
andere hutjes en een Joerta, een
soort koepeltent. Na de hartelijke
begroeting door de expeditieleden
die er al vanaf begin juni waren,
werd de reis voortgezet naar Troy
noy, een eiland kleiner dan Ter
schelling voor de kust. „Weer een
reis van zo'n 250 kilometer. Moe?
Ach, dat heb je niet zo in de gaten.
Je bent vol van alle indrukken en
je moet niet vergeten dat het daar
rraumateam
(VOLG VAN PAGINA 1
iuurder van de Opel Astra
jwel ongedeerd, wat waar
in te danken is aan de air-
bij de botsing in werking
Hij zou anders zeker met
old tegen of door de voor
gegaan.
uto's werden onherstelbaar
digd.
Experiment
iel was de helikopter
ihjlp nog niet eerder in ac-
kwam wel voor dat een
of zieke met een marine-
ter van het eiland werd ge-
maar daarbij ging het er
=nd om de betrokkene zo
ogelijk in het ziekenhuis te
Het helikopter trauma-
wkt volgens een ander uit-
unt: het zo snel mogelijk
an de vereiste medische
Wing ter plaatse. Een ge
teerde arts en verpleger,
^durend paraat zijn, laten
de helikopter naar het
'Ier brengen en voeren in-
uit die levensreddend kun-
De afvoer van de patiënt
"ziekenhuis hoeft niet per-
helikopter te gebeuren,
al was dat woensdag op Texel wel
het geval.
Experiment
Het systeem functioneert sinds 1
mei j.l. als experiment dat totaal
15 maanden duurt. Er is een on
derzoek aan gekoppeld dat in op
dracht van de Ziekenfondsraad
wordt uitgevoerd door de Stich
ting Wetenschappelijk Onderzoek
Verkeersveiligheid in samenwer
king met het Centrum voor Ge-
zondheidszorgbeleid en Recht van
de Rotterdamse Erasmusuniversi-
teit. De helikopter wordt betaald
door de ANWB en het verbond
van verzekeraars. De arts en ver
pleegkundigen zijn beschikbaar
gesteld door het VU-ziekenhuis en
de GGD van Amsterdam. De fi
nanciële betrokkenheid van de
verzekeraars heeft te maken met
de verwachting dat snelle hulpver
lening aan gewonden tot minder
uitkeringen leidt. Onderzoek heeft
uitgewezen dat door snelle hulp
van een traumateam de overle
vingskansen flink worden vergroot
terwijl ook de revalidatie van
slachtoffers sneller kan gebeuren.
Directe hulp door een chi
rurg/anesthesist kan het aantal
dodelijke slachtoffers met 30%
verminderen. In het buitenland is
veel positieve ervaring opgedaan
met helikoptertraumateams.
Eigenlijk geldt het systeem dat on
langs in navolging van Duitsland in
het leven is geroepen alleen voor
het gebied dat binnen een straal
van vijftig kilometer van Amster
dam ligt. Nader is echter bepaald
dat ook Texel eronder valt.
Het toeval wil dat de Texelse
brandweer naar aanleiding van dat
laatste juist deze week op de
hoogte was gesteld van het
systeem. Menigeen dacht daarom
aan een oefening, toen woensdag
avond om precies zes uur (het ge
bruikelijke tijdstip van proefalarm)
de melding kwam dat een slacht
offer uit een in de sloot gereden
auto moest worden gehaald. Het
was echter bittere ernst.
De beslissing of een helikopter
moet worden ingezet wordt geno
men aan de hand van regels die in
een protocol zijn vastgelegd. Alle
instanties die bij hulpverlening zijn
betrokken, zijn daarvan op de
hoogte. Ook zijn instructies ver
spreid om de helikopterlanding
veilig te laten verlopen. De centra
le meldpost in Den Helder roept de
helikopter op, in dit geval op grond
van het gegeven dat het om een
slachtoffer ging dat in een auto te
water was geraakt. Mochten de
genen die eerste hulp verlenen
vaststellen dat een helikopter niet
nodig is, dan wordt hij terugge
roepen.
i het traumateam pleegt overleg met zijn Texelse collega Willem Vos
**'pleegkundige van het team doet hetzelfde met ambulance-chauffeur
pverlener Ben Jas. Foto's Harry do Graat)
De voetballers van ZDH staan voor
een belangrijke testcase. De afge
lopen weken werden de graszoden
uit de grond getraind, iets wat on
getwijfeld heeft te maken met de
enorme selectie die trainer Henk
Knol tot zijn beschikking heeft.
Maar liefst 19 spelers komen in
aanmerking voor het eerste elftal.
Mogelijk dat Knol na de oefen
wedstrijd van zondag al tot de eer
ste schifting komt. De aanhangers
van ZDH kunnen zondag daarom
een pittig duel tegemoet zien. Te
meer daar ook tegenstander CEC
uit Emmen, uitkomend in de 4e
klasse KNVB, de nodige capacitei
ten heeft. De aanvang van de
wedstrijd is overigens verschoven.
Het eerste fluitsignaal klinkt zon
dag om 12.00 uur.
zomer is en dus 24 uur per dag
licht."
Chaos
In Sterlikowa, waar kanoetendes-
kundige Theunis Piersma ook is
geweest, werd een tankstop ge
houden. Dit weerstation maakte
een desolate indruk. „Er staan sta
pels lege olievaten en er ligt overal
rotzooi. Naar Westerse begrippen
zijn deze stations, die je door het
hele gebied hebt, echt een chaos.
Ik stond de eerste keer met mijn
ogen te knipperen", vertelt
Postma.
Voor de Russen is dergelijk afval
een probleem. Begraven kan met,
want in de zomer ontdooit slechts
de bovenste halve meter grond.
De rest blijft keihard. Afvoeren zou
teveel kosten met zich meebren
gen. Dus blijft rommel liggen tot
het ooit vanzelf in elkaar dondert.
Een groot contrast met de impo
nerende natuur die zich vlak bui
ten zo'n post over honderden
kilometers uitstrekt.
Naar huis
Na een tocht boven de in zee drij
vende ijsschotsen landde de heli
midden in de nacht bij helder dag
licht op Troynoy. De bezoekers
troffen drie bijzonder blije, maar
stomverbaasde Russen aan. „Ze
zaten al drie maanden op een heli
te wachten, maar waren niet inge
licht wanneer die precies kwam."
Eén van de drie gunde zich nauwe
lijks de tijd om de begroeting mee
te maken. Hij verdween schielijk
met de heli. „Ik vroeg waarom.
Bleek dat sommige van die man
nen al twee jaar niet thuis waren
geweest! Ik wist niet wat ik
hoorde, maar voor Russische be
grippen was dat heel normaal",
vertelt Postma.
Van de veertig Siberische weersta
tions worden, wegens bezuinigin
gen, 27 gesloten. De dertien
blijven functioneren tot de gasolie
op is. Een troosteloze toestand,
vindt Postma. „Perestrojka heeft
ook zijn keerzijde, dat heb ik wel
gemerkt. Alle zekerheden zijn voor
deze mensen weggevallen." Het
bemannen van de afgelegen
weerstations en andere baantjes
in de noordelijke streken waren
voorheen in Rusland gewilde ob
jecten. Die leverde namelijk een
flink salaris op. Nu blijkt het een
valkuil. Postma: „Die Russen in
Troynoy zaten er vroeger met acht
i, brandweer en politie dragen het met draden en slangen op de hulpapparatuur aangesloten slachtoffer over
man. Ze hadden een kok, een on
derhoudsmonteur en konden in
ploegendiensten draaien. Nu doen
ze het met z'n drieën. Ze hoopten
dat, tegen de tijd dat de gasolie op
raakt, er een ijsbreker in de buurt
zou zijn om ze op te pikken, maar
zelfs dét was niet zeker."
Schietles
Voordat Postma de eerste tocht
naar de broedplaatsen meemaak
te, werd schietles gegeven. Het
eiland wordt namelijk ook be
woond door zo'n 25 ijsberen die
als bijzonder gevaarlijk bekend
staan. „Toen wij er waren zaten
we nog rondom in het ijs. Daar
houden die beesten zich dan op,
op jacht naar zeehonden, die in
enorme hoeveelheden langs de
kust leven. Maar als dat ijs smelt
trekken ze zich steeds meer en
steeds hongeriger terug. Die Rus
sen gingen zelfs niet van het ene
naar het andere gebouw zonder
karabijn op hun nek...."
Postma, die een jachtvergunning
heeft, kon goed overweg met het
schietwapen en werd gelijk ver
oordeeld om er de resterende vijf
Een overzichtskaart van het gebied waar
VERVOLG VAN PAGINA 1
verklaart mevrouw Van Orden.
Overigens kunnen de nieuwe be
woners wèl de hulp inschakelen
van het Kruiswerk, Thuiszorg en
andere instanties. De bijdrage aan
de basis-zorggarantie blijft echter
verplicht.
Aanvullend
Volgens mevrouw Van Orden is er
een onderscheid gemaakt tussen
oude en nieuwe bewoners, omdat
de eerstgenoemde groep nog
nooit via de huur voor zorg heeft
moeten betalen. „Voor hen veran
dert er al voldoende."
De basis-zorggarantie betekent
dus dat bewoners kunnen terug
vallen op de Gollards. Nadat de
eerste verzorging is verleend, kun
nen afspraken worden gemaakt
over de verdere opvang. „De orga
nisatie hiervan is nog in ontwikke
ling", aldus mevrouw Van Orden.
„We zijn al een jaar of twee in ge
sprek met Thuiszorg en Kruis
werk. Ons doel is samenwerking,
zodat goed en efficiënt zorg kan
worden geboden. Aanvullend aan
elkaar zijn, daar gaat het om."
Briefwisseling
Algemeen manager zorg mevrouw
E. Mons van de Stichting Kruis
werk Kop van Noordholland in Den
Helder geeft een andere uitleg.
„We voeren wel besprekingen,
maar niet over Jan Dirksoord." Zij
stuurde in februari j.l. een brief
naar de Woningstichting met het
verzoek voor een gesprek. Direc
teur H. Wendrich antwoordde
geen behoefte te hebben aan een
onderhoud, omdat de Woning-
bouwstichting al zaken deed met
de Stichting Samen Eén/Gollards.
Kruiswerk ondernam geen verdere
actie. „We kunnen niemand dwin
gen om ons erbij te betrekken.
Maar ik vraag me af of de toekom
stige bewoners voldoende op de
hoogte zullen zijn van de mogelijk
heden op het gebied van zorg.
Mensen hebben als gevolg van de
AWBZ (Algemene Wet Bijzondere
Ziektekosten) recht op thuiszorg,
gezinszorg en kruiswerk."
Mevrouw Mons wijst op een paar
voorbeelden van samenwerking
op het vasteland. Zo zijn in Mid-
denmeer en Callantsoog woon
zorgcomplexen van de grond ge
komen, waarbij de bewoners ge
bruik kunnen maken van de
diensten van kruiswerk, gezins
zorg en het verzorgingshuis.
Zelf kiezen
„Ouderen moeten zelf kunnen kie
zen waar ze hun zorg vandaan ha
len", stelt voorzitter W. de
Vries-Panthus van de ANBO, afde
ling Texel. Van de verplichte bijdra
ge aan de basis-zorggarantie van
de Gollards is ze niet op de hoogte.
„Maar als het zo is, past dat niet in
het tegenwoordige ouderenbe
leid."
Vandaag komt het ANBO-bestuur
bijeen om de kwestie te bespre
ken. Waarschijnlijk zal het vervol
gens naar voren worden gebracht
in de werkgroep die zich naar aan
leiding van het PlO-project bezig
houdt met de ouderenzorg op
Texel. De ANBO zal daarbij zeker
aandringen op samenwerking om
tot een optimale regeling voor de
toekomstige bewoners te komen.
Erna Eelman-van der Kooi kaartte
het geval dinsdagavond aan tij
dens de rondvraag van de raads
vergadering. Burgemeester W. van
Rappard deed geen toezeggingen
over de aanpak ervan.
Directeur H. Wendrich van de Wo-
ningbouwstichting was in verband
met vakantie niet bereikbaar voor
commentaar.
dagen mee rond te sjouwen. Dat
viel niet mee. „Doordat de boven
laag is ontdooid, maar nog niet op
gedroogd, sjok je tot je enkels
door de kauwgomachtige prut.
Daardoor konden we per dag maar
zo'n kilometer of twaalf afleggen.
Ik weet zeker dat ik daar wel een
paar kilo ben afgevallen." Levende
ijsberen heeft hij niet gezien. Wel
dode en verse voetsporen. De
hoogste temperatuur die hij er
meemaakt was 1,6 graad boven
nul.
Geringd
Op Troynoy zijn zo'n 200 ganzen
nesten gevonden. „Wat ze er zoe
ken is me een raadsel. Er wordt
daar gesproken van Arctic Desert.
Er is hoofdzakelijk steen met wat
mos en een paar grasjes ertus
sen." Eieren werden gemeten en
gewogen. Vijftien ganzen werden
geringd met speciale gekleurde
ringen. Piet Postma verheugt zich
nu al op het najaar op Texel.
„Hartstikke spannend of we deze
dieren terug zien in het Nederland
se Waddengebied."
Vanuit het basiskamp werden de
rest van zijn verblijf tochten onder
nomen naar eilandjes voor de
kust. „Ze hebben enkele nesten
op weegschalen, die verbonden
zijn met computers in een schuil
hut. Zo kan het gewicht de hele
broedperiode in de gaten worden
gehouden."
De onderzoekers proberen uit te
vinden waarom de ganzen de
voorkeur geven aan de kale eiland
jes. Waarschijnlijk heeft de veilig
heid ermee te maken. Op het
vaste land worden ze heviger be
dreigd, onder andere door vossen
en uilen. Meeuwen komen echter
ook op de eilandjes voor en die
vergrijpen zich ook wel aan de eie
ren en de jonge ganzen. „Er zijn
nog zoveel vragen. Je hebt bij
voorbeeld eens in de drie jaar een
explosie van lemmingen. Dat is
een muisachtig dier dat zich in één
seizoen wel vier keer kan voort
planten, terwijl de jongen dan óók
alweer kroost produceren. Uit
sporen konden we opmaken dat
het echt om miljoenen moet gaan,
waardoor de hele toendra veran
dert in een bewegend tapijt. Het
kan ook erg plaatselijk zijn: op de
ene plek sterft het ervan en een
paar kilometer verder zitten ze
niet. De cyclus zorgt voor een
opleving van vossen, uilen en an
dere rovers. Maar zou de gan-
zenstand daar ook verband mee
houden?"
Kameraden
Van de expeditie in Siberië zijn fil
mopnamen gemaakt door Musch
Tinbergen. Waarschijnlijk wordt
de documentaire ook uitgezonden
op de televisie. Zij zijn ook de ma
kers van de film „Ganzenpro-
blemen".
Tijdens zijn bezoek raakte Piet
Postma er steeds meer van over
tuigd dat het Texelse ganzenreser-
vaat op Hoeve Zeeburg een
belangrijke schakel vormt voor de
diersoort. Hij vond het moeilijk om
aan het eind van de drie weken de
thuisreis te aanvaarden. „Het voelt
alsof je je kameraden in de steek
laat. De saamhorigheid was
groot." Hij kan zich goed voorstec"
len dat dat ook anders had ge
kund. „Ik heb het bijzonder
getroffen met het weer. Het is drie
weken goed geweest, hoewel de
temperaturen slechts zelden bo
ven de vijftien graden uitkwamen.
De streek is berucht om de snel
wisselende omstandigheden.
Storm en mist komen zó op. En
dan zit je met veel mensen opeen
gepakt in een kleine ruimte."
De overweldigende uitgestrekt
heid van de natuur heeft diepe in
druk op hem gemaakt. „Dat
immense niets. Het gaat kilome
ters en kilometers door. Ik heb ab
solute stilte gehoord. Geen
schepen, geen vliegtuigen, niets.
Wat is het hier dan een hérrie. Als
je terugvliegt kom je over al die rui
ge gebieden. En dan kom je boven
Nederland: alles even recht en
strak ingedeeld, met een bossie
hier en een struikje daar..."
De politie is op zoek naar mensen
die gezien hebben dat een
22-jarige vrouw uit Oosthuizen
koelbloedig inreed op een politie
man. Die moest daardoor aan de
kant springen, waarbij hij zich vrij-
ernstig verwondde. Het incident
deed zich voor op de Elemert.
maandag rond 12.00 uur. De
vrouw is inmiddels gearresteerd.
De politieman schreef in de buurt
van het busstation bonnen uit,
toen hij werd gepasseerd door een
Tiny Wirtz speelt in de N.H. kerk te
Den Burg werken van Mozart,
Schumann en Chopin. Dit is het
tweede concert in de serie „Texel
se vleugels". Voor deze serie is
speciaal een Bösendorfer concert
vleugel van de overkant gehaald.
Tiny Wirtz studeerde bij Hans An-
wander in Keulen en Marguerite
Long in Parijs. Sinds 1972 leidt zij
een „Master Class" aan de Staat-
liche Hochschule für Musik te
Keulen.
Het concert begint om 20.30 uur;
de kerk is vanaf 20.00 uur geo
pend. Kaarten kosten ƒ15,00 per
persoon (op vertoon van de Pas
65+ ƒ12,50). De serie bestaat
verder uit optredens van Gerrit Zit-
terbart op woensdag 16 augustus
en Herbert Drechsel op zaterdag
19 augustus.
man en een vrouw die richting hun
auto liepen. Zij trokken de parkeer
bon vanachter de ruitewissers
vandaan en prikten de bekeuring
demonstratief op de antenne van
de politieauto. De agent liep daar
op op hen toa De twee stapten
echter in hun auto, deden de por
tieren op slot en reden achteruit
weg. Daar stond inmiddels de poli
tieman, die een stopteken gaf. Dat
werd genegeerd, waarna de man
een noodsprong moest maken,
om niet te worden aangereden.
Daarbij liep hij twee diepe snijwon-
den op aan zijn handen, die
moesten worden gehecht. Resul
taat is dat de politieman voorlopig
thuis moet blijven.
De vrouw, die de auto bestuurde,
werd later in de middag elders op
het eiland aangehouden. Zij wordt
beschuldigd van poging tot
doodslag, danwel het aanbrengen
van zwaar lichamelijk letsel. Getui
gen worden verzocht zich in ver
binding te stellen met de politie in
Den Burg: tel. 22188.
Twee weggebruikers met een te
hoog alcoholpromillage in hun
bloed liepen in de nacht van dins
dag op woensdag tegen de lamp.
Dat gebeurde in beide gevallen in
De Koog. Even na middernacht
kreeg een 39-jarige automobilist
uit Den Burg een procesverbaal,
omdat hij twee maal méér had ge
dronken dan is toegestaan. Korte
tijd later werd een 21-jarige
Utrechter op een scooter betrapt.
