„Hier krijg je het gevoel
een ander mens te zijn"
„Lepelaars van de
luy" alsnog in druk
TEXELSECOURANT
Itig jaar na dood Nol Binsbergen
Voorlichtingsavond
terminale (thuis)zorg
Texels proefschrift
over medicijnen in
krant en tijdschrift
VRIJDAG 22 SEPTEMBER 1995
Anoek on Bernadette gingen hot hole eiland rond mot het Vakantiezorg-busje
Met z'n tweetjes op vakantie
gaan en elke dag doen waar
je zin in hebt. Veel gehandi
capten en chronisch zieken
zouden dat dolgraag willen,
maar zijn afhankelijk van ver
pleegkundige en/of verzor
gende hulp. Meer dan een
groepsreis met lotgenoten zit
er voor hen niet in. Wellicht
komt daarin verandering.
„Vakantiezorg" heet het voor
Nederland unieke proefpro
ject dat dit jaar op Texel
draait. Hulpbehoevende toe
risten krijgen zorg op maat
geleverd. Met succes, want
nu al staat vast dat het pro
ject op Texel een vervolg
krijgt en waarschijnlijk op an
dere plaatsen in den lande
wordt ingevoerd. Frans Hop
man nam een kijkje bij twee
vakantiegasten en vroeg naar
hun ervaringen.
zijn op Texel werkzaam bij het
Kruiswerk en dat schept vertrou
wen. „Men kan wel zeggen: u
wordt verzorgd, maar dat zegt ons
weinig. Het gaat om de hulp die je
kunt krijgen in noodgevallen. Wij
zijn dan afhankelijk van anderen."
Vakantiezorg levert twee vaste
verzorgsters, 's Morgens komt
Henriëtte, 's avonds Ineke. Zij ko
men op afroep, als Harry er aan
toe is. Waar halen ze de tijd van
daan? Ineke van Koeveringe: „Tja,
we zijn met een aantal mede
werksters gewoon erg enthousiast
met dit proefproject bezig. De or
ganisatorische aspecten zijn daar
bij ondergeschikt aan de wensen
van de vakantiegangers."
Soms gaat het maar om kleine
dingen, zoals het regelen van een
extra kussen. Voor de gehandicap
te toerist kan dat echter het ver
schil zijn tussen aangenaam en
pijnlijk.
Rolstoellift
De Tilburgers zijn positief over de
mogelijkheden op het eiland. Ze
hebben de door Vakantiezorg op
gestelde lijst met rolstoelvriende-
lijke voorzieningen voor een groot
deel afgewerkt. Een hoogtepunt
was de gamalentocht met de TX
27. De kotter heeft een rolstoellift
aan boord en Harry kón alles goed
bekijken. Niet op de lijst stond eet
café Dikke Mik in De Koog, waar
ze elke avond uit eten gaan. „De
benadering van rolstoelers op
Texel is uniek. Hier word je ten
minste normaal aangesproken",
zegt Harry.
Traditie
Anoek Kouwets heeft een ziekte
aan haar afweersysteem, waar
door steeds meer lichaamsfunc
ties worden aangetast. Twee
ledematen zijn inmiddels afgezet.
Ze beweegt zich voort in een elec-
trische rolstoel, maar woont in
Amsterdam wel zelfstandig. In
een woning van een „focus-
project", waar ze met een druk op
de knop snel hulp kan inschakelen.
Dagelijks moet ze, voor ze de dag
begint, uitgebreid worden gewas
sen, verbonden en geïnjecteerd.
Zij viert vakantie met stadgenote
Bernadette Rosseboom, een vrien
din vanaf de middelbare school.
De twee vriendinnen hebben er
een traditie van gemaakt om één
week per jaar samen op vakantie
te gaan. Ze huren dan een huisje in
een vakantiepark.
Vorig jaar ging het echter mis,
toen Anoek een acute ontsteking
kreeg en ze zich rot moesten zoe
ken om hulp te krijgen. „Beangsti
gend was dat", vertelt Anoek. „Ik
denk dat we dit jaar zonder Vakan
tiezorg ook wel op vakantie waren
gegaan, maar het wordt elk jaar
moeilijker. Ik begon er steeds meer
tegenop te zien."
Via een gehandicapte buurtbe
woonster hoorde ze van Vakantie
zorg. Na informatie te hebben
ingewonnen reserveerde het
tweetal een aangepast huisje in
vakantiecentrum Sluftervallei.
Normaal zoeken ze een plekje
waar ze meteen wandelingen kun
nen maken. Op Texel huren ze de
aangepaste auto van Vakantie
zorg, zodat ze het hele eiland kun
nen verkennen.
De vriendinnen maken uitbundig
van het busje gebruik. Éénmaal
maakten ze een rit langs de bui
tenkant van de Waddenzeedijk.
Vakantiezorg regelde een sleutel
van het hek dat de toegang ver
spert en voor een ontheffing. Ook
gingen ze naar de dekbeddenfa-
briek, EcoMare en Den Burg.
Strand
Maar boven alles uit staken de
strandwandelingen die Anoek
dankzij de nieuwe strand-
terreinrolstoel bij paal 17 kon ma
ken. „Toen ik jong was, wandelde
ik vaak met de hond langs het
strand. Sinds ik in een rolstoel zit
-en dat is al vijftien jaar zo- heb ik
dat niet meer gekund. Dat is één
van de dingen die ik het meest heb
gemist."
Haar geleidehond Future, normaal
de rust zelve, rook eveneens de
vrijheid. Hij sprong in zee, rolde
door het zand en rende achter elke
bal die hem werd toegegooid.
Als kritische gebruiker heeft
Anouk wel enkele aanmerkingen
op het „strandmobiel". „Hij rijdt
heerlijk licht, maar er zit geen rem
op, zodat je 'm moet stutten als je
met de hond speelt." Verder dreig
de ze als lichtgewicht te gaan glij
den in de stoel, maar voordat dat
zou gebeuren kwam Ineke van
Koeveringe al met een veiligheids
riem aanzetten.
Anouk is niet alleen blij dat ze zelf
een vrij onbezorgde vakantie
heeft, maar ook dat haar vriendin
wordt ontlast. „De afgelopen jaren
kwam steeds meer op Bernadette
neer. Dat sluipt erin. Vaak is het
wel te regelen dat je ergens an
ders wijkverzorging krijgt. Maar
dan ben je gebonden aan vaste tij
den, men is minder op mijn situa
tie ingespeeld. Zodat Bernadette
toch maar zelf veel aan het rege
len was. Maar hier wordt met ons
meegedacht en staan ze dag en
nacht klaar."
Hierdoor is Anouk 's morgens eer
der klaar en houdt ze meer energie
over om de dag te besteden. „Zo
hebben we allebei méér vakantie."
Van groepsvakanties met lotgeno
ten houdt Anouk niet. „Je komt
dan niet uit de sleur van gehandi
capt zijn. Integendeel, je wordt
nog meer met je neus op de feiten
gedrukt. Dat je in een rolstoel zit
en dat je dingen niet kan. Nu pro
beer ik juist steeds meer dingen
uit. Ik weet nu al wat ik volgend
jaar wil. Als het kan, ga ik para
chutespringen!"
Vakantiezorg Texel is een gezamenlijk pro
ject van de Stichting Kruiswerk Kop van
Noordholland, Buro Vakantiezorg Texel en
Stichting Thuiszorg Nederland. Deze laat
ste stichting vergoedt de extra zorg die
plaatselijke Kruiswerk-medewerksters aan
gehandicapte gasten verlenen. Voorts
wordt samengewerkt met de Stichting So
ciaal Alarm Texel. Het project maakt het
mogelijk dat mensen met lichamelijke be
perkingen en chronisch zieken spontaan
op vakantie kunnen gaan. Ook de vakan
tiegast die tijdens zijn verblijf onverwacht
hulp nodig heeft, kan ervan gebruik
maken.
dag is het vijftig jaar gele-
iat de vogelfotograaf, ci-
lan schrijver Nol Binsbergen
ijarige leeftijd overleed. Ter
anheid daarvan verschijnt
«Ie maand het door hem
'aten Lepelaars van de
een boekje van 48 pagi-
rijkelijk voorzien van foto's
auteur.
al pas nu in druk verschijnt
omdat het was bedoeld als
stuk van een groot boek
*ger- en ooievaarachtigen in
land. waaraan hij nog maar
net begonnen was toen hij aan
maagkanker overleed. Op initiatief
van de familie Binsbergen ver
schijnt dit hoofdstuk nu als
zelfstandig boekje met daarbij een
uitgebreide levensbeschrijving van
de bijna legendarische schrijver,
die op Texel enkele jaren heeft ge
woond en gewerkt. Ook is een
tekst toegevoegd „De lepelaars
vijftig jaar later".
Schilder
De op 12 januari 1908 in Zaandam
geboren Arnold Friedrich Binsber
gen had al zeer jong belangstelling
bazig met de filmcamera in het rietland. /Fo'° Henk de drootl
voor vogels waarbij hij in eerste in
stantie zijn hart ophaalde aan de
rijke (water)vogelwereld van het
Oostzijderveld bij zijn woonplaats.
Al op zijn dertiende ging hij wer
ken en ontwikkelde zich tot een
vakbekwaam huis- en decoratie
schilder. Toen hij twintig was be
gon hij met een compagnon een
eigen bedrijf, dat na Binsbergens
huwelijk met Truus Arends weer
werd gesplitst.
Naast zijn dagelijkse werk bleef
Binsbergen zich bezig houden met
vogels en het fotograferen ervan.
Zijn steun en toeverlaat was in die
dagen Jan R Strijbos. Zeker als de
beperkte technische mogelijkhe
den van die tijd in aanmerking
worden genomen, maakte Bins
bergen schitterende platen, door
gaans gemaakt vanuit een lichte
schuilhut die zo dicht mogelijk bij
de nesten werden geplaatst.
Boeken
Nol Binsbergen gebruikte het ma
teriaal voor lezingen en allerlei pu
blicaties. Van zijn hand
verschenen boeken als .Trekvo
gels" 119351, „Vogels van weide
en rietland" (1937) en „Uit Neer-
lands vogelleven" (1941). Samen
met Dirk Mooy en Rein Stuurman
maakte hij het in 1937 verschenen
„Zien is kennen!", het bekende
determineerboek dat nog steeds
in de handel is. Verder schreef hij
artikelen in dagbladen en tijd
schriften en Texel werd een van de
vogelgebieden waarheen hij regel
matig zijn schreden richtte. In de
oorlog ging Nol Binsbergen zich
ook bezig houden met films In eer
ste instantie monteerde hij de film
„Vogelleven in Holland" uit nage
laten materiaal van de Zwitserse
vogelfotograaf en -cineast Alp-
honse Burdet, die voor de oorlog
regelmatig op Texel actief was. De
film werd in 1941 onder andere
vertoond in „Texels Bioscoopthea
ter", toegelicht door Nol Binsber
gen. Op Texel hield Binsbergen
ook lezingen op scholen en op ou
deravonden, samen met Herman
van der Horst om propaganda te
maken voor het Texels Museum.
Door deze activiteiten steeg het
aantal donateurs van het Texels
Museum aanzienlijk. Van der
Horst was zoölogisch preparateur
in Beverwijk en was naar Texel ge
komen toen hij daar conservator
werd van het door „meester" H.J.
Foto van Nol Binsbergen: lepelaar met
jong dat om voedsel bedelt.
Kraai opgerichte museum.
In opdracht van Teso maakten Nol
Binsbergen en Herman van der
Horst de film „Texel de parel der
waddeneilanden", beter bekend
als de Texelfilm, die tot in de vijfti
ger jaren in het seizoen wekelijks
draaide in de bioscoop. Alle voge
lopnamen in deze film zijn van
Binsbergen; de rest nam Van der
Horst voor zijn rekening. Als ge
volg van ongenoegen kwam de
naam van Binsbergen in deze film
niet voor. Pas toen de film begin
dit jaar door EcoMare op video
werd uitgebracht, werd de naam
Binsbergen alsnog in de titels op
genomen.
In dezelfde periode dat de opna
men voor de Texelfilm werden ge
maakt, vervaardigde Binsbergen
de film „Geheimen van het Water
land", die binnenkort ook op video
verkrijgbaar is. Een belangrijk on
derwerp in deze film vormen de le
pelaars van De Muy. De opnamen
werden met speciale toestemming
van Staatsbosbeheer gemaakt
vanuit een vaste schuilhut op pa
len en een losse kleine hut die tus
sen de nesten in de kolonie werd
geplaatst. Van hieruit werden ook
dq foto's gemaakt waarmee het
binnenkort te verschijnen boekje is
geïllustreerd.
De familie Binsbergen verhuisde in
verband met de Texelfilm in maart
1942 van Haarlem naar „d'Oprel"
aan de Ruyslaan in De Koog. Toen
dat door de Duitsers werd gevor
derd voor het onderbrengen van
Brits-Indiërs werd een ander huis
in De Koog betrokken. Toen in mei
1944 het hele dorp werd ont
ruimd, vertrok de familie voor kor
te tijd naar de Wieden in
Overijssel. Binsbergen had toen al
maagklachten, die verergerden na
dat hij in augustus 1944 naar Texel
was teruggegaan om te wonen in
„De Marei", het huis van Jan Drij
ver, de toenmalige secretaris van
Natuurmonumenten. In septem
ber 1945 werd hij in het Sint Jan
ziekenhuis van Zaandam opgeno
men, waar bleek dat hij aan maag
kanker leed. Een operatie kon hem
niet meer redden.
„De lepelaars van De Muy" wordt
uitgegeven door Het Open Boek te
Den Burg. Het wordt gedrukt in
Nieuw-Zeeland door toedoen van
Binsbergens' jongste zoon Henk,
die daar woonachtig en werkzaam
is als lithograaf en drukwerkvoor
bereider.
Dinsdag 10 oktober houdt de Ver
eniging AVVL een voorlichtings
avond in dorpshuis d'Ouwe Ulo,
Schilderend 39. Den Burg, aan
vang 20.30 uur. Onderwerp is
stervensbegeleiding (terminale
zorg) en wat daarbij komt kijken.
De avond heeft de titel „Voor ik
afscheid neem".
De avond wordt ingeleid door de
voorzitter van de afdeling Texel, de
heer Theo v.d. Berg. Vervolgens
spreekt de heer S. van Vuure, lid
van het Hoofdbestuur van de Ver
eniging AVVL. Zijn lezing zal gaan
over het belang van het maken
van keuzen in de laatste levens
fase Een goede voorbereiding op
het levenseinde houdt niet alleen
in het treffen van praktische, zake
lijke voorbereidingen. Het kan ook
gaan om het vormgeven van de
eigen uitvaart of die van iemand
van wie we houden. En is er spra
ke van een terminale ziekte, dan
zal men moeten streven naar een
zorgsituatie die kans biedt op een
harmonieus afscheid.
Mevrouw E. Donk, werkzaam op
het Informatiepunt Terminale
Zorg, vertelt over de werkzaamhe
den van dit (gratis te consulteren)
informatiepunt en kan in bredere
zin iets vertellen over de diverse
zorgmogelijkheden.
Er is gelegenheid tot het stellen
van (discussie)vragen. Voor geïn
teresseerden wordt aan het eind
van de avond een film vertoond
over het crematorium Schagen.
Deze openbare thema-avond, een
initiatief van AVVL-afdeling Texel,
is gratis toegankelijk, De leden van
de afdeling zijn voorafgaand aan
de bijeenkomst, om 19.30 uur,
welkom in d'Ouwe Ulo voor de
jaarlijkse afdelingsvergadering.
Razend dat een gehandicapte iets mag willen. Ik kan er
0ver uit dat ik zelf mag bepalen hoe laat ik geholpen wil
jen." In beverige blokletters heeft Harry Booij-Liewers
uit Tilburg zijn gedachten- op een stukje papier onder
rtlen gebracht. Na 12/4 jaar verpleeghuis is hij op Texel
het eerst „alleen" op stap. De zwaar gehandicapte
ek Kouwets (34) uit Amsterdam is al even lovend,
jtepunt van haar verblijf zijn de strandwandelingen met
[hond, die zelf van enthousiasme ook uit de bol gaat.
jsik op mijn 19e in een rolstoel belandde, heb ik dat
meer kunnen doen."
Booij-Liewers kwam na een
(istam-infarct terecht in een
j|. Ook verloor hij zijn
htrmogen goeddeels,
ji met het uitstoten van
m weet hij zich een beetje
ianbaar te maken. Hij woont
(jaeghuis De Hazelaar in Tïl-
Hoewel hij daar met de bes
pelingen wordt verzorgd,
ide vaste regelmaat geest-
ij. Elke dag op dezelfde tij-
wassen, aankleden, eten,
ii „Ik had afgeleerd iets te
willen. Tot deze vakantie. Ik heb nu
het gevoel een ander mens te zijn.
Er is een wereld voor me open ge
gaan", zegt hij blij.
De afgelopen jaren is hij meer
maals op vakantie geweest. Maar
telkens betrof het een groepsreis
met het Rode Kruis of De Zonne
bloem. „Best leuk, maar je zit toch
steeds tussen andere zieken en
gehandicapten."
Disco
Op Texel voelt hij zich eindelijk
écht vrij. Samen met echtgenote
Rietje en hun kennissen Marjan en
Riny Krooswijk vermaakt Harry
zich opperbest. De Krooswijks
ontdekten het aangepaste appar
tement van hotel De Zwaluw in De
Koog tijdens een vakantie afgelo
pen voorjaar. Ze vroeg een folder
aan en na een gesprek met Ineke
van Koeveringe van de Stichting
Vakantiezorg Texel volgde de
boeking.
„Er was niets dat niet kon. 'Als jul
lie 's morgens vroeg naar de vo
geltjes willen kijken, of je komt 's
nachts uit de disco, we staan voor
jullie klaar', zo kregen we te horen.
En dat is nog waar ook. We heb
ben niets dan lof."
Vertrouwen
Vooral de zekerheid die Vakantie
zorg het echtpaar kon bieden, was
doorslaggevend. „Voor ons beiden
is het belangrijk om zeker te weten
dat er oplossingen bij de hand zijn.
Anders ga je niet rustig weg." De
medewerksters van Vakantiezorg
„Terwijl bij mensen die wonen in
de stad Groningen wordt gespro
ken van inwoners, zouden men
sen die op het eiland Texel wonen
beter opwoners kunnen worden
genoemd". Vandaag verdedigt
Anke van Trigt deze ludieke stel
ling in de Rijksuniversiteit van
Groningen. De 32-jarige oud-
Texelse hoopt vandaag te promo
veren tot doctor in de wis- en na
tuurwetenschappen.
Acht jaar geleden haalde Anke van
Trigt al de titel doctorandus na het
voltooien van de studie farmacolo
gie. Terwijl ze onderzoek deed en
college gaf aan de universiteit
werkte ze de afgelopen zes jaar
aan het proefschrift, waarmee ze
nu de doctorstitel hoopt te beha
len. Haar Texelse komaf blijkt niet
alleen uit de genoemde ludieke
stelling, maar ook uit de omslag
en het dankwoord. Op de cover
prijkt een foto van de Texelse boot,
varend op het Marsdiep. Het dan
kwoord, gericht aan allen die heb
ben meegewerkt aan haar
onderzoek, staat vol verwijzingen
naar de zee en scheepvaart.
titling met de strandmobiel" was voor Harry Booij-Lieuwers één van.de hoogtepunten.
Anke van Trigt tijdens haar werk aan de Groningse universiteit.
(Foto J. Duitsch, Universitair Centrum voor Farmacie
De titel van het proefschrift luidt
„Making news about medicines".
Het is geschreven in het Engels,
maar er is ook een begrijpelijke
Nederlandstalige samenvatting.
Anke van Trigt richtte zich op de
manier waarop de Nederlandse
schrijvende pers verslag doet van
onderzoeken en medicijnen. On
dermeer hield ze interviews met
journalisten van landelijke dagbla
den en tijdschriften als Libelle en
Ouders van Nu. Ze kwam tot de
ontdekking dat journalisten zich
niet laten leiden door de farma
ceutische industrie (die graag wil
dat nieuwe medicijnen worden
aangeprezen), zoals wel wordt be
weerd, maar zich onafhankelijk
opstellen en zich zorgvuldig infor
meren.
Een andere conclusie is dat da
mesbladen de bijwerkingen van
nieuwe medicijnen vaak vergeten
te melden. Naar aanleiding van die
artikelen krijgen huisartsen extra
vragen van hun (vrouwelijke) pa
tiënten. Anke van Trigt adviseert
huisartsen en apothekers daarom
speciaal te letten op eventuele bij
werkingen en daarover voorlich
ting te geven.
