Man Huijsman voltooit
onderzoek posthistorie
F amilieberichten
TEXELSE J COURANT
i/at ik zeggen wou.
Den jachtavontuur
Bednjvigheid
Na einde Ziektewet:
verzekeren tegen
„Texel-tarief"
Flessepost
VRIJDAG 1 DECEMBER 1995
het moderne leven is de tele-
0n niet meer weg te denken.
nu gewoon is. stond een
uw geleden nog in de kinder
zoenen. In zijn vandaag gepre
steerde boek ,,De post-,
igraaf- en telefoonhistorie van
eiland Texel" (deel 2) neemt
n Huijsman uit Den Burg de le-
mee terug in de tijd. Naast de
stuitbare opmars van de tale
nt heeft hij ruime aandacht
gr de post: de schipperij op de
telse Reede. het vervoer over
Marsdiep en de route via Texel
gr Vlieland en Terschelling.
>n in de zomer van 1993 zijn
iste boek over de posthistorie
Texel verscheen, gaf Nan
ijsman (761 al te kennen dat
h tweede deel in de maak was.
at stond helemaal niet vast,
iar ik nam de vrijheid en de bru-
teit om dat op de achterflap te
[ten", aldus de samensteller,
hoofdstukken over de telegraaf
telefoon geven het nieuwe
uk een ander karakter. Ze zijn
n interessante toevoeging, die
icht geeft in de ontwikkeling
Texel gedurende de afgelopen
0 jaar. Door spitwerk in tal van
hieven heeft Huijsman vele ge-
vens boven water weten krij-
uitvoerig gedocumenteerd
foto's en ander historisch ma-
aal. Feiten die slechts vaag be
id zijn en waarover verder
jwelijks iets is geschreven,
sft hij uitgewerkt tot gedetail-
rde verhalen.
beschrijft hij de totstandko-
ig van één der eerste telefoon-
en van Nederland, tussen Den
ig en De Cocksdorp, waar in
B1 „het eerste telegraafkantoor
1 vereenvoudigde bediening"
rd geopend. Aan de palen met
bestaande telegraaflijn werd
tweede draad opgehangen,
die draad kon men vanuit het
itkantoor in Den Burg met de
ievengaarder" (kantoorhouder)
iet hulppostkantoor De Cocks-
p spreken. Het ging er vooma-
lijk om „snel" te kunnen
Timuniceren met de Texelse
itschipper in De Cocksdorp.
brievengaarder moest bijvoor-
Id aan Den Burg doorgeven dat
schipper wegens storm niet
ivertrekken, zodat Den Burg de
ichten kon doorseinen naar
[land via de in 1874 aangeleg-
telegraafkabel", schrijft Huijs-
Nart Huijsman.
man. „De telefoon werd een soort
verlengstuk van de telegraaf,
waarmee men telegrammen kon
overspreken en dienstgesprekken
kon voeren."
De vooruitgang was niet meer te
stuiten en in 1911 werd Texel aan
gesloten op het landelijke net.
„Probleem was echter dat je al
leen interlokaal kon bellen. Lokale
gesprekken werden pas in 1923
mogelijk", aldus Huijsman. Hij ver
moedt dat om deze reden het aan
tal abonnees in de jaren tien en
twintig beperkt bleef. De eerste
gebruikers waren voornamelijk be
drijven en enkele notabelen met
overkantse contacten. De ge
meente keek de kat uit de boom:
tot 1913 maakte men gebruik van
de openbare telefooncel in het
postkantoor of van een particulier
toestel.
De geringe groei van het telefoon
net valt af te lezen uit de Texelse
abonneebestanden van 1915, '20
en '25 die Huijsman heeft toege
voegd. In laatstgenoemd jaar wa
ren er op het eiland pas 75
aansluitingen (1990: 6.204).
Het plan om in 1937 een geauto
matiseerde centrale op Texel te
realiseren, ging niet door, waarna
de oorlog voor verdere vertraging
zorgde. Pas in 1960 was het hele
Texelse telefoonnet geautomati
seerd. „Texel liep lang achter",
stelt Huijsman. Welke gevolgen
dat had op de economische ont
wikkeling van het eiland kan hij
echter niet aangeven. In elk geval
was het een nostalgische tijd, met
telefonistes die zich soms -
zonodig- in gesprekken mengden.
Diverse foto's uit de jaren veertig
en vijftig van de medewerk(st)ers
in de telefooncentrale verlevendi
gen de tekst en zullen voor velen
herinneringen oproepen. Het boek
is mede hierdoor een aantrekkelijk
naslagwerk geworden.
Even wetenswaardige, doch dro
gere kost is de beschrijving van
het postvervoer, waaraan Huijs
man -een verwoed verzamelaar
van poststukken- de meeste van
de 196 pagina's besteedt. Be
schreef hij in deel 1 de posthisto
rie óp Texel, ditmaal gaat hij in op
het vervoer dat daarmee samen
hangt. Zo gaat Huijsman in op de
bezorging aan boord van de sche
pen op de Reede van Texel (sinds
1688) en de ontwikkeling van het
postvervoer van Den Helder naar
Texel (v.v.).
Een verhaal apart is de Vliepost.
Aanvankelijk aangevoerd door
Amsterdamse reders wier sche
pen voor de kust van Vlieland voor
anker lagen. Later ging het om
post die bestemd was voor de be
woners van ons buureiland. In
strenge winters bleeft de postvlet
tussen het Eierland en de Vliehors
vaak doorvaren, terwijl de verbin
ding tussen Vlieland en Harlingen
gestaakt was. Tot 1927 bleef de
Vliepost in stand. De route werd in
1805 doorgetrokken naar Ter
schelling, maar die werd in 1883
weer opgedoekt wegens de komst
van de stoomboot.
In de ban geraakt is Huijsman in
middels alweer bezig met een on
derzoek naar de posthistorie van
de overige eilanden, inclusief het
vroegere Wieringen. Er komt dus
een deel 3? Huijsman glimlacht.
„In mijn twee boeken staat Texel
centraal, dus het wordt geen der
de deel. Maar wie weet."
De uitgave werd mede mogelijk gemaakt
door de financiële steun van de provincie,
de gemeente, Teso, de Stichting tot Bevor
dering van Kennis van de Natuur en Cul
tuur van Texel, ABN-Amro en de
Historische Vereniging. Het boek is een
uitgave van Langeveld de Rooy en kost
f35,-. Vanmorgen vond de presentatie
plaats in restaurant 't Oude Veerhuys op
de haven van Oudeschild (waar vroeger de
post aan wal kwam).
Ean foto uit het boek: de telefooncentrale In het oude postkantoor in Den Burg,
Parkstraat 9, met mej. H. Volgt en de heer J. van Heerwaarden in 1939.
IFoto PTT Museum)
nlwjnrd«'U)Uvff de rrdtrlir
if andag 27 november jl. Een vrije
in Er schijnt een schraal zonne-
er is niet te veel wind; lekker
e-ler om er even op uit te gaan.
ar de Mokbaai, de Hors, de
in ismeertjes. Rond een uur of
m i als ik bij het AOK over de
.kbaai uitkijk, hoor ik in de verte
lieten en zie alle eenden uit de
ulplas en zelfs uit de Mokbaai
fliegen. Hè jammer, geen
itair- of helicopterlawaai en nu
nog de rust verstoord door
ars.
ik terugfiets, lijkt het wel of er
het parkeerterreintje bij de
is ertjes een directie- of aandeel-
adersvergadering wordt gehou-
i; er staan vier grote, donkere
irritsma-auto's". Van wij zou-
die zijn?
nd de meertjes zie ik niemand
en. Vanaf het invalide
kijkpunt (wat een wondermooi
richt!) zie ik in de richel tussen
Geulplas en het meertje af en
een paar jagers te voorschijn
tien. Een grote, langharige, geli-
hond en een kortharig jacht-
idtype struinen ook door het
ge helmgras. Ik houd een en
der in de gaten, maar meesten-
Is blijven de jagers achter een
09 duin verborgen. Geschoten
»dt er gelukkig niet. Er komt
i grote groep grauwe ganzen
t Mokbaai en Geul aanvliegen
in het Horsmeertje te drinken.
n achter het duin klinken plotse-
1 snel achter elkaar tenminste
schoten. De ganzen „steige-
in de lucht en spatten alle
Men op. Er valt er geen. Een
sepje eenden schrikt door de
Uselinge kleine oorlog uit het
tvan De Geulplas en vlucht laag
ar de Horsmeertjes. Fout! Er
"kt weer een schot en een
"d, waarschijnlijk een wilde,
"1 met de kop omlaag naar be
ien. Ik kijk op m'n horloge:
10 uur. Die jagers zullen toch
Sop de grauwe ganzen gescho-
1 hebben? Dat mag volgens de
ai maar tot 10.00 's morgens,
se regel is ingevoerd om de wil
lenzen in de korte winterdagen
- Moende rust te gunnen. Boven
dien, steeds heen en weer gejaag
de ganzen eten veel meer dan
normaal... Gezien heb ik het niet,
maar ik twijfel of er toch niet in de
richting van de ganzen is gescho
ten. Bij het parkeerterreintje heb ik
voor alle zekerheid de nummers
van de grote zwarte auto's opge
schreven.
Naast de laatste wagen vind ik
een plastic doosje aan een meta
len kettinkje met daarin één gele
oorprop. „Sonic II, hearing protec
tors" meldt de bijsluiter, „used by
recreational and competitive
shooters to take the „sting" out of
gun blast noises".
Op dat moment proberen de grau
we ganzen opnieuw de duinrichel
naar de meertjes over te steken.
Onmiddellijk begint het schieten
weer en ik zie een gans vallen. Ik
zie hem niet neerkomen, de eerste
dichtbegroeide duinenrij belem
mert hét uitzicht. Het is 10.20 uur!
Ik fiets naar het uitkijkpunt bij de
Geulplas. Eén jager staat met het
geweer omhoog op de achterste
richel. Hij steekt mooi tegen de
lucht af en ik fotografeer hem met
m'n telelens. In de vallei tussen de
beide duinenrijen tussen de plas
en het westelijke meertje zijn ken
nelijk helpers of drijvers actief. Ik
hoor voortdurend schreeuwen.
Er komt nog een klein groepje gan
zen aanvliegen. De dieren geven
de indruk in de Geulplas te willen
landen. Ze dalen sterk, maar vlie
gen op het laatste moment door.
Dat hadden ze niet moeten doen:
één schot en een gans valt als een
baksteen dicht achter de plas in
de bosjes naar beneden. Het is
10.30 uur-
De ochtend is voor mij voorgoed
verpest. Ik fiets naar huis en stel
SBB op de hoogte. „Die beheers-
grenzen liggen daar moeilijk, we
hebben daar misschien niets te
zeggen, maar zullen er zeker werk
van maken", krijg ik te horen.
Ik maak me niet alleen nijdig om
dat er twee grauwe ganzen clan
destien door de kennelijk
rechtmatige jachtpachters zijn
doodgeschoten. Het is naar mijn
gevoel ook hoogst onbeschaafd
dat je in Nederland nog steeds als
hobby, sport of tijdverdrijf, kortom
voor je plezier, wilde, vrij levende
dieren mag doodschieten. Daar
naast is het helemaal „van de gek
ke" dat dat mag in natuurgebie-
Het ziet er naar uit dat de Ziekte
wet in de huidige vorm zal ver
dwijnen. Voor ondernemers
betekent dit dat zij aan zieke
werknemers het loon moeten
doorbetalen gedurenden 52 we
ken. Vooruitlopende op deze ont
wikkeling hebben vier Texelse
verzekeraars de handen ineen
geslagen. Ze bieden werkgevers
een alternatieve verzekering op
basis van een speciaal „Texel-
tarief".
Aanleiding tot de verandering is
een wetsvoorstel om de Ziektewet
te privatiseren. Dat betekent dat
de werkgever voortaan zelf op
draait voor het loon van de zieke
medewerker. Deze verandering
brengt een groot risico met zich
mee. Als één of meerdere werkne
mers binnen een bedrijf langdurig
zijn uitgeschakeld door ziekte,
leidt dit tot een onvoorziene
kostenpost. In het ergste geval
den! Hoewel het allemaal keurig is
gereglementeerd (deze soort niet,
die wel; hier niet, daarwel) ver
stoort ieder schot alle dieren, ook
de niet-bejaagbare, in het hele ge
bied (ook waar niet mag worden
gejaagd).
Jacht in natuurgebieden is direkt
en indirekt slecht voor de recreant.
Hij ziet geen dier meer (de Geul
plas was helemaal leeg) en boven
dien worden de dieren er veel
schuwer van. Ze zijn ook later
moeilijker te ontdekken en blijven
op afstand.
Een laatste argument om te blijven
knokken voor afschaffing van de
jacht in natuurgebieden en de ple
zierjacht, is dat de agrariërs groe
pen ganzen op hun cultuurland
liever zien gaan dan komen. Het is
dan toch op z'n zachtst gezegd
merkwaardig dat ganzen die naar
natuurgebieden vliegen, onthaald
worden op een lading hagel!
Naderhand werd mij duidelijk dat
er speciale afschotvergunningen
„Flessen in zee gooien is mijn be
roep", staat er in een fraai geïl
lustreerde brief van kunstenaar
Henk Noorlander uit Den Hoorn.
Zijn verhaal werd in een fles ge
vonden in het lange gras achter de
Schorren door...Cor Ellen. Die
schreef terug: flessen uit zee ha
len is mijn beroep...
Waar de Hoornder de fles te water
heeft gelaten, is niet duidelijk. Hij
was niet bereikbaar voor com
mentaar.
kan dit het einde van het bedrijf
betekenen.
De kantoren Bremer, Jos Kager,
Ab de Wijn en de Rabobank, die
vissers collectief al een
ziektekosten- en AOV-verzekering
bieden, hebben krachten en ken
nis gebundeld. De vier zeggen ge
zamenlijk op Texel een
marktaandeel van 75 procent te
hebben, goed voor 3.000 werkne
mers.
„De voordelen van een collectief
contract zijn een aantrekkelijke
premie en betere condities. En de
ondernemers hoeven niet alle of
fertes te vergelijken", aldus de
vier. Ze hopen dat een enquête on
der de bedrijven het vermoeden
bevestigt dat het ziekteverzuim op
het eiland lager is dan op het
vastewal. Oorzaken zouden zijn
een hogere sociale contraleen ho
ger verantwoordelijkheidsgevoel.
Als dit zo is, zou de premie die
Texelaars betalen na de privatise
ring best wel eens lager kunnen
uitvallen. Het Gemeenschappelijk
Administratie Kantoor (GAK) kon
niet bevestigen of het verzuim hier
inderdaad lager is.
De vier verzekeraars denken met
het aanbod de concurrentie aan te
kunnen met bedrijfsverenigingen
en zogenaamde mantelcontracten
van branche-organisaties.
voor grauwe ganzen zijn verstrekt
vanwege schade bij agrariërs. Dit
soort vergunningen is de burgers
niet bekend en kennelijk zelfs de
verpachter van de jacht in natuur
gebieden (Staatsbosbeheer) niet!
Het blijft een merkwaardige zaak.
Als er op een bepaalde plaats
schade is, moet mijns inziens de
schade op die plaats zelf worden
bestreden. Daarvoor Is ook de
10-uurs regeling! Bovendien moet
eerst worden geprobeerd de scha
de op andere manieren dan door
afschot te voorkomen. Dit soort
„oplossingen" van de overheid is
zinloos en totaal gespeend van
enig inzicht in de ecologie. Het
aantal grauwe ganzen in West-
Europa wordt er absoluut niet klei
ner door, de eventuele schade dus
ook niet, de ganzen gaan zich
meer verspreiden en de rustgebie
den worden er ook nog door
verpest.
Adriaan Dijksen,
Den Hoorn
Je was als een kind
dat rent in de wind
dat vliegt van hot naar her
nu vlieg je heel ver
...onbereikbaar bovendien
...eens zullen we elkaar wederzien...
In de leeftijd van 46 jaar is door een noodlot
tig ongeval van onze zijde weggerukt onze
innig geliefde Henny, onze echtgenote, moe
der en oma
Hendrica Harmina Kaercher-Schoo
Frans
Bianca en René
Jhessie
Arnold en Inge
Elles en Daniël
Jakov
De Koog-Texel, 28 november 1995
Ruyslaan 83, 1796 AZ
Een avondwake wordt gehouden op vrijdag 1
december om 19.00 uur in de Rooms-
katholieke kerk te Den Burg, waarna er tot
20.30 uur gelegenheid is tot condoleren.
Zaterdag 2 december is er om 14.00 uur een
rouwdienst in de Rooms-katholieke kerk te
Den Burg, waarna de begrafenis plaatsvindt
op de Oudeschilder begraafplaats.
Jij bent en betekent vrijheid.
Wij zijn dan ook zo dankbaar
dat je in die vrijheid ons gekozen
hebt je beste vriend te zijn.
Lieve
Mama
Ik hou zo vreselijk veel van je.
Bianca
Lieve
Henny
Ik hou van je.
Arnold
Aan de liefste moeder van de hele wereld,
„Henny"!
Mijn beste vriendin, dat zul je altijd blijven.
Ik hou van je.
Elles (Bellie)
Lieve, lieve
oma Henny
Zoveel liefde van je gehad.
Zoveel van je geleerd.
Zoveel bij je mogen zijn.
We waren de beste vrienden.
Ik zal je missen, mama Henny.
Je kleindochter Jhessie
Henny
Je hebt groots geleefd.
We zullen je groots missen.
Nico, Sylvia
Nikolaas-Fiona
Marije
Sanne
Diep geschokt zijn wij door het verlies van
onze nicht
Henny
Wij wensen de hele familie veel sterkte toe.
Tante Annie
Kinderen en kleinkinderen.
Liefste nicht van de hele wereld.
Henny
Wat zal ik je missen.
Marije
Met verslagenheid namen wij kennis van het
plotseling overlijden van onze nicht.
Henny Schoo
Familie J. vd. Voorn-Bos
Familie H. Speekman-Bos
Familie J. Caspers-Bos
Familie R. Bos
Familie B. Bos
Neven en nichten
Wij wensen de familie veel sterkte toe met
dit verlies.
Lieve
Henny
Wij zijn snel, maar jij was altijd het snelst.
Wij wilden je graag bijhouden,
maar nu moeten we je laten gaan.
Vader en Wies
Rietje en Steven
Els en Johan
Ineke en Willem
Tilly en Peter
Annelies
André en Elly
Voor de werkelijkheid zouden wij de ogen
willen sluiten, voor de herinneringen niet.
Lieve
tante Henny
Je zal het ons nooit meer vragen, maar je
blijft de aller-aller-aller liefste tante van de
hele wereld.
Iwan, Erwin, Petra, Tom,
Paul, Bob, Pim, Thysia,
Lisa, Robin en Mark
Dag
Henny
Stefan en Jolanda
stefanie, Claudia
Monica en Pieter Jan
samantha, richard
Onbegrijpelijk
En veel te vroeg
Dag
Henny
Veel sterkte allemaal.
Café de Kuip
Sandra en Rem
Marja en Peter
Edgard
Waar de bomen ruisen
Is het nu even stil...
Henny
We wensen de familie heel veel sterkte
De vaste klanten van Café de Kuip
Til en Robert
Geert
Mariska en Marco
Martin
Karin en Dirk
Simone
Trudy en Hans
Wybe
Marija en Cees
Betty
Bianca en Franc
Patrick
Katja en Cees
Joop
Èliza en Rene
Hans
llonka en Jan
Bart
Yvonne en Martin
Jan
Henny en Henk-Jan
Come
Anneke en Ruud
Dina
Anita en Erik
Inge
Ineke en Nanning
Margot
Meline en Ivor
Hans
Yvonne en Klaas
Jannie en Cees
Sigrid en Ingmar
Mariet en Dirk
Lieve
Henny
Hoe valt te omschrijven wat je al die tijd voor
mijn ouders en mij hebt betekend.
Ik wens de familie en vrienden alle sterkte
toe die ze nodig hebben.
Lien
