Johannes
was het
Ludovicus Kikkert
licht van Texel"
I
Tekort nieuwe Bolder
geslonken tot 4 ton
Ir KIKKERTSTRAAT
C3.ru o on
■h wm
asu
IEXELSE COURANT
dia Mardanian
Wethouder Eelman positief gestemd
Beslissing valt
in september
Collecte Lever en
Darm Stichting
Tweede rotonde
geeft problemen
voor ruiters
r
J.L.KIKKERT NOTARIS OP TEXEL
I IJIEROE VOOR EEN VUURTOREN OP HET EILAND
Een rondje voor de hééééle tent
VOOR HET EERST
t i .LICHT
OiXTSTOREV «OOR
V TE
1 VQVTHBE
VRIJDAG 21 JUNI 1996
;ien worden opgelost. Die man
met haar in haar eigen taal pra-
Vandaar dat we het zo hebben
gepakt", vertelt Guiljam.
Wantrouwen
vrouw heeft een eerste gesprek
de iNLIA-vertegenwoordiger ge-
maar was terughoudend met het
jn van antwoorden „Zeweetniet
>hem kan vertrouwen", verzucht
jam „We hebben haar ervan
■obeerd te overtuigen dat ze te-
DVer hem openheid van zaken
ilgeven, maar ze zegt dat wij niet
en hoe het daar is. Je kunt me-
,d vertrouwen
ji Mardanian zit erg in over haar
i. Daardoor is ze erg emotioneel
lerloopt de communicatie moei-
m „Als we doorvragen begint ze
uilen Ook over de mishandeling
,eorgië wil ze niets zeggen.
iam denkt dat Kolia Mardanian
leert Moskou te bereiken, waar hij
broer heeft. ,,Maar het feit dat al
je tijd helemaal mets van hem is
«men versterkt het onrustige
oei dat iets is misgegaan
Emigratie
steeds zijn er mogelijkheden
de familie om de emigratie-
cedure naar Canada voort te zet-
De Texelse groep heeft de
nadese ambassade in Londen van
is dat is gebeurd op de hoogte
iiacht Kolia Mardanian kan voor
beoordelingsinterview elke dag
thtin Londen. Hij wordt op 9 juli
en Haag verwacht Maar hij moet
;l gevonden worden
4e Tweede Kamerleden (van het
Het college beslist in september of
de nieuwbouw van De Bolder op
het voormalige PEN-terrein aan de
Reijer Keijserstraat doorgaat. De
nieuwbouw vergt een investering
van ongeveer 4,5 miljoen gulden.
Van gemeentezijde is een bijdrage
van twee miljoen nodig. Momen
teel heeft de gemeente dekking
gevonden voor 1,6 miljoen. Wet
houder Eelman (Welzijn) koestert
goede hoop dat ook het resterende
bedrag boven tafel komt.
Realisatie van de nieuwbouw van De
Bolder heeft hoge prioriteit voor de
wethouder De belofte die Eelman
eerder deed om hiervoor „alle snip
pers bij elkaar te leggen'blijkt mets
CDA en Groen Links) zijn via INLIA
op de hoogte gebracht van het ver
haal van de familie Yolanthe Olthof
„Voorlopig wordt achter de schermen
aan deze zaak gewerkt. Teveel publi
citeit zou het gezin kunnen schaden."
Burgemeester Van Rappard heeft
overleg met de politie gevoerd en op
verzoek van de Texelaars is nage
gaan wat er met de bagage van het
gezin is gebeurd. Volgens de Duitse
autoriteiten zijn de niet afgesloten
vuilniszakken keurig op het vliegtuig
gezet.
teveel gezegd. Ongeveer een miljoen
komt beschikbaar uit het jaar
overschot van 1995. 500.000,-
wordt geput uit het fonds Wet Voor
zieningen Gehandicapten (WVG),
waarin jaarlijkse overschotten worden
gereserveerd ten behoeve van ge
handicapten. In 1994 en 1995 is het
fonds gegroeid tot ƒ700.000,- Mocht
in de toekomst blijken dat er tekorten
onstaan voor het doel waan/oor dit
fonds eigenlijk is bestemd, dan wor
den deze uit de Algemene Reserve
toegevoegd
Het resterende tekort hoopt de wet
houder te dekken met een bijdrage
van de provincie. Zekerheid hierover
heeft Eelman echter nog niet
Sanering
Wat Eelman betreft hoeft een andere
prioriteit van de gemeente, realisatie
van het fietspad langs de Vuurtoren-
weg. hiervoor niet te wijken. De kans
Collectanten van de Nederlandse
Lever Darm Stichting (NLDS) gaan in
de week van 23 tot en met 29 juni de
straat op Het geldt is bestemd voor
de bestrijding van de ziekte van
Crohn, een ernstige, chronische
darmontsteking die het leven van
jonge mensen verwoest. Gitten zijn
ook welkom op gironummer 2737.
is echter aanwezig dat dit project een
jaar opschuift.
Vooruitlopend op de beslissing over
De Bolder, zijn de voorbereidingen
voor de nieuwbouw in volle gang. In
samenwerking met medewerkers van
De Bolder heeft de architect tekenin
gen geméakt voor de gebouwen. Die
zijn gepland op het voormalige PEN-
terrein. waarvoor de sanering elk
moment kan beginnen De gemeente
heeft hiervoor overleg gevoerd met
verontruste omwonenden. Die vrees
den dat verontreiniging zou door
lekken naar hun tuinen Eelman: „De
knelpunten zijn opgelost
De provincie heeft al laten doorsche
meren ook op de kruising Pontweg
Akenbuurt een rotonde te willen. In
1998 zijn de verkeerslichten daar af
geschreven en is daarmee de weg vrij
voor een andere oversteek uit
veiligheidsoogpunt.
Dick Drijver van Texels Belang, die
geen voorstander van rotondes is.
maande wethouder Schilling dinsdag
avond eerst de ervaringen met de
rotonde bij de Hoornderweg af te
wachten alvorens een beslissing
wordt genomen over een nieuwe
Jan Koolhof van het CDA wees erop
dat een rotonde bij Akenbuurt over
stekende ruiters voor een probleem
plaatst. Voordat de veiligheids
discussie in alle hevigheid opnieuw
kon losbarsten, kapte de wethouder
het onderwerp af
Streep. De streep die het fietspad
langs de Emmalaan in twee helften
deelde, is verdwenen. Op verzoek
van Groen Links zal deze weer wor
den aangebracht
ierde voor een vuurtoren op het eiland", staat op het naam-
itje van de Kikkertstraat in De Cocksdorp. Veel meer weten
meeste mensen niet van notaris Johannes Ludovicus Kikkert
10-1878). De man had meer in zijn mars, blijkens de veel-
van nevenfuncties en bezigheden waarmee hij doende was,
«as reserve-officier, cartograaf, strandvonder, dijkgraaf,
Biteraadslid/wethouder, lid van Provinciale Staten, vice-
isivan België, consulair agent van Sardinië, lid van het col-
toezicht van het Huis van Bewaring in Den Helder,
mlijk vertegenwoordiger van prins Hendrik (de „Zeevaar-
'jraor diens particuliere belangen op Texel, belegger in aan-
fjte ondernemingen en lid van diverse commissies en ra-
Hij was daarbij niet afkerig van avontuur en getuigde
idurend ook van sociaal gevoel en een verlichte geest. Door
filing, opleiding en ervaring keek hij verder dan de grenzen
zijn eiland.
blikt allemaal uit het meer dan
pagina's tellende boek „Het licht
lexel", geschreven door histori
ën nakomeling J.G. Kikkert in
tïoome.
Jiverde" op het naamplaatje is
minder gelukkige bewoording,
er blijkt niet uit dat de pogingen
:en vuurtoren op het eiland te
:n ook werkelijk succes hebben
een paar kilometer maar liefst 18
schepen
Dalmeijer zocht in 1852 contact met
zijn vriend Tekele Rijnszoon Zwaai,
die bereid was ideeen over een be
tere beveiliging van de verraderlijke
kustwateren van Texel op papier te
zetten. Zwaai had er verstand van Hij
had zeven jaar de wereldzeeën beva
ren en werd in 1833 schoolmeester in
Den Hoorn en vervolgens school-
WMofittof
18V7--
ui(or«MSS3
rftkii Mil-
$60
^rilptSpil^v C
tent van de door Kikkert getekende wrakkenkaart".
teverd. Deze onbedoelde mis-
'ing wordt echter ruimschoots
gemaakt door het feit dat Kikkert
ls zijn leven gretig erkenning en
beft geïncasseerd voor zijn initia
tor ook ontluistering viel hem
tol want het tegengaan van
epsstrandingen was met in het
'9 van de jutters.
en zonder direct resultaat werd
gedaan door schipper C
,eiiervan de reddingboot, die uit
tonde eigen ervaring wist hoe
arlijk de wateren rond Texel wa
rn hoeveel schepelingen als ge-
torvan jammerlijk omkwamen
'9olven. Spraakmakende ram-
waren bijvoorbeeld de stranding
9a Duitse brik Dorothea op de
'andse gronden in 1841, de
bding van de Deense Eric
ton op de westkust in 1849 en
'ergaan van de Agnes in het-
toar. Dalmeijer en zijn mannen
!n 17 opvarenden van de Agnes
'ligheid te brengen, maar de 42
'en kwamen om. Alleen al in de
'852 en 1853 vergingen op de
kust van Texel in een strook van
hoofd in Oudeschild. In zijn vrije tijd
gaf hij zeevaartonderwijs. Elf leerlin
gen van hem brachten het tot kapitein
en bijna 100 tot stuurman. In Zwaals
artikefjets over de noodzakelijkheid
van een kustlicht op het eiland Texel"
in een nautisch tijdschrift werd onder
andere geconstateerd dat het enige
oriëntatiemiddel voor de scheepvaart
bij Texels noordpunt bestond uit een
steng (hoge mast of kaap) wat hoogst
onvoldoende was en in elk geval 's
nachts geen effect kon hebben. Het
artikel had tot gevolg dat bij De Koog
een vuurscherm werd geplaatst.
Maar ook dat was een lapmiddel Er
Johannes Ludovicus Kikkert.
moest een volwassen vuurtoren ko
men in de noordpunt zo dicht moge
lijk bij het zeemansgraf Eierlandse
gronden. De autoriteiten hadden het
benodigde geld er echter niet voor
over.
Vreemd
Het was een merkwaardige situatie
Terschelling had wèl een vuurtoren,
de in 1594 gebouwde 50 meter
hoge Brandaris Ook Den Helder was
bij nacht en ontij door zeevarenden
goed te zien dank zij de lichtbundels
van een vuurtoren, maar het veel
gevaarlijker zeegebied ertussen met.
Johannes Ludovicus kikkert was het
eens met Zwaai Dat het hem lukte
om het geld los te krijgen voor de
bouw van de toren, was vooral te
danken aan zijn vele connecties bui
ten het eiland, met name zijn lidmaat
schap van Provinciale Staten van
Noordholland Toen Tekele Zwaan
als gevolg van een conflict met de ge
meente over zijn salaris naar Ter
schelling vertrok, werd Kikkert de
voorman van de vuurtorenbeweging.
Hij kon goed lobbyen en bestookte
elke instantie die op dit gebied wat te
zeggen had met mondelinge en
UHHEL
De jutters op Texel waren met de
vuurtoren natuurlijk minder blij. Velen
van hen waren voor hun inkomen
voor een belangrijk deel afhankelijk
van wat de zee op het strand bracht
Kikkerts „ijveren" voor een vuurtoren
heeft hem op Texel niet populair ge
maakt. Niettemin voelde hij zich als
geboren en getogen eilander met het
volk verbonden
Zeevaart
Het was aanvankelijk niet de bedoe
ling dat hij Kikkert zijn vader Abram
zou opvolgen als notaris. Die functie
was toegedacht aan zijn oudere broer
Pieter. Johannes ging naar de zee
vaartschool in Amsterdam Tót varen
kwam het echter met, want Pieter
stierf op 22-jarige leeftijd en
Johannes werd teruggehaald naar
Texel, waar hij als 15-jarige aan de
slag ging op het drukke notaris
kantoorvan zijn vader. Die drukte had
onder andere te maken met grote
veranderingen die zich in die dagen
op het eiland voordeden, zoais ae
aanleg van de Eierlandse polder
Johannes werd notaris maar bleef
intense belangstelling houden voor
de zee.
Veldtocht
Hij had ook politieke belangstelling en
een nationalistische instelling. Toen
in 1830 de Belgen in opstand kwa
men tegen Willem I. wat uiteindelijk
tot afscheiding leidde, nam Johannes
Ludovicus deel aan de Tiendaagse
Veldtocht, ondanks verzet van zijn
De hermneringsplaat naast de ingang van de vuurtoren.
schriftelijke pleidooien. De notaris
maakte daarbij gebruik van zijn
cartografische hobby Een in 1846
door hem getekende kaart van Texel
gaf hij opnieuw uit in 1854 en 1863 en
daarop waren alle strandingen sinds
1847 in de vorm van scheepjes
ingetekend. Het is de bekende
„wrakkenkaart" waarvan een herdruk
ook nu nog te koop is.
Baksteen
In 1863 werd eindelijk tot de bouw
besloten. Het Loodswezen koos voor
een 35 meter hoge bakstenen toren
(dus geen gietijzeren zoals er in die
tijd diverse werden gebouwd langs de
Nederlandse kust en in Nederlands
Indie) plus woningen voor de opzich
ter en drie lichtwachters, magazijn en
werkplaatsen, gegroepeerd rond een
plein. De ontwerper, bouwkundig
ambtenaar van het Loodswezen Q.
Harder, legde 25 juli 1863 de eerste
steen en ruim een jaar later was de
toren klaar.
Johannes Ludovicus Kikkert kreeg
van de minister van marine het eer
volle verzoek om het (petroleum)licht
op de nieuwe toren officieel te ontste
ken op 1 november 1864. Dat werd
een groot feest, waarvan J.G. Kikkert
in zijn boek uitvoerig verslag doet.
Dat de vuurtoren effect had, bleek al
spoedig. Een paar dagen na de ope
ning kon een gestrand Hannovers
schip over de banken worden vlot-
getrokken, hoewel het daarvoor gun
stige tij in het donker viel. Nu konden
echter peilingen op de vuurtoren wor
den getrokken.
Kikkert ontving twee maanden later
een brief van de kapitein van het
barkschip Maria Veronica dat op 7
januari 1865 in zeer zwaar weer, dank
zij het licht van de Eierlandse vuurto
ren veilig een haven had weten te
bereiken.
sen der Nederlanden als die met hun
gevolg naar Texel kwamen om te ja
gen.
Leed
Al in 1860 overleed Maria aan tuber
culose. Van haar twaalf kinderen
stierven er zeven op |onge leeftijd,
wat in die dagen niet bijzonder was.
Eerdergenoemde onderwijzer Tekele
Zwaai verloor in één jaar negen kin
deren door difterie.
Net als hun vader waren de overle
vende zonen nogal ondernemend in
zaken. Dat ging een aantal keren mis.
Omdat vader Johannes financieel
voor hen in de bres sprong, raakte hij
zelt in moeilijkheden. Als 51-jarige
trouwde hij opnieuw, met de 22-jarige
Elisabeth Boom. een notarisdochter
uit Purmerend. Bij haar kreeg hij vier
kinderen van wie de oudste nog geen
drie jaar was toen het stierf.
„Johannes Ludovicus Kikkert heeft
veel huiselijk leed gekend", stelt his
toricus J.G. Kikkert terecht vast
De erudiete notaris kende ook andere
beproevingen, zoals blijkt uit het laat
ste hoofdstuk „Ontluistering' waarin
verslag wordt gedaan van Kikkerts
bemoeiingen met de Prins
Hendrikpolder en ongelukkige specu
laties die hem in een omstreden po
sitie brachten en hem naar Engeland
deden vluchten. Hij raakte volledig in
diskrediet, verdween uit het openbare
leven. Op 2 mei 1867 kreeg hij van
koning Willem III ontslag, niet eervol.
Johannes Ludovicus Kikkert bracht
zijn laatste jaren door in Maarssen
waar hij op 19 februari 1878 overleed.
Hij werd daar ook begraven.
„Het licht van Texel" is een gedegen
biografie, toegankelijk geschreven en
verre van saai Bij de beschrijvingen
wordt de hoofdfiguur telkens in het
toenmalige tijds- en aardrijkskundig
verband geplaatst. Tussendoor valt
daardoor heel wat te vernemen over
de achtergronden die worden be
paald door landelijke politieke ontwik
kelingen en over het leven op Texel
in die dagen
„Het licht van Texel. Johannes
Ludovicus Kikkert (1810-1878)"
Uitgave Uitgeverij Verloren te
Hilversum, 105 bldzijden,
ingenaaid en geïllustreerd, ver
krijgbaar in de boekhandels voor
f25,-.
Een van de bouwtekeningen van Q. Harder,
dwarsdoorsnede. De bakstenen muren van
de toren zijn 1,25 meter dik.
vader. Kikkert werd tweede luitenant
bij de Mobiele Noordhollandse Schut
terij en hield tijdens de veldtocht een
dagboek bij waarin hij minutieus be
schreef wat hij allemaal meemaakte
Voor historicus J.G. Kikkert is het een
bron van boeiende verhalen geweest,
materiaal voor een omvangrijk hoofd
stuk van het boek. Volgens de histo
ricus wijken de beschrijvingen van
Johannes Ludovicus nogal af van het
genre dat in die tijd gebruikelijk was.
Weinig loze kreten en gebral, nuch
ter en voor die tijd kritisch.
Na terugkeer op Texel werd de toen
26-jarige Johannes kort na de dood
van zijn vader in 1836 tot notaris be
noemd. Hij huwde in Amsterdam met
de kapiteinsdochter Maria Coninck
Westenberg en bewoonde een kapi
taal pand met grote tuin aan de Vis
markt, tegenwoordiq een deel van
3 De Eierlandse vuurtoren zoals hij er voor de Russenoorlog van april 1945 uitzag. In 1948
hotel Ue Lindeboom. Hij ontving er werd de toren van een extra buitenmantel voorzien en ontstond het huidige thermosfles-
veel voorname gasten, zoals de prin- model