Texelse bij nazaat
uitgestorven soort
an
Uitgebreid onderzoek naar raszuiverheid
msmm
k x ADVERTEREN
W]
f IN DE NAJAARSSPECIALS
V
k LEVERT GEWELDIG VOORDEEL OP!
.TEXELSE
COURANT
IL.
JOEÜGê UOtKiv
Per 2 september.
Abb. 3-21 - Vorderfliigel von Bombus und Apis.
at ik zeggen wou...
Fuik
30 jaar Texel
Dansseizoen
Nieuwe drukkerij
Aanrijding
Zeilwedstrijd
M Reageer vóór 4 september
Informatie: advertentiebalie Texelse Courant
VRIJDAG 30 AUGUSTUS 1996
ent u ooit wel eens gestoken door een bij?" Het is de
eag of Connie Stuart, de zangeres van dit bekende lied,
.«ft geweten wat voor soort bij haar te grazen nam. Als
top Texel is gebeurd, zouden daar weinig vragen over
staan. Dan was het hoogstwaarschijnlijk een nazaat van
Apis mellifera mellifera. Althans, dat denkt de Texelse
envereniging. Zeker weten zullen ze dat pas over enige
als een onderzoek naar de verwantschap van de
«else bij met deze „zwarte" oorspronkelijke Nederlandse
is afgerond.
f.7
MjWflffl';!!
"(tó—'IIM
"IS' PM
detailleerde tekening van de zwarte bij (Apis mellifera mellifera)
jan het begin van deze eeuw
!e in Nederland de zwarte bij Om
rhoning te verkriigen of een min-
uitzwermende of agressieve
üoort te kweken (althans, dat
mé hten ze), kruisten de imkers er
5 op los. De typische genetische
merken van de zwarte bij verdwe-
!s 1964 geldt voor Texel en de
•^Waddeneilanden een invoer-
:od voor bi|en. Angst voor be
lting met de Varroamijtlaq daar-
iten grondslag. Daardoor en door
jsisoleerde ligging van het eiland
ïnvliegen niet over grote waterop-
Jakken), is de kans groot dat op
el een genetisch unieke bijen-
ylatie voorkomt.
Steekproef
jegeven prikkelde de nieuwsgie-
'üd van enkele Texelse imkers,
anigd in de Bijenvereniging Texel.
Ier aanvoering van Maartenhuis-
tewerker Peter van Vliet, werd
zomer een onderzoek inge-
„We zijn ons in de materie gaan
iepen en besloten een steekproef
nuden." Er werd contact gezocht
de landbouwuniversiteit in
rgenmgen en de landelijke bijen-
eniging. „Men was enthousiast.
Wee leefde dat kwalitatief zuivere
ten misschien meer bestand zijn
tn ziekten, zoals het Amerikaans
hoed, een nare darmaandoening,
veel bijen aan de overkant het
(je door leggen."
'Vliet vertelt hoe van vijftig bijen,
willekeurig uit dertien volken op
eiland waren gehaald, de rechter
vleugel werd afgeknipt. Deze werden,
in series van twaalf op een diaglaasje
geplakt, waarna vergelijking kon
plaatsvinden. „Kun je het je voorstel
len7 Kerels met grote vingers, prut
send met die kleine vleugeltjes7 Een
gedoe hoor
Kritiek
De imkers maakten gebruik van de
cubitaal-index, een methode om de
zuiverheid van een bijenras vast te
stellen. Tot hun verrassing werden
opvallend veel kenmerken van de
oorspronkelijke zwarte bij aangetrof
fen.
Het betrof slechts een klein onder
zoek, dat door overkantse deskundi
gen bovendien werd verguisd. „We
hadden ook naar andere ras
kenmerken moeten kijken, zoals de
kleur van het pantser en de lengte
van de beharing. Wisten wij veel. In
Nederland is nog nooit een dergelijk
onderzoek gedaan, dus niemand kon
ons vooraf aanwijzingen geven hoe
we het moesten aanpakken. Maar ze
hadden wel commentaar", aldus Van
Vliet.
De Texelse imkers besloten zaken
grootser aan te pakken. „Zeker is dat
er een sterke verwantschap bestaat.
We gaan daarom een nieuw, gefun
deerd tweejarig onderzoek laten uit
voeren, waarna we een selectie
programma kunnen opstellen. Aan de
hand daarvan kunnen we op Texel
een zo raszuiver mogelijke zwarte bij
krijgen."
Discriminatie
Voor het onderzoek naar de ras
kenmerken zullen bij vijftig volken
twintig bijen worden gevangen. Dat
gebeurt met een soort zuigbuisje
Door de dieren korte tijd in de koel
kast te zetten sterven ze. „Zielig? In
de vrije natuur sterven van één volk
400 a 500 bijen per dag. Dus dat valt
wel mee", vindt Van Vliet
De diertjes worden opgestuurd naar
het Landerinstitut für Bienenkunde
Holten Neuendorf Daar zullen ze,
aan de hand van richtlijnen van de
Duitse imkerbond, nader worden be
studeerd.
Op grond van de resultaten wordt een
selectieprogramma voor de Texelse
imkers opgesteld. Door „positieve
discriminatie" hoopt men zo de ken
merken van de zwarte bij van weleer
zo dicht mogelijk te benaderen. Een
herhalingsonderzoek na tien jaar, om
te kijken wat ervan terecht is geko
men, is noodzakelijk.
Met name het laboratoriumonderzoek
in Duitsland kost het nodige. Voor het
totale verhaal is ruim 5000,- nodig
De Texelse imkers hebben echter al
financiële steun van de Wadden
vereniging en de gemeente toege
zegd gekregen.
Steeklustig
De huidige Texelse bij is een bas
taard. Ook op het eiland is in het ver
leden gekruist met de wit-grijzige
Carnica en de oranje-achtige Itali
aanse bij De invloed is echter gering
en de Texelse volken hebben zich in
de loop der jaren volledig aangepast
aan het leven op het eiland, waardoor
je bijna kunt spreken van een eigen
Texelse soort.
Ook de andere Waddeneilanden heb
ben bijna raszuivere bijen. Op Schier
monnikoog is dat de Carnica. „Die is
in 1963 ingevoerd", vertelt Rob
Nolting van de Texelse Bijen
vereniging. „En Ameland heeft de
Buckfastbij"
De Carnica is van oorsprong een
Kaukasisch ras. Door import heeft
deze bijensoort echter in vrijwel heel
Europa andere soorten verdrongen.
Imkers waren gecharmeerd van de
soort omdat de Carnica zachtaardig
werd geacht en een groot „haal-
gedrag" vertoonde
Laatbloeier
Op Texel deed de Carnica het met zo
geweldig „Deze bij komt uit berg
gebieden, waar in het voorjaar enorm
veel bloeit. Het ras is dus in die pe
riode actief, maar dan bloeit er op
Texel nog niet veel", verklaart Nolting.
„Bovendien stormt en regent het hier
in het voorjaar nogal eens. Daar hou
den bijen niet van Ik heb wel eens
een volk in een bloeiend veld borage
gehad. Een complete snoepwinkel
voor bijen, pal voor hun neus. Het
regende echter twee weken en ze
waren de deur met uit te krijgen Ik
moest ze bijvoeren."
De zwarte bij, meer aangepast aan
de Noordeuropese kou, komt veel
langzamer tot ontwikkeling. „Dat past
bij duingebied, waar tegen het eind
van de zomer de hei gaat bloeien."
Rotzakken
Wat betreft de eigenschappen van de
verschillende rassen halen de twee
Texelse imkers hun schouders op.
Nolting: „De zwarte bij stond bekend
als een geweldige steker. Maar ei
genlijk was er heel weinig bekend
over de soort."
De Texelaars houden al langere tijd
gedragingen van hun bijenvolken bij
„Het hangt voornamelijk van het weer
af. Is het koud en onweersachtig, dan
zijn ze hartstikke vervelend. Dan ver
dedigen ze hun voedselvoorraad en
vallen ze meteen aan. Is het mooi
weer, dan is er zat te eten en hebben
ze het druk met nectar en stuifmeel
verzamelen."
Volgens Nolting zijn juist de gekruiste
rassen gemeen „Het is allemaal een
kwestie van selectie. Als je de rotzak
ken eruit haalt, hou je rustige bijen
over."
Ook de neiging om de kast te verla
ten en te zwermen wordt door de
imkers bijgehouden. Van Vliet:
„Zwermende bijen steken niet. Ten
zij je ze pest, uiteraard."
Inteelt
Texel telt ongeveer 200 bijenvolken,
in eigendom van zo'n dertig imkers
Die zijn bijna allemaal lid van de
Texelse vereniging „We kunnen wel
wat jong bloed gebruiken", aldus
Nolting en Van Vliet. De laatste is pas
naar Engeland verhuisd en neemt
volgende week afscheid van de club
Uitbreiding van het aantal volken op
het eiland ziet het tweetal niet zo zit
ten „Per hectare kun je vier a vijf
volken plaatsen. Maar dan hebben
we het wel over bloemrijke weiden en
niet over graswoestijnen."
Een imker heeft minimaal drie volken
nodig. Als de koningin sterft moet het
volk gered worden met broed van de
andere volken. Inteeltproblemen ko
men op Texel nauwelijks voor. De
volken op het eiland vermengen zich
onderling voldoende.
Toch varroa
Vergeleken met de rest van Neder
land vindt Nolting Texel op het gebied
van flora voor bijen gunstig afsteken.
„De laatste jaren gaat het beter.
Staatsbosbeheer, de gemeente en
de agrariërs gaan steeds meer over
op gevarieerde flora. De bermen die
met meer worden gespoten is zo'n
voorbeeld."
Het inzaaien van de groenbemester
Phacalia door boeren wordt door de
imkers toegejuicht. „Het is niet alleen
goed voor de bijen en de vlinders
tand, de fleurig bloeiende vlaktes zien
er ook voor toeristen veel aantrekke
lijker uit."
Omdat de Texelseiduinen ieder jaar
garant staan voor een goede hoe
veelheid honing, wordt door
overkantse „beroepsimkers", nog al
tijd met een schuin oog naar het ei
land gekeken. De Texelse vereniging
is diep dankbaar voor de import-
beperkende maatregel, die door Eu
ropese wetgeving dreigde te worden
opgeheven, maar dankzij snelle in
menging van de gemeente via de Al-
pE LflNGEOELDSE
gemene Plaatselijke Verordening als
nog van kracht bleef.
Een afdoende bescherming tegen de
Varroaparasiet bleek het echter niet.
Tot hun spijt moeten Nolting en Van
Vliet erkennen dat deze mijt inmiddels
ook op het eiland is aangetroffen.
„Hoe die er is gekomen is ons een
raadsel. Het is een delicaat probleem.
Aan de overkant worden bestrijding
smiddelen in de kasten gehangen om
de parasieten te doden. Daar kan
natuurlijk een spoortje van in de ho
ning terecht komen."
Bestrijding
Ondanks de aanwezigheid van de
varroa vinden de Texelse imkers het
importverbod op bijen nog steeds van
grootbelang „De raszuiverheid van
onze bijen kan tal van voordelen op
leveren."
Op Texel worden geen chemische
middelen aangewend om de varroa
de kop in te drukken. „Nog met alle
volken op het eiland zijn geïnfecteerd
Er wordt geèxperimenteerd met bio
logische methoden", aldus Van Vliet.
Bekend is al dat bijen die een grote
diversiteit aan bloemen bezoeken,
zoals op Texel het geval is, meer
weerstand hebben en dus ook beter
bestand zijn tegen parasieten
De natuurzuiverheid van de Texelse
honing is groot. Temeer daar de
grondstoffen van onbespoten perce
len worden gehaald Dat in samen
hang met de raszuiverheid, maakt de
Texelse bij uniek in zijn soort.
Tessa de Graaft
Vervolg van pagina 1
Bombus torrostis
Apis mollifora
Een vergelijking tussen twee bijenvleugels, rechts die van de zwarte bij.
wil ik reageren op het artikel
7" in de rubriek „langs de weg"
M artikel neemt u de heer V. als
Isiwerp. Riooljounalistiek en wal-
Swaren mijn eerste ongenoegens,
(eer H„ medewerker van uw
M, hekelt genoemde heer V. op
Jekende wijze. Heer V. is een
kte vriend van mij en wel om re
ten die ik hier kenbaar wil maken.
jaar en dag zet de heer V zich
*®r artistieke, culturele, voor de
nsheid deugdzame wijze van be-
ij: '!lin. Hij organiseert- presenteert
Weiten". Op het eiland Texel
een biljarttournooi „tien over
0 in cafe de Jutter. De heer V
■lom dit feest te organiseren een
''te met advertenties uit Dit
!'ie wordt gesponsord door de
lelijke middenstand en onderne-
J5 V, neemt telefonisch contact op
;'<teze bedrijven en vertelt zijn ver-
k Waarop enthousiast wordt ge-
|9erd. „Een advertentie en een
doel" In dit geval een gift aan
het Gemmi-ziekenhuis in Den Helder
De hoogte van deze schenking ligt
aan het aantal deelnemers van het
biljarttoernooi die hiervoor ƒ5,- per
persoon betalen Daar de heer V. z'n
uiterste best heeft gedaan zoveel
mogelijk deelnemers uitte nodigen is
voor hem de kous af. De heer V.
neemt initiatieven en doet moeite. Dat
het deelnemersveld hierbij te kort
schiet is niet de schuld van de heer
V. M.a.w hoe meerdeelnemers des
te meer giften voor het Gemini-zie-
kenhuis. De heer H. draait het verhaal
naar eigen genoegen om en schaadt
hierbij de integriteit van heer V. Ik, als
goede vriend van de heer V., zal het
zeer op prijs stellen als u dit artikel
rectificeert.
P.H. Laoüt
Bergen NH
NASCHRIFT:
V. heeft voor meer dan f10.000.- ad
vertenties opgehaald door de indruk
te wekken dat dit ten bate van de kin
derafdeling van het Gemmiziekenhuis
was. In werkelijkheid ging alleen het
inschrijfgeld van f5,- per deelnemer
naar het Gemini, een onbetekenend
bedrag, zelfs als er twee of drie keer
Vakantie in eigen land!
Texel vakantie(eji)land!
Misschien gaat de eerste uitspraak
voor u op, de tweede waarschijnlijk
niet. Maar waarom dan piet7 Wat is
er aan de hand?
Ik zal het u uitleggen, althans probe
ren, want soms begrijp ik het zelf niet
Alweer zo'n twaalf jaar geleden koch
ten wij een stacaravan en betrokken
een vaste standplaats op camping
zoveel deelnemers geweest zouden
zijn. Bovendien had het advertentie
boekje geeh enkele kwaliteit en werd
het niet echt verspreid. V. heeft dus
vrijwel uitsluitend ten bate van zich
zelf gehandeld. Harry vond dat niet zo
integer en heeft deze handelwijze be
schreven in zijn rubriek, met de be
doeling ondernemers te waarschu
wen tegen dit soort praktijken Hij
neemt daar geen woord van terug
Als V zich in eer en goede naam
aangetast voelt, moet hij aangifte
doen bij de politie Of. nog beter, als
nog een behoorlijk bedrag overma
ken naar het Gemini, - Redactie
Coogerveld. Wij recreëerden daar ja
ren, reuze naar onze zin. Maar wij
„vergaten" veel te besteden, waar
door de eigenaar en de gemeente
geen vette boterham konden eten.
Dat was volgens hen niet de bedoe
ling van vakantie vieren. Dure bunga
lows werden gebouwd om mensen
met geld te trekken. Gevolg: méér
wisselingen, méér bestedingen en
hogere winsten. Door al die uitbreidin
gen werd het echter iets te vol. Dat
paste volgens de gemeente niet in
het nieuwe bestemmingsplan. Weg
wezen dus met de mensen die Texel
reeds vele jaren in stacaravans be
zochten. In dit proces kon je vrienden
en echte vrienden leren kenen Wij
waren mensen die in Texel geloofden
toen de kleine boten nog voeren
Helaas voor ons dit was' het laatste
jaar. wij passen niet meer in het be
stemmingsplan en het beleid van de
camping-pachter Een bungalow is
voor ons te hoog gegrepen Texel, we
zullen je missen en wensen je veel
succes met je „nieuwe" gasten Ik
hoop dat ze jullie brengen wat je er
van verwacht. De gemeenteraad be
raadt nog steeds welke slogan zij na
dit succes moeten voeren: „het eer
ste gewin is kattegesp"" of „binnen is
bmn"".
Dhr. P. van der Poel
Camping Coogerveld
Lamoenweg 2, 1276 XN Huizen
Dansclub Madira uit Den Burg start
maandag 30 september het nieuwe
seizoen Er worden lessen gegeven
op maandag, dinsdag en woensdag.
Voor inlichtingen en/of opgave tele
foon 31 40 07.
huisde het naar de Groeneplaats en
vervolgens de Kantoorstraat.
Brugemann. „Ik had best nog vijfjaar
kunnen doorgaan. Maar ik heb toch
roofbouw gepleegd op mezelf en op
mijn gezin. In 25 jaar zijn we maar één
keer samen op vakantie geweest Dit
was gewoon het goede moment om
ermee te stoppen."
Makelaar
Toen Brugemann van makelaar Paul
van Heerwaarden hoorde dat LenR
het pand van Looyer had gekocht,
reageerde hij onmiddellijk. „Waarom
is Henk van Wijk met bij mij langs
geweest7" Brugemann gaf de make
laar opdracht contact te leggen, tot
verrassing van Van Wijk, die het nau
welijks wilde geloven
Van Wijk „Sjef roept al jaren dat hij
zijn bedrijf wel kwijt wil, maar hij
meende het nooit.. Laat me eerst de
verkoopopdracht maar zien, zei ik
daarom tegen de makelaar."
De twee waren het daarna snel eens
over de verkoop, al zou het nog
maanden duren voordat de transac
tie officieel een feit was.
Media-oorlog
Het aanvankelijke wantrouwen was
gezien de voorgeschiedenis niet on
logisch De twee drukkers konden, zo
leek het voor menig buitenstaander,
eikaars bloed wel drinken. In de jaren
1989/'90 woedde zelfs een heuse
media-oorlog" tussen het Texels
Zondagsblad (Brugemann) en TC 3
(LenR) anderzijds. .Eikaars bloed
drinken? Ach dat viel wel mee
grijnst Brugemann. „Ik heb nooit de
intentie gehad om LenR om zeep te
helpen Wel ging het me om de con
tinuïteit van mi|n eigen bedrijf. Daar
voor was ik best bereid om een beetje
oorlog te voeren
Van Wijk. die samen met Taeke van
Lingen de directie voert bij LenR,
bevestigt dat: „Wij hebben nooit oor
log met elkaar gehad Natuurlijk be
concurreerden we elkaar op de
Texelse drukwerkmarkt. Maar ik had
altijd liever dat het werk naar
Brugemann ging. dan naar de vaste
wal Brugemann knikt „Daar heb ik
een schuwhekel aan, dat is nergens
voor nodig." Volgens beiden zijn prijs
stelling, kwaliteit e'n service op Texel
„gewoon goed"
Harmonie
Dit is tevens de reden dat Brügemann
niet voor een overkantse partij heeft
gekozen „Dat wilde ik niet. Ik weet
hoe moeilijk het is om een boterham
te verdienen in deze markt. Eigenlijk
is er op het eiland geen ruimte voor
twee drukkerijen. Die jarenlange strijd
moet maar eens over zijn. Er werken
hier drie perfecte meiden, die gun ik
een goed bedrijf. Ik verwacht dat mijn
bedrijf door LenR op een goede ma
nier zal worden voortgezet
De onderhandelingen gaven
Brugemann alvast moed. „Die zijn in
perfecte harmonie verlopen. Geen
meningsverschillen over hoe het nu
verder moet. Ik ben enorm gemoti
veerd om de boel netjes over te dra
gen en het nieuwe bedrijf te helpen
starten."
Produktieverbetering
Volgens Brugemann leveren hij en
zijn vrouw Marian een prachtig bedrijf-
af. „Vroeger werkte ik soms hele.
nachten door Marian heeft er ook
altijd veel energie in gestoken, onder
meer als fotozetster en de laatste ja
ren met de DTP-computer Nu staat
alles op de rails. We hebben fors
geïnvesteerd, het bedrijf draait prima
De medewerkers van LenR, die hier
een kijkje hebben genomen, waren
onder indruk."
Henk van Wijk toont zich tevreden:
„Door de samenvoeging zal sprake
zijn van een belangrijke efficiency- en
produktieverbetering Zo beschikt
Sjef over een tweekleurenpers, waar
mee hij dubbel zoveel kan draaien als
wij. Dat levert een gigantische tijd
winst op
Sensatie
Dat de „aartsvijanden" Brügemann
en Van Wijk samen op bezoek gingen
bij de vaste grote klanten, werd als
een sensatie ervaren. „Doe de deur
op slot, dan maak ik eerst een foto"
riep éen der bezochte ondernemers
in opperste verbazing.
„De klanten stellen het zéér op prijs
en zijn zeer verrast", lachen de twee
ondernemers. „Ze hadden met ge
dacht dat Sjef die stap kon zetten.
Henk krijgt van de meesten het voor
deel van de twijfel."
Brügemann „En dat vind ik heel pret
tig. Ik zal mijn best doen de twijfelaars'
te bewegen om hun werk op Texel te
houden. Klanten kun je als eeri
supportersgroep beschouwen Ze
blijven je met alleen trouw omdat je zo,
goed en goedkoop bent, er is méér."
Henk zal zich proberen te verplaatsen
in de wensen van mijn klanten."
Toekomst
Brügemann wil nog niet onthullen wat
hij in de toekomst gaat doen Zeker1-
is alleen dat hij een bedrijf aan de,
Abbewaal zal beginnen. Eind dit jaar,,
gaat de bouw van een kantoor en
assemblagehal van start. Volgens-
Brügemann richt het bedrijf zich op.
een niet op Texel gevestigde klanten
kring. „In elk geval heb ik geen aspi
raties om nog iets op het terrein van
LenR te doen", benadrukt hij ten
overvloede
Omstreeks half vijf dinsdagmiddag
vond een botsing plaats tussen twee-
auto's op de hoek Waalderstraat-
Georgiëweg bij Den Burg. Een 54-
jarige Duitse bestuurder die vanaf de
Waalderstraat kwam verleende geen1
voorrang aan een op de Georgiëweg
naderende 21-jarige man uit Wijchen
Beide auto's hadden plaatschade. de
inzittenden bleven ongedeerd.
e
CKZ houdt zondag de laatste club-^'
wedstrijd. Om 10.00 uur wordt bij paal
33 de briefing gehouden voor de*"«
langebaanwedstrijd rond Vlieland De j
start is. als het weer het toelaat, tus-1<
sen 11.00 en 11.30 uur.
(ADVERTENTIE)
