1
Cjroen ^warL- Jéxels in het karL,
deden wat ze konden
Texelse hulpverleners
TEM-schoorsteen ten
prooi aan slopershamer
W BAKKER bv
Stukje geschiedenis verdwijnt
VPR80DHN
TOEGANG
LzR Kantoorvakhandel 1
iflEUROMASTER
ART 46I WlTB:
i. STRAFRECHT.
TEXELS E^COURANT
h
o°o ijzerhandel
Vakantie-/
Blueskrant
TdT Nummer
•o- Paviljoen „Ome Joop"
wil blijven staan 2
Texelaars leenden in
1995 minder geld 5
Kees Zuidema:
„Raar geluid"
-\\orszel
Gilde
Rabobank koestert
coöperatief
gedachtengoed 5
•o- Ramp met Dakota:
redders aan het woord 6/7
Piet Zijm verkoopt
strandpaviljoen Paal 28 7
Aannemer Tatenhove
thuis in PEN-centrale 7
Wipperploeg was
snel ter plaatse
Persdienst EcoMare
toch ter ziele
TEXEL
tel 0222 - 312419 319797
HOEK WESTfflóLC 'mTTFVUKWEG
CjrttM T'Jdi o bat Art.
Onze bezorgers verspreiden
vandaag met de Texelse
Courant folders van:
Sinds jaar en dag voor kantoor on thuis
DE EUROPESE BANDENSPECIALIST
GERICHT 15 SEPTEMBER 1887 - NR 11118
VRIJDAG 27 SEPTEMBER 1996
Uitgave: Uitgeverij Langeveld en de Rooy bv
^straat 10, 1791 AC Den Burg, telefoon 0222 - 36 26 00
Advertenties/abonnementen/bezorging:
telefoon 0222 - 36 26 00, fax 0222 - 31 41 11
VERSCHIJNT DINSDAGS EN VRIJDAGS
UNEMENTSPRIJS 54,55 PER HALF JAAR, LOSSE NUMMERS ƒ1,50
Redactie: tel. 0222 - 36 26 20, fax 314111
Buiten werktijd:
Tessa de Graaff, Pater Witteplein 3, Den Burg, tel. 31 56 39
B.g.g. 06 - 52 78 43 20, 06 - 53 14 91 08 of 06 - 53 16 86 57
(ADVERTENTIE)
Vrijdag 4 oktober
wordt bij de Texelse Courant de
verspreid met informatie over
het Texelse Blues Festival.
Blues-liefhebbers buitenTexel
kunnen een exemplaar aanvra
gen bij de Vereniging Texel Jazz,
Postbus 48, 1790 AA Den Burg,
S 0222 - 312242.
(ADVERTENTIE)
Bart en Annette
Zondag 29 oktober
is de laatste dag dat u bij ons een
patatje kunt kopen.
Per 1 oktober heeft
Maarten Hoögenbosch (Catharina-
hoeve) het van ons overgenomen
We bedanken allen die in deze acht
jaar bij ons zijn geweest en wij bevelen
onze opvolger van harte bij u aan
Horszei
(ADVERTENTIE)
ramp met de Dakota op de Waddenzee kende grote
«else betrokkenheid. Naast de reddingboten Beursplein
De Zalm was nog een hele armada van schepen vanaf
«el betrokken bij de hulpactie. Meest prominent behulp-
am was de TX 10 „Emmy", die dankzij de geringe diep
ing naast het wrak afmeerde en een groot aantal slacht-
lers aan boord nam.
55 jaar oude Dakota DC-3, een
pg geziene gast op het eiland,
itie woensdag kort na het vertrek
ivliegveld Texel omstreeks 16 45
meer in de Waddenzee nabij Den
ver Aan boord bevond zich een
slschap van de provincie Noord
and, mensen van Ballast Nedam
leden van de Dutch Dakota
nation (DDA). Direct kwam een
•otscheepse reddingsoperatie op
■g. Via kustwacht Eierland werden
SNRM-stations De Cocksdorp en
Koog gealarmeerd. Reddingboot
iplein 5 kreeg als taak het ramp-
ted uit te kammen op mogelijke
itoffers en voorwerpen die uit het
del afkomstig waren. De wipper-
liet rubberboot De Zalm in de
in van Oudeschild te water en
als één der eerste op de plaats
onheils.
Imannen van de wipperploeg de-
}wat ze konden Eerst pikten ze
isle lichamen uit het water en
ma hielpen ze bij het uit het wrak
iken van de dodelijk verongelukte
Blenden Vrijwel meteen was dui-
Il6.45 uur stond Kees Zuidema in
Ruintje in De Cocksdorp te schof-
iiHij zag de Dakota, vlak na het
jskvan vliegveld Texel. „Hij zat
jaag en maakte een verschrikke
en Ik zei nog tegen mijn vrouw:
it wel of-ie geen hoogte krijgt."
fsma ziet de Dakota, die een ge-
e gast was op Texel, wel vaker
(vliegen. „Maar het viel me nu op
bal hij zo'n allerverschrikkelijkste
i maakte. Boven de boerderij
■Willem Reuvers draaide het toe
lichting Oudeschild. Ik dacht nog:
Ijaat vast een noodlanding ma-
INa een minuut of twee was het
s stil," De Cocksdorper zag la-
p het journaal wat er was ge-
Jd.„lk realiseerde me dat ik eén
Idelaatsten was die 'm nog heeft
■vliegen. Nee, ik heb het toestel
laen vallen Ik hoorde alleen dat
jttil werd
I)el bezoek van die Duitse
landergesell aan onze burge
tester om zijn meestertitel vei-
|le stellen slechts folkloristische
imekul? Met een glimlach
/e er kennis van, maar bij
inzien is het zo gek nog
et We leven in een wereld vol
tonstellingen: brancheverva-
"9 of specialisatie. Op elke
'ek van de straat kun je wel een
brotletje laten ontwikkelen, je
totineverslaving op peil hou-
4, een zaktelefoon aan- schaf-
batterijen of een krantje ko-
n enz. Als het meezit krijg je er
Snog airmiles bij! Beunhazerij
TP) bestreden, we moeten va
ttin de spiegel van de kapper
kopen bij de man die ook
Oren kan (gaan zijn spullen
4 ro snel kapot?) en de kleine
bkeiier op de hoek steunen. Er
'book ambachten die iedereen
*jluitoefenen, de zogenaamde
beroepen. Dat moet maar
algelopen zijn! We voeren
telden weer in. Dan kun je de
"tingen en gezellen meteen
Wennen. Hé, een oefenend
'heenteraadslid1 Natuurlijk
"bierook een gilde voor colum-
want die rotzooien ook
ar wat aan. net zoals
Zeer snel ter plaatse was rubber
boot De Zalm van de Texelse wip
perploeg. De redders pikten enkele
slachtoffers uit het water en ver
leenden daarna assistentie bij de
berging van lichamen uit het wrak.
De aandacht was in eerste instantie
gericht op het achterstuk, dat het
meest boven water stak. De kans op
overlevenden was daar het grootst
Gisteren prijkte op de voorpagina van
diverse dagbladen een foto met
daarop redder Sidny van Zon in ac
tie bij het wrak. Van Zon probeerde
om met een haak inzittenden uit het
toestel te bevrijden. Hij wil er weinig
over kwijt'Een heel slechte ervaring
erg ingrijpend."
delijk dat niemand de ramp overleefd
kon hebben. Doel was om vóór don
ker te zorgen dat alle 32 doden wa
ren geborgen
De eerste slachtoffers werden over
gebracht naar het rijksvaartuig RV 40,
dat woensdagmiddag toevallig in
Oudeschild was afgemeerd. Omdat
dit schip 1.20 meter diep steekt en het
water bij „de Bollen" vrij laag was
(pas tegen 21 00 uur 's avonds was
het hoog water), werden de lijken la
ter aan boord gebracht van de TX 10,
die pal naast de Dakota kon afmeren.
Schipper Alfons Boom en zijn zoon
Robert Frido waren tot na midder
nacht bezig met het vervoer van de
lichamen naar het opvangcentrum in
Den Helder,
Ook anderen met een boot in Oude
schild reageerden op de oproep aan
alle schepen in de buurt om assisten
tie te verlenen. Snel ter plekke was de
„Manta" van Hans Eelman, die zijn
slechts 45 cm diep stekende rubber
boot letterlijk op het gecrashte vlieg
tuig zette en met een aantal helpers
bezig ging met het bergen van licha
men.
De actie verliep snel en efficient.
Verder zetten de passagiersschepen
„De Zeester" en de „Rival", een
sleper („Rekere") van de firma Daal
der, een klipper, een speedbootje en
enkele jachten uit de jachthaven
koers naar het rampgebied Aan ha
venmeester Hans Boks werd door het
Kustwachtcentrum te IJmuiden qe-
vraAgd welke schepen zich in de
omgeving bevonden. Verder seinde
hij de TX 10 in en haalde Robert Frido
Boom van huis, zodat die snel aan
boord kon gaan. Op verzoek van de
TX 10 gaf Boks regelmatig de water
standen door.
Vele nieuwsgierigen spoedden zich
naar de haven van Oudeschild en de
dijk, maar door de mist en de afstand
(Foto Hans Eelman)
was van de reddingsoperatie mets te
zien.
Voor diverse ooggetuigeverslagen
en commentaren zie elders in deze
krant.
Hij was 37,5 meter hoog. De markante TEM-schoorsteen
vormde jarenlang een baken voor de scheepvaart. Deze
week viel het doek voor één van Texels industriële monu
menten. Stukje bij beetje viel het gevaarte onder de
slopershamer van de firma Baars uit Amsterdam, onder het
toeziend oog van menig Texelaar.
„We hadden nog uitbreidingsmoge
lijkheden aan het Schilderend, maar
bij Oudeschild hadden we ook grond
Daar stond onze olietank. Toen de
koppeling met een waterfabriek kon
worden gemaakt, was het pleit snel
beslecht en kozen we voor verhui
zing."
Het begroot Kleinhuis dat de schoor
steen, die hij vanuit zijn huidige wo
ning aan het Schilderend kon zien, is
gesloopt „Texel hééft al zo weinig
industriële geschiedenis. Neem nou
het gemaal van Waalenburg. Ook
weg. Zulke dingen, dat leeft hier niet."
Hij had graag gezien dat de ge
meente in het Pen-gebouw te Oude
schild een museum had ingericht.
Ontploffing
Ook voor het slopen van de schoor
steen kwam een gespecialiseerd be
drijf van de overkant. De vurige wens
van menig Texelaar dat de toren zou
worden opgeblazen werd met ver
vuld Niet wegens de omwonenden
zoals veel is gedacht, maar wegens
het energie-schakelstation, dat nog
steeds vlakbij de schoorsteen staat
De sloop van de schoorsteen trok veel „spotters gewapend met fototoestel en
videocamera.
In 1963 besloot de NV Texelse
Electriciteits Maatschappij (TEM) een
37,5 meter hoge stenen schoorsteen
te laten bouwen bij de centrale aan
het Schilderend. „Het gevaarte kostte
ongeveer ƒ50.000.- In die tijd een
pittig bedrag. Het werk werd uitge
voerd door een gespecialiseerd be
drijf uit Leiderdorp", vertelt oud-TEM-
directeurB. Kleinveld. „Dat was firma
De Ridder", vult oud-medewerker P
Wit aan.
Het bouwen van schoorstenen ge
beurde met de hand. „Je moest geen
hoogtevrees hebben, de bouwvak
kers stonden op een dun plank|e
Kleinhuis geeft aan hoe moeilijk het
werk was. „Zo'n toren moet overal
even rond zijn en wel recht staan.
Tegenwoordig maken ze ze niet meer
zo, zijn ze van staal."
Wasgoed
De TEM bediende zich aanvankelijk
van een schoorsteen van zo'n twin
tig meter, maar die was niet berekend
op zwaardere motoren. De snel toe-
en gevoelig is voor dergelijke klap
pen.
Eduard Dijker, opzichter van hoofd
aannemer De Vries en Van der Wiel,
vertelt dat met de sloop en sanering
op het TEM-terrein zo'n vijf,ton is
gemoeid. „Het afbreken van de
schoorsteen alleen kost zo'n twee
ton." Na dat obstakel volgen het oude
schakelstation en de werkplaats. Eén
gebouw blijft staan
Dijker legt uit dat de schoorsteen is
„geschild". „De buitenmuur is stukje
bij beetje afgebroken en de binnen
muur is naar binnen geduwd." Het
karwei viel de slopers niet mee. „Het
was echt degelijk gebouwd." Stalen
spanten ter versteviging van de toren
moesten met snijbranders worden
verwijderd, wat de klus vertraagde
Veiligheid
Twee medewerkers van firma Baars
waren met lijnen vastgeketend aan
de bak, die aan de telekraan van
Mosk uit Den Helder hing „Dat was
de enige die hoog genoeg was", al
dus Dijker. In de bak stond tevens
een minikraan, waarmee men de to
ren te lijf ging. Daarbij viel het nodige
aan puin naar beneden. „Vandaar
dat we ook alle hekken rondom zorg
vuldig op slot hebben gedaan en alle
medewerkers droegen helmen. We
konden geen nieuwsgierige toe
schouwers gebruiken, dat zou le
vensgevaarlijk zijn geweest."
De binnenmuur van de schoorsteen
was vervuild met roetaanslag Dit
puin is afgevoerd naar een speciaal
verwerkingsbedrijf aan de overkant.
De rest is schoon puin en aangebo
den bij De Hamster.
Het mooie weer werd door de slopers
benut. „De mannen gaan flink door-
Ze doen boven koffie. Dat scheelt
weer een half uur op en neer takelen."
Volgens de planning moet in vier
weken tijd alles zijn gesloopt, waarna
wordt begonnen met sanering van het
terrein.
(Foto's gemaaki door Tessa de Graaft. Frans Hopman on Gerard
Timmerman)
De persdienst van EcoMare is niet
meer. Gehoopt werd op een wonder
in de vorm van ƒ40.000,-, waarmee
de service in stand had kunnen blij
ven. Geldschieters dienden zich niet
aan, zodat per 1 oktober geen berich
ten meer aan de landelijke pers zul
len worden verstrekt. Het informatie
centrum blijft wel bestaan, dus de
media kunnen wel zelf EcoMare bel
len met vragen over actuele zee
zaken. De opheffing betekent dat het
contract met medewerker Peter
Bielars met kan worden verlengd.
nemende vraag naar electriciteit
vergde meer capaciteit, zodat de
nieuwe machines een vrije uitlaat kre
gen, waardoor de verbrande resten
rechtstreeks de omgeving werden
ingeblazen „Ik heb verschillende
dames op kantoor gehad met be
smeurd wasgoed", grinnikt Kleinhuis.
De hoge schoorsteen moest de roet
en lawaaioverlast beperken Het werd
een dubbelwandig exemplaar, waar
door het geluid werd gedempt. Ten
tijde van de bouw was al bekend dat
de TEM nog meer zou moeten uitbrei
den om aan de groeiende vraag te
voldoen „We lieten dan ook meteen
extra invoerpijpen aanbrengen, zodat
we nog meer motoren op de schoor
steen zouden kunnen aansluiten."
Deze maatregel bleek overbodig. In
augustus 1973 verhuisde de
electriciteitscentrale naar Oudeschild
en bleef de toren ongebruikt achter.
