oordlustige fretten
doden vele kippen
TVL-ers in de rij
voor wisseldonderdag
Teso 'quoteert'kortingsbonnen
Werkgroep verdiept
zich in vleermuizen
De thuiszorg zal ons
een zorg zijn.
Thuiszorg
(j eslaagd
TEXELSE COURANT
Honden tonen hun
behendigheid
SORRT MEMBER GROOTTE KOMT IK MOET MO
WBG, MROR MÜN COLLEGR'TiE KOMT U
MORGEN AFDROGEN EM DIE ANDERE Bil
7>. DOF IK VOLGENDE WEEK -
eet nu ook mevrouw G J van
fegem-Boesveld die afgelopen
Bg ontdekte dat vijf van haar
31 waren afgeslacht. Ze vond ze
lm het hok. De overlevende kip-
aten overstuur weggedoken. In
■val was de fret binnengekomen
an gegraven gat en een gaatje
stenen vloer van het hok. 'Jam-
zegt mevrouw van Maldegem
as erg gek met die beesten. Ze
ïi net in de rui geweest en zou-
weer gaan leggen. De reste-
S kippen heb ik in de broeikas
•an, want die is helemaal dicht,
saar hopen dat we die fret van-
Jachtopzichter Ed Drijver heeft
li gezet'.
lergelijks gebeurde twee weken
fen al op het terrein van 'De
ie Skuul' vlakbij de veerhaven
|«erden geleden vier van de ze
ipen doodgebeten.
Dader gepakt
ingrijker was de slachting in
isje naast appartementenhotel
ntia' aan de Pontweg, waar
rvisser Freek van der Star uit
eschild als hobby pluimvee
it. Hier lieten maar liefst 16 kip-
en kuikens het leven. Van der
vond zondagmiddag de kada-
over het terrein verspreid. De
sde werd uiteindelijk nog groter,
Inmiddels hebben zich nog meer ge
vallen voorgedaan. Ook zouden
tretten konijnen in hokken hebben
gedood
Verwilderd
De fret is een marterachtig roofdier
en is dus familie van bunzings.
(boom)marters, hermelijnen en ot
ters.
Fretten van de soort die nu in op
spraak is, worden ook wel
bunzingfret of brilfret genoemd Het
is de gedomesticeerde (tot huisdier
gemaakte) vorm van de Noord-
afrikaanse bunzing, die al door de
Romeinen in onze streken werden
ingevoerd om te worden gebruikt bij
de jacht Vooral de witte (albino's)
exemplaren zijn daarvoor geschikt
omdat die na 'gebruik' makkelijk
kunnen worden teruggevonden. Bij
de jacht met behulp van fretten ra
ken wel eens dieren zoek Omdat
die verwilderden en zich voortplant
ten bestaat in veel duingebieden van
Nederland een frettenpopulatie, die
een bedreiging vormt voor konijnen
en vogels, dus ook voor meer zeld
zame soorten als lepelaars. In de
Muij worden wel eens jonge lepel
aars door fretten gedood. Staats
bosbeheer bestrijdt ze daarom fel
waardoor de stand min of meer aan
vaardbaar blijft Van bewust uitzet-
VERVOLG PAGINA 1
tnd, wordt Texel volgens Harlaar
achtergesteld bij de rest 'Het
f gebaseerd op het aantal inwo-
en de vraag naar zorg. Ook in
Helder en de Wienngermeer
aan wachtlijsten.'
liet budget weer te laten aan-
ïn op de vraag, oefent Thuis-
jdruk uit op de overheid, omdat
fnancier Univé afhankelijk is
te politiek in Den Haag. 'Me-
w De Vries en de overige Anbo-
si doen er goed aan om hun
'daar te laten horen', adviseert
laar. Volgens Henme Jansen is
'iet helemaal de schuld van Den
9 'Ik krijg al vanaf februari zorg
tab nog steeds geen rekening
tn En ik ken mensen met een
pensioen, die voor drie uur zorg
«eek slechts een eigen bijdrage
ƒ5.- hoeven te betalen.' De in-
»an deze gelden gebeurt overi-
i niet door Thuiszorg zelf, maar
'het Centraal Administratie Kan
en is met rechtstreeks van in-
4 op het budget voor de thuis-
Waterhoofd
#ns de voorlichtster staat de fu-
hissen de voormalige Gezins-
Texel (huishoudelijke hulp en
'deel verzorging) en de Stichting
swerk (deels verzorgende en
t'eegkundige taken) tot de stich-
Thuiszorg met aan de basis van
problemen 'Integendeel Eén
^stelling vergroot juist de effi-
noy en geeft meer duidelijkheid
f buiten. Mensen die hulp nodig
■ten kunnen bellen naar de zorg-
(0223 - 650 270) Een onafhan-
indicatiecommissie bepaalt
'op welke zorg ze recht hebben.'
(«strijdt kritiek dat door de fusie
9'0te organisatie een 'water-
-'d' heett gekregen, waarbij al-
f|aan de onderkant (verzorgen-
is gesneden en het kader
«tegement) ongemoeid is gela-
Ons doel is: meer handen aan
(«d Dat bereik je niet door uit
ing van het kader We voeren
hsober beleid Elke ruimte die we
«'budget hebben, wordt ingezet
zorg, met voor kantoor-
JOneel of -inrichting.'
De fusie moet tot een betere samen
werking tussen de voormalige ge
zinszorg en de wijkverpleging lei
den. Nu zijn beide organisaties nog
in twee gebouwen gehuisvest, maar
straks moet vanuit één lokatie wor
den gewerkt. Momenteel wordt ge
keken of het kruisgebouw aan de
Schoonoordsingel voldoende moge
lijkheden biedt. Een definitieve be
slissing is volgens Harlaar nog niet
genomen, maar wel in voorberei
ding.
Weerstanden
Een aantal wijkverpleegkundigen
ziet de samenwerking met argus
ogen tegemoet. Ze zijn bang voor
kwaliteitsvermindering en cultuur
verschillen tussen de organisaties.
Hoofdwijkverpleegkundige Liesbeth
Mantel heeft er meer vertrouwen in.
'Iedere verandering leidt tot indivi
duele weerstanden, maar dat is bij
ons zeker geen tendens.'
Dat de samenwerking in de praktijk
nog niet geheel vlekkeloos verloopt,
is volgens voorlichtster Harlaar van
voorbijgaande aard. 'De tijd lost
knelpunten wel op.'
Het is niet de bedoeling dat, om kos
ten te besparen, huishoudelijke hul
pen andere zorg- of verpleegkun
dige taken gaan doen. 'Daarvoor zijn
ze met opgeleid. We moeten verant
woorde kwaliteit blijven leveren, ook
in de toekomst. We staan ervoor in
dat onze medewerksters precies
weten wat ze doen
Particuliere zorg
Mensen die op een wachtlijst komen
of bij wie uit de indicatie is gebleken
dat ze niet voor betaalde zorg in
aanmerking komen, kunnen aan
kloppen bij de Dienstenwinkel. Dit is
een werkmaatschappij van de
Thuiszorg in Den Helder, die zorg
verleent door middel van particuliere
hulpen (witte werksters). De zorg
moet dan per uur worden betaald.
Dat geldt ook voor mensen die extra
zorg willen.
Op Texel verleent het bureau 'Liever
Langer Thuis' van Jan Vonk particu
liere thuiszorg Mensen kunnen er
terecht voor huishoudelijke hulp tot
terminale zorg. De dienstverlening
sluit aan op de groeiende behoefte
aan extra thuiszorg, bovenop dat
gene waarop men op basis van indi
catie recht heeft. De extra zorg
wordt door ziektekostenverze
keraars in principe niet vergoed.
zal alle aanvragers binnenkort uitge
breid informeren.
Piek/daltarief
Naast wisselen op donderdag kan
Teso de drukte op vrijdag en zater
dag ook laten afnemen door op die
dagen of op bepaalde uren van die
dagen een extra hoog tarief in reke
ning te brengen. Bij het huidige auto
matische kassasysteem is dat zeer
eenvoudig, maar dit systeem van
piek- en daltarieven is minder 'vrij
willig' en categorieën reizigers die
men liever niet wil treffen worden er
de dupe van Het ziet er daarom
naar uit dat Teso dit tweede ijzer nog
even in het vuur laat en eerst eens
kijkt wat de donderdag-proef ople
vert. Een combinatie van beide sys
temen is natuurlijk ook denkbaar.
Werkwijze
De proef geldt voor de periode 1
april-1 november volgend jaar De
logiesverstrekkers ontvangen de
kortingsbonnen van Teso Daarop
staat de naam van de logiesvers-
trekker en de datum waarop de bon
geldig is. De logiesverstrekker stuurt
de kortingsbon naar de gast die op
donderdag aankomt. De gast levert
de bon in bij het Tesoloket in Den
Helder en krijgt dan 50% korting op
het tarief voor voertuig (ook aanhan
gers en caravans) en inzittenden. In
het meest voorkomende geval (per
sonenauto met drie inzittenden) le
vert dat een voordeel op van onge-
veer f40,-
Alleen originele bonnen (dus geen
kopieën) geven recht op korting De
bon moet dus op tijd bij de gast zijn
wat inhoudt dat die gast enkele da
gen tevoren geboekt moet hebben. I
Niet uitgegeven bonnen worden
door de logiesverstrekkers terug-
gestuurd naar Teso, die aan de
hand daarvan aan het eind van de
proef precies kan vaststellen wat het j
effect is geweest.
behendigheid aanwezige toestellen
te nemen. Gestreden wordt om de
behendigheidswisselbeker van j
Hondenclub Texel. De honden wor
den in twee categorieën verdeeld
kleine honden (met een schoft
hoogte tot 40 cm) en grote honden 't
(met een schofthoogte vanaf 40 cm), j
Voor degenen die wat langer gele-
den aan de behendigheidssport j
hebben gedaan, biedt Hondenclub i
Texel de mogelijkheid gebruik te
maken van de toestellen op de drie 1
zaterdagen voorafgaande aan de
wedstrijd (14. 21 en 28 november), j
van 10.00 tot 12.00 uur op het
trainingsveld aan de Haffelderweg
Voor meer informatie. Marion Zijm, i
tel. 314205 of Ruud van Holland,
tel. 315804. Het kampioenschap op j
29 november begint om 9 00 uur
Miranda Schade-Boon (31) is aan
het College voor Logistiek in
Purmerend geslaagd voor het En
gelse vakdiploma Beroepsgoed-
erenvervoer nationaal en internatio
naal.
drama. De twee scharrel
en ven Jan Kikkert van
0 en Burgaan het Molwerk
si niet meer. Toen Kikkert en
trouw zondag terugkeerden
een weekendje troffen ze de
en levenloos aan in het hok,
gebeten door een fret. Zoiets
eert meer. Het zou dan ook
enieuws zijn, ware het niet dat
lintal kippen dat de laatste
\tn op Texel door fretten wordt
eod veel hoger is dan nor-
Het aantal slachtoffers
inmiddels in de tientallen,
zijn op Texel hun leven
want diverse overlevende oudere
kippen waren onherstelbaar van de
kook en zijn inmiddels opgeruimd.
Het plaatsen van een vangkooi door
Ed Drijver had in succes: de fret zat
er een paar dagen later in en kon
worden doodgeschoten.
De fret die twee weken geleden
huishield onder de kippen van de fa
milie P Kok aan de Rozendijk, liet
zich nog sneller vangen. Het dier
doodde 's nachts drie kippen waar
van er één de kop werd afgebeten
Twee uur nadat de vangkooi met
aas was geplaatst zat de fret er in
zodat ook hij onschadelijk kon wor
den oemaakt
ten als 'natuurlijk' middel om konij
nen te bestrijden, is dus geen
sprake.
Bril
De fretten die zich nu in de duinen
ophouden zijn met meer wit, maar
lichtbruin of bruin gevlekt Met de
verwildering is namelijk ook de oor
spronkelijke kleur min of meer terug
gekomen. Met name rond de ogen
heeft zich een donker masker ge
vormd, dat aan een bril doet denken
zodat de naam 'brilfret' ontstond
Het is dus geen aparte soort.
Moordlust
Fretten leven van het bloed van hun
slachtoffers Ze bijten zich vast aan
de halsslagader en zuigen zich vol
De aldus gedode prooidieren verto
nen verder dan ook meestal geen
verwondingen Mensen vinden hun
kippen en soms ook konijnen 'zo
maar' dood zonder te weten dat dit
door een fret is veroorzaakt, teke
nend voor de moordlust van de dier
tjes is dat ze veel meer kippen do
den dan voor het stillen van hun
honger nodig is.
Door hun pels lijken fretten groter
dan ze zijn. Ze zijn zeer slank en
kunnen via gaten van slechts enkele
centimeters een kippenhok binnen
dringen Normaal kippengaas is dan
ook geen enkele belemmering. Wie
zijn kippen tegen fretten wil bescher
men moet een ren maken van
halfduims gaas (dubbeltjesgaas) en
dat minstens 30 centimeter in de
grond graven.
Bestrijding
Staatsbosbeheer probeert de fretten
in het eigen gebied onder de duim te
houden door systematische bestrij
ding In de broedtijd gebeurt dat
door de vogelwachters en in de win
ter houdt boswachter Maarten
Stoepker twee keer een 'razzia'
waarbij kastvallen in de lepelaars-
kolome worden geplaatst. Voor de
overige gebieden wordt het overge
laten aan de vijf wildverzorgers van
de Wildbeheereenheid Texel in hun
respectievelijke rayons. Als coördi
nator en medeuitvoerder dient
jachtopziener Ed Drijver uit Den
Hoorn. Dat gebeurt volgens schrifte
lijk vastgelegde afspraken. Mede
naar aanleiding van de 'explosie'
van de laatste weken zijn woensdag
de puntjes nog eens op de i gezet.
Overigens staat allerminst vast dat
het aantal fretten thans veel hoger is
dan normaal. Waarschijnlijker is dat
de dieren die doorgaans in de dui
nen zitten, wegens verminderde
konijnenstand het binnenland intrek
ken om daar hun kostje te zoeken.
Fret. De kleur kan variëren van geel/wit tot vlekkerig bruin.
VRIJDAG 6 NOVEMBER 1998
vliegjes zitten. Eelman: 'Zodra het
donker is, zie je niets meer Ze willen
nog wel eens onder lantaarnpaals
door het licht duiken, omdat zich
daar vliegjes ophouden We zouden
graag weten waar kolonies op Texel
zitten. Als mensen een tip hebben,
laat ze ons bellen.'
Verbouwing
Bij een winterse verbouwing wil nog
wel eens een vleermuis tevoorschijn
komen 'Mensen weten vaak niet
wat ze er mee aan moeten Laatst
kwam er ook eén achter een verwar
ming in de wc vandaan, toen het te
warm werd. Die hangt nu bij mij in de
spouwmuur tussen de anderen in
winterslaap.'
Eelman. Bonnet en nog vijf anderen
in de vleermuis-groep willen komend
voorjaar excursies houden en men
sen op andere wijze van informatie
over vleermuizen voorzien. Maar
ook willen ze 's morgens vroeg op
De dwergvleermuis is één van de soorten
die op Texel voorkomt.
(Foto Sylsko Di/kson' Foto Fitisj
pad gaan met detectors om zo
kraamkolonies te ontdekken. Ook
bestaan plannen om de
vleermuizenstand op het eiland te
bevorderen bijvoorbeeld door het
ophangen van kasten en andere
maatregelen. Enige hulp kunnen ze
hierbij wel gebruiken Gegadigden
kunnen zich melden bij Pierre Bon
net (310 355) of Dirk Eelman (318
740)
Zondag 29 november houdt
Hondenclub Texel voor het derde
jaar de Texelse kampioenschap
pen behendigheid. Dit is de laat
ste jaren uitgegroeid tot een echte
sport waarbij de samenwerking
tussen baas en hond optimaal
dient te zijn.
Samen moeten zij in zo kort moge
lijke tijd een parcours van diverse
hindernissen afleggen Bij het
tweede onderdeel, de zogenaamde
gambling, krijgen alle toestellen een
puntenwaarde waarbij de combina
tie binnen een bepaalde tijd zoveel
mogelijk punten dient te verzame
len.
Bij de 'vrije' of 'eigenlijn' is de deel
nemer vrij een nieuw parcours vol
gens een eigen route af te leggen,
waarbij de hindernissen slechts één
keer genomen worden. Bij alle drie
behendigheidsonderdelen zijn ap
pèl, samenwerking en conditie van
baas en hond van groot belang om
zo goed mogelijk te presteren.
Deelname is mogelijk voor ieder die
met zijn of haar hond behendigheid
doet of heeft gedaan Een vereiste is
dat de hond in staat is alle bij de
Ed Drijver met enkele door een fret doodgebeten kippen.
Als de voortgezette proef met de donderdag als wisseldag
geen succes zou worden, zit 'm dat in elk geval niet in de
logiesverstrekkers. Leden van de Texelse Vereniging van
Logiesverstrekkers hebben zich zo massaal aangemeld
dat Teso heeft moeten besluiten niet meer dan 300
kortingsbonnen (waarmee voor half geld van de boot ge
bruik gemaakt kan worden) per donderdag uit te geven.
Bovendien zullen deze bonnen niet gelijkelijk over de aan
vragers worden verspreid maar vooral worden toegekend
aan bedrijven met gasten die doorgaans een hele week
blijven zodat ze niet alleen op de donderdag komen maar
ook op die dag vertrekken.
Toen Dirk Eelman ontdekte dat de
spouwmuur in z'n woning aan de
Schorrenweg onderdak biedt aan
een kolonie vleermuizen, wist hij
eerst niet wat hij ervan moest den
ken. Totdat hij zich in de laat-
vliegers ging verdiepen. 'Het blij
ken héél bijzondere diertjes te
zijn, nuttig en sociaal.' Ook bio
loog Pierre Bonnet is mateloos
geboeid door de nachtvliegers.
Net als Eelman wil hij graag meer
over de vleermuizen op het eiland
weten. Ze roepen Texelaars die
hun interesse delen op zich bij
hun werkgroep aan te sluiten.
Toen Eelman meer over de vleer
muizen wilde weten, kwam hij in
contact met Bonnet, die voor zijn
werk in het Museon in Den Haag met
dit onderwerp bezig was. 'Ik raakte
er toen van onder de indruk. Anders
dan de mensheid, die in 300 000
jaar een evolutie heeft meegemaakt,
kom je bij vleermuizen nu nog vrijwel
dezelfde soorten tegen die vijftig mil
joen jaar geleden rondvlogen. Fasci
nerend.'
Van vleermuizen is bekend dat ze
'kijken' met hun oren. Ze zenden
een soort sonarsignaal uit, dat zon-
dar bat-detector met hoorbaar is
voor mensen. Dat ze met hun ogen
alleen contouren kunnen onder
scheiden, betwijfelt Eelman. 'Ik kan
het natuurlijk met wetenschappelijk
aantonen, maar ze zien volgens mij
veel meer dan we denken. Ik heb er
eén in m'n hand gehad en zag het
aan het koppie.'
Ce laatvlieger is de vleermuizen-
soort die op Texel het best gedijt.
Het is een krachtige vleermuis, ter
grootte van een merel, die goed be
stand is tegen de wind. In de jaren
tachtig heeft er ook een kolonie
dwergvleermuizen in Den Hoorn
rondgevlogen en later in Den Burg.
Daarnaast wordt hier ook wel de
ruige dwergvleermuis aangetroffen,
omdat het eiland op de trekroute ligt.
Van de laatvlieger zijn vier kolonies
bekend, maar er moeien er veel
meer zijn, misschien wel dertig. Ze
bewegen zich in een straal van
hooguit twee kilometer rond hun
dagverblijf. Probleem is dat ze pas in
de schemer naar buiten komen, op
jacht naar vliegjes. Alleen wie
scherp oplet, krijgt ze in de gaten.
Bijvoorbeeld boven slootjes waar
Teso is zeer behoedzaam bij het uit
geven van kortingsbonnen omdat in
elk geval moet worden voorkomen
dat het op donderdag zo druk wordt,
dat dan wachttijden ontstaan en een
tweede boot moet varen Dat geeft
grote problemen want dat is met mo
gelijk zonder sterk verhoogde
personeels- en andere kosten.
Daarom voorlopig met meer dan 300
kortingsbonnen.
De aanvragen van exploitanten van
bungalows, appartementen en cam
pings worden volledig gehonoreerd
omdat in die sector meestal voor
hele weken wordt geboekt. Voor ex
ploitanten van hotels en kamers
geldt dat met en die worden daarom
'gekort' Ze krijgen niet meer dan
20% van het gevraagde aantal
kortingsbonnen, maar dat kan vol
gend jaar dus anders worden Teso
Niet minder dan 700 accommoda
ties zijn voor de proef met de don
derdag als wisseldag aangemeld.
Het betreft zo n beetje alle soor
ten: hotels, bungalows, apparte
menten, logies met ontbijt-
adressen, stacaravans, groeps-
accommodaties, campings en
kampeerplaatsen op boerener
ven. Zowel kleine als grote logies
verstrekkers doen mee.
Van een succes kan pas worden ge
sproken als blijkt dat ook voldoende
gasten van deze regeling gebruik
willen maken. Daar is op dit moment
weinig van te zeggen al zijn er aan
wijzingen dat de kreet 'Op donder
dag voor half geld naar Texel' aan
slaat. 'Volgend jaar om deze tijd
weten we meer', aldus Herman Bak-
iFoto Harry Oe Graat! Kö T V3n TeSO.
