De kwestie Sibinga Mulder
--.der
KV riteer J
a°Zmissie'4
Affaires
uit de
afgelopen
eeuw (I)
neemt nnn
Drie kan(li<lateng:voörg-dir'
onderzool
yr'">^e v
USesc/tii °w,
I "gingen tot
vor. i i Verzoenin
de hand ffevt
vezen
r 1, J"" 'l n'
r.L.s.v?.
TEXELSE couRANT
'Edel raspaard
temidden van
boerenknollen'
'Een ramp. Dat was het het.' Met onverholen afkeer spreekt
Gerard Bakker (90) over 'die toestand' van 1963. De toenma
lige vice-presidentcommissaris van Teso doelt op de kwestie
Sibinga Mulder, een van de meest spraakmakende gebeurte
nissen uit de geschiedenis van de bootdienst en'dus'van Texel.
Was er voor de Raad van Commissarissen werkelijk niet samen
'e werken met de in 1961 gekozen directeur Paul Sibinga Mul
der? Of zochten de commissarissen alleen maar een stok om
de hond te slaan, gefrustreerd als zij waren omdat de aandeel
houders zich van hun stemadvies niets hadden aangetrokken?
Hoewel correcte informatie ver was te zoeken, had haast iedereen er een
mening over. De scheidslijn liep soms dwars door families en vrienden
clubs, waardoor verhoudingen werden vertroebeld. Om nog erger te
voorkomen greep de toenmalige burgemeester C. de Koning persoon
lijk in. Hij benoemde een onafhankelijke commissie van wijze mannen,
die het conflict onderzocht en een rapport uitbracht. De bedoeling was
dat de aandeelhouders op grond daarvan zouden beslissen of de direc
teur eruit moest of niet. Maar voor het zover was kwamen de partijen
tot een schikking. Sibinga nam zelf ontslag en het rapport van de wijze
mannen verscheen nooit in de openbaarheid.
Paul Sibinga Mulder
De kiem van het conflict werd al ge
legd in februari 1961toen een opvol
ger moest worden gevonden voor di
recteur Jacob J. van der Vlies, die na
24 jaar met pensioen ging. De com
missarissen kozen uit ongeveer 200
sollicitanten drie overkantse kandida-
1 n die op de voordracht werden ge-
Nummer één was de 45-|arige J
Dalmeijer uit Hilversum, werktuig
kundige bij de Stoomvaartmaat
schappij Nederland, tweede was de
40-]arige A.W. Schwab uit Bussum en
als derde stond de 36-jarige P
Sibinga Mulder op de voordracht. Het
was een alfabetische volgorde, maar
op de aandeelhoudersvergadering
die dinsdag 14 februari 1961 werd
gehouden in De Oranjeboom liet pre
sident-commissaris C.J. de Lugt dui
delijk blijken voorkeur te hebben voor
nummer één, dus Dalmeijer. Maar
nog voordat de voordracht door Teso
bekend was gemaakt - en vanuit het
kantoor zelfs werd meegedeeld dat
deze er nog niet was -, waren al ten
minste twee namen uitgelekt. In een
ingezonden stuk in de Texelse Cou
rant sprak J. Blom Czn uit Oudeschild
daarover zijn verbazing uit. Hij schreef
dat op dat moment in Oudeschild al
mensen bezig waren met het winnen
van stemmen en volmachten voor
Dalmeijer. 'Wil het Teso-bestuur be
paalde personen welbewust bevoor
delen'', zo vroeg hij zich af. 'Voor
deze gang van zaken zal een stokje
gestoken moeten worden.'
'Indiscretie'
Direct aansluitend op het stuk van
Blomgaf de Raad van Commissaris
sen commentaar met uitleg 'Door in
discretie van enkele kandidaten zijn
hun namen voortijdig bekend gewor
den Deze vertrouwelijke mededelin
gen zijn met uit het Teso-bestuur ge
komen.'
Blom, die ghostwriter was van een
groepje Texelaars dat de gang van
zaken bij Teso met vertrouwde, liet in
een volgend stukje weten dit met te
geloven 'Weet u dit wel zeker? Mij is
bekend dat een uwer commissaris
sen een vertrouwelijk gesprek met
een aandeelhouder gehad heeft.'Ver
der stelde Blom vast dat twee kandi
daten zich blijkbaar mets hadden aan
getrokken van het verzoek om hun
kandidatuur vooralsnog geheim te
houden, wat voor hem aanleiding was
om een lans te breken voor nummer
drie:'Alleen de naam Sibinga Mulder
kwam als een volkomen verrassing.
Hieruit blijkt mijns inziens dat deze de
geheimhouding met verbroken heeft
en volgens mij dan ook een eerlijk
man moet zijn, wat in de positie van
directeur van Teso zeer belangrijk is.
Hierom zal deze kandidaat onze on
bevooroordeelde aanbeveling en
steun moeten hebben.'
Irritatie
Het ingezonden stukje wakkerde een
stroom van geruchten aan. De verkie
zing van een directeur zou reeds een
beklonken zaak zijn. De commissaris
sen wilden alleen maar Dalmeijer,
waarmee ze al langere tijd contact
hadden. Het had er zelfs de schijn van
dat hij al werd ingewerkt. Lang voor
dat hij formeel solliciteerde bracht hij
een bezoek aan de werf Welgelegen
in Harlingen waar Teso zijn schepen
in onderhoud had. De achterdocht
werd nog groter toen bekend werd dat
Dalmeijer een neef was van Teso-
machinist Cor Karsman, wat vooral bij
het Teso-personeel (waaronder veel
aandeelhouders) het vermoeden van
vriendjespolitiek opriep Kennelijk
moest Dalmeijer tot elke prijs worden
binnengehaald De nu 85-jarige Klaas
Schagen uit Den Burg was destijds
kapitein bij Teso. Hij herinnert zich:
'We hoorden van Cor Karsman dat
Dalmeijer familie van hem was. Als hij
zijn smoel had gehouden, zou er mets
zijn gebeurd. Maar nu stond het ons
niet aan en we spraken af dat we niet
op Dalmeijer zouden stemmen.' De
aldus begonnen irritatie groeide uit tot
algemener verzet, vooral door toe
doen van mensen die heel andere
grieven koesterden tegen de commis
sarissen of één van hen.
Jan Honger
De pro-Siebinga-lobby werd bijvoor
beeld gesteund en volgens sommi
gen zelfs aangevoerd door beurt
schipper Jan N. Bruin ('Jan Honger')
en de families Swama en Krijnen. De
hardvochtige Jan Bruin was een con
current van de al even hardvochtige
Teso-commissaris Jacob C, Rab. Bei
den zaten in eikaars vaarwater op het
gebied van transport en handel in
bouwmaterialen. De nautisch ervaren
Dirk Krijnen had ook graag Teso-di-
recteur willen worden en had zelfs in
Rotterdam economie gestudeerd om
zijn geschiktheid daarvoor nog te ver
beteren. Zijn sollicitatie werd echter
van de hand gewezen, officieel om
dat hij een half jaar te jong was. Dirks
vader was in die tijd deTeso-kapitein
Kees Krijnen Het was begrijpelijk dat
die in het latere conflict stelling nam
tegen de commissarissen, 'dus' pro-
Sibinga was en daarmee binnen het
personeel een bijzondere positie in
nam
De commissarissen slaagden er niet
in de meerderheid der aandeelhou
ders achter zich te krijgen wat hun
voorkeur voor kandidaat Dalmeijer
betreft.
Teleurstelling
Tijdens de aandeelhoudersverga
dering van dinsdag 14 februari 1961
werden bij de eerste stemming
slechts 195 stemmen uitgebracht op
Dalmeijer, 87 op Schwab en 156 op
Sibinga Mulder De tweede stemming
won Sibinga met ruime meerderheid.
Hij kreeg 250 stemmen, tegen
Dalmeijer 172 en Schwab 18 De te
leurstelling van de commissarissen
over deze uitslag werd nauwelijks
verbloemd. President-commissaris
De Lugt: 'Ik hoop dat uw keus de
goede is.' Later zei hij nog dat de sta
tuten gewijzigd zouden worden om
herhaling van een dergelijke gang van
zaken te voorkomen.
Dat Paul Sibinga Mulder had gesolli
citeerd voor het directeurschap had te
maken met de relatie die hij had met
de familie Van derVlies.Tine Vlas-Van
der Vlies, dochter van directeur Jacob
J. van der Vlies, woonde destijds ook
in Amstelveen en werkte met de toen
malige echtgenote van Sibinga Mul
der op de vrijzinnig-protestantse zon
dagsschool. Dank zij deze connectie
hoorde Paul Sibinga Mulder dat er
binnenkort op Texel een Teso-direc-
teur nodig was.
Nieuwe bezem
De nieuwe directeur liet zich kennen
als de spreekwoordelijke nieuwe be
zem die schoon veegt. Hij was de man
van de puntjes op de i die geen bood
schap had aan de Texelse gemoede
lijkheid van de jaren zestig. Hij verr
schilde dus sterk van zijn voorganger
Van der Vlies, die graag op voet van
gelijkheid met zijn mensen verkeerde,
meer dan eens zelf aan het stuurwiel
van de veerboot stond en 'Eussie'
werd genoemd. In het afscheids-
interview dat verscheen in deTexelse
Courant van 18 februari 1961 merkte
Van derVlies op dat Teso een wel heel
bijzondere maatschappij is en dat het
voor zijn opvolger niet mee zou val
len om de gemoedelijkheid van Teso
te aanvaarden Dat zouden profeti
sche woorden blijken
De omslag bleek ook uit het woord
gebruik en de kleding van Sibinga
Mulder. Een 36-jarige met een hoed,
zijden dasje en wandelstok, zo'n aris
tocratische persoonlijkheid was men
op Texel niet gewend, vooral niet in
Oudeschild, waar de harde kern van
het Teso-personeelsbestand vandaan
kwam. Daarom waren de rapen snel
gaar toen deze 'verwaande snotneus'
met belangrijke beleidsveranderingen
kwam Die hadden te maken met de
meest ingrijpende verandering in de
geschiedenis van de bootdienst: de
verplaatsing van de veerhaven van
Oudeschild naar't Horntje en de aan
schaf van de eerste veerboot met
koplading, kosten zes miljoen gulden
Sibinga vond dat Teso er in financieel
opzicht belabberd voor stond en
meende ook dat de nautische kwali
teiten van het personeel niet waren
afgestemd op de nieuwe situatie. Hij
benoemde daarom, overigens met
instemming van de commissarissen,
een 'nautisch inspecteur' in de per
soon van M G. Kreuzen die boven de
kapiteins werd gesteld. Het personeel
voelde zich op het hart getrapt en
dreigde met een staking, waarop de
benoeming van Kreuzen ongedaan
werd gemaakt
Lamstraal
Ook voordien waren er aanvaringen
geweest tussen personeel en direc
tie. Oud-kapitein Klaas Schagen: 'Hij
bemoeide zich overal mee. Met De
Dageraad voeren wij altijd achteruit
de haven van Oudeschild uit, keerden
dan op zee om en zetten koers naar
Den Helder. Dat was in verband met
de stroom de beste manier. Maar
Sibinga zei daar wat van. Hij belde
ook eens naar Jan Boom van de
garnalenkotter TX 88, omdat die te
dicht bij de boot was geweest. Hij zou
de veerboot in gevaar hebben ge
bracht. Flauwe kul.'
'oot
Wij eisen 100 pet recht
voor Sibinga Mulder
en trekken ons niets aan van de
roddel- en kletspraatjes welke de
ronde doen.
Vele aandeelhouders.
acn tergrond
Onder/Z.L- flCommissteofboi'|
'CiSn 0r> Or. I
pTESO-cónf
lar»Pnr 'n
e'Scefse mwi/(
De start van de bouw van de Marsdiep' op 2 maart 1962 op de werf van de Zaanlandsche Scheepsbouw Maatschappij in Zaandam
de kiellegging poseren enkele weridirecteuren en Teso-commissarissen. Tweede van links president-commissaris C.J. de Lugt, nt
hem J.C. Rab. Vijfde van links G. Bakker en zesde J de Wit. Geheel rechts directeur P. Sibinga Mulder.
stemadvies van de commissarissen.
Het kwam de commissarissen goed
uit dat de overgrote meerderheid van
het personeel alsnog aan hun zijde
kwam te staan.
Ontlading
Ze wilden van Siebinga af. schorsten
hem per 4 februari 1963 en benoem
den onderdirecteur Maarten C. de
Gorter als waarnemer, 'Bij de N VTeso
zijn de spanningen tot ontlading ge
komen', meldde deTexelse Courant
De reden van 'dit ernstige besluit'
werd echter in het vage gelaten. 'Bij
voortduring is gebleken dat met de
heer Sibinga Mulder generlei vorm
van samenwerking mogelijk was.' Dat
gaf de Texelaars alle ruimte om te
speculeren, wat dan ook prompt ge
beurde De toen net als hoofdredac
teur aangetreden Harry de Graaf had
op straat wel het een en ander ge-
Burgemeester C. de Koning maakte een eind aan het conflict door het inschakelen van
een commissie van wi/ze mannen.
De nieuwe directeur wilde van alle
personeelsleden precies weten wat
hun theoretische kwaliteiten waren en
stond ook letterlijk op zijn strepen
Schagen: 'Hij wilde van iedereen de
diploma's zien en we moesten epau
letten dragen met strepen erop. Daar
hielden we niet van Het Was een
echte marineman.' Dat laatste was
niet zo ver bezijden de waarheid, want
Paul Sibinga Mulder had als vlieger bij
de RAF gezeten en dankte mogeli|k
mede daaraan het gedrag van afstan
delijke en minzame gentleman, die
nooit een onvertogen woord sprak
Een groter contrast met de Oude
schilders onder zijn personeel was
met denkbaar. Die spraken wél onver
togen woorden. Zoals bleek toen
Klaas Schagen bij kapper Piet Uit
geest aan het Raaksje op zijn beurt
zat te wachten en tegenover andere
klanten juist zijn gal had gespuwd
over de nieuwe directeur. Toevallig
kwam Sibinga Mulder toen ook bin
nen om geknipt te worden. De kapi
tein wees met zijn duim naar hem en
zei: 'Kijk, daar heb je die lamstraal
Curieus was natuurlijk dat die 'lam
straal' door Schagen en zijn collega
opvarenden zelf aan de macht was
geholpen. Zij hadden zich in 1961
immers niets aangetrokken van het
hoord, maar was gevoelig voor het ar
gument van de commissarissen dat
het vermelden van details alleen
maar meer ellende zou geven. Bij het
doen van navraag bij beide partijen
was'hij trouwens niets wijzer gewor
den De boot werd afgehouden met
de belofte dat president-commissaris
De Lugt het schorsingsbesluit uitvoe
rig zou toelichten tijdens een buiten
gewone aandeelhoudersvergadering
Op diezelfde vergadering zouden de
aandeelhouders door middel van
stemming hun oordeel uitspreken Als
de vergadering bij eenvoudige meer
derheid van stemmen de schorsing
zou goedkeuren, zou Sibinga Mulder
definitief worden ontslagen 'Uiteraard
zal de heer Sibinga Mulder gelegen
heid tot weerwoord worden geboden',
luidde de belofte.
Aanleiding
Directe aanleiding voor de schorsing,
zo bleek later, was het uit de hand
lopen van een bespreking waarbij de
directeur, kapitein Klaas Schagen en
enkele commissarissen betrokken
waren. Dat gebeurde aan boord van
cfe 'Voorwaarts' en Schagen deed
daar namens het personeel zijn be
klag over de directeur. Over wat er
precies is gezegd doen verschillende
verhalen de ronde. De enige nog in
leven zijnde commissaris Gerard Bak
ker was er niet bij. Feit is dat het uit
liep op een woordenwisseling, die de
commissarissen sterkte in hun opvat
ting dat geen samenwerking mogelijk
was met een directeur die niet met het
personeel overweg kon.
In de eerstvolgende Texelse Courant
kwam Sibinga zelf aan het woord. Hij
zei dat hij was geschorst zonder na
dere opgaaf van redenen. Bovendien
was de brief hem maandag tegen de
avond overhandigd terwijl jegens de
pers 's morgen al was bevestigd dat
hij was geschorst Ook beklaagde de
directeur zich er over dat de kwestie
niet in een vergadering van de Raad
van Commissarissen aan hem was
voorgelegd, zodat hij vond dat de
commissarissen 'voorbij waren ge
gaan aan de gebruikelijke normen
van fatsoen.' De redactie voegde er
echter in een voetnoot aan toe dat
Sibinga enkele dagen te voren door
de vice-voorzitter van de raad van
commissarissen, Gerard Bakker,
mondeling wel degelijk op de hoogte
was gesteld van de op handen zijnde
schorsing.
Ultimatum
In een vraaggesprek met de Helderse
Courant vertelde president commis
saris De Lugt dat de commissarissen
de directeur ruimschoots de gelegen
heid hadden gegeven om vrijwillig op
te stappen. Omdat hij daar niet op
inging moest een ultimatum worden
gesteld: schorsing over een week als
hij tevoren niet vrijwillig zou vertrek
ken. De officiële brief die na het ver
strijken van het ultimatum werd over
handigd was niets anders dan een
bevestiging van wat Sibinga al lang
wist.
De kwestie was op straat hét onder
werp van gesprek. De wildste veron
derstellingen en beschuldigingen de
den de ronde. Hoewel er nauwelijks
feiten bekend waren om een oordeel
te kunnen geven, hadden veel men
sen toch snel hun oordeel klaar Voor
standers van Siebinga Mulder waren
vooral te vinden in kringen van im
port-Texelaars, vooral de meer gelet
terden onder hen. De sympathie van
de inlanders lag meer bij de commis
sarissen. Er waren echter zoveel uit
zonderingen op deze 'regel' dat het
gevaarlijk was om in ogenschijnlijk
'vertrouwd' gezelschap iets over de
kwestie te zeggen. 'Je wist niet wie je
vrienden of vijanden waren', zegt de
nu 89-jarige Maarten de Gorter, die
Sibinga destijds opvolgde tot zijn pen
sioen in 1974.
Je kon er dus maar beter zwijgen.
Velen deden dat dan ook. Het kwam
voor dat op verjaardagen of vergade
ringen tevoren werd afgesproken: 'We
praten overal over, behalve overTeso.'
Rotary
De tweespalt drong ook door in de
Texelse rotaryclub en veroorzaakte
daar een toestand die je rustig een
crisis kunt noemen. Leden als dieren
arts Henk de Boer, arts Arend van
Loon, zuilvelfabriekdirecteur Marcus
Wieringa en Doopsgezind-predikant
Henk van Bilderbeek namen openlijk
stelling tegen de commissarissen,
dus tegen medeleden als de
ijzerwarenhandelaar Gerard Bakker.
Laatstgenoemde is lange tijd wegge
bleven op de wekelijkse lunches van
de club. Bakker droeg meer dan hij
zelf besefte bij aan de meningsvor
ming. Hij stond te boek als integer en
sociaal, zodat menigeen alleen
grond daarvan wilde aannemen
Siebinga écht met kon worden j
handhaafd.
si
Predika
Het verhaal ging dat dominee Van!
derbeek zelfs vanaf de kansel
lans had gebroken voor Sibinga
zich negatief had uitgelaten ovei
commissarissen. Onder die corns
sarissen bevond zich commissi
Jacob C. Rab, lid van zijn kerkenra
Volgens Van Bilderbeek, thans
ritus in Heerenveen, heeft hij zichi
genuanceerder uitgelaten. 'Ik
nooit voor Siebinga gekozen oftt
zijn naam genoemd. Ik kon irn»
helemaal niet beoordelen of hie
goede directeur was of met. Wëhi
ik gewaarschuwd tegen oneerlijtó
stemmingmakerij en collectieve vfjt
digheid tegenover alles wat vanl
ten komt. In die affaire werd dooi
len geen onderscheid germ
tussen persoonlijke en zakelijke:
gelegenheden en de familie Sief»
was daar slachtoffer van. Hier vs
waarden in het geding die vooi
vreedzaamheid van een samenlat
van grote betekenis zijn. Het leekt
vanzelfsprekend dat ik me daai
predikant en als voorzitter van
Doopsgezinde Vredesgroep oven
sprak.'
Kort na de affaire werd Van Bilii
beek elders benoemd Met stellighe
ontkent hij dat hij is vertrokken i
aandrang van kerkenraadslid Bi
die hem in verband met zijn steils
name in de Siebinga-kwestie
meer kon luchten. 'Nee, daar
geen enkel verband tussen. Om he
andere redenen ben ik na zes ja
van het eiland afgegaan. Het hal
maken met de gezondheid van
vrouw, die op het vasteland mini
last had van astma.'
Pester
Dat de affaire persoonlijke miss
voor de familie Sibinga met zich n*
bracht, staat buiten kijf. De desljt
10-jarige zoon van de directeur, i
woonachtig in Leusden, herinrt
zich nog goed hoe hij op 1
Thiisseschool door andere ieerlin?
werd geplaagd, zonder te begrijpt
wat er precies aan de hand was
De familie Sibinga Mulder teil tdi
vier kinderen. De jongste,
Elisabeth, werd geboren op 16 janu:
1963 toen Texel als gevolg van
ongekend strenge winter mm of mt
geïsoleerd was. De gelukkige vad
werd dezelfde dag door de voltaB
raad van commissarissen geluk?
wenst, maar kreeg tegelijk te hos
dat hij zo gauw mogelijk zijn ontsb
moest vragen als directeur Dat sint
drama vormde de openingszin r
een artikel van sterreporter OttoKu
in De Telegraaf van 20 februari 19?
Onder de kop 'Een heel eiland in4
stand' werd de affaire uit de doek'
gedaan op de opwindende wf
waarmee de krant toen bezig was1-
grootste van Nederland te worden
Kuijk liet beide partijen aan het wo»
maar toonde duidelijk bewonder'
voor Sibinga, die hij een 'raspa®
noemde, punctueel, vriendelijk
bezig om van Teso een gezond cc
mercieel bedrijf te maken 'De bot?
tussen de commissarissen en d"'
rectie wortelt dieper dan het zakt
VRIJDAG 6 AUGUSTUS 1999
