Getijdecentrale in Mokbaai
en educatief boemeltreintje
Jrbf
Schaduwraad: wel of
niet parkeren in
tuin Sonnevanck
Misbruik van gastvrijheid
Vera Brouns zet woorden
om in beelden en kleuren
TEXELSECOURANT'
Studenten TU Delft brainstormen over Duurzaam Texel
Symposium
volgeboekt
Diefstallen
Texelse
Schaduwraad
s ,8®
r
'Thijsse-instituut voor Duurzaam Toerisme'
Groen
Zwart
Kastanjeboom
vol met lichtjes
1993
DINSDAG 5 OKTOBER 1999
Hoe ziet duurzaam Texel er in pakweg 2025 uit? Die vraag stel
den dertien studenten van de Technische Hogeschool van Delft
ach vooruitlopend op het symposium dat op vrijdag 15 okto-
ber in vakantiepark De Krim wordt gehouden. Aan ideeën geen
gebrek. Wat te denken van een getijdecentrale in de Mokbaai,
die bijvoorbeeld de woningen op het (wellicht gedemili
tariseerde) terrein van de huidige Dourleinkazerne van energie
voorziet? Een toeristisch treintje door het Nationaal Park en
transparante windmolens die wel schone energie leveren, maar
met de horizon vervuilen? 'Texel moet tegen veel dingen nee
durven zeggen, maar tegen een aantal plannen ook ja. Alleen
dan krijgt het begrip Duurzaam Toerisme inhoud', aldus pro-
lessor Han Brezet, hoogleraar Industrieel Ontwerpen aan de TU
n Delft, die binnen de werkgroep een adviserende rol speelt.
Brezet is niet het type adviseur dat
naar het eiland is gehaald om na wat
nd rukken en gesprekken een rapport
n elkaar te draaien met al dan met
gewenste conclusies. De hoogleraar
iomt al van kinds af aan op Texel, is
jetrokken bij het eiland en keert er
sindsdien regelmatig terug. Brezet
ziet op het gebied van toerisme veel
overeenkomsten tussen Texelaars en
de bewoners van berggebieden.
'Maar als het gaat om duurzaamheid
zijn ze in berglanden maar ook in
Scandinavië toch wat verder. Bewo-
in ultra light vehicle, een voertuig dat wordt aangedreven door een combinatie van
venskracht en electriciteit. (Bron. w odm
Oe animo voor het symposium
Duurzaam Toerisme dat vrijdag 15
[oktober in Vakantiecentrum De
Krim wordt gehouden is veelbelo-
tend en zelfs zodanig groot dat alle
ieschikbare 180 plaatsen al zijn
gereserveerd. Onder de happy few
'20 Texelse deelnemers, onder wie
etn flink aantal (kleine) logies-
verstrekkers, maar ook vertegen
woordigers uit tal van andere orga
nisaties, zoals dorpscommissies,
landbouw en visserij. Ter discussie
staan onder andere een aantal
ideeën die zijn bedacht door der
den studenten van de faculteit In
dustrieel Ontwerpen van de Tech
nische Universiteit in Delft. Een
beurs over duurzaam toerisme die
vrijdag de hele dag in de sportzaal
van de Krim wordt gehouden, is
voor iedereen toegankelijk. Te zien
zijn onder andere water- en
energiebesparende voorzieningen.
VERVOLG VAN PAGINA 1
feit.' Konmgstein sluit niet uit dat de
politie dan tegen hén zal optreden. 'Ik
kan me goed voorstellen dat je ge
frustreerd raakt als je een dief aan de
politie overhandigt en die later weer
vnjziet rondlopen. Dat gevoel kennen
wij bij de politie maar al te goed. Maar
de officier van justitie beslist of ie
mand in preventieve hechtenis moet
worden genomen, daar hebben wij
niets over te zeggen.'
Volgens een woordvoerder van het
Openbaar Ministerie in Alkmaar vond
de officier in kwestie dat in dit geval
niet aan de wettelijke criteria voor
inbewaringstelling werd voldaan. De
ernst van het strafbare feit, de kans
op herhaling, het belang van het on
derzoek en het risico dat de dader op
de vlucht slaat, zijn doorgaans de
argumenten om verdachten in af
wachting van hun proces achter slot
en grendel te zetten. 'Deze normen
zijn gelijkelijk van toepassing op ie
dereen die zich in Nederland bevindt.
Of het nou om Nederlanders of asiel-
toekers gaat, dat maakt niets uit. De
officier vond het kennelijk niet nodig
om de verdachten vast te houden.'
De vergrijpen kunnen behalve gevan
genisstraf of een boete nog andere
gevolgen hebben voor de verdach
ten. Justitie speelt misdaadgegevens
over asielzoekers door aan de vreem
delingenpolitie en de rechterlijke
macht, waardoor de kans op een ver
blijfsvergunning drastisch afneemt en
de kans op uitzetting groeit. Op korte
termijn liggen andere maatregelen in
bet verschiet. De parkleiding van de
Vogelmient heeft in ieder geval voor
één van de Bosmërs overplaatsing
aangevraagd naar een ander op
vangcentrum.
Niet alleen de leiding van de
Vogelmient zit met de delinquenten in
baar maag. De overige kleine twee
honderd bewoners vrezen dat zij op
bet wangedrag van enkele mede
vluchtelingen worden aangekeken.
Op het symposium geeft de Werk
groep Duurzaam Toerisme 's mor
gens een uiteenzetting over de hui
dige stand van zaken. Aanwezig is
gedeputeerde mevrouw drs. A.
Wildekamp. De provincie beschouwt
Texel inzake duurzaam toerisme en
plattelandvernieuwing als toonaan
gevend proefgebied. De gedepu
teerde zal in haar toespraak de visie
van de provincie weergeven Rob
Wortel, voorzitter van de werkgroep,
bespreekt de Texelse aanpak. Harry
Wuis doet een boekje open over de
resultaten van een onderzoek naar
het meest geschikte Eco-label voor
Texel. Martin Warnaar bespreekt de
milieuzorg bij toeristische bedrijven.
Ander sprekers zijn Veronica Bos
(Natuurmaand Texel), Roel Struick
(duurzame energie) en wethouder
Peter Bakker (duurzaam transport), 's
Middags wordt het gezelschap ge
splitst in twaalf groepjes, die zes ver
schillende thema's bespreken. Tij
dens deze ideeënsessies zullen de
verschillende plannen worden be
sproken. Uit het resultaat hiervan kan
de werkgroep opmaken welke rich
ting verder moet worden ingeslagen.
Het symposium volgt op de bijeen
komst waarin de Texelse toekomst
visie wordt besproken, een onder
zoek waartoe de VW opdracht heeft
gegeven. Hoewel beide onderwerpen
los van elkaar worden gehouden, bij
ten ze elkaar met. Ideeen voor Duur
zaam Toerisme kunnen worden inge
past in de toekomstvisie voor het
eiland.
ners van Oostenrijkse bergdorpen
zijn bijzonder betrokken bij hun om
geving. Ze willen dat met speciale
transportmogelijkheden en door pro
motie van het plaatselijk product
(voeding, lichaamsverzorging, etc.)
uitstralen naar de toeristen. Dat wij
iets minder ver zijn, heeft ook te ma
ken met de geschiedenis. Nederland
is vanouds een handelsnatie. Maar
wie zich bedenkt dat de natuur een
belangrijke reden voor toeristen om
naar Texel te komen, moet ze iets
aanbieden wat dat gevoelt versterkt.
Duurzaam Toerisme moet bijdragen
aan een hogere kwaliteit van het toe
ristische aanbod op Texel. Dat ver
taalt zich uiteindelijk in extra inkom
sten.'
Het gevoel van veiligheid is een
nieuwe eigenschap die Brezet op
voert als reden voor velen om naar
het eiland te komen. 'Al weet ik niet
of dat op de weg ligt van het project
Duurzaam Toerisme.'
Enige jaren neemt Brezet studenten
van de faculteit Indrustrieel Ontwer
pen mee naar Texel om te
brainstormen. Zoals ook dit jaar, toen
vijftien studenten spontaan hun me
dewerking aanboden om hun inter
pretatie te geven van Duurzaam
Texel. 'We kregen al doende een
beetje het Thijssegevoel. In zijn tijd
werden de buitenstaander en z'n leer
lingen ook wel omschreven als "die
bende van Thijsse die de natuur ver
nielt". De studenten hebben frisse
geesten en voerden boeiende dis
cussies met bijvoorbeeld fiets-
verhuurders, logiesverstrekkers en
restauranthouders.
Met het bedenken van tientallen
ideeën hebben de studenten al het
nodige voorwerk gedaan voor het
symposium dat vrijdag wordt gehou
den In hun plannen hebben ze crea
tiviteit gekoppeld aan hun technolo
gisch achtergrond, waarbij ze leren
hun producten en diensten zodanig
te ontwerpen dat deze zo min moge
lijk milieu-belastend zijn. Willen
ideeën voor duurzaam toerisme voor
steun in aanmerking komen, dan
moeten ze aan drie voorwaarden vol-
Mag Albert Heljn wel of geen par
keerplaats vestigen in de tuin van
Sonnevanck? Die vraag legt de re
dactie voor aan de Texelse
schaduwraad. Door de uitbreiding
groeit de capaciteit van het par
keerterrein van dertig naar tachtig
plaatsen. Het terrein zal door en op
kosten van de gemeente worden
ingericht, die ook eigenaar wordt.
De parkeerplaats wordt volledig
omsloten door beplanting. Reali
satie is op grond van het huidige
bestemmingsplan 'Den Burg
oost', niet mogelijk. Omdat de hui
dige parkeersituatie problematisch
is, vraagt het college de raad me
dewerking te verlenen door middel
van een artikel 19-procedure. On
derdeel van het plan is ook de
bouw van twee woonhuizen naast
Sonnevanck. Leden van de
electroraad kunnen hun stem uit
brengen tot maandag 13 oktober
19.30 uur, het tijdstip waarop de
echte raadsvergadering begint.
Nieuwe leden van de schaduw
raad zijn welkom. Ze kunnen zich
aanmelden via email
ftcnieuws@tref.nl). Vriendelijk ver-
zoek: mocht het uitbrengen van de
stem de vorige keer problemen
hebben opgeleverd (waarschijnlijk
door de strenge beveiliging van
het systeem), meld dit dan even
aan de redactie
A
te so
Texel in 2025: geen vrachtwagens, maar milieu-vriendelijke asfalt-lokomotieven die op
leggers vanaf de boot naar de plaats van bestemming brengen.
(Bron TU Delft)
Texel zou een mooie locatie zijn voor
een instituut dat een aanvullende
(post-academische) opleiding over
duurzaam toensme biedt aan studen
ten uit de horecabranche of toeris
tische sector, In de ogen van
bedenker professor Han Brezet,
hoogleraar industrieel ontwerpen aan
de Technische Universiteit in Delft,
zou zo'n hogeschool ('een Thijsse-
instituut voor Duurzaam Toerisme')
een internationale status kunnen krij
gen, met name voor studenten uit de
Noordzeeregio Zijn plan sluit aan op
de ontwikkelingen die op Texel
gaande zijn op het gebied van duur
zaam toerisme. Brezet, een regelma
tig Texelganger, is adviserend lid van
de Werkgroep Duurzaam Toerisme
'Zo'n instituut houdt zich bezig met
de vraag hoe in toeristische gebieden
moet worden omgegaan met natuur
en milieu. Toerisme is een kans, maar
een bedreiging tegelijk. Texel heeft op
het gebied van duurzaam toerisme
een voorsprong. Dat biedt dus kan
sen.' Het instituut kan voor een extra
hoogwaardige werkgelegenheid op
het eiland zorgen. Brezet opteert voor
een locatie nabij EcoMare.
Een transparante windmolen als antwoord
op horizonvervuiling.
doen: ze moeten milieu en natuur
ontzien, ze moeten passen bij Texel
en ze moeten in financiële zin voor
deel of een besparing opleveren, zo
dat er bij ondernemers animo bestaat
om de projecten uit te voeren. Brezet.
'Tientallen ideeen lijkt veel, maar om
één goed plan te realiseren, heb je er
wel 25 nodig. Niemand moet dus te
leurgesteld zijn als die andere 24 van
tafel verdwijnen, zolang er maar eén
gouden idee tussen zit.' Hij trekt de
vergelijking met de vijftig Ameri
kaanse bedrijven die aan het begin
van deze eeuw schrijfmachines ont
wikkelden. 'Alleen IBM is nog over.'
Spraakmakend is het idee voor de
Nationaal Parktrein. een educatief
boemeltreintje dat vanaf de veer
haven, door het NP, via EcoMare naar
de vuurtoren moet gaan rijden.
Brezet: 'Typisch een idee waarvan
velen zullen zeggen: dat kan niet,
omdat het de natuurwaarden zal aan
tasten en geen geen aantrekkelijk
gezicht is. Maar er zullen ook enthou
siaste reacties komen. Men zou eens
bij Lissabon kunnen kijken, waar
langs de kust een soortgelijk treintje
rijdt.'
Scepsis is ook te verwachten ten
aanzien van het plan voor woningen
waar momenteel de Joost
Dourleinkazerne is gevestigd. 'Want
over een kwart eeuw zou het best wel
eens kunnen zijn dat Defensie is ver
dwenen van de Mok.'
Voor het onderwerp energie ontwier
pen de studenten een concept voor
een Nul Energie Hotel, dat zichzelf
voor honderd procent van energie
kan voorzien. Dit is mogelijk door een
combinatie van hoogwaardige
zonnecellen, eventueel aangevuld
met een eigen biomassa installatie en
kleinere aanvullende energiebronnen.
Professor Han Brezet.
Te denken valt aan fitness-toestellen
die bij gebruik bewegings- en
wrijvingsenergie afgeven. Ander plan
is een zelfvoorzienend vakantiepark,
met bijvoorbeeld een biomassa-cen
trale, die GFT-afval omzet in energie,
zonnecellen en windmolens. Via een
grijswatercircuit wordt afvalwater
hergebruikt.
Andere ideeen zijn een transparante
windmolen, een drijvend windmolen-
eiland, een getijdecentrale in de Mok
baai en een energienetwerk waarop
alle (toeristische) verbli|ven op het
eiland zijn aangesloten. Bedrijven
met zonnecollectoren en -boilers die
een overschot hebben aan energie,
kunnen dit aan het netwerk leveren.
Overtollige energie kan worden
gebufferd.
Om het Texels Product te promoten
bedachten de studenten een Sheap
In. een rodeo-achtig restaurant
Redactioneel commentaar
De reeks brutale winkeldiefstallen waar een groep Bosnische asiel
zoekers zich de laatste tijd aan schuldig heeft gemaakt, is een grove
vorm van misbruik van de gastvrijheid die Nederland verleent aan vluch
telingen die m hun land om politieke, godsdienstige of etnische rede
nen worden vervolgd. Een begrijpelijke primaire reactie is te roepen dat
deze mensen meteen op het vliegtuig dienen te worden gezet 'Teriig
naar het land van herkomst', zoals dat zo mooi heet. Maar welke straf
iemand verdient, wordt in de rechtsstaat Nederland door de rechter en
in mindere mate door de wetgever bepaald, en niet door een boze ge
dupeerde. De rechter moet afwegen of de sanctie in verhouding staat
tot het gepleegde strafbare feit. Als een politiek vluchteling wegens het
stelen van een jas wordt teruggestuurd naar zijn vaderland, waar hem
een doodvonnis wacht omdat hij zich heeft verzet tegen de dictatuur, is
die verhouding zoek. De doodstraf is wel een erg zware straf voor een
relatief licht vergrijp als het ontvreemden van een kledingstuk. Gaat het
echter om een reeks van diefstallen die in georganiseerd verband plaats
vinden. dan roepen de betrokkenen het onheil over zichzelf af en moe
ten zij de consequenties aanvaarden.
Zoals bekend is de selectie aan de poort verre van waterdicht. Dat er
criminelen zijn en zelfs goed professioneel geleide bendes, die het
vluchtelingschap als dekmantel gebruiken om zich hier op misdadige
wijze te verrijken, is niets nieuws Een grenzenloos Europa, gebrek aan
mankracht bij de vreemdelingendienst en taalproblemen, maken het er
niet makkelijker op om de rotte appelen er meteen bij de grens uit te
pikken en de toegang tot ons land te weigeren Het zijn problemen waar
Texel niet eerder mee is geconfronteerd, maar waar we nu wel mee om
moeten zien .te gaan. Oplossen is ondoenlijk. Wel kunnen we eraan
meewerken dat dit soort bendes wordt opgespoord, door onze ogen en
oren open te houden en misstanden te melden bij de politie - iets wat
eigenlijk altijd zou moeten gebeuren, of het nou om vreemdelingen gaat
of niet. Politie en justitie kunnen zo gegevens verzamelen waaruit blijkt
dat de motieven voor de komst van de 'vluchteling' minder nobel zijn
dan hij aan de poort voorwendde, waarop de rechter hem alsnog kan
terugsturen.
Dit moet overigens met leiden tot een hetze tegen alle mensen met een
kleurtje. Het is prima dat de Texelse kledingzaken extra alert zijn op ver
dachte klanten, maar ook vreemdelingen behoren in eerste instantie als
gewone consumenten te worden benaderd. Een Texelaar zou het ook
met waarderen indien hij, laten we zeggen op Gran Canaria, in een
souvenirwinkel door bewakingspersoneel wordt besprongen alleen
omdat een andere Texelaar daar ooit vergat af te rekenen. Weet de on
dernemer uit ervaring dat hij met een dief van doen heeft, dan kan hij
hem natuurlijk de toegang tot zijn winkel ontzeggen. Afkomst of herkomst
speelt daarbij geen rol. Dat enkele winkeliers de knuppel achter de toon
bank gereedhouden uit angst voor geweldpleging door criminelen die
hij op heterdaad heeft betrapt, is een akelig teken des tijds.
waarin de bezoekers op de rug van
een (imitatie) schaap worden rondge
leid. Er worden alleen Texelse
producten geserveerd. Panelen of
touchscreens in de verschillende
dorpen kunnen informatie verschaf
fen over streekproducten, wellicht in
combinatie met andere wetens
waardigheden over het eiland. Het is
een idee dat de studenten opdeden
in Oostenrijk.
Het onderwerp Vervoer leverde veel
ideeén op. Verwezen wordt naar de
in Zwitserland ontwikkelde Twike.
een hybride-voertuig dat wordt aan
gedreven door mens- en accukracht.
'Dit soort voertuigen is de auto van
de toekomst. De auto zal op Texel op
den duur volledig worden uitgeban
nen, de innovatie binnen de auto-in
dustrie gaat snel.' Benzine stations
gaan voortaan schone brandstof (ac
cu's) leveren. Gedacht wordt ook aan
onbemande taxi's, die worden be
stuurd met behulp van een systeem
voor beeld- en magnetische herken
ning en satellietnavigatie. Vrachtwa
gens worden vervangen door asfalt
lokomotiefjes, onbemande trailers die
op een veilige en efficiënte manier,
zonder uitstoot van schadelijke gas
sen, trailers of caravans naar de
plaats van bestemming brengen
Schone energie kan worden opge
wekt met windmolens, menselijke uit
werpselen en mest van vee kan wor
den verzameld voor de opwekking
van methaangas. Agrarisch land dat
niet voor de voedselvoorziening no
dig is kan worden beplant met snel
groeiende, energierijke gewassen,
die kunnen dienen als brandstof.
Wilgenhout kan voor biomassa-
vergassing dienen evenals GFT-afval.
Uit tarwe en gras kan suiker worden
gewonnen voor alcoholwinning. De
studenten zien ook nuttige toepas
singen voor waterstofgas, dat in de
toekomst via een nabootsing van
fotosynthese wellicht zeer efficiënt is
te produceren.
Op het gebied van natuur- en milieu
educatie is er volgens de studenten
meer te halen uit de overtocht met de
Texelse boot. Passagiers moeten
meer de indruk krijgen op het wad te
zijn, dus vrij uitzicht naar alle kanten
Er zou informatie moeten zijn over de
vogels, die met camera's kunnen
worden uitvergroot Beelden onder
water zouden iets over het leven on
der de zeespiegel kunnen tonen. Om
de natuur op het eiland intenser te
beleven en er wat van op te steken
zouden toeristen de beheerders een
handje kunnen helpen bij de in
standhouding of ontwikkeling van
natuur. Soortgelijk is het idee om va
kantiegangers op de boerderij in te
schakelen, zodat onwetende toeris
ten leren waar producten als melk,
graan en eieren vandaan komen.
Bovendien zou de afstand tussen
toensme en landbouw kleiner wor
den. Voor deze vorm van agro-toe-
risme zouden speciale bedrijven
moeten worden ingericht De Texel-
gangers steken er wat van op en de
boer houdt er wat aan over.
Natuurlijk staat het ook de Texelaars
vrij om ideeén in te brengen voor
Duurzaam Toerisme Op het sympo
sium of op de websitie die tijdens het
symposium wordt geopend.
De feestdagen zijn weliswaar nog ver
weg, de kastanjeboom op de Stenen
plaats staat al volop in het licht. Op
initiatief van de ondernemers rond de
Stenenplaats, die vinden dat het plein
wel wat extra sfeer verdient, zijn in de
boom duizenden lichtjes aange
bracht.
Om ze te laten branden werd in de
kastanje die in de Franse tijd als
vrijheidsboom werd geplant 350 me
ter snoer aangebracht. Het zal in Den
Burg niet bij één verlichte boom blij
ven. Het ziet ernaar uit dat in alle win
kelstraten net als in andere jaren licht-
ornamenten worden aangebracht.
Lange tijd leek dat met het geval,
omdat een oproep van het bestuur
aan de leden van de Ondernemers
vereniging Den Burg (OVD) om de
verlichting net als de afgelopen vijf
jaar gezamenlijk te bekostigen, geen
respons afwierp. Het besluit van de
OVD dat de straten het dan zelf maar
moesten oplossen, was met aan
dovemansoren gericht. Tijdens een
bijeenkomst van de ondernemers uit
de Parkstraat had Kasse Zegel van
Blokker zijn collega's in tien minuten
zover dat ze ermee instemden tegen
gedeelde kosten de inmiddels (finan
cieel) afgeschreven lichtarmaturen
weer op te hangen. Voor zover be
kend zal dat ook in de andere straten
gebeuren. 'Het is ontzettend jammer
dat het zo is gegaan', aldus oud-
OVD-bestuurder Marten Zegel. 'Want
Een gedicht van Marsman krijgt vorm
en kleur, een mooi verhaal doet haar
naar het penseel grijpen en soms
stuit zij bij toeval op een tekst die
precies uitdrukt wat zij eerder aan het
doek heeft toevertrouwd: voor Vera
Brouns liggen woorden en beelden
dicht bij elkaar. De Hilversumse werkt
vooral in haar huisje op Oost, de
bouwval die zij samen met haar man
heeft opgeknapt tot een tweede
thuis. Zij werkt puur op inspiratie.
Wanneer die haar bezoekt, gaat zij
aan de slag. Maar Brouns gaat niet
achter haar schildersezel zitten
wachten totdat de muze langskomt.
Haar werk is allesbehalve strak en
gladjes. Of tuttig, Daar zorgt het ge
bruikte materiaal wel voor. Behalve
acrylverf, gouache en krijt verwerkt
Brouns allerhande ingrediënten in
haar schilderijen, zoals stukjes papier
uit een folder van Blokker, half ver
gaan karton, katoen en zand Of een
grasspriet die toevallig op het doek
is blijven kleven en het als een bre
kend reliëf net die levendigheid ver
schaft die het werk nodig had.
Verandering, dynamiek, de cyclus
van leven, dood en wedergeboorte,
dat is de thematiek die (ïaar werk
het was een stuk makkelijkeren goed
koper geweest als we dit gezamen
lijk hadden aangepakt.
bepaalt. Het Egyptische Dodenboek
- een verzameling teksten die de
dode farao moest uitspreken om de
goden te behagen, die hem daarvoor
beloonden met een nieuw leven -
leerde haar dat gisteren, vandaag en
morgen ineenvloeien en met gele tin
ten gaf zij de relativiteit van de tijd
weer in een levendige voorstelling.
Gejut hout krijgt bij Brouns een nieuw
leven als 'doek', nadat het eerst een
boomtak en vervolgens een kastdeur
is geweest. Een aangespoeld verf-
busje met het Deense opschrift
Dhevetommer inspireerde haar tot
het gelijknamige gedicht dat aan
haakt bij het schilderwerk Bezoekers
van Burgwal 37, waar haar werk deze
maand wordt geëxposeerd, kunnen
de teksten erbij pakken terwijl zij een
rondgang langs de voorstellingen
maken.
Vera Brouns met één van haar werken opjuthout.
