'Nu pas echt bewust van rust en ruimte op Texe, De cultuurshocl van Niels Cadé 4 hü Zilveren 100.000 kg-koe in de bloemetjes gezet .TEXELSE COURANT Uit het oog 3J :n Zwemdiploma's Orgelconcert Nieuwe stalling moeilijk te vi Bingo senioren DINSDAG 18 JULI 2000 De wetenschap bracht Niels Cadée naar uiteenlopende plaat sen. Hij onderzocht de fysieke gesteldheid van trekvogels op Christianso, een eilandje in de Oostzee met één winkel, één café en een bevolking van minder dan honderd zielen. Zijn proef schrift schreef hij in Parijs, waar het dag en nacht druk is op straat, de luchtverontreiniging alom is en zijn leven zich vrijwel uitsluitend binnen de vier muren van zijn laboratorium afspeelde. 'Het was wel relaxed om af en toe terug te kunnen gaan naar Denemarkenconstateert hij droogjes. 'In het laatste jaar heb ben mijn collega-onderzoekers me op de been gehouden. De liefde voor de natuur werd Niels Cadée met de paplepel ingegeven. Opgroeiend in een oude boerderij aan de Waterweg, op de flanken van de Hogeberg. trok hij er als oudste zoon van een biologenechtpaar al vroeg op uit om vogels en planten te bestuderen. Na zijn eindexamen Atheneum B, in 1986, verhuisde hij naar Leiden en begon er een studie biologie aan de universiteit. Zijn hoofdvak was dierenecologie, een nchting die inzicht probeert te verkrij gen in de relaties tussen dieren en hun leefomgeving en tussen dieren onderling. Als zijn belangrijkste studieonderwerp beschouwt Cadée het onderzoek dat hij samen met Theunis Piersma deed naar het ge drag van de kanoet, een vogel die tij dens zijn leven ieder voorjaar van Afrika naar Sibenë of Groenland vliegt en iedere herfst ook weer terug. 'De vraag was waar het gedrag van dat beest door wordt bepaald. Als expe riment richtten we een klimaatzaal in, met een constante temperatuur en een constante afwisseling van licht en donker Als hij daar in leeft, maakt- ie zich dan nog steeds klaar om te trekken? Dat bleek inderdaad het geval. Het ruien en aanvetten ge beurde op dezelfde tijden als in de natuur. De conclusie kan dus zijn dat de kanoet een intern ritme heeft, dat niet afhankelijk is van temperatuur of de lengte van de dag.' Voor Cadée vormde het onderzoek zijn eerste uitstapje, want voor een periode van anderhalf jaar verhuisde hij naar de universiteit van Groningen, dat een samenwerkingsverband met het NIOZ heeft, het instituut op Texel waar zowel Piersma als Gerhard Cadée, de vader van Niels, werkt. 'Het had me altijd al leuk geleken om buiten Leiden iets te doen. Van mijn vader had ik begrepen dat Theunis zo'n aardige vent was én een ver schrikkelijk goede onderzoeker. Een aparte combinatie. Er zijn met zoveel mensen die zó goed op hun vakge bied zijn en daarbij innemend en aar dig blijven.' Na zijn afstuderen belandde Cadée in Middelburg, waar hij zijn vervan gende dienstplicht kon vervullen bij een onderzoeksinstituut van Rijkswa terstaat. Hij onderzocht er de rol van de kokkels in het ecosysteem en on dervond toen dat onderzoek en suc ces niet per definitie samengaan. 'Op een kokkelbank hadden we een soort tunnel gebouwd. Door het verschil tussen het instromend en uit stromend water te bekijken, konden we zien hoeveel algen een kokkel eet. Daar kwam met zoveel uit. In tegen stelling tot wat we verwacht hadden, is de voedselopname van een kokkel helemaal met zo groot. Je zou dus moeten concluderen dat hun rol klein is en dat je die banken wel allemaal kunt opvissen. Maar zo gemakkelijk is het natuurlijk ook niet. want ze worden wel weer gegeten door vo gels. Het werd allemaal niet zo dui- ledereen kent ze wel, Texelaars die wegens studie, werk of een andere reden het eiland hebben veriaten. De één keert nog gere geld terug naar zijn geboorte grond. de ander slechts spora disch of helemaal niet meer. Voor de rubriek Uit het oog zoekt de Texelse Courant ze op. In deze aflevenng Niels Cadée, die het eiland veertien jaar geleden ver liet. zou ik vier jaar lang alleen maar de eiwitopname van kwartels en ratten bestuderen. Om ze daarna toch af te maken.' Het onderzoek strookte bo vendien met met zijn principes: 'Achterliggend idee was om uit te vin den wat dieren in de bio-industrie het beste kunnen eten, zodat ze in zo kort mogelijke tijd tegen zo weinig moge- Zeeland en dan zou ik helemaal naar Denemarken gaan?' Cadée besloot evenwel op de uitno diging in te gaan en werd aangeno men. Het onderzoek betrof kleine zangvogels die door een gebrek aan voedsel, milieuverontreiniging of ex treme koude gestresst raken en in hun ontwikkeling worden verstoord. De veronderstelling was dat de sym metrie bij dergelijke dieren zoek raakt en dat hun vleugels of poten in lengte verschillen. De hypothese bleek juist, waarna Cadée na een verblijf van ongeveer een jaar in Kopenhagen de opdracht kreeg om een nngstation op Christianso te betrekken. Op dit ei landje in de Oostzee, dat op een be langrijke trekroute ligt, zouden moge lijk als eerste de vogels neerstrijken die het meest-symmetrisch en dus het sterkst zijn. 'Het was een heel aparte ervaring. Het was echt een piepklein eiland, je kon er in een half uur omheen lopen, met één winkel - Niels Cadée voor zijn ouderlijk huis aan de Waterweg. 'Ik ben bang dat ik op Texel de cultuur erg zou gaan missen. delijk.' lijk kosten klaar zijn voor de slacht. Ik Nadat hij er tweeëneenhalf jaar had ben geen principieel vegetarièr, maar gewerkt en een vaste baan in het dieren uit de bio-industrie eet ik in verschiet leek te liggen, besloot Cadée toch te vertrekken en te pro beren een promotieplaats te verwer ven. 'Ik vond dat ik nog wel wat trai ning kon gebruiken om een goede onderzoeker te worden. Bovendien moet je niet te lang wachten met je promotieonderzoek, want anders ben je te oud als je klaar bent en wil niemand je meer hebben.' Al gauw kon hij in Groningen een AIO (Assistent In Opleidingj-plaats krij gen, maar terwijl velen juichend had den toegehapt, haakte Cadée aan het eind van de lange sollicitatie procedure alsnog af 'Te veel binnen werk', was zijn inschatting. 'Terwijl anderen onderzoek doen in Siberié, ieder geval niet. Zijn vriendin Nanette, een collega biologe die hij tijdens zijn onderzoek bij Piersma had leren kennen, hoorde ti|dens een congres over een Deense professor die onderzoek deed naar trekvogels en nog op zoek was naar een assistent. 'Het was nogal een meidengek, dus ze gaf me weinig kans. Maar ik heb het toch gepro beerd. En plotseling kreeg ik een uit nodiging om voor een gesprek naar Kopenhagen te komen. Ik viel van mijn stoel, ik was me er nog met he lemaal bewust van waarop ik had gesolliciteerd. Toen ik in Middelburg zat, werkte en woonde mijn vriendin in Wageningen. Nu was ik klaar in de winkel - en één café. Er woonden minder dan honderd mensen, voor namelijk vissers en boeren Op het station zaten continu twee ringers. En verder was er nog een Italiaanse stu dent. Wij stonden er bekend als de vogelaars. In mei kwamen er boten vol toeristen, die een paar uur over het eiland liepen en dan weer weg gingen Er waren een paar kleine win keltjes waar je ansichtkaarten kon kopen, maar verder deed iedereen de ramen en deuren dicht als die stroom het eiland op kwam. Ik moest 's och tends vroeg vaak werken en ging meestal even slapen als de toeristen kwamen.' Deens leren spreken, wat hij graag had gedaan, zat er niet in voor Cadee. 'De tijd ontbrak eigenlijk om vaak het dorp in te gaan. Dat was wel jammer. Bovendien kregen we expeditiekoorts. Zo noemen ze dat als je contant een lange periode - ik zat er twee maanden - op eikaars lip zit. Aan de andere kant was het ook wel weer leuk. We hadden een bandje bij ons van Monty Python en daar hebben we erg om gelachen.' Het onderzoek zelf leverde niet het gewenste resultaat op. 'We hadden gehoopt aan te tonen dat de sterkste vogels het snelst op het eilandje zou den neerstrijken, maar het waren voornamelijk de zwakkere De sterke vogels vlogen gewoon door. Ik heb er nog wel een artikel over geschreven, maar we hebben niet eens de moeite gedaan om het gepubliceerd te krij gen. Vervolgens zijn we overgescha keld op zwaluwen en hebben we on derzoek gedaan op een plek in het noorden van Jutland, waar alle bees ten broeden. Dat levert toch betere resultaten op dan een locatie waar ze alleen maar langs vliegen.' Het onderzoeksterrein was ditmaal iets ruimer, met als centrale vraag: is het feit dat sommige zwaluwen beter en andere minder tegen stress be stand zijn genetisch bepaald? Drie jaar jaar lang vestigde Cadée zich gedurende het voorjaar in Jut land om er onderzoeksgegevens op te doen, in de rest van het jaar woonde hij in Parijs om de resultaten uit te werken In de laatste anderhalf jaar, toen zijn proefschrift moest wor den geschreven, was de Franse hoofdstad zelfs 'fulltime' zijn domici lie. 'Ik kon geen Deense beurs krijgen. Wel een Europese, maar die krijg je ook in andere landen in Europa. In dezelfde tijd besloot mijn professor uit Kopenhagen weg te gaan Hij had het er niet zo naar zijn zin, omdat hij vond dat hij teveel colleges moest geven en liever aan zijn eigen onder zoek werkte. En hij kreeg een Franse vriendin met wie hij wilde samenwo nen. Toen hij naar Parijs ging, ben ik hem maar gevolgd.' Opnieuw kreeg Cadée een soort cultuurshock. 'Parijs was leuk, maar Kopenhagen was vriendelijker. Aan (FotomopRommeis) de andere kant vind ik dat zo blasé klinken. Ik heb toch maar mooi de kans gekregen om in beide steden te werken. Maar het is wel zo. Kopen hagen is een stuk kleiner en veel rui mer opgezet. Met fietspaden enzo. Parijs is hectisch, met veel luchtver ontreiniging en altijd druk. Het was wel relaxed om af en toe terug te kun nen gaan naar Denemarken. Boven dien ben ik niet zo'n francofiel. Het was wél leuk om onderzoek te doen met zo'n internationalegroep. Bij mijn vakgroep, het Laboratoire d'Ecologie, werkten verder een Spanjaard, een Portugees, een Griek, een Amerikaan, een Zuid-Afrikaan, een Nieuw-Zeelander, twee Belgen, een Deen, een Zwitser en een Cana dees. Ik voelde me echt een beetje Europeaan.' Terwijl hij in Kopenhagen nog een studentenflat had bewoond, betrok Cadée in Parijs een studio. 'Ik zat aan de mooie kant van Parijs, vlakbij het Quartier Latinwaar de vakgroep was gevestigd. Ik keek uit op de Nötre Dame.' Contacten leggen met Fransen viel hem niet mee, ondanks pogingen om met behulp van cursussen zijn ken- beetje moeite mee om zom bedrijfsleven in te gaan Bo vind ik computers maar saaie Maar ik vond het leuk dat he door een bioloog was schrijf nu handboeken overs lijkheden van de verschiller gramma's. Dat moet echt hé nis van de taal bij te spijkeren. 'In het laatste jaar heb ik alleen maar ge werkt, doorbeuken om het proef schrift af te krijgen Toen hielden mijn collega-onderzoekers me op de been Maar afgezien daarvan is er weinig integratie. Je lab is je leven en ook 's avonds was je vaak nog aan het werk. Bovendien kom je met zo maar bij iemand thuis. Je eet samen in een restaurant, je woning heeft voor Fransen een heel andere status. Elke vrijdag gingen we naar de Ierse pub, die tegenover de vakgroep zat. Maar daar gingen toch voornamelijk de onderzoekers van andere nationa liteiten heen. Ik heb nog wel een tijd in een orkest gespeeld. Ik speel hoorn. Daar kwam je met andere mensen in contact. Dat was leuk, daarvoor wil je wel Frans leren.' Op 27 januari van dit jaar verdedigde Cadée met succes zijn proefschrift en kwam hij voor een nieuwe periode in zijn leven te st^an. Op de weten schap was hij een beetje uitgekeken. 'Vaste aanstellingen bestaan eigen lijk niet meer, je krijgt steeds maar een paar jaar de kans om onderzoek te doen. Er is een harde concurrentie, met z'n allen voor één plaats. Mijn vriendin heeft nu voor twee jaar een plek gekregen in Glasgow, in Schot land. Dit jaar kan ze zich nog op haar werk concentreren, maar vanaf vol gend jaar moet ze weer het internet afspeuren op zoek naar leuke baan tjes en ervoor zorgen dat ze steeds tenminste vijf sollicitaties heeft lopen. Ik vond dat voor mezelf met zo'n leuk vooruitzicht. Hard werken is leuk, maar ik wil wel gewoon muziek kun nen maken.' Sinds een paar maanden is hij in Wageningen werkzaam op de documentatieafdeling van Noldus Information Technology.'Dat bedrijf is tien jaar geleden opgezet door een bioloog, die een computerpro gramma had ontwikkeld om gedragsonderzoek te kunnen scoren. Daarbij fungeert de computer als een soort opschrijfblok, waarmee je met één druk op de knop allerlei overzich ten op je scherm kunt krijgen Het wordt nu ook gebruikt bij het voetbal len, om duidelijk te maken hoe lang een ploeg de bal in bezit heeft gehad, hoe vaak ze op doel hebben gescho ten, dat soort zaken. Ik had er een lijk, want voor de meeste get is het Engels met de moedi het is de bedoeling dat ik str; trainingen ga verzorgen voo mers.' De sfeer bij het bedrijf noemt ongedwongen, wel heeft h moeten wennen aan colleo isi tussen de middag achter hi puter blijven zitten om hun brachte boterhammetjes op 'Dat zie je in Frankrijk niet neemt iedereen de tijd om uit aai ergens te gaan eten.' Ook de cratie van Nederland heeft verbaasd: 'Ik heb een vro» collega uit Amerika. Als je v. tal veel moeite het heeft gekost een vergunning kreeg om mogen werken. Het is leuk or nationale verschillen te ontdj el: ms en t2 0( J)0t Wanneer zijn band met Te sprake komt, glimlacht Cadée hier terugkomt, merkje paslt tastisch je het de eerste achtt van je leven hebt gehad. De ruimte, al die vogels. Toen i heel vanzelfsprekend, nu wot er pas echt bewust van. Eno hoe het is om gewoon in de kunnen zitten, een stuk te gas delen of fietsen, vogels te kf e(l het wad of bij de Mokbaai.' Of hij ooit weer zal wonen land van zijn jeugd, is ecl ongewis. 'Mijn vriendin wil va dat zou betekenen dat we alle) plaats op het NIOZ moeten! 0 Het voordeel van de overkar; dat het er veel makkelijkers een orkest te spelen. Ik bent» ik op Texel de cultuur erg zi missen. Maar we moeten ee eens zien Mijn vriendin is no simistisch over haar kans baan te krijgen in Nederlare zou toch wel leuk zijn om «Bf meer bij elkaar in de buurt S« De laatste jaren zien we eltet in de twee maanden een paar! En met de kerst wat langer. Hi om bij de ander op bezoek I- als die net een tijdje in Finland Maar het is ook frustrerend kaar zo weinig ziet. Tot nu li ben we gekozen voor de Ie nen. Maar of dat zo blijft...?' IK Mi Joop Flo: L Emma 148 met de trotse familie Eelman. Opa Gernt Eelman (80) en oma Elisabeth Eelman-Wuis (82), de eigenaars Jaap (44) en Astrid Eelman (40) en hun kinderen Gerco (12) en Robin Sebastiaan (10). Foto Horry je 6nuf) bleek dat het een kween was (dus geen zuiver vrouwelijk dier), wat ove rigens meestal het geval is als twee lingen van verschillend geslacht wor den geboren. Pas in 1997 kwam er een echt keukalf, Emma 150. Dit beest (dat Sunny Boy als vader heeft) doet het heel goed. Ze heeft een lactatiewaarde van 112+ en wierp bij de eerste keer kalven (van vader Mattie) een keukalf, Emma 152. In september moet ze opnieuw kalven, nu van vader Addison Emma 148 heeft zich jarenlang een probleemloze en sterke koe getoond. Afgelopen najaar kreeg ze echter pro blemen met haar gewrichten, zodat ze in een hok met stro werd gezet. In januari was er ander ongemak: een bijna afgetrapte speen, uier ontsteking en moest zij noodge dwongen worden drooggezet. An ders zou de 100.000 kg-grens al eerder zijn gepasseerd Emma maakt het nu weer redelijk goed. Bij de laat ste monstername van 12 juli gaf ze nog 30,6 liter melk per dag. Een koe die 100.000 kg melk heeft geproduceerd is tegenwoordig niet zo héél bijzonder meer. Toch is het nog maar dertig jaar geleden dat een Texelse koe deze mijlpaal voor het eerst bereikte. Dat was Emma 17 van J.P.Herwijer. Inmiddels is de 25e Texelse koe met deze opmer kelijk hoge productie aangemeld. De 13-jarige Emma 148 van Jaap en Astrid Eelman van het Lageveld bij Oosterend overschreed de ma gische grens bij de monstername van 7 juni. Zaterdag werd dat op het bedrijf en vervolgens in De Bij enkorf gevierd. De nog zeer mon tere Emma kreeg twee bloemen kransen omgehangen, één van de familie en één van de veeteelt studieclub. Astrid Eelman hield een praatje waar bij ze uitvoerig inging op de levens loop van Emma en haar voorzaten. Haar vader was Tops Monitor Legend en haar moeder Emma 146. De productieve melkkoe werd op 30 maart 1987 geboren op het bedrijf van Paul Wuis aan de Schorrenweg, een oom van Jaap Eelman. 'Als ome Paul nu nog in ons midden was, zou hij zeker trots zijn geweest op de prestatie van deze koe, de laatste koe van hem die nog bij ons is', aldus Astrid Eelman die verder memo reerde dat Emma 148 als anderhalf- jarige naar het Lageveld kwam en daar het eerste kalf kreeg Helaas kreeg Emma meer stier- dan keu kalveren. 'Erg jammer dat we zo wei nig nakomelingen van haar hebben'. Pas bij de zevende keer (op 23 fe bruari 1996) kwam er een keu. maar dat moest worden weggedaan toen In zwembad Molenkoog werd afge lopen week voor de eerste keer dit seizoen afgezwommen voor de ver schillende diploma's. Onder toeziend oog van de examinatoren en onder uitstekende weersomstandigheden konden alle kandidaten beslag leg gen op het A-, B- of C-diploma. De volgende keer dat voor examens wordt gezwommen is op 18 augus tus. De geslaagden zijn: Diploma A: Lieuwe Olthof, Shirley Brokken, Brigitte Wilner, Dirk-Jan Hm, Shannon Bonne, Marleen Zethof, Annick Hoogendijk, Iris de Wolf, Rianne Maat, Mike Brouwer, Marlies Roos, Lotte de Vries, Rinus van Es, Gydo Uriot, Joris Groot, Maichel Koorn, Joost Brouwer, Maryl Manon Berkhout, Renata M. Lap, Jeffrey de Smidt. Manon Verra, Robin de Rid der, Sophie Wartenbergh, Jan-Willem Ellen, Giel Koom, Jeffrey Bakker, Joerie van Mierlo, Emmie Monster, Laura van Holland, Mariëlle Blauw, Hidde Vos, Camilla Haag, Bonnie de Boer, Eveline Kikkert, Bart de Vries, Janine Venema, Lotte Leydekkers. Geert Riddermkhof, Klaas Zuidewmd, Sverre Eschweiler, Amber van der Veen, Chanique Guldemond, Hidde Bakker, Marlon Steffens, Damir Rov anin, Edit Muritj, Danny Spoelstra, Luc van Zoolingen, Renske Ellen, Fleurme Brouwer. Diploma B: Anne Martme van Kralingen, Yvette van Heerwaarden, Niels Burgman, Evelien Dekker, Esther Moerbeek, Patricia Wiering, Bas P. Vos, Dave Sessink, Marleen Tromp, Charles van der Slikke, Johan Roos, Areke van Zuilen, Laura de Jong, Mark Eveleens, Floortje de Vreugt, Sebastiaan Gremmen, Guus Hillen, Pieter Jan Strobos, Stefanie Bremer, Simone van der Linde, Mar jolein Diepstraten, Dennis Veenstra, Lars-Christiaan Bosma, Rik Gijsbertse, Wouter Wiersma, Maik Huisman, David Hoogenbosch, Yvar Pool, Richard Kooger, Bram ten Wolde, Juliet ten Wolde, Michael Dupon, Kelly Vonk, Shari Huisman, Lizanne Kroon. Nick Brouwer, Sijbrand Vlaming, Ann Kathrien Kin kel. Tom Muller, Lianne van Opstal, Dave Bremer, Thomas Gremmen, Emma Veeger. Diploma C1: Caroline Veeger, Marleen ter Steege, Marjolein van Leersum, Nienke Dumker, Anne Mattner, Omar Zijm, Pieter Hooyschuur, Robert van der Velden, Sascha van der Velden, Esmé Deppe, Kim Lagerwey, Marianne Schoo, Charlotte Daalder, Lynn van der Wel, Remco Boon, Sylvia Eelman, Anne Zegers, Mariëlle Bonne, Roy Hin, Bernard van Hattem, Kelly van der Park, Ronny Kaczor, Joep Wijnand, Sarah van der Vis. Ruben Duinker, Vincent Beens, Eldin Honingh, Marlon Veldman, Anne Brons, Sophie Griffioen, Mare Hilstra, Roos Hilstra, Ruud van Boven, Kevin Koenen, Marinus Mets, Marinka Diks, Marleen de Vries, Francis Blom, Marina van Maldegem, Sil Gaaff, Bram Inpijn, Bart Eelman, Willem-Jaap Koomen, Daan Kleerebezem, Sara Monster, Esther duvekot, Jildou de Boer, Marlies Kenter, Sarah Krijnen, Lisanne Verduyn, Alwin Bakker, Sam Kossen, Lucinda Dijksterhuis, Romke Mulder, Lars Hoogenbosch, Maarten Eelman. Berit Lagerveld, Baruch Coutinho, Jozef Pieter Buysman, Jim Heerschap, Ralph Mattner, Arjan Kager, Marlon Zijm. Organist Kees Verkerk uit Amsterdam verzorgt donderdag een concert in het kerkje van Den Hoorn, waarvan de opbrengst ten goede komt aan het instandhoudingsfonds van het orgel. Verkerk is zeker geen onbekende, want hij geeft al sinds 1953 regelma tig concerten in Den Hoorn, ter opluistering van de Hoornder Don derdag. Hij is organist van de First Church of Christ the Scientist, van de Gemeentelijke Begraafplaats Amster dam en van de Bijlmerbajes. Daar naast is hij dirigent van het Gaas- perdammer Gemengd Koor, waar mee hij in 1995 een concert op Texel gaf. Het concert begint om 20.00 uur, de toegang is gratis. Na afloop wordt een inzameling gehouden voor de instandhouding van het orgel. «fep. Fietsers hebben de nieuwe stalling aan de Vogelenzang nog met goed kunnen vinden, zo blijkt uit bijstaande foto's die Pieter de Vries heeft ge maakt tijdens de folklore. Kogerstraat uitpuilt van de staat er op dat zelfde momeri nieuw stalling niet één. OLIJF GEVEN! GIRO 26000 KANKCR6ESTRII0ING In de Buureton (Molenstraat 2, Den Burg) begint donderdag om 14 00 uur de vierde en laatste zomerbingo, ge organiseerd door de Stichting Welzijn Ouderen Texel. Deelname kost ƒ6,25 De spelers kriigen voor dat bedrag ook een kop koffie.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 2000 | | pagina 4