Pelagia maakt weer
rondje om Afrika
De mitka en de (grote rode) step
Premie voor 'aanbrengen'
nieuwe brandbestrijders?
Jong en oud met nieuwjaar in de golven
WlTTe ZeeWOHO
Verbouwing haven reeds begonnen
Vuurwerkactie
'weer succes'
Texel'94 oefent
Ruit boekhandel
aan gruzelementen
Blikvanger
TEXELSE J C0URANT
'7»pp- Tap
Gisteren om 12.16 uur is het onderzoeksvaartuig 'Pelagia'
van het NIOZ vertrokken voor een wetenschappelijke vaar
tocht van vijf maanden rond Afrika. Telkens wisselende
groepen wetenschappers, technici en studenten, zullen
gedurende de reis van 20.000 mijlen door Europese wate
ren, de Atlantische Oceaan, Indische Oceaan, Rode Zee en
Middellandse Zee allerlei vormen van zeeonderzoek ver
richten. Een groot deel van de waarnemingen is bedoeld
om meer te weten te komen over de invloed van de oceaan
stromingen op het klimaat.
De expeditie, die totaal bijna vier
miljoen gulden kost, is een vervolg
op een soortgelijke tocht die vorig
jaar werd gemaakt. Toen al was het
de bedoeling een tweede te ma
ken, maar daarover kwam pas ze
kerheid toen de financiën rond
waren. Zowel de eerste als de
tweede tocht kunnen worden ge
rekend tot de meest omvangrijke
expedities die door het NIOZ en de
daarmee samenwerkende (buiten
landse) universiteiten ooit hebben
ondernomen.
Qua kosten en afstand overtreffen ze
de Snellius-expeditie naar de
Indonesische wateren en het latere
onderzoek in de Indische Oceaan.
Toch worden er in verhouding tot de
kosten veel waardevolle weten
schappelijke feiten (letterlijk) boven
water gebracht, dank zij een op effi
ciency gerichte organisatie, waarbij
wetenschappers van verschillende
disciplines gezamenlijk gebruik ma
ken van de diverse technische moge
lijkheden.
De Pelagia vertrok gisteren met ka
pitein Hans Groot, tien bemannings
leden en zes wetenschappers voor
het eerste traject Texel-Kaapstad via
de Atlantische Oceaan. Onderweg
worden voortdurend gegevens verza
meld, zoals het gehalte C02 in de
atmosfeer en de hoeveelheden
polychloorbifenylen (voor het milieu
schadelijke koolwaterstoffen) in het
oceaanwater In Walvisbaai (Namibië)
worden meetinstrumenten die bij de
vorige reis op de zeebodem zijn neer
gelaten, weer opgehaald. In Kaap
stad komen de wetenschappers aan
boord die voor de derde keer de
stromingswervel 'Astrid' zullen door
meten, zodat de gegevens van ver
schillende tijdstippen kunnen worden
vergeleken. De wervel heeft een
doorsnee van honderden kilometers,
is afkomstig uit de Indische Oceaan
en speelt een rol bij de uitwisseling
van water tussen de Indische en At
lantische Oceaan, wat mogelijk van
invloed is op het klimaat
Madagaskar
Wat betreft de Indische Oceaan zijn
veel activiteiten gepland in de buurt
van Madagaskar. Ook hier worden
stromingen bestudeerd, die een be
langrijke schakel vormen in de
oceaancirculatie van de wereld
Stroommeters die hier vorig jaar zijn
geplaatst, worden weer naar de op
pervlakte gebracht. Deze en andere
onderwaterapparatuur heeft al die tijd
verankerd gelegen aan zware brok
ken metaal e.d. en wordt daarvan los
gemaakt door een akoestisch signaal
vanaf het schip. De meetinstallatie
komt dan bovendrijven en kan wor
den geborgen.
Voor de kust van Somalië wordt geo
logisch onderzoek gedaan, vooral
bedoeld om meer te weten over het
klimaat in het verleden. In de Middel
landse Zee tenslotte worden veran
kerde instrumenten opgehaald, afge
lezen en vervolgens weer neergelaten
in het kader van een langdurig
geochemisch onderzoek.
Dit betreft de hoofdzaken van het
veelzijdige onderzoek gedurende de
tocht Tussendoor zullen echter aller
lei andere onderzoeken worden ge
daan.
Koude koralen
Een voorbeeld is de bestudering van
koudwaterkoralen die zich op een
diepte van 200 tot 1000 meter ter
hoogte van Europa in de Atlantische
Oceaan bevinden. Dit door de EG
gesubsidieerde onderzoek moet uit
wijzen in hoeverre deze koralen
kwetsbaar zijn, mede met het oog op
olieboringen e.d. die op deze diepte
mogelijk zijn. De NlOZ-onderzoekers
Marc Lavaleye en Gerard Duineveld
richten zich daartoe op een
onderzeese berg ten noordwesten
van Spanje. Vorig jaar is hier een
bodemlander afgezonken, waarop
onder meer een videocamera zit die
de vestiging van jonge koralen en de
groei ervan voortdurend vastlegt. Er
zal ook een nieuwe lander worden
geplaatst, die het zuurstofverbruik
van de bodem en het zich daarin
bevindende leven meet.
Schadelijke stoffen
Veel schadelijk stoffen die afkomstig
zijn van de geïndustrialiseerde sa
menleving komen via omwegen te
recht in zeezoogdieren in afgelegen
gebieden. Vanaf de Pelagia zullen
onderzoekers, onder wie Ronald van
Bommel en Jan Boon onderzoek
doen naar de wijze waarop deze stof
fen zich over de wereld verspreiden.
Op de route Texel-Kaapstad zullen
overal metingen worden gedaan naar
de concentraties van bepaalde groe
pen stoffen in water en atmosfeer.
Analyse van de gehaltes in combina
tie met meteorologische gegevens,
zegt iets over de herkomst.
Dan is er een onderzoek van het Cen
trum voor Isotopenonderzoek van de
Rijksuniversiteit Groningen, dat neer
komt op het verzamelen van lucht
monsters, waarvan later het zuurstof-
en C02-gehalte wordt bepaald door
middel van uiterst nauwkeurige me
tingen in het laboratorium. De gege
vens worden gebruikt om te bepalen
in hoeverre en hoe lang het koolzuur
gas dat door gebruik van fossiele
bandstoffen in de atmosfeer terecht
komt, wordt opgenomen en vastge
houden in de koolstofcyclus van
aarde en oceaan. Want 'slechts' de
helft van het C02 dat bij verbranding
in de lucht wordt geblazen, blijft daar.
Het ligt voor de hand dat deze gege
vens van belang zijn bij prognoses
inzake de opwarming van de atmo
sfeer en dus het klimaat.
Spannend
De expeditie is niet zonder spanning.
Dat geldt met name voor het onder
zoek van Geert Jan Brummer dat is
gericht op de zogenaamde Agulhas-
rmgen. Dat zijn kilometer dikke 'len
zen' van water uit de Indische
Oceaan die als hogedrukgebieden
ronddraaien in de Atlantische
Oceaan. In de buurt van Walvisbaai
staat op een diepte van 2800 meter
een meetinstallatie, waarvan bij het
uitzetten een kabel is gebroken zodat
hij onvoldoende drijfvermogen heeft
om volgens de beschreven techniek
naar de oppervlakte te worden ge
haald. Het ding heeft echter goed
gewerkt en bevat veel gegevens, zo
dat gepoogd zal worden de installa
tie op te dreggen met een kilometers
lange kabel.
Dit onderdeel van de expeditie wordt
ook meegemaakt bioloog Kees
Camphuysen die - net als vorig jaar
- oceanisch levende vogels en zee
zoogdieren zal observeren.
Er zijn ook naspeuringen van heel
andere aard bij, zoals het onderzoek
dat Matthijs van Couwelaar van de
Universiteit van Amsterdam doet
NlOZ-directeur Jan de Leeuw spreekt de bemanning van onderzoeksschip Pelagia kort voor vertrek naar Afrika bemoedigende woor
den toe. (Foto Gerard Timmerman)
naar de aanwezigheid van de zwem-
krab Charybdis Smithii in de Indische
Oceaan, de opwelling van oceaan
water ter hoogte van noordoost
Afrika en de ingrijpende klimaats
veranderingen die zich om de 21.000
jaar voordoen in Noord-Afrika, wat af
te leiden is uit bodemafzettingen in
de Middellandse Zee.
De leiding van de tweede Pelagia
Around Africa-expeditie doet regel
matig verslag van het verloop. Week
berichten en andere informatie zijn te
vinden op internet (www.moz.nl).
Een onaangenaam koude wind die
met kracht 6 over het strand blies en
een watertemperatuur van 6,6 gra
den Celcius weerhield 177 enthou
siastelingen er met van op nieuw
jaarsdag bij paal 28 een frisse duik in
het Noordzeewater te nemen. Een
huzarenstukje dat werd gadegesla
gen door zo'n duizend toeschou
wers, die tezamen twee erehagen
vormden voor de voorbij rennende
badgasten. Heen op weg naar de
schuimende golven en terug naar de
warmte van het strandpaviljoen, waar
ze werden onthaald op warme cho
colademelk met rum en een toepas
selijk aandenken: een windglas. Het
evenement, waarvoor op nieuwjaars
ochtend al om half twaalf de eerste
belangstellenden op het strand arri
veerden, kende een vlekkeloos ver
loop. 'Alle auto's pasten precies op
de parkeerplaats', prees mede
organisator Paul Kikkert de drie
parkeerwachters.
(Foto Gerard Timmerman)
De jaarlijkse actie Lotje vooreen rotje
is volgens de gemeente 'weer een
succes' geworden. De Texelse jeugd
leverde op nieuwjaarsdag vele plas
tic zakken vol 'zwerfvuurwerk' in bij
gemeentewerken, waar leden van de
vrijwillige brandweer en de jeugd
brandweer klaar zaten om het in ont
vangst te nemen en loten uit te de
len. Burgemeester Geldorp verrichtte
een dag later onder toeziend oog van
tientallen Texelse kinderen de trek
king van de winnende loten. Er wa-
Wanneer de toestand van het veld en
de weergoden hen goed gezind zijn,
oefent het eerste elftal van Texel'94
zaterdag op eigen terrein tegen SV
Marken, aanvang 14.00 uur. Minder
afhankelijk van de omstandigheden is
de nieuwjaarsreceptie, die een dag
later in de eigen kantine wordt gehou
den en om 16.00 uur begint.
ren maar liefst achtenveertig prijzen,
beschikbaar gesteld door tal van
Texelse bedrijven. De traditionele
hoofdprijs was een discman, maar er
waren ook andere leuke herinnerin
gen. Enkele prijzen zijn nog blijven lig
gen, waaronder de derde prijs, een
Pokémonspel. Deze kunnen op ver
toon van het lotnummer worden af
gehaald bij de balie van het gemeen
tehuis. Het betreft de loten: wit 329,
rood 1167. wit 847, wit 179, wit 867.
rood 1168, groen 5, wit 384, wit 304,
wit 857, wit 269 en wit 824.
Leden van de Texelse vrijwillige
brandweer zouden (nog) meer hun
best moeten doen om andere
Texelaars te interesseren voor
brandbestrijding en andere hulp
verlening. Het gemeentebestuur
overweegt zelfs om er een belo
ning aan te verbinden. Als iemand
van het korps een nieuwe man of
vrouw weet aan te trekken en het
komt ook werkelijk tot aanstelling,
dan kan hij een premie tegemoet
zien.
Het is één van de ideeën die momen
teel in het raadhuis leven om het wer
ven van nieuwe brandweerkrachten
makkelijker te maken. Hoewel het
Vuurwerk dat te dicht bij de winkel is
afgestoken is er volgens de politie
vermoedelijk de oorzaak van dat een
ruit van Het Open Boek aan de
Binnenburg in de nieuwjaarsnacht is
gesneuveld. Door de kracht van de
explosie zijn de scherven ver de
boekwinkel in geblazen. De schade
beloopt naar schatting ƒ1.000,-. De
politie gaat vooralsnog niet uit van
boze opzet, maar van een ongeluk
door onvoorzichtig gedrag. Boekhan
delaar Theo Timmer denkt dat het
ook goed mogelijk is dat iemand door
de ruit is gevallen of geduwd. De 'da
der' en eventuele getuigen wordt ver
zocht zich bij de boekhandel te mel
den.
korps thans op sterkte is. zullen bin
nen met al te lange tijd toch weer
nieuwelingen nodig zijn om mensen
te vervangen die wegens leeftijd of
andere redenen opstappen.
Gevreesd wordt dat het aantrekken
van opvolgers steeds moeilijker zal
worden, ondanks de zeer behoorlijke
financiële vergoeding, mede omdat
tegenwoordig van een brandweer
man heel wat meer wordt verlangd
dan vroeger. Zo is hij verplicht de
nodige cursussen te volgen en hij
moet niet alleen een bekwame vuur-
bestrijder zijn, maar ook niet opzien
tegen het verlenen van hulp bij zware
(verkeers)ongelukken en het langdu
rig in touw zijn bij rampen. In het ka
der van het zojuist begonnen 'Jaar
van de vrijwilliger' denkt de gemeente
daarom over extra stimulansen. Daar
bij hoort ook een nog meer nadruk
kelijke presentatie van het korps op
de 'Beroependag' en andere mani
festaties en het stimuleren van de
jeugdbrandweer, omdat daaruit soms
leden van de echte brandweer voort
komen.
De burgemeester wil ook een beroep
doen op de welwillendheid van werk
gevers. Niet elke baas vindt het leuk
dat zijn mensen bij een karwei weg
lopen omdat ergens brand is. Enig
soulaas biedt een op handen zijnde
versoepeling van de leeftijdsregel.
Brandweerlieden moeten er nu op
hun 55e mee stoppen, maar straks
kunnen ze tot hun zestigste doorgaan
als uit medische keunng blijkt dat het
verantwoord is.
We willen ons nu eenmaal voortbe
wegen. Texel is kaal en hier en daar
zeer recht. Het noorden en het zui
den verbinden is een hele onderne
ming. Wie in De Cocksdorp woont
heeft een zekere Nova Zembla-re-
putatie. Te ver, te koud, te kaal.
Geen stad te bekennen. Want er is
maar één plek en dat blijkt Den Burg
te zijn. Daar gebeurt het, daar zijn
De Twaalf Balcken, De Blokker, De
Hema, De Makelaar, De Reiki en De
Prenatal, daar zetelt de Texelse
Courant, daar gebeurt het.
Daar moeten we dus naar toe. Wan
neer ik de glasnegatieven van het
oude Texel zie,
verschijnt er een schitterend beeld
van een paard en wagen. Zo gingen
we vroeger Het voelt vertrouwd en
zeer aangenaam. Een huivering be
vangt mij wanneer het tot mij door
dringt dat we nu zachtjes aangedre
ven worden tot de Mitka. Een licht
monsterlijk voertuig, foute kruising
tussen fiets en auto, waarmee met
weinig inspanning een snelheid van
25 km per uur kan worden bereikt.
Er schijnt bereikbaarheidswinst te
behalen te zijn. Maar daar gaan we
natuurlijk de schaduwraad over in
formeren.
Bij slecht weer zijn er verschillende
overkappingen mogelijk bij de
Mitka: bij mijn spijkeroutfit een
blauwe, bij mijn avondkleding een
zwarte en bij mijn bikini een witte, zo
stel ik mij voor. Kosten slechts
ƒ12.000,-. Bij het passeren op
smalle fietspaden wordt een klein
probleem verwacht. En Texel blijkt
bij uitstek geschikt om proef te
draaien.
De wereld van de weg wordt lang
zaamaan een bont veld vol bizarre
insecten. Moest je eerst wennen dat
een leger joggers hun zweet zonder
enige gene op je loslaat wanneer je
rustig op je fiets langs het wad gaat.
diezelfde joggers zijn nu verdreven
naar voor hen aangelegde bospa
den. waar ze langzaam weer ver
gaan, omdat joggen meer kwalen
geeft dan energie.
Dan verschijnen er opeens fietsers
met afgrijselijke helmen op hun plot
seling kwetsbare hoofden: kleine en
grote, van hardpaars tot knalgeel,
verpesten zij het landschap en ge
ven het fietsen een wanstaltige al
lure, die de echte fietser juist niet
ambieert. Vervolgens krijgt iedere
fiets een vreemdsoortig aanhangsel
waarin kwijlend kroost - of bij ge
brek aan kroost een hond - zit op
geborgen, dat dan enigszins gege
neerd de blik van zijn tegenliggers
ontwijkt. Ook dat beeld went. Al
vind ik al die aanhangwagens ook
een vorm van pronken met je bezit.
Iets dat in de fietswereld niet thuis
hoort. Vervolgens word ie opge
scheept met zeer eigenaardige lig
fietsen, waarin meestal ook weer
zeer eigenaardige ligmannen en lig-
vrouwen zich op de rug hebben uit
gestrekt, alsof zij allen uitroepen:
'Zie mij, neem mij, laat mij.'
Of dit alles niet wonderlijk genoeg
is, hoor ik de laatste tijd steeds va
ker een soort bromvlieg in mijn oren
blazen en zie dan twee piggelmee-
figuren op zogenoemde snorfietsen
mij zonder enige moeite en met hei
melijk plezier de loef afsteken, door
met pal tegenwind net te doen alsof
er geen zuchtje wind bestaat. Ook
de 'snor' doorsta ik, de elektrische
fiets doorsta ik. Maar het tragische
beeld van grote mensen op hun
stepjes wil ik maar niet doorstaan.Ik
kan ze allemaal wel door elkaar
schudden en mompel dan ook ie
dere keer weer als ik ze tegenkom
'Stelletje idioten, trendy lummels,
zullen we voor jullie soms ook
driewielers met rode banden en een
groen stuurtje bouwen?' Waar je
ooit als kind op je step de wereld
instoof, zie je nu je grootvader zich
als een kromme wilg voortbewegen
en met een onzeker afzetbeentje
over het asfalt gaan. Als we ons
maar voortbewegen. Als we maar
naar de stad kunnen komen.Naar
De Blokker, De Hema, De Twaalf
Balcken, De Makelaar, De Reiki, De
Prenatal en de Texelse Courant.
En nu gaat het vreselijke dus gebeu
ren. De driewieler komt er aan. Mis
schien kunnen we onze luier en ted
dybeer er bij nemen. En Texel wondt
het proefgebied. Je zal maar in De
Cocksdorp wonen en die hele weg
langs het wad moeten afleggen. Je
zal je maar moeten verantwoorden
voor alle meeuwen, eidereenden en
rotganzen. Ze schrikken zich rot
Ik verlang naar het paard en de wa
gen. Naar toen. Ik verlang naar de
tijd dat ik een kind was en op mijn
grote rode step met enorme lucht
banden de wereld instoof.
Dana Rover
DONDERDAG 4 JANUARI 2001
