fJerk eigenzinnige pater
leeft nog altijd voort
techter stelt bezwaarmakers
Nieuwe Toekomst in ongelijk
j Door Michiel Witte gestichte boerderijen op zoek naar water
Paaswedstrijd
sportvissers
Deo Juvante
weer als nieuw
Ondanks schoonheidsfoutjes in procedure:
Collecte g-team
ANBO
Romein Dros wint
paasrit MAB-club
.TEXELSE ^7
COURANT"
Zijaanzicht van het zogeheten Fathers Castle, gebouwd in 1920 onder leiding van Pater
Witte. Het gebouw staat er nu nog.
PATER M J V/ITTE
3!- H835 24-3-1961
VRIJDAG 20 APRIL 2001
kloosterkerkhof van de paters van de
Heilige Geest in Gemert. Hij had lie
ver in Afrikaanse aarde gelegen, want
daar is de grond warmer, had hij zelf
eens gezegd. In totaal heeft hij op
zeventien locaties gestaan. Op zijn
bidprentje staat: 'Zalig zijn de doden
die in den Heer sterven. Van nu af
zullen zij uitrusten van hun zwoegen,
want hun werken volgen hen Bij
pater Witte is dit zeker het gevalOver
zijn werkzaam leven wordt nog
steeds gesproken en zijn werk gaat
door.
De broeders van de congregatie van
St. Joseph in Nyeri, Kenia kampen
momenteel echter met grote proble
men De boerderijen bij de school in
Kabaa hebben grote moeilijkheden
bij het bevloeien van hun landerijen
Deels door de voortschrijdende ver
vuiling van de naastgelegen rivier,
deels door grote droogte. Veel boe
ren hebben reeds een groot deel van
hun vee zien sterven. Via de Vere
nigde Naties komt er wel voedsel
hulp, maar er is meer nodig. Het
irrigatiesysteem moet worden ver
nieuwd, er zijn putten geslagen, maar
er is geen geld voor pompen. Men
sen die willen helpen het werk van
pater Witte voortgang te doen vinden
en de mensen in Kenia helpen hun
problemen te lijf te gaan, kunnen hun
bijdrage storten op ING. rekening
6734.53.278 van Ria van den Berg-
Witte, onder vermelding van Irrigatie-
werken Kenia.
Voor het merendeel van de gegevens
over het leven van pater Witte heb ik
kunnen putten uit een artikel van
Harry de Graaf uit de Texelse Courant
van 22 augustus 1986.
Corrie Timmer
Pater Witte: Een niet te stuiten
ijveraar voor kerk en maatschappij.
Op tweede paasdag werd aan de dijk
bij Oudeschild voor de 26ste keer de
Paaswedstrijd van de Sportvissers-
dub Texel gehouden. Hoewel het vrij
wel de hele wedstrijd regende, mocht
dat het spelplezier van de maar liefst
81 deelnemers niet bederven. In to
taal werden 120 vissen gevangen
met een gezamenlijke lengte van 24
meter en 84 centimeter. Slechts 23
deelnemers vingen mets.
De volgende wedstnjd is de selectie
wedstrijd voor het Nederlands kam
pioenschap kustvissen. Een vijftal
Texelse sportvissers vertrekt zater
dag met de boot van 6.05 uur naar
Wieringen om hieraan deel te nemen.
Uitslagen:
1. B. van der Berg (Amsterdam) 6 vissen, 134
cm; 2 F de Graaf (België) 5.134; 3. H. Hollen-
berg (Castricum) 4.108; 4. Ton Dorst (Texel) 4.
104, 5. Kees Kalis (Texel) 4.99 Jeugd: 1 Wim
van der Meer (Texel) 1 vis, 33 cm, 30ste plaats,
2. Ester Dorst (Texel) 123,39ste; 3. Mant Tuit-
man (Texel) 1, 22, 45ste Dames- 1. C.
Tielemans (België) 3 vis, 77 cm, 9de plaats
Na een afwezigheid van vier we
ken keerde deTX9 'Deo Juvante
van Jan Dnjver vonge week terug
in de haven van Oudeschild. Het
in 1981 gebouwde veertig meter
lange schip was in die maand
geheel gerenoveerd op de werf
van Maaskant in Stellendam.
Daarbij werden het visruim en de
visuitzoekmstallatie vernieuwd,
de romp gestraald en de schroef
opgeknapt. Verder werd het hele
schip geschilderd en werden de
elektnsche en elektronische za
ken aan boord aangepast en ver
nieuwd. Kortom deTX9 is weer
als nieuw en kan er weer voor ja
ren tegen. De foto werd vn/dag-
middag gemaakt toen de kotter
de haven van Oudeschild binnen
liep. Direct daarop werd begon
nen met optuigen, zodat direct na
Pasen met de visserij kon worden
begonnen. DeTX9 heeft de op
knapbeurt mooi kunnen combi
neren met het gedwongen stillig
gen in verband met de
omstreden maatregelen om de
kabeljauwstand te herstellen.
(foto Harry de Graaf)
left de gemeente alle procedures
lake de bouw van De Nieuwe
ekomst correct doorlopen? Was
bij een rectificatie in de adver
se in de Texelse Courant eind
luari nu sprake van een
rschrijvinkje' of een 'procedure-
Jt'? Het laatste, zeggen protes-
ende omwonenden. Het eerste,
idtde gemeente. De Alkmaarse
stuursrechter E. van der Linde
log zich over de vraag of Th. J.
lip en mevrouw H. den Uijl uit De
>og de nieuwbouw van het
irecacomplex kunnen tegenhou-
Ze besloot deze week dat er
on grond is om de bouwvergun-
'9 te schorsen.
«ondanks verdiende de gemeente
Igens de rechter in deze kwestie
f de schoonheidsprijs. Zij stelde
st dat er in de procedures
■hoonheidsfoutjes zijn gemaakt,
■als bekend wil ontwikkelaar Tijs
flom na bijna zes jaar van voorberei-
'9 'n mei gaan bouwen. Volgens
vocaat M. Frantzen lijdt het bedrijf,
1 als andere ondernemers in De
09. bij verder uitstel forse schade,
chter Van der Linde nam de tijd om
or eens en voor altijd te ontrafelen
de vergunningsprocedure was
orlopen. Voordat de zaak inhoude-
werd behandeld, wilde zij bijvoor-
eld van de zaakwaarnemer van de
ineente weten of die van mening
's dat de bezwaarmakers te laat in
■'oep zijn gegaan tegen het besluit
it bouwvergunning te verlenen en
)on het vrijstellingsbesluit via een
W'kel 19-procedure.
rechter had zelf al vastgesteld dat
9erneente het besluit van de
"Vergunningverlening op 5 ja-
Pan 2001 liet plaatsen in de Texelse
Courant. Op 28 december 2000 had
het vrijstellingsbesluit al in de krant
gestaan. Deze laatste advertentie
was echter gerectificeerd in de
Texelse Courant van 25 januari 2001
Verbeteren
In de gemeentelijke advertentie van
december had gestaan dat er 44
slaapplaatsen zouden worden gerea
liseerd, Dit was fout en werd met de
publicatie van 25 januari verbeterd.
Het moesten 54 slaapplaatsen zijn,
die in het hotelgedeelte zouden wor
den gerealiseerd. Deze rectificatie
kwam onder de kop 'verleende
bouwbesluiten' te staan en niet on
der 'verleende vrijstellingen'. Volgens
de bezwaarmakers hadden zij een
medewerker van de afdeling ruimte
en wonen van de gemeente Texel
gebeld, die hen desgevraagd had
verteld dat de termijn van bezwaar
maker! door deze rectificatie tegen
zowel het bouwbesluit als het
vrijstellingsbesluit zou worden ver
lengd.
Volgens de afgevaardigde van de
gemeente was sprake van een kleine
verschrijving en had ingenieur J.
Dortmond. specialist op het terrein
van ruimtelijke ordening en door de
bezwaarmakers ingehuurd om hun
zaken te behartigen, moeten weten
dat de rectificatie alleen betrekking
had op het aantal slaapplaatsen.
'Dortmond weet heel goed dat de
termijn van bezwaar tegen de ver
leende bouwvergunning is verstre
ken. Dortmond weet ook dat de te
lefonische mededeling van een
ambtenaar niet wordt gedekt door
een besluit van b en w', aldus de
zaakwaarnemer.
Dortmond was deze mening echter
met toegedaan. 'De vrijstelling en de
bouwvergunning zijn onlosmakelijk
met elkaar verbonden', stelde hij tij
dens het kort geding. Volgens advo
caat Frantzen van TBZ zijn de bezwa
ren tegen de bouwvergunning te laat
ingediend en is hij, evenals de ge
meente Texel, van mening dat de
bezwaarmakers 'niet ontvankelijk
moeten worden verklaard' in hun ver
zoek een voorlopige voorziening toe
te wijzen.
De rechter wilde ook, voordat de in
houdelijke behandeling begon, weten
wat er nu precies in het complex ge
realiseerd gaat worden. Volgens
Frantzen zijn dit een dancing/disco,
cafés en een restaurant, een hotel en
personeelsverblijven. Dortmond
maakte tijdens de behandeling van
de bezwaren duidelijk dat de
bezwaarmakers vooral problemen
hebben met de grote van de disco
theek.
Drankmisbruik
Volgens hem wordt de oppervlakte
van de discotheek ongeveer 1300
vierkante meter. De inmiddels ge
sloopte discotheek was ruim vier
maal kleiner. Dortmond sprak van een
mega-discotheek, die zo'n 2000 be
zoekers per avond gaat trekken.
'Deze discotheek moet om econo
misch goed te kunnen draaien wel
bezoekers van het vaste land gaan
aantrekken. Dit leidt tot overlast, ver
nielingen, ruzies op straat en drank
misbruik', aldus Dortmond. De afge
vaardigde van de gemeente bestreed
het genoemde bezoekersaantal van
2000. 'Er komt een teller en er wor
den maximaal 600 bezoekers toege
laten. Dit komt ook in de gebruikers
vergunning te staan. Het wordt een
grotere dorpsdisco.'
De bezwaren richtten zich ook tegen
het hotel. Volgens Dortmond staat
het gesloopte pand Dorpsstraat 8 in
het bestemmingsplan 1995 niet ge
noemd als hotel. Volgens afgevaar
digde van de gemeenten en advo
caat Frantzen zou de voormalige
discotheek zestig jaar dienst hebben
gedaan als hotel. Dortmond meent
echter dat het pand al twintig jaar niet
als hotel is gebruikt, maar de ge
meentelijke vertegenwoordiger
stelde dat ook de afgelopen jaren
vakantievierende jongeren in kamers
boven de discotheek hebben over
nacht. 'Zij maken met zoveel proble
men over geluidsoverlast.' Frantzen
stelde dat met alle 54 slaapplaatsen
voor het hotel gebruikt gaan worden.
Een aantal slaapplaatsen is voor het
personeel. 'Dit moet wel omdat er
anders met aan personeel te komen
is', aldus Frantzen Het aantal van
dertig te realiseren parkeerplaatsen is
dan ook voldoende, omdat het
meeste personeel met de fiets of
openbaar vervoer komt.
Collecterende voetballers van het
gteam hebben vorige week
ƒ7.896,45 opgehaald, ongeveer
ƒ1.000,- méér dan het voorgaande
jaar. 35 Procent van de opbrengst
wordt gebruikt om reis- en andere
kosten van het voetbalteam te dek
ken. De rest wordt geschonken aan
het Nationaal Fonds Sport-
gehandicapten.
De ouderenbond ANBO houdt
woensdag vanaf 14.00 uur de jaarver
gadering in dienstencentrum de
Buureton in de Molenstraat. Op de
agenda staat onder meer de
bestuursverkiezing: aftredend en her
kiesbaar zijn de dames De Vries-
Pantus en Leegwater-Klimp. Na de
pauze wordt de film 'De eiland-
verslaggever' (over Harry de Graaf)
vertoond Kandidaten voor een
bestuursfunctie kunnen zich tot een
half uur voor aanvang melden bij een
van de bestuursleden
De maandag gehouden paasrit van
de MAB-club is in de C-klasse ge
wonnen door Romein Dros. Hij
kreeg slechts zes strafpunten. In
de B-klasse ging de zege naar Jan
Zoetelief.
Onderweg kwamen de deelnemers
oranje bordjes tegen met een letter en
een code. De letter diende men op de
controlekaart in te vullen, terwijl de
code een aanwijzing gaf voor de te
volgen route. Zo betekende 1R dat de
eerste weg rechts moest worden ge
nomen Het niet-noteren van deze
letters of het noteren van verkeerde
letters werd bestraft met 30 straf
punten. Het te vroeg of te laat aan
doen van een tijdcontrole werd be
straft met 1 strafpunt per minuut.
Na de start op het Wezenland gingen
de deelnemers richting Oudeschild,
waar een rondje over het parkeerter
rein van de Texelse Wol Onderne
ming, de sponsor van de rit, werd
gereden. Vervolgens ging het over de
haven en door Oudeschild richting
Dijkmanshuizen en Spang. In De
Waal wachtte hen een tijdcontrole.
Het laatste deel voerde de puzzelaars
via De Koog naar Eierland. De finish
lijn lag bij het clubhuis van de MAB.
De totale lengte van de rit was 39,5
kilometer, wat bij een gemiddelde
snelheid van 30 km per uur resul
teerde in een totaaltijd van 1 uur en
19 minuten.
Uitslag
B-klasse 1 Jan Zoetelief. 23 strafpunten; 2.Dirk
Westerlaken. 47; 3.Bert Barhorst. 49
C-klasse 1 Romein Dros 6; 2.Richard en moe
der Van der Vis, 17, 3 Arno van Heerwaarden
47,
Tussenstand kampioenschap
B-klasse 1Dirk Westerlaken, 52 punten;
2.lngnd Hennmk, 52; 3 Marcel Bakker, 38
C-klasse 1 Kees Zoetelief. 30, 2 Arno van
Heerwaarden. 28; 3,Joop Veltkamp, 28.
De volledige uitslag is terug te vinden op de
internetsite van de MAB-club. www.mabclub-
texel nl. De volgende rit is de Mosselrit, die
wordt gehouden op 16 september
L klein pleintje achter de katho-
ke kerk in Den Burg, een sober
ambordje met een geboorte- en
sterfdatum. Het Pater Witte-
>in. Welke Texelaar weet nog wie
ter Witte was? In Oost-Afrika is
naam een begrip. Nog zeer
langs kreeg een familielid een
rijven van de broeders van de
ngregatie van St. Joseph in Ke-
i, over het reilen en zeilen van de
r Witte gestichte scholen en
rderijen. Door de aanhoudende
iogte is een nijpend gebrek aan
iter ontstaan, doch het geld voor
mpen in de reeds geslagen put-
ontbreekt. Ook zijn de gebou-
in in Kabaa dringend aan een
iknapbeurt toe. Kan Texel hier de
ilpende hand bieden?
vooral bij katholiek Texel bekende
ter leeft veertig jaar na zijn overlij-
n nog altijd voort. Een bewijs is de
ef, die zijn nicht Ria van den Berg-
Ite uit de Middelton onlangs ont-
van de aartsbisschop van
irobi, bisschop Ndingi Mwana a
eki. Hij schrijft: 'Ik heb onderwijs
noten van een priester genaamd
:haël Witte van de congregatie van
Paters van de Heilige Geest, die'
f in Kenia werkzaam waren. Het
rk van pater Witte vindt nog steeds
nrtgang en heeft in dat land prach-
e resultaten. Ik dacht dat u blij zou
met deze informatie.' Wat voor
figuur was pater Witte, dat hij zo
ig na zijn dood nog steeds wordt
loemd? Als we in de archieven
iken komt het portret naar voren
een mens met een enorme werk-
It en creativiteit. Een niet te stuiten
iraar voor kerk en maatschappij.
iar ook een eigenzinnig persoon,
graag zijn eigen gang ging en
irdoor nogal eens in conflict kwam
t het kerkelijk en wereldlijk gezag,
conflicten waren legio, de succes
navenant. Hij was een man van
praktijk, die de bevolking serieus
en zeer ijverde voor hun ontwik-
ng en zelfredzaamheid. Niet altijd
genoegen van zijn mede-
sionarissen, die het prediken van
evangelie en het redden van zie-
als hun eerste en enige missie
en. De profane ideeën van Witte
'de zwarten' te onderrichten in
Jren als hoofdrekenen, schrijven,
jgrafie, hygiëne, wellevendheid en
s Engels kon in hun ogen geen
ade vinden. Men vroeg zich af of
Afrikaan met te 'onstandvastig'
top om het onderwijs van de blanke
op zijn schouders te dragen. Witte
niet erg gesteld op de
moeienissen van zijn autoriteiten
werkte om die reden graag in
leilijk toegankelijke gebieden. Dat
stte wel enorme inspanningen,
lar vrijwaarde hem van het voort
rend op de vingers gekeken te
worden. Vrij en uit het zicht kon hij de
zaken naar eigen opvatting aanpak
ken.
Vastbesloten
Michiel Witte op 31 januari 1895 ge
boren als zesde uit een gezin van
dertien kinderen. Zijn ouders, Jan
Witte en Ant|e Kuip die van boeren-
komaf waren, hadden' een
kruidenierszaak in Den Burg. die nau
welijks genoeg opleverde om het
grote gezin te voeden en te kleden.
Het was daarom niet meer dan nor
maal dat de kinderen al vroeg leerden
hun steentje bij te dragen. Voor
Michiel betekende dat dat hij om vier
uur 's morgens uit de veren moest om
eieren te halen bij boeren. De eieren
verkocht hij vrijdags in Den Helder en
van het aldus verdiende geld kocht hij
brood dat zaterdags over heel Texel
werd uitgevent. Ondanks het harde
werken had 'Giel' een gelukkige
jeugd. Hij bleek bovendien bijzonder
pienter te zijn, getuige het feit dat hij
op school de laatste paar klassen
mocht overslaan. Als negenjarige
ging hij naar de zogenaamde Franse
school, de ULO, toentertijd gevestigd
aan de Burgwal, waar nu het kantoor
Schoolgeld
Hoewel een oom en tante, die kinder
loos waren gebleven, grotendeels zijn
studie betaalden, was het nodig dat
Michiel ook zelf hierin inventief was.
In zijn vakanties ging hij als marskra
mer over het eiland om allerlei waar
aan de man te brengen. Zijn nicht
vertelt hierover: 'Op een dag was hij
met een maat tot ver achter in Het
Noorden doorgedrongen en uiteinde
lijk bleven ze met één zak koek zitten.
Studiegeld of geen studiegeld, de zak
koek werd soldaat gemaakt, wat bij
Michiels vriend toch tot gewetens
nood leidde.' Michiel echter, een telg
uit het geslacht van de 'Vrolijken',
bleek de familienaam waardig: hij
leed met onder deze zonde. Op 11
juni 1915 trad hij in de congregatie,
ging filosofie studeren en trok vervol
gens naar Leuven, waar hij theologie
studeerde. Hij maakte daar een heel
moeilijke periode door. Doorzijn luch
tige en humoristische kijk op perso
nen en aversie tegen overdreven
vroomheid, zijn onafhankelijke hou
ding en moed om kritiek te uiten,
stichtte hij verontwaardiging en ver
warring onderzijn medestudenten en
de leiding van het seminarie. Bij een
stemming onder medebroeders
kwam het zelfs zover dat hij 'wegens
gebrek aan geloofsgeest en alge
mene luchtigheid' met waardig werd
Pater Witte tweede van links) temidden van
bevonden de eeuwige geloften,
waarvan de priesterwijding afhing, af
te leggen. Door ingrijpen van de
paterdirecteur werd dit pijnlijke be
sluit herroepen en op 6 maart 1921
deed Michiel zijn eeuwige gelofte,
waarna vijf maanden later zijn
priesterwijding volgde.
Afrika
In september 1922 arriveerde Michiel
Witte in Kenia. Hij begon in Nairobi en
maakte zich binnen enkele maanden
de taal - het Swahili - behoorlijk ei
gen. waarna overplaatsing volgde
naar een diep in het binnenland ge
legen missiepost. Daar stichtte hij zijn
eerste school. Twee jaar later kreeg
hij de kans om in de verlaten missie
post Kabaa een grote catechis-
tenschool, bestemd voor het hele
vacariaat Zanzibar te stichten. Dit
project is zijn levenswerk geworden.
Ondanks veel tegenwerking van zijn
medebroeders werd Kabaa een groot
succes. Het is jammer dat zijn inzich
ten en opvattingen nogal eens bots
ten met die van kerkelijke en wereld
lijke overheden. Doordat zijn
superieuren niet goed raad wisten
met de eigenzinnige pater, werd hij
diverse malen overgeplaatst, maar
overtuigd van eigen inzichten was hij
nimmer bereid water bij de wijn te
doen Met ijzeren wilskracht regeerde
hij zichzelf, maar ook de mensen om
hem heen. 'Ledigheid is des duivels
oorkussen' en ledigheid werd nimmer
toegestaan. Het resultaat van dit
strenge regiem was in een zeer groot
aantal goed opgeleide mensen: poli
tici, economen, inspecteurs, priesters
en bisschoppen. Toch wist pater
Witte zich bij zijn leerlingen geliefd te
maken. Hij hield bijzonder van muziek
en speelde graag op zijn accordeon.
Soms ook om zichzelf moed in te
zijn leerlingen.
spelen als hij het even niet zag zitten.
Hij kon genieten van de inlandse dan
sen, die zijn leerlingen op zaterdaga
vond, na een lange schoolweek
mochten uitvoeren. Hij vond het be
langrijk om zijn leeriingen met van hun
cultuur te vervreemden en probeerde
ze ook op te voeden tot mensen die
zich niet verheven gingen voelen bo
ven hun landgenoten, die minder
onderwijs hadden genoten. Opnieuw
wegens moeilijkheden met het gezag
werd Witte overgeplaatst naar Tanza
nia, waar hij opdracht kreeg een tech
nische school te beginnen. Toen de
Het graf van Pater Witte
school na twee jaar goed draaide,
werd hij in november 1939 benoemd
tot directeur van de Teacher Trainings
School in Morogoro. Hier vond hij een
reeds gevestigde school met onder
wijzend personeel, die hun eigen
opvattingen hadden over onderwijs.
Een onvermijdelijke botsing volgde
en weer wisselde Witte van stand-
(Foto's cotecVe Jaap Bakker en mevrouw Van de Berg Witte
plaats. In oktober ging hij voor een
korte vakantie terug naar Nederiand.
Petroleum
Ook tijdens zijn vakanties leidde hij
een druk bestaan Overal hield hij le
zingen en bracht zijn werk in met veel
humor doorspekte redevoeringen
onder de aandacht van parochianen
en andere mogelijke geldschieters.
Bekend is zijn verhaal over wormen-
bestrijding bij de inlanders. Een lepel
tje petroleum deed wonderen, zei hij.
'Kijk alleen uit als je een sigaar op
steekt bij zo'n patient, want als die
een boer of wind laat heb je zo een
steekvlam van jewelste.' Ook had hij
er aardigheid in om bij zijn lezingen
een mandje nepslangen mee te ne
men om de toehoorders de stuipen
op het lijf te jagen. Weer terug in
Afrika ging hij met vernieuwde ijver
aan de slag. Richtte in Taveta een
nieuwe vakschool op, bouwde sa
men met zijn leerlingen een proviso
rische school. Hoewel hij door Afri
kaanse vaklui werd geholpen,
draaide toch de hele school van ruim
honderd leerlingen op hem alleen.
Zijn vragen om hulp werden niet ge
honoreerd. Het benodigde geld werd
voor een deel in de werkplaatsen van
de school verdiend. Daarnaast kwa
men ook vele giften uit Amerika,
waarheen een stroom van bedel-
bneven ging. Toen Witte op 61 -jarige
leeftijd opnieuw een vakschool en
een misse begon op te bouwen in
Tanzania was zijn kaarsje opgebrand.
In 1960 werd bij hem darmkanker
geconstateerd en hij ging voor be
handeling terug naar Nederiand. Toen
de trein vertrok speelde de school-
band van 'zijn jongens' ten afscheid
het Wilhelmus. Een ontroerend mo
ment. Michiel Witte overleed op 24
maart 1961 en werd begraven op het
van architect Visser is. Hij wist al
vroeg dat hij missionaris wilde wor
den, wat het hoofd, meester
Groenewold verontwaardigd zou
hebben ontlokt: 'Wil jij bij de apen?
Jij kunt wel méér.' Michiel liet zich met
van de wijs brengen, ondanks het feit
dat ook de pastoor en de kapelaan
hem met zagen zitten als toekomstig
zielzorger en hem naar de kweek
school in Beverwijk probeerden te
krijgen. In 1909 leverde vader Witte
zijn vastbesloten zoon af bij de apos
tolische school van de paters van de
Heilige Geest in Weert, waar hij direct
in de tweede klas mocht beginnen
Hij was een briljante leerling.
