'Leven in Holland was
ets weerzinwekkends'
Texelaars vieren feest op Koninginnedag
J COURANT
NOU MOE I
IK BEGON L
RLLEEN OVER
H0NT3E1 r
Jubileumfeest
Het Noorden
Wat ik zeggen wou...
Rotstreek
Kampioenschap
Lego bouwen
Naoorlogse tijd moeilijk voor 'kampkinderen':
Oudeschild is striking back
Ook Thijsse van
partij tijdens
Natuurmaand
WWW.TEXELCRRT00H.fiyWtB.riL
DIE TRAP VIPh GOED RBBK DRRP!
GOED HET ZRL m BENIEUWEN
WftfiR ZE DE VOLGENDE KEER MEE KOMEMl
TFYF1 CC VRIJDAG 27 APRIL 2001
Z^_^i <^WDE6CH11D]
naar Indonesië.
■kenlcola op het wad achter Oost.
Bewoners en oud-bewoners van pol
der Het Noorden zijn zaterdag 16 juni
welkom in de grote tent bij Grietjes
hoeve aan de Schorrenweg voor een
grote reünie ter gelegenheid van het
125-jarig bestaan. De feestelijkheden
worden om 11.00 uur geopend door
de oudste inwoner van de polder. Jan
van der Star. Dat is het startsein voor
een programma met spelletjes, dia-
en videopresentaties, een speurtocht
en een foto-expositie. De huidige
bewoners van de polder zijn door C.
Wottiez op video vastgelegd, deze
band is te koop voor 35,-. Om 13.00
uur wordt een broodmaaltijd gehou
den, om 18.00 uur een barbecue.
Vanaf 20.30 uur verzorgt Voorheen de
Klapband een gezellige avond, die tot
0.30 uur zal duren. De tentoon
stellingstent blijft ook zondag staan
en is dan van 11.00 tot 17.00 uur
geopend.
Kosten voor deelname bedragen
ƒ50,-, te voldoen via banknummer
36.25.48.420 tnv C. Wottiez. Opge
ven vóór 1 mei. Kinderen tot en met
twaalf jaar hebben gratis toegang.
Voor het schrijven van uitnodigingen
is de organisatie niet verder terugge
gaan dan vijfentwintig jaar,. Maar ui
teraard zijn ook mensen die langer
dan vijfentwintig jaar geleden in Het
Noorden hebben gewoond, van harte
welkom.
WIE MILIEUBEWUST KLUST
IS ZEKER GOED BEZIG
Bncvco van kzcr» Buten vcnnrwonfclijUcK) van Je redKM
Onze hut met vier verdiepingen, die
wij hadden gebouwd bij de meierblis
aan de Kadijksweg bij Oosterend. is
gesloopt. We hebben hier twee we
ken hard aan gewerkt en zouden het
erg waarderen als we tenminste mo
gen weten wie dit gedaan heeft.
Marcel, Barry, Martijn,
Ruben, Pieter, Peter,
Sijb, Sijbrand, Anne,
Jan Willem, Joey, Ferry,
Dennis, Robin Sebastiaan en Rik.
In het dorpshuis De Hof in De Koog
wordt zondag 20 mei het Open Texels
Kampioenschap Lego Bouwen ge
houden. voor kinderen vanaf 4 jaar.
De wedstrijden beginnen om 12.00
uur, waarbij wordt gestreden in vier
leeftijdscategorieën, 4 t/m 6 jaar, 71/
m 9 jaar. 10 t/m 11
jaar en 12 jaar en ouder. Inschrijf
formulieren zijn verkrijgbaar bij alle
Texelse scholen en moeten vóór 13
mei worden ingeleverd bij Intertoys in
Den Burg. Direct aanmelden bij
Intertoys kan ook. Een vakkundige
jury zal de bouwsels op originaliteit,
idee, fantasie, inzicht en uitvoering
beoordelen. In alle categorieën zijn
fraaie prijzen te winnen.
et leven van een 'kampkind' was
>en pretje. Ook niet na de oorlog,
Nederland. 'Op school moest ik
et poppen spelen. Dat vond ik
irschrikkelijk. Ik had dood en ver-
.rf om me heen gezien en was al
Iwassen.' Tineke Deege-Brom-
ersma bracht haar kinderjaren
m haar vijfde tot haar achtste
,or in Japans interneringskam-
«n in voormalig Nederlands-lndië.
en periode die haar, evenals lot-
enoot Rob Lutke-Schipholt, als
nd heeft gevormd.
én van de weinige dingen die ik nog
eet van vóór die periode is dat ik
et mijn vader, die koopvaardij-
arder was, naar de dierentuin ben
meestAan de vrijheid kwam een
ide toen Japanse parachutisten na
■bezetting de bevolking opdroegen
n huis en haard te verlaten en haar
et haar vader en moeder en twee
oertjes per vrachtwagens naar een
mp in Zuid-Sumatra voerden,
i het kamp werden we van mijn
ider gescheiden. Die zagen we pas
rug na de bevrijding, drie jaar later
Singapore. We verhuisden van
imp naar kamp. We sliepen op een
its van vijftig centimeter breed, zon-
matras of zo. En overal zaten rat-
n. Ik weet nog dat er eentje over
,jn gezicht liep. De voeding was
itzettend slecht. Volwassenen kre-
■néén kopje rijst per dag, kinderen
helft. Als er iemand iets had uit-
>haald of probeerde te ontsnappen
egen we helemaal niets. Voor straf
oesten we uren in de zon staan. Als
e niet diep genoeg bogen, dan kre-
m we ervan langs. In zo'n kamp
erden honger en ontberingen gele-
>n. Als gevolg van ondervoeding en
ïkten stierf in het kamp op Sumatra,
aar wij zaten, 37 procent van de
«interneerden. Mijn oudste broertje
ng dood aan TBC. We werden ge-
efd en hadden niets. Speelgoed
aakten we zelf van takjes en zo. Ik
ib rioolputten geleegd, want als
sine kinderen pasten we daar pre
ss in. We stonden tot onze knieën
de drek. Je deed daar wat je moest
*n.'
Je Schipholt, die tussen zijn eer-
stn zijn vijfde jaar in twaalf ver
diende kampen zat: 'Je werd van
itnaar her gestuurd. De Japanners
lenons niette lang bij elkaar zitten,
ndat ze bang waren voor samen
dringen. Elke drie maanden wer-
nwe weer op pad gestuurd. Alle
mpen waren verschillend. Er waren
rdige Japanse leiders, maar ook
ssten. Eerst waren de geweren
lar binnen gericht, maar later in de
«log, toen de geallieerden opruk-
jjn, stonden ze de andere kant op.
'ïlsiochie identificeerden we ons met
K Japanners. Toen we werden be
nd door de Engelsen, zag ik voor
lel eerst blanke mannen. Ik had nog
w.i w/ruTETaTTTf
Pierenvissers
lardoor worden verstoord - en te-
slijkertijd een toename van deze
Imteit stimuleert.'
Weinig schade
al ze zelf veel schade veroorzaken,
estrijden de Duinkers. 'We gebrui-
m de motor zo min mogelijk. We
iren het schip naar de visgrond,
»ien het anker uit en varen een stuk
rug. Daarna laten we ons zonder
otor, via een lier, weer naar het an-
iftrekken.' Het brandstofgebruik is
aardoor betrekkelijk gering. Terwijl
an Noordzeekotter gemiddeld
5.000 liter per week gebruikt en een
arnalenkotter 2500 liter, heeft de
renicola aan 350 liter genoeg. 'Ver-
ar hebben we al vijftien jaar dezelfde
angst, tussen de 4 en 6 miljoen pie-
n per |aar. Welk visserijbedrijf kan
al zeggen? Dat is maar één tot drie
'ocent van alle pieren in het
ancessiegebied. Per uur vissen we
ongeveer tien keer zo veel op als
an pierensteker, dat is waar. Maar
al is zo weinig, dat de pierenstand
oh gemakkelijk kan herstellen.'
hi LNV ervan te overtuigen dat de
(Foto Joop Rommots)
Natuurliefhebber en Texelkenner Jac.
P. Thijsse en zijn echtgenote zullen
wethouder Peter Bakker assisteren
tijdens de opening van de Meimaand
Natuurmaand op 1 mei in De
Worsteltent. Wie niet de hele dag wil
blijven zitten tijdens de optredens van
weerman Peter Timofeeff, schrijver
Koos van Zomeren en artieste Marjo
Dames kan vanaf 15.00 uur vanuit het
restaurant kosteloos mee met Thijsse
op excursie.
Van muziek van de toren tot een
beddenrace en van hout jutten
voor de meierblis tot een Konin-
ginnemarkt, de diverse comités en
verenigingen hebben ook dit jaar
een uitgebreid en divers pro
gramma voorbereid voor Konin
ginnedag. 's Avonds worden overal
op het eiland de meierblissen ont
stoken. Een overzicht.
In Den Burg wordt het feest volgens
traditie om 8.00 uur geopend met
trompetgeschal vanaf de toren van
de hervormde kerk. Om ongeveer
10.00 uur begint op de Groeneplaats
en de Vismarkt een Koninginnemarkt.
Een groot aantal Texelse verenigin
gen bevolkt de rijk gevulde kramen
en probeert er oliebollen, plantjes,
levende en gebakken vissen en aller
hande rommeltjes aan de man te
brengen en zo de clubkas te spek
ken. Met datzelfde doel wordt het rad
van avontuur opgesteld. In de overige
straten van het centrum van Den
Burg wordt een vrijmarkt gehouden.
Hier kan iedereen die dat wil zijn of
haar handel aanbieden. De markt
duurt tot ongeveer 13.00 uur.
Het Koninklijk Texels Fanfarecorps
gaat om 12.15 uur bij de Burgemees
ter de Koninghal op weg voor een
muzikale optocht door Den Burg.
Kinderen op versierde fietsen en kar
ren kunnen zich aansluiten. Op de
Groeneplaats, waar de stoet rond
12.45 uur wordt verwacht, is een jury
aanwezig om de feestelijk uitgedoste
voertuigen te beoordelen. Er zijn drie
prijzen beschikbaar en iedere deelne
mer krijgt een verrassing.
Nog meer muziek is van 14.00 tot
17.00 uur te horen op de Stenen
plaats, waar entertainer Kees
Tesselaar op initiatief van de onder
nemers van Op de Stenenplaats en
Bruintje Beer oude en nieuwe hits ten
gehore brengt. In Question Plaza
begint om 22.00 uur een optreden
van The Time Bandits. Deze band
had inde laren tachtig enkele succes
nummers, maar kan ook nu het pu
bliek nog zeker bekoren, zo bleek tij
dens een optreden vorig jaar zomer
op Texel. Kaarten kosten in de voor
verkoop ƒ10,-en aan de zaal 12,50.
Cinema Texel heeft een eigen feestje,
met vanaf 12.00 uur een groot spring
kussen voor kinderen op het terras,
terwijl een band rond Jaap Dros ge
varieerde muziek speelt. Bij regen
begint om 13.30 uur een voorstelling
voor kinderen van de Disneyfilm '102
echte Dalmatiers'.
In Den Hoorn klinkt vanaf 9.00 uur
muziek van de kerktoren, uitgevoerd
door leden van muziekvereniging
DEK. Aansluitend, vanaf 9.30 uur,
gaat het korps voorop bij de rond
gang door het dorp. De jongste jeugd
schade van hun activiteiten gering is,
zette Winkelman, universitair ge
schoold als visserijbioloog, eigen
handig een onderzoek op. Om de
betrouwbaarheid te garanderen, ge
beurde dat onder supervisie van
ALTERRA. Hoewel dat instituut be
kend staat als een kritisch volger van
alle activiteiten op het wad, was de
uitkomst dat de nadelige gevolgen
van het werk van de Arenicola rela
tief klein zijn. De pieren worden tot
een diepte van slechts veertig centi
meter uit de wadbodem gewonnen,
terwijl de geul die de bak achter het
schip trekt met meer dan 1,20 meter
breed is. In vroeger tijd hoopte zich
aan weerszijden zand op, maar door
technische verbeteringen gebeurt dat
nauwelijks meer. 'Achter het schip
verzamelen zich altijd grote hoeveel
heden scholeksters en eidereenden,
op zoek naar eten. De voedsel-
opname van deze vogels wordt mo
menteel door ALTERRA onderzocht.'
Jammer vinden de Duinkers dat het
aan hen toegewezen concessie
gebied niet groter is dan twaalf vier
kante kilometer. 'Niet om méér maar
om selectieverte kunnen vissen. Dan
kun je de gebieden waar de concen
tratie pieren het grootst is opzoeken
en hoef je nóg minder oppervlakte te
bevissen. Laat ze maar een quotering
instellen. Daarmee zouden wij geen
moeite hebben.'
Kweken?
Dat in de PKB wordt gesteld dat het
kweken van wadpieren als alternatief
zou moeten worden gestimuleerd,
vinden de Duinkers merkwaardig.
'Het kweken van pieren is schadelij
ker voor het milieu dan het vissen op
pieren. Je kunt het vergelijken met het
werk van een ouderwetse jager te
genover een moderne veemesterij.
Alleen al de energie die nodig zou zijn
om al dat water over de dijk heen en
weer te pompen om die beesten in
leven te houden, vereist al meer
brandstof dan het schip nodig heeft
om te vissen. En vergeet niet dat pie
ren in een kwekerij ook nog in kistjes
moeten. Wij hoeven geen antibiotica
te gebruiken of op een kunstmatige
manier aan voorraadbeheer te doen.
We vissen niet meer op dan we no
dig hebben. Wat dat betreft kun je
ons vergelijken met een natuurboer.'
De toekomst baart Duinker en
Winkelman ernstige zorgen. Enige
hoop kunnen ze putten uit de mede
deling van wethouder Daan Schilling
dat hij zich samen met de gemeen
tebesturen van de andere wadden
eilanden sterk zal maken voor klein
schalige activiteiten op het wad. De
verwachting is ook dat dit werk ter
sprake komt tijdens de regerings
conferentie over de Waddenzee in
Esbjerg, later dit jaar.
zal ongetwijfeld z'n beste beentje
voorzetten met versierde fietsjes,
steps en karren. De tocht wordt be
sloten met een ontvangst met koffie,
thee en cake in dorpshuis De
Waldhoorn.
Om de meierblissen van Den Hoorn
en 't Horntje nog wat groter te maken,
gaan jong en oud om 11.00 uur met
door tractors en paarden getrokken
wagens naar het strand om brand
baar materiaal te jutten. Volgens tra
ditie wordt verzameld bij de Jan
Drijverschool. Om 14.00 uur begint in
de Herenstraat een rommeltjesmarkt
voor de jeugd. Vanaf 15.00 uur doen
teams van zes tot acht personen
waarin alle leeftijdsgroepen zijn ver
tegenwoordigd mee aan een
opdrachtenspel. Bij voldoende deel
name begint op hetzelfde tijdstip een
darttoernooi in het dorpshuis. De
deelnemers moeten in de brugklas
rond 17.00 uur. Wie zich liever aan
iets rustiger activiteiten waagt, kan 's
middags kijken of er iets van zijn of
haar gading is op de vrijmarkt, waar
allerlei snuisterijen worden verhan
deld. Voor kinderen is er een groot
springkussen.
De Koog start de feestelijkheden met
een optocht. De versierde voertuigen
en hun bestuurders dienen zich op te
stellen op de taxistandplaats, waarna
om 13.30 uur wordt vertrokken vanaf
het nabijgelegen dorpshuis. Vanaf
14.30 uur zijn er kinderspelen. De
prijsuitreiking is om 17.00 uur. De
kleinsten blijven bij het dorpshuis. In
de Dorpsstraat wordt vanaf 16.00 uur
een, wat de organisatoren noemen,
'spectaculaire beddenrace' gehou
den en zijn er ook weer activiteiten
voor kinderen. Deelnemers kunnen
zich tussen 15.00 en 15.30 uur in-
De feestcommissie van Oosterend
heeft een uitgebreid programma
voorbereid. Van 10.00 tot 14.00 uur
wordt een koninginnemarkt gehou
den op het terrein bij de muzieknis.
Wie een kraam wil huren, kan contact
opnemen met Siep Eldenng, tel. 318
480 Om 10.15 uur gaat een optocht
met versierde voertuigen van start,
voorafgegaan door het fanfarekorps
van Excelsior. Kinderen van 2 tot en
met 12 jaar kunnen tussen 10.30 en
12.00 uur spelletjes spelen bij de
muzieknis. Van 13.00 tot 16.00 uur is
er. eveneens bij de muzieknis, een
spelprogramma voor ouderen. Om
17.30 uur klinkt bij 't Cafeetje het
startschot voor de Komnginneloop.
Meer informatie over deze hardloop
wedstrijd staat elders in deze krant.
Heel sfeervol belooft de fakkel
optocht te worden, die om 20.15 uur
begint bij het brandweerhuisje aan de
zitten of ouder zijn. Vanaf 17.00 uur
is er in en achter De Waldhoorn een
spannende afsluiting van het
opdrachtenspel en wordt de uitslag
van het darttoernooi bekend ge
maakt.
Het plein van de Bruinvisschool in
Oudeschild vormt om 10.30 uur het
vertrekpunt voor een optocht met
versierde fietsen, wagens en andere
voertuigen, 's Middags wordt op de
zelfde locatie een uitgebreid en ge
varieerd feestprogramma uitgevoerd
Van 14.00 tot 15.00 uur zijn er kinder
spelen en van 15.00 tot 16.30 uur is
een er zogenoemde 'foto-vossen-
speurtocht|acht'. De prijsuitreiking
voor beide onderdelen staat gepland
schrijven bij Het Speelkwartier. Na
dere informatie is in te winnen via tel.
327 225 of 317 418. De welbekende
She-Showband ondersteunt de deel
nemers met feestelijke muziek, 's
Avonds wordt aan de Bosrandweg
de meierblis ontstoken.
In De Waal, zo staat te lezen op de
website van het dorp (www.dewaal
texel.nl), schuiven de bewoners om
18.00 uur in dorpshuis De Wielewaal
aan voor een gezamenlijke maaltijd.
Er staat spaghetti op het menu en wie
mee wil eten kan zich opgeven bij
Ben en Liz, tel. 314 954 of 310 268
Na afloop gaat het gezelschap geza
menlijk naar de meierblis.
Achtertune De deelnemers lopen
daarin gezamenlijk naar de meierblis.
De Cocksdorp en Eierland vieren
zoals gebruikelijk samen feest. Dat
gebeurt 's ochtends in 'Durp', waar
om 9.00 uur een optocht van start
gaat bij het Eierlandsche Huis. Vanaf
13.00 uur zijn er spelletjes voor de
jongste jeugd op het plein bij de
Strijbosschool in Midden-Eierland.
Op dezelfde plaats wordt van circa
13.30 tot 15.00 uur een zeskamp
gehouden voor de oudere jeugd en
van 15.30 tot 17.00 uur voor volwas
senen. Wat er precies gaat gebeuren
is nog even geheim, maar zeker is dat
de deelnemers niet bang moeten zijn
om nat te worden.
nooit zoiets gezien en dacht: dat kun
nen nooit goede soldaten zijn. Hoe
gek het ook klinkt, maar toe ik later
in Nederland was. verlangde ik nog
wel terug naar dat kamp Japan was
de vijand, dat was duidelijk. Hier wist
ik met waar ik aan toe was. Holland
vond ik weerzinwekkend. Je moest
eten op vaste tijden en op tijd naar
bed. Allemaal regels, terwijl in het
kamp - afgezien van het regime -
totale anarchie heerste.'
Eenmaal in Nederland wachtte de
kampkinderen geen warme ont
vangst. Mevrouw Deege-
Brommersma: 'Wij waren na de oor
log de eerste groep die Nederland
binnen kwam en waren de verper
soonlijking van de kolonialen, men
sen die in een warm land in rijkdom
hadden geleefd en die bediendes
hadden. Want dat stond op de foto's
die hier circuleerden. Terwijl er door
de Nederlanders daar ontzettend
hard is gewerkt. Sommigen zijn er
inderdaad erg rijk geworden, maar de
gewone Nederlander niet. Het waren
echt tropenjaren.' Er was nóg een
Rob Lutke Schipholt
reden waarom Nederlanders niet op
hun verre landgenoten zaten te
wachten: 'Er heerste in het deels plat
gebombardeerde Nederland van na
de oorlog woningnood. Veel woning
zoekenden en daar kwamen wij uit
Nederlands-lndië, met niets anders
dan een koffer met spullen, ook nog
eens bij. We waren in december 1945
een van de eerste groepen die kwa
men en hadden repatriëringsnummer
33. Er is nooit aandacht aan onze
komst besteed. Er was geen woning,
maar we konden gelukkig bij familie
terecht. Maar na een week wilden ze
je graag weer kwijt. Het was geen
pretje. Mijn moeder had psychische
problemen en op school moest ik met
poppen spelen. Dat vond ik ver
schrikkelijk. Ik had dood en verderf
om me heen gezien en was volwas
sen.'
Mevrouw Deege-Brommersma ver
huisde in Nederland talloze malen: 'In
de Molenstraat in Den Burg, waar
mijn moeder vandaan kwam, hadden
we pas voor ons eerst ons eigen
plekje. Dit is nu mijn thuis, maar ik
heb altijd een soort heimwee gehad
Tineke Deege-Brommersma
Lutke-Schipholt: 'In Nederland werd
bij ons thuis lang gezwegen over de
oorlog. Nederlands-lndië was een
zwaar beladen onderwerp. Je moet
bedenken dat de oorlog was beëin
digd door twee atoombommen. Dat
was ónze bevrijding, maar de dood
voor honderdduizenden Japaners.
De republiek Indonesië werd opge
richt en de politionele acties volgden.
In de vijftiger jaren praatte je daar niet
over. Toen we terugkwamen waren
we eigenlijk nauwelijks welkom. In
Holland zat ook niemand op ons te
wachten. We zaten in pensions. Ach,
in de kampen waren we per slot van
rekening toch al gewend om op de
vierkante centimeter te leven. Alles
dat we meer hadden was luxe. Ik
denk dat we wel tien keer verhuisd
zijn. Maar als jochie vond ik het alle
maal wel best, want na een paar we
ken op een bepaalde plek had ik het
wel weer gezien.'
Hoewel ze na de oorlog veel van de
wereld heeft gezien, is mevrouw
Deege-Brommersma nooit naar In
donesië teruggekeerd. 'Maar ik zou
het nog graag eens willen, onder an
dere om het graf van mijn broer be
zoeken.' Lutke-Schipholt is wel een
keer naar Indonesië geweest. 'Ik heb
het graf van mijn vader bezocht. Hij
is aan het eind van de oorlog omge
bracht. Het bericht, ondertekend
door de koningin, bereikte ons pas
geruime tijd later. Dat hij onder af
schuwelijke omstandigheden was
omgebracht. En dat terwijl mijn moe
der kort daan/oor nog een brief van
hem had gekregen. Maar die is waar
schijnlijk erg lang onderweg ge
weest.'
