Sifonknabbelaars als
hulpjes van wadvogels
'Wil om te werken aa
betere dienstverlenin
duidelijk aanwezig'
Colleqe qaat akkoord
met traimngsmoien ^0^.
EcoMare ontvangt 200.000ste bezoeker
at ik zeggen wou
Beschamend
Brandalarm
Gemeente vervan
centrale computj
Projectleider publieksbalie prijst ambtenan
Waddenhavens
gaan samenwerken
Wat ik zeggen wou.
Goudmijn
TEXELSE COURANT
Petra de Goeij promoveert op nonnetjesonderzoek
Badminton
Texel'94 oefent
Bnetcn in lezen Builo «enrawtordeJijLbcid tan de redactie
Voor de derde keer zijn wij nu op
Texel. De eerste twee keer beviel
prima, deze keer hebben we toch een
paar lastige incidenten meegemaakt.
Het begon al met de heenreis. Op de
N9 tussen Alkmaar en Den Helder
hebben we 25 kilometer lang politie
achter ons aan gehad. Veel Hollandse
wagens haalden ons met hoge snel
heid in, maar ze werden niet gecon
troleerd. Het tweede voorval speelde
zich op 20 augustus af bij de Aldi.
Mijn vrouw werd meermalen luid voor
'brutale Duitse' uitgemaakt door een
Hollandse vrouw. Mijn vrouw stond
netjes in de rij voor de kassa toen de
vrouw voordrong. Toen mijn vrouw er
wat van zei, begon de andere vrouw
te schelden. Hollanders die achter
mijn vrouw stonden, maakten dit
voorval mee en voelden zich be
schaamd dat dit gebeurde. De derde
gebeurtenis had plaats op 27 augus
tus toen we inkopen wilden doen bij
de Aldi. We wilden de auto op de
parkeerplaats achter de zaak zetten.
Daar was een Hollandse vrouw met
haar zoon spullen in de kofferbak aan
het zetten. De gehele parkeerplaats
was vol. De vrouw had tien minuten
nodig om weg te komen, daarna pro
beerde ze met hulp van haar zoon de
auto terug te zetten. Ik maakte haar
duidelijk dat als ik op haar plek kon
staan, zij de mogelijkheid zou hebben
om makkelijk weg te komen. Daarop
werd ik door haar op misselijk
makende wijze voor klootzak uitge
maakt. Daarna gaf ze de automobi
list die achter mij stond (een
Hollander) het teken om op haar vrij
gekomen parkeerplaats te gaan
staan. Daardoor hadden wij geen
mogelijkheid meer om daar te parke
ren. Een andere Hollandse automo
bilist, die alles gezien had, vond het
zeer beschamend en stelde daarop
zijn parkeerplaats ter beschikking.
Wij zijn gewend behulpzaam en
vriendelijk te zijn en in het buitenland
gedragen wij ons als gasten en zo
zouden we ook graag behandeld wil
len worden.
Dieter en Helga Sokolis,
Hern (Duitsland)
de Waddenzee als internationaal er
kend natuurgebied. Het gedoog
beleid dat ze voert met betrekking tot
bijna alle economische activiteiten in
de Waddenzee leidt onvermijdelijk tot
de teloorgang van de natuur- en
landschapswaarden. Zolang Neder
land niet het goede voorbeeld geeft
bij de praktische uitvoering van de
bescherming van haar natuurgebie
den, kan ze ook niet van tropische
landen verlangen dat zij hun regen
wouden met kappen of hun man-
grovebossen vervangen door kweek
vijvers'.
In het artikel over de brand bij het
meubelhuis aan de Hogerstraat is
mevrouw Moerbeek met geheel juigt
geciteerd Ze had in al die veertien
jaar niet gekankerd, maar gefoeterd
op het automatische brandalarm.
De centrale computer AS/400
de gemeente sinds 1997 in gej,
heeft wordt vervangen. Het ap
raat werkt nog als vanouds rr.
voldoet niet meer omdat h?
klein, te traag en te weinig jj
vaardig is voor de hedendaj
eisen. B en W zijn inmiddels mr
aanschaf van een snellere op,
ger akkoord gegaan.
Het ding, dat in de kelder van
raadhuis staat en waarop 12oAfi
van de diverse gemeentelijkeafj f
gen zijn aangesloten, wordt gele,
door het bedrijf PinkRoccadei
ƒ192.869,38. Drie andere bediij 13
die prijsopgaaf mochten doen ki
men met vergelijkbare bedragen
debus, maar PinkRoccade is ins in
zelf de programmatuur over te rei
en kreeg daarom de voorkeur.
Langzaam maar zeker krijgt de
cultuuromslag die nodig is om de
kwaliteit van de dienstverlening
door de gemeente te verbeteren
vorm. 'De wil om aan verbetering
van de dienstverlening te werken is
duidelijk aanwezig', constateert H.
Woltering, de ingehuurde project
leider van de publieksbalie die op
1 mei 2002 operationeel moet wor
den. Onderdeel daarvan is een
elektronische productencata
logus, waarop alle 342 producten
en diensten die de gemeente Texel
levert via internet zijn op te vragen.
Buiten de muren van het raadhuis
wordt nog wel eens scepsis gespro
ken over het nut van de instelling van
de publieksbalie en het rendement
van de investering. Ook wordt getwij
feld over het semi-permanente karak
ter van de geplande aanbouw, die na
vijf jaar weer zou moeten verdwijnen.
Maar in het gemeentehuis heerst vol
gens de projectleider alleen maar
enthousiasme over het project. 'Or
ganisatorisch staat de centrale
publieksbalie in de steigers, het
wachten is nog op de benodigde ver
gunningen voor de semi-permanente
publieksbalie die achter het raadhuis
moet verrijzen', vertelde Woltering,
die ten overstaan van de raads
commissie Bestuur en Organisatie
een uiteenzetting gaf over de voort
gang van het project.
Achter de schermen wordt al geruime
tijd intensief nagedacht over de op-
De passantenhavens van Texel,
Vlieland en Terschelling gaan ge
zamenlijk promotie bedrijven on
der de noemer 'Waddenhavens'.
Dat is afgesproken tijdens een ont
moeting die de Watersport
vereniging Texel en de Stichting
Passantenhaven Oudeschild vo
rige week op Vlieland hadden met
de zusterverenigingen van beide
eilanden.
De samenwerking is een initiatief van
de Texelse delegatie. 'Waddenhaven
is een zeer positief onderscheidende
naam, die voor het publiek gemakke
lijk in het gehoor ligt', zegt woord
voerder Jook Nauta in een persbe
richt. Vlieland en Terschelling hebben
net als Texel vrij grote passanten-
havens. De bestuurlijke opzet is
eveneens vergelijkbaar, namelijk een
watersportvereniging voor de plaat
selijke gemeenschap en een stichting
die de havens exploiteren. Afwijkend
is dat Texel een aparte verenigings
haven heeft, terwijl die op de andere
eilanden deel uit maakt van de
passantenhaven. Wel weer gemeen
schappelijk zijn volgens Nauta de
verhoudingen met de gemeente, die
ook door de zusterverenigingen 'niet
altijd als ideaal' worden ervaren.
Gedachtewisselingen daarover leve
ren wederzijds nuttige inzichten op,
aldus de nieuwe partners. Bedoeling
is onder meer een gezamenlijke
website op het internet op te zetten.
Bij de verantwoordelijke instantie is
daarvoor inmiddels de domeinnaam
www.waddenhavens.nl gereser
veerd. Ook mogen watersporters van
het ene eiland bij ieder bezoek twee
gratis overnachtingen in de haven
van het bezoekende eiland doorbren
gen. Voor Terschelling is deze regel
dit jaar al ingegaan. De ontmoeting
op Vlieland noemt Nauta 'oriënterend
en informeel', waarbij 'het nuttige met
het aangename werd verenigd'. Na
de overtocht met de Vriendschap van
Sil Boon werd Vlieland per fiets ver
kend, waarna 'onder ideale weers
omstandigheden' met de collega-be
stuurders werd gesproken in een
strandpaviljoen. Afgesproken is om
komende winter een bespreking te
organiseren met een meer formeel
karakter, waarin de mogelijkheden
van samenwerking nader worden
bekeken.
In
es
re
il
zet van de nieuwe organisatie
doeling van de centrale publieksb
is burgers een logisch en samen:
gend pakket aan publieke dienste
bieden. Die kwaliteitsverbetering'
wacht de gemeente te bereikend
de producten en diensten van
gemeente in drie clusters te verda
te weten welzijn en burgerzaken
cluster bouwen, wonen en fe
omgeving en de cluster, sociale;
ken, werk en inkomen. Daamj
komt er een centraal informatie
(CIP), waar burgers terecht kui
met algemene vragen over produ
en diensten, meldingen en event
klachten. De huidige servicebaliei
valt als aparte eenheid en wordti
derdeel van het CIP. Met dezem
ling anticipeert de gemeente
ontwikkelingen binnen de gemea
lijke organisatie, zoals de samem
ging van de buitendienst van dei
meente en de sector Ruimte
Wonen tot één sector en het zi
ten bedrijfsverzamelgebouw,
alle producten en diensten met;
trekking tot werk en inkomen
aangeboden. Hierin werken de
tor Welzijn en het Centrum voor'
en Inkomen samen, waarmee
voor Nederland unieke situatiei
staat. Over wie voor wat veranl
delijk is worden nog nadere
ken gemaakt.
Door de omvang van het gemi
lijk apparaat is het niet mogelijki
achter de publieksbalies (frontoSi
ambtenaren met louter special
sche kennis te plaatsen. Het moü
generalisten zijn die in staat zijm
over een bepaalde cluster veel int
matie kunnen geven. Hiermee
naar verwachting 70 tot 80 proca
van de klanten direct worden gek
pen. Meer specialistische vraa
worden op de afdeling (backoffs
afgehandeld. Om vragen snel tek
nen beantwoorden komt er e
rechtstreeks verbinding tussenfra
en backoffice, waarbij de balie we
aangestuurd vanuit de afdeling (ck
ter).
Om te peilen hoeveel vragen deg
meente kan verwachten, is een ten
gehouden. In een periode van i
weken tijd kregen ambtenaren 3,!
burgers aan de lijn, waarbij ovengi
sprake is van een dubbeltelling,w
in bijna de helft van de gevallen
trof het doorschakelingen via de'
ceptie. In dezelfde periode weri
2.514 bezoekers geregistreerd, wi
bij ook sprake is van een dubt
telling, want de ongeveer de
meldde zich eerst aan de balie
bezocht daarna een bepaalde at
ling.
Volgens de geachte afgevaardij
van GroenLinks zit je op een gov
mijn als je stolpeigenaar bent.
banken staan in de rij en zijn bee
tot ongelimiteerde kredietfaciliteit!
Met droge ogen werd dit dinsdag*
kondigd in de commissievergadsi
Ruimte, Wonen en Economie do
Arthur Oosterbaan. Maar.een S
gerespecteerd lid van GroenLin
zegt altijd: 'Laat de feiten spreke'
De keiharde feiten zijn de volgend
het onderhoud aan onze stolp, er*
en alleen aan de rieten kap, wasor
de afgelopen vijf jaar ƒ110.000
Hoezo goudmijn? Deze bedragend
in uw kringen misschien 'peanuts.i
ons echter niet. En zullen we het»
nog eens hebben over de econo"
sche basis?
Willem
hofstede 'Spj
DAAR RED JE
LEVENS MEE
DINSDAG 28 AUGUSTUS 2001
ken heeft te maken met het vergaren
van voedsel Ze kunnen dat op twee
manieren: door zeewater in te nemen
en te filtreren en door het van de bo
dem opzuigen ('stofzuigeren') van de
algen.
In het laatste geval moet de buis een
eind naar buiten worden gestoken en
moet het dier dus omhoog. Jonge
scholletjes, garnalen en andere die
ren happen maar al te graag in de
stofzuigerende sifon waardoor deze
wordt ingekort en het nonnetje ge
dwongen wordt op de gevaarlijke
ondiepte te blijven zitten en al gauw
wordt opgediept door bijvoorbeeld
een scholekster. Het scholletje heeft
dus de scholekster geholpen, een
vorm van dienstbetoon die door bio
logen facilitatie wordt genoemd.
De Goeij en haar medewerkers kon
den met experimenten aantonen dat
jonge platvissen het inderdaad op de
sifonen hadden gemunt, wat beves
tiging betekende van een theorie die
eerder door de onderzoekers Jaap de
Vlas en Leo Zwarts was ontwikkeld.
Kooitjes
In het proefschrift worden drie expe
rimenten beschreven inzake de groei
van nonnetjes die in het voorjaar op
bepaalde dieptes in het wad waren
vastgezet. De dieren werden in kooi
tjes gestopt of werden vastgeplakt op
plastic strips en vervolgens ingegra
ven. Het bleek dat de nonnetjes die
het diepst werden begraven, het
moeilijk kregen: ze groeiden minder
en sommigen gingen zelfs dood
Nonnetjes zijn in staat voedsel tot
zich te nemen als het wad onder
water staat. Het bleek dat de dieren
zich dieper ingraven als die periode
langdurig is. Voor dit experiment
werd in grote bakken het wad nage
bootst. Naar keus kon dit wad kort of
lang onder water worden gezet. De
nonnetjes die zich in de bodem groe
ven waren voorzien van een touwtje
zodat aan de hand daarvan kon wor
den gemeten hoe diep ze zaten. Op
De trainingsmolen van Stoeterij Rozenburg in werking. (Foto Harry Graaf)
w Have en Eelman nemen hiermee
-x JIgeen genoegen en gaan in beroep bij
Wat het college betreft kan alsnog
bouwvergunning worden verleend
voor een zogeheten trainings
molen op een agrarisch terrein aan
de Akenbuurt. Het ronde bouw
werk met een doorsnee van 15
meter wordt gebruikt voor het trai
nen van paarden en is onderdeel
van de paardenstalling en -oplei
ding die Marloes van der Vis uit
Oosterend op dit terrein exploi
teert. De molen is vergelijkbaar
met een draaideur. Maximaal vier
paarden kunnen er rondjes in lo
pen, waardoor ze in conditie wor
den gehouden.
De trainingsmolen werd het afgelo
pen najaar al gebouwd. In april kreeg
de familie Van der Vis een brief van
de gemeente waarin duidelijk werd
gemaakt dat dit illegaal was. Een
trainingsmolen geldt als bouwwerk
waarvoor bouwvergunning nodig is.
Alsnog verlenen van die vergunning
was niet zonder meer mogelijk om
dat het terrein een agrarische be
stemming heeft. Een trainingsmolen
voor paarden die door burgers als
hobby worden gehouden is niet agra
risch en dus strijdig met de bestem
ming. Zou het een apparaat zijn ge
weest ten dienste van agrarisch
gebruikte paarden, dan zou het an-
Badmintonclub Texel start maandag
avond 3 september met de weke
lijkse trainingen in sporthal Ons Ge
noegen aan de Emmalaan in Den
Burg. De trainingen duren van 19.00
tot 22.00 uur. Belangstellenden vanaf
13 jaar kunnen een kijkje komen ne
men.
ders hebben gelegen..,. Bouwver
gunning was alleen mogelijk via een
artikel 19 procedure, wat betekent
dat belanghebbenden er bezwaar
tegen kunnen maken. Dat laatste
gebeurde. De buren - Wim ten Have
en Wilma Eelman van hoeve Rozen
burg - dienden een bezwaar in. Ze
vinden dat het terrein agrarisch is
bestemd en dat het dus zijn agrari
sche karakter moet behouden. Het
toelaten van niet-agrarische elemen
ten zoals de trainingsmolen is der
halve een aantasting. Burgemeester
en wethouders hebben dit bezwaar
echter onvoldoende zwaarwegend
bevonden in verhouding tot het be-
Het programma van de oefen- en
bekerwedstrijden van de jeugd van
Texel'94 heeft nogal wat wijzigingen
ondergaan. Het definitieve overzicht
ziet er als volgt uit (een 'b' staat voor
bekerwedstrijd, een 'o' voor oefen
wedstrijd):
C
Donderdag 30 augustus
ZAP D1-Texel'94 D1 (b) 19.00
Texel'94 E1-Helder E1 (b) 19.00
Zaterdag 1 september
WGW A2-Texel'94 A2 (b) 14.30
Texel'94 C1-Helder C1 (b) 13.30
Texel'94 F1 -Duinrand S.F1 (o) 12.00
Texel'94 F2-Duinrand S. F2 (o)12.00
Helder D1 -Texel'94 D1 (b) 12.00
Texel'94 E1-WGW E1 (b) 12.00
Texel'94 D3-Texel'94 D4 (o) 10.00
Texel'94 C2-BKC C2 (b) 13.30
Texel'94 D2-Texel'94 C3 (o) 11.00
Zaterdag 2 september
Texel'94 D2-Vogelzang D1 (o) 12.00
Texel'94 C2-Vogelzang C1 (o) 12.00
Tien dagen later dan vorig jaar heette
EcoMare gisteren om half drie de
tweehonderdduizendste bezoeker
welkom. Het was de tweejarige Nils
Fassbinder uit Duitsland, die met zijn
vader en moeder een paar dagen op
Texel verblijft. Het jochie kreeg ca
deautjes van directeur Jan Kuiper en
mocht samen met zijn vader twee
jonge zeehonden - van wie er één
toevalligerwijs Niels heette - vis voe
ren (zie foto). Later werd het gezin zelf
nog getrakteerd op gebak. Directeur
Kuiper toonde zich niet ontevreden
met het bezoek van dit jaar Dat loopt
weliswaar zo'n zes procent achter bij
de aantallen van vorig jaar, volgens
hem is de kleine terugval waarschijn
lijk te wijten aan de grootscheepse
verbouwing die in het begin van dit
jaar begon en die nu vrijwel is vol
tooid. 'We zagen wel mensen bij de
poort omkeren. Zo van: daar wil ik
niet heen. In de nieuwe expositie
hebben we een verdieping met vo
gels, waarvan je met één druk op de
knop kunt horen wat voor geluid ze
maken. Toen die nog niet af was, lie
pen mensen er gauw weer weg. Nu
moeten we de mensen er om vijf uur,
wanneer we dichtgaan, bijna uitjagen
en vertellen ze elkaar weer enthou
siaste verhalen. Dat kunnen we goed
merken. Sinds een maand lopen de
bezoekersaantallen weer gelijk op
met die van vorig jaar.'
(Foto Joop Rommel s)
Nonnetje, wetenschappelijke naam Macoma balthica. Een be
kend schelpje, meestal roze of geel maar ook wit of blauwgrijs.
Het diertje is belangrijk als voedsel voor wadvogels, vissen en
krabben. Die kunnen de tere schelp makkelijk kraken. Om bui
ten bereik van zijn vijanden te zijn, leeft Macoma daarom inge
graven in de bodem. In de Waddenzee zitten ze in het begin
van de winter op 5 tot 7 centimeter maar aan het begin van de
zomer is dat slechts 2 tot 5 centimeter. Die geringe diepte is
letterlijk levensgevaarlijk want een scholekster of kanoetstrand-
loper kan ze dan makkelijk vinden en pakken.
Petra de Goeij aan het werk in haar laboratorium in het NIOZ
Waarom verkeert het nonnetje een
deel van het jaar in die situatie? Ant
woord op die vraag wordt gegeven
door NlOZ-onderzoekster Petra de
Goeij uit Oosterend (40) die dinsdag
aan de Rijksuniversiteit Groningen
promoveert op het proefschrift
Burying depth as a trade-off in the
bivalve Macoma balthica.
Sifon
Nonnetjes kunnen diep in de bodem
(Foto Harry da Graaf)
zitten omdat zij beschikken over een
lange sifon die in het zeewater uit
komt. Via deze buis betrekken zij
voedsel (ééncellige algen) uit het
water. Een heel verschil met de be
kende kokkel die dank zij zijn dikke
harde schelp voldoende beschermd
is, dicht onder het wadoppervlak leeft
en een korte sifon heeft.
Dat nonnetjes soms hun veilige
diepte verlaten en het hogerop zoe-
Het meten van de diepte van nonnetjes in een stuk kunstmatig wad.
het echte wad (Balgzand) deed zich
hetzelfde voor: daar waar het langst
water stond, zaten de nonnetjes het
diepst.
Ook werd nagegaan of een lage of
minder lage wintertemperatuur in
vloed heeft op de diepte die de
schelpdieren kiezen, maar dat bleek
nauwelijks het geval.
Om te weten hoe de diepte waarop
bleken een duidelijk seizoenspatroon
te volgen. Vergelijking met gegevens
van een onderzoek aan de Friese
kust leerde dat de nonnetjes op het
Balgzand dieper zitten. Dat lijkt te
maken te hebben met het verschil in
slibgehalte. Het proefgebied bij de
Friese kust was meer slikkig. Het is
mogelijk dat de nonnetjes aan de
Friese kust meer stofzuigeren en dus
meer risico lopen terwijl de nonnetjes
van het Balgzand meer filtreren. In elk
geval waren de sifons van de 'Friese'
nonnetjes kleiner omdat er een stuk
was afgebeten.
Het onderzoek van De Goeij was zui
ver wetenschappelijk en werd dus
niet verricht in opdracht in verband
met voorgenomen beheersmaat
regelen of iets dergelijks. Toch illus
treert het hoe in een gebied als de
Waddenzee de bestaans
voorwaarden voor allerlei levensvor
men samenhangen met kwetsbare
evenwichten.
Het linker nonnetje filtert. Het rechter
stofzuigertwaardoor het minder diep zit
en de kans loopt dat de sifon wordt afge
beten door jonge platvis.
de nonnetjes leven over het hele jaar
varieert, werden gedurende zeven
jaar dieptemonsters genomen op een
vaste plek van het Balgzand. Van de
proefdieren werden schelplengte,
lichaamsgewicht en sifongewicht
bepaald. De geconstateerde diepten
Stelling
Petra de Goeij heeft aan haar proef
schrift acht stellingen toegevoegd.
Uit de slotstelling blijkt haar afwijzing
van de manier waarop de overheid
toelaat hoe met de Waddenzee wordt
omgegaan: 'De Nederlandse over
heid komt haar verantwoordelijkhe
den niet na wanneer het gaat om
handhaving van de regels die zijn
opgesteld voor de bescherming van
