Een Hoornder jutter en het mysterie van een vliegtuigwrak IWinterse taferelen in 28ste bosloop WAT!! 51.30 EURO VOOR EEN BROOD EN EEN PfiK MELK! WEET 3E WRTV HOET DOEN, STOP HET MRRR IN 3E ....'.li Na een noordwester stori is Paul Dekker extra alert .TEXELSE J CouRANT |NOU DAT IS DRH 51 EURO EN "50(HIT Andere Hin... DRT GAAT NIET! WANT DARR ZITTEN AL 3 ROLLEN BESCHUIT/ L-iVRN 71.50 EURO WWW.TEXELCARTOON.EV/WE&.NL Een goed begin? «00«TO»"U/fc4 j>t C.ew'tTt't )e 28ste editie van de Sportshop (Vinterbosloop kende zondag 'au- hentieke' omstandigheden. Sneeuw en hagel zorgden voor de Itart voor winterse taferelen. Hoe wel het in de loop van de ochtend jpklaarde en de deelnemers het Jroog hielden, telde het parcours togal wat gladde plekken, die een Erote concentratie vereisten. Vete- tan Jan Zijm etaleerde in de loop ver 8,8 kilometer zijn goede vorm -door van meet af aan een voor- -sprong te nemen en deze niet meer af te staan. Zijm, die 34.08 minuten nodig had voor zijn race, toonde zich tevreden na afloop: 'Het ging lekker. Omdat het vrij koud was, heb ik voor het eerst in een wedstri|d mijn lange broek aangehouden, maar dat was met echt nodig geweest.' Piet Bakelaar kwam met een achterstand van bijna tweeeneenhalve minuut als tweede over de streep. Derde 'overal' en eer ste bij de '|onge mannen' werd Menno Goénga, die een tijd van 36.30 liet noteren. Hij werd gevolgd door Dirk Vinke. wiens tijd (37.06) goed was voor een derde plaats bij de veteranen. Veterane Jeanette ter Steege won bij de vrouwen in 42.34. Tweede werd Corrie de Jager in "43.27, Laurien Bakker legde in 44.03 "beslag op de derde plaats. Bij de jeugd van 13 tot en met 16 jaar, e een ronde van 4,4 km aflegde, ling de overwinning naar Jelle .ubach. Zijn tijd was 18.56. De jon- tens en meisjes tot 9 jaar liepen een ode van 1250 meter. Winnaar bij de jongens werd Arjan Polman. Hij werd gevolgd door Mathijs Witte en Ruben Legierse. Bij de meisies won Vera Seegers en werd Sophie Witte tweede. De jeugd van 10 tot en met 12 jaar liep 2500 meter. Hier ging de overwinning naar Gerben Polman, Robert Witte werd tweede. Mathijs Legierse ging met de derde prijs aan de haal. Johanna Wouda was het snelste meisje. Tijdens de prijsuitreiking werd be kend gemaakt dat inmiddels 136 meter van de aan te leggen atletiek baan is 'verkocht'. De actie heeft tot dusver 6800 euro (ƒ14.985,-) opge leverd. Onder diegenen die hun aan koop in oktober deden, werden en kele prijzen verloot. Het winnende lot, dat werd getrokken door de hardlo pende notaris Jan Dogger, was ei gendom van Arie en Lenie Kikkert, die nu een week mogen doorbrengen in een bungalow van Landal Greenparks. Cadeaubonnen van de Sportshop gingen naar Cees van Osch en Monique Lubach. Overigens blijven de meters, die recht geven op vijf trainingen op de baan, in de aan bieding. Uitslagen 1250 meter - Jongens t/m 9 jaar 1. Arjan Pol man, 5.43, 2.Mathijs Witte. 5.51; 3.Ruben Legierse. 7 55; 4 Jelle van der Klundert (Helle- voetssluis), 7.56. Meisjes t/m 9 jaar: 1 Vera Seegers. 6.52; 2 Sophie Witte. 7.01. 2500 meter - Meisjes t/m 12 jaar LJohanna Wouda. 12.22. Jongens t/m 12 jaar 1 Gerben Polman. 12.05. 2 Robert Witte. 12.15; 3.Mat- hijs Legierse. 12.20, 4.Mark Schoo. 13.04; 5 Sander Legierse. 13.23; 6.Richard Kooger. 13.30; 7.Bas Vos. 13.32 4400 meter - Jongens t/m 16 jaar 1 Jelle Lubach. 18.56; 2 Hendrik Arendsen. 19 37; 3.Jan Sierd Wouda, 19.43; 4 Hans van Franeker, 21 41 Recreanten. 1 Roel Bonten (Nijmegen), 20.48; 2.Peter Witte. 20.54. 3.Willem Vos. 21.02; 4.André Slot (Nijmegen). 21.06; 5 Theo van der Klundert (Hellevoetsluls), 21.18; 6 Pieter Dogger. 21.30; 7.Gisela Wolf (Nijmegen). 23.12. 8 lngrid Fontijn (Egmond Binnen), 23 19; 9.Maarten Smit, 23.35; lO.Stefame Veltman (Den Bosch). 25.35, H .Carla Bosker (Groenlo), 26.19; 12 Gerard v.d. Venne. 26.33; 13.Marga Oeverink (Groenlo), 31.17 8800 meter - Heren-veteranen. I.Jan Zijm, 34 08, 2.Piet Bakelaar. 36.21; 3 Dirk Vinke, 37.06; 4 Rob Teisman, 39 16; ö.Hermo Visser (Amsterdam). 39 26. 6.Bram Polderman (Maarssen), 39.29, 7.Gerard Appelman, 39.47; 8. Norbert Dankers. 40 06; 9.Jan van Dijk, 40.19, 10.Rinus Kooger. 41 17; 11.Erik van Zoonen (Egmond Binnen). 41.56; 12.Jan Dogger. 42 14; 13.Andri Binsbergen. 42.18, 14 Martien Baars. 42 25; 15.Ruud Meeden- dorp, 45.34, 16.Theo Schraag. 45.34; 17.Ben Hulzebos (Amsterdam). 46 09; 18,Chiel de Boer, 46.35, 19.Jos Teisman (Eemnes), 47.06; 20 Jaap van Vooren. 47.38. Heren: 1.Menno Goënga. 36.30; 2.Thomas Richter. 39.49, 3 Pieter Jan Kooger. 40.39; 4.Gijs Munnichs (Nijmegen), 44.40; ö.Emile Seegers. 45.27; 6 Cees Goslinga, 45.34, 7 Arie de Ridder. 47.51; 8 Bart v.d Smaal (Diemen), 25 30. Da mes. l .Carola Peters (Nijmegen). 46.04 Da mes-veteranen: 1.Jeanette ter Steege, 42 34; 2 Corrie de Jager. 43 27; 3 Laurien Bakker. 44 03.4 Erna Kuip. 47.09. ö.Dinie Binsbergen. 47.37; 6.Marijke Stark, 49.18; 7.Corrie Witte. 49 48. Niet de gebroeders Jaap en Theo Hin van de Nesweg (zoals werd gemeld in de krant van vorige week), maar veehouders Jeroen en Ron Hin van Sint Maartenshoeve van de Spangerweg leveren al dertig jaar melk van de beste kwaliteit aan Campina. DONDERDAG 3 JANUARI 2002 De datum stond er nog op.' Een nogal lugubere vondst betrof zo'n vier jaar geleden de botten van een rechterbovenbeen, een rechter- onderbeen en een linkerbovenbeen van een mens. 'Ze lagen bij elkaar op de Hors, in een cirkel van een meter of veertig. Ik heb ze op het politiebu reau afgeleverd en daarna zijn ze onderzocht door een forensisch labo ratorium. De conclusie was dat ze ongeveer vijftig jaar oud waren. Ik heb het sterke vermoeden dat ze van de inzittenden van een Focke Wulf zijn, een Duits vliegtuig dat in de oorlog vlakbij de Hors in het Marsdiep is gestort.' Paul Dekker vergelijkt de resten van de door hem gevonden geschutskoepel met die van het model van een B17 dat in het Luchtvaartmuseum in Eierland hangt. Afgelopen zomer was het vliegtuig wrak uit zijn jeugd er na enkele jaren van afwezigheid plotseling weer. Dit- de stroming van de zee en de kansen op een goede jut. 'We waren elke week wel op de Hors te vinden. Opa kon verschrikkelijk goed fietsen. Bij de meertjes moest ik altijd even af stappen wanneer we het duin over gingen, maar op de Hors zelf fietste hij altijd. Met mij achterop, bij wind kracht acht. Ja, opa deed het wel.' Dekker junior zoog de kennis die hem werd aangereikt op als een droge spons dat doet met water. Alles vond hij even interessant, mets uitgezon derd. Maar al snel begon hij een spe ciale interesse te ontwikkelen voor de Al bijna zijn hele leven lang is Paul Dekker in de ban van een vliegtuigwrak. Hij was een jaar of acht toen zijn opa hem op een dag achterop de fiets meenam voor een rondje over de Hors. Ter hoogte van paal 8, op de laagwaterlijn, wees Dekker senior hem op de resten van wat volgens hem een Duitse Dornier was, neergestort in de Tweede Wereldoorlog. Hij wist het niet zeker, maar je moest niet raar opkijken wanneer de lichamen van de bemanningsleden er nog inzaten. Slechts een klein stuk vleu gel stak boven het zand uit. Toen opa en kleinzoon een paar dagen later terugkeerden, was het wrak weg, weer bedekt door het op de Hors immer in beweging zijnde zand. Sindsdien zijn bijna vijfentwintig jaar verstreken. Wekelijks, soms nog va ker, zwerft de nu 31-jarige Hoornder over de Hors. Nog een paar maal bood de zandplaat hem een blik op het stukje vliegtuig, maar het myste rie bleef. Tot afgelopen maand, toen Dekker met de nodige moeite een deel van een geschutskoepel op groef. Op grond van de locatie con cludeerde Bram van Dijk van het Luchtvaartmuseum dat het de resten ,yan een Engelse Lancaster moesten .Zijn, één van de vier vliegtuigen die in ide Tweede Wereldoorlog op de Hors 'zijn neergestort. De inzittenden wer- iden begraven op de begraafplaats ivoor geallieerden in Den Burg. Hoe- 'wel Van Dijks conclusies weinig heel I.'lieten van het verhaal van Dekker jfsenior, liet zijn kleinzoon zich met van de wijs brengen 'Dan heeft opa toch h niet zoveel verstand van vliegtuigen als ik altijd heb gedacht. Maar het blijft bijzonder', stelde hij laconiek fvast. Bij Van Dijk sloeg bij nader in zien echter de twijfel toe. Want de geschutskoepel is waarschijnlijk toch - niet afkomstig van een Lancaster, i maar veel eerder van een B17, ook Ij wel Vliegend Fort genoemd. Aan die J conclusie kleeft wél een bezwaar: op I of nabij de Hors is, voor zover be- kend, nooit een dergelijk vliegtuig neergestort... Paul Dekker is een kind van de zuid- l| punt van het eiland. Al op zeer jeug- dige leeftijd zwierf hij er rond. Jaren- 3 lang gebeurde dat aan de hand van opa Kees Dekker, die hem van alles 1 en nog wat over de natuur bijbracht, j Vogels leerde hij herkennen aan hun 9 roep en hun vlucht en het weerstype r van de volgende dag kon hij na ver- ji loop van tijd heel aardig voorspellen i; aan de hand van de vorm van de 3 wolken van vandaag. Ook werd Paul j ingewijd in de geheimen van de wind, mortiergranaten, twintigmillimeter- granaten waar het Nederlandse leger in de jaren vijftig op de Hors mee oefende, je kunt het zo gek met be denken. Er ligt nog veel scherp spul. Dat komt naar boven als het 's win ters heeft gestormd uit het noord westen. Er schuurt dan veel zand weg. Na zo'n storm ben ik extra alert.' Bij de politie, waar hij zijn vondsten meldt, is Dekker een goede bekende. Dat geldt kennelijk ook voor de me dewerkers van sommige overkantse instanties. 'Ik hoorde Bruno (van het politiebureau in Den Burg, red.) eens aan de meldkamer in Alkmaar door geven dat er explosieven waren ge vonden op Texel. Toen ze aan de an dere kant van de lijn vroegen waar dat was gebeurd, antwoordde Bruno: op DekkerstrandDat was een begrip. En ze wisten zeker: dat is gevaarlijk spul. Ze kwamen dezelfde dag nog om de boel onschadelijk te maken.' Tegenwoordig is Dekker - in het da gelijks leven kok bij Hotel Op Diek - de voorzichtigheid zelve, maar er zijn ook tijden geweest dat hij minder geschiedenis van het eiland en met name voor de overblijfselen uit de Tweede Wereldoorlog Die belang stelling werd nog vergroot door het verschrikkelijke ongeluk bij Jan Ayeslag, waarbij een nietsvermoe dende jongen een oude granaat in het kampvuur gooide dat hij en an dere jeugdige Texelaars hadden ge stookt om een strandfeest op te luis teren. Een doffe klap later was één van hen dood en een ander zwaarge wond. 'Dat heeft een enorme indruk op me gemaakt', vertelt Dekker, die toen zes jaar oud was. Maar waar een ander met een grote boog om de oude explosieven heen zou zijn ge lopen, ging Dekker er juist naar op zoek en hij ontwikkelde een gewel dige gave om het oorlogstuig op te sporen en te herkennen. Tussen de strandopgang bij paal 9 en de Hors vond hij indrukwekkende hoeveelhe den. 'Handgranaten, brisantgranaten, een Duitse mijn - daar zaten 250 loden knikkers in -, behoedzaam met zijn vondsten om ging. Grijnzend: 'Eens was ik jong en onbezonnen. Met een vriendje had ik een twaalfponder - een granaat - gevonden die we wel eens wilden proberen. Hij ging gelukkig niet af, maar begon wel enorm te sissen. Mensen hadden ons gezien toen we wegrenden en het aan mijn vader verteld. Toen krégen we toch op ons lazer... En terecht. Mijn vader zei al tijd: als Ik je ergens aan zie komen, dan breek Ik je poten. Maar ja, gevaar trekt nu eenmaal altijd. Een beetje ri sico is wel lekker.' Niet alledaags was de vondst die hij en een vriend deden in een bunker, waarvan een hoek na een zware storm uit een duin bij paal 9 stak. Na lang graven vonden de twee een luik, die zich door een laag beton niet zo maar liet openen. Maar de aanhouder wint, zodat Dekker zich uiteindelijk met een touw in de bunker kon laten zakken. Het binnenste bevatte ver rassend weinig zand en zag eruit alsof het nog maar kort geleden was verlaten. 'Ik vond verschillende medicijnkisten, met een stempel met Berlin en een hakenkruis en een ade laar erop. Erin zaten ontsmettingsmiddelen voor wonden en bakelieten potjes met medicijnen. zilveren munten te hebben gevonden. Spaanse dukaten, die volgens hem in Mexico waren geslagen van het zil ver van de Inca's. 'Op dezelfde plek heb ik hele grote bronzen spijkers gevonden. Die gebruikten ze vroeger in de scheepsbouw. Volgens mij is daar een schip gestrand en ik sluit niet uit dat het er één van de vloot van Piet Hein is, die het zilver op de Span- maal nam hij zich stellig voor het ge heim te ontrafelen. Wat is dit voor vliegtuig, wanneer stortte het neer, door welke oorzaak, wat is er met de inzittenden gebeurd? 'Ik moet en zal het weten', vertelde hij opgewonden tisch en tijdens de wandelingen ver telde hij opwindende verhalen over zijn belevenissen op de Hors. Som mige klonken alsof hij ze in een span nend jongensboek had gelezen. Zo vertelde hij een keer verschillende naast voortdurend blijk geeft van een enorme honger naar kennis en in zicht. Zo toont hij zich met alleen geïnteresseerd in de geschiedenis van zijn eigen dorp, vliegtuigen en de Tweede Wereldoorlog, maar zet hij net zo gemakkelijk een boom op over oude beschavingen, sterrenkunde, buitenaards leven of het ontstaan van de mensheid. Zijn buitengewone be langstelling dateert van een paar jaar geleden, toen tijdens een rondje op de kartingbaan zijn sjaal tussen de motor raakte, een ongeval dat hij maar ternauwernood overleefde en waaraan hij een zogenoemde bijna- dood-ervanng overhield. 'Ik zag plot seling mezelf zitten - in die kart -, daarna was er een tunnel en aan het einde zag ik een soort licht. Zo is het ook al door anderen beschreven, maar eigenlijk klopt het met helemaal. Het is geen licht, aan het einde van de tunnel, maar een onbeschrijfelijke liefde En die voelde ik overal. Maar ik moest terug, want ik was nog niet klaar met mijn leven. Vanaf dat mo ment ben ik veranderd.' Na een flinke najaarsstorm deed Dekker eind november weer van zich horen Vlakbij de locatie waar we af gelopen zomer zo geregeld hadden lopen speuren, had hij een stuk ijzer werk met plexiglas gevonden. Het was een deel van een geschuts- heeft gevonden. Op 20 april 1944 kwam ten slotte een Beau fighter neer. Van alle genoemde vliegtuigen is be hoorlijk wat bekend en gezien de locatie concludeerde Van Dijk dat de geschutskoepel van de Lancaster was. Daarmee leek de kous af. Dekker gaf zijn vondst in bruikleen aan het mu seum, samen met het pistool van een Georgiër, dat hij al eerder eens had gevonden nabij paal 9. Maar al snel begonnen Van Dijk en zijn collega's te twijfelen. Door tekeningen te bestu deren, concludeerden ze ten slotte dat de geschutskoepel met afkomstig kan zijn van een Lancaster, maar veel eerder van een B17, het bekende Vliegend Fort. Dat type vliegtuig had een geschutskoepel die als het ware onder het toestel hing en waann een schutter de mitrailleurs bediende. In tijd van nood kon de piloot eventueel besluiten de koepel te droppen, waarmee hij overigens ook de schut ter opofferde. Enig bezwaar dat aan deze conclusie kleeft is dat er voor zover bekend geen B17 is neerge stort op de Hors. Van Dijk sluit daarom niet uit dat de geschuts koepel afkomstig is van een vliegtuig dat in problemen verkeerde en het ding daarom heeft laten vallen. Aan de andere kant, het wiel dat Dekker al eens op de Hors zag en waarvan hij altijd had gedacht dat het bij het Heel soms, bij extreem laag water, biedt de Hors een blik op de resten van het mysterieuze vliegtuigwrak. aan uw verslaggever, die er wel een verhaal in zag en besloot zijn dorps genoot op diens zoektocht te verge zellen. Een eenvoudig voornemen, dat echter nogal wat planning vroeg om te worden uitgevoerd. Want de resten van het vliegtuig liggen niet alleen geregeld onder het zand, maar meestal ook onder water. Een kans op succes was er alleen bij rustig weer, eb en liefst ook een briesje uit oostelijke richting. Omstandigheden die zich nog minder vaak op Texel voordoen dan je op grond van je er varing zou vermoeden, zo bleek al gauw. 'Ik heb het vliegtuig vandaag weer gezien. We zouden morgen kunnen gaan, maar dan moet jij wer ken en de dag erop ben ik op dat tijd stip alweer aan het werk. Zullen we vannacht maar gaan? Om drie uur lij ken de omstandigheden gunstig', liet Dekker eens grijnzend weten. De zomer was dan ook al halverwege toen de eerste 'expeditie' kon worden afgesproken. Maar na een fietstocht van een kwartier en een wandeling van een dik half uur, stond het water bij paal 8 toch niet laag genoeg. In derdaad stak een roestig en begroeid stuk ijzerwerk een klein stukje boven water uit, maar zonder zwaar mate rieel hoefde aan de ontrafeling van het mysterie niet te worden gedacht. Na ettelijke rondjes om het geheim zinnige voorwerp te hebben gelopen, werd dan ook de aftocht geblazen. 'Jammer', vond Dekker. 'Ik heb al veel van het vliegtuig gezien, maar dit deel is nieuw voor me. Ik denk dat het een stuk van de vleugel is.' Volgens hem is het vliegtuig uit noor delijke richting gekomen. 'Het had waarschijnlijk al panne. Misschien was het geraakt door afweergeschut. Het heeft een noodlanding gemaakt met de wielen uit en dat heeft hem de kop gekost. Het onderstel is afgebro ken. Dat heb ik wel eens zien liggen, tweehonderd meter verderop.Het was ongeveer anderhalve meter hoog. Eén van de wielen zat er nog aan en was klokgaaf. Op het rubber waren de remsporen te zien. Toen het onderstel afbrak, is het opgestuiterd en op z'n kant gegaan, waarna de vleugel afbrak. De zijkleppen heb ik al eens gevonden en het achterroer ook. Het is daarna allemaal weer on der het zand verdwenen.' Het avontuur zou zich nog enkele keren herhalen, met het vervelende verschil dat er tijdens de andere toch ten helemaal niets werd gevonden. Dekker bleef desondanks optimis- De jutter in zijn element, óók op een halt on jaarden had veroverd.' Over de vind plaats bleef hij vaag: 'Ergens op de zuidpunt, maar ik zeg niet waar. Ik geef niet al mijn geheimen prijs. Die munten heb ik ergens opgeborgen, veilig en wel En voor eventuele inbre kers: dat is niet bij mij thuis...' Na zo'n verhaal kon hij plotseling fa natiek om zich heen kijken - 'we lo pen te veel te ouwehoeren, zo vinden we niks' -, om na een paar minuten triomfantelijk een oude kogelhuls, een niet-alledaagse steen of zelfs de bodem van een eeuwenoude fles op te rapen. 'Als ie maar goed oplet, er ligt hier van alles...' Aan het einde van de zomer leek Dekkers missie mislukt en begon de verslaggever te concluderen dat hij op z'n hoogst een verhaal zou kun nen maken over zijn eigenzinnige dorpsgenoot, die zich met enige aar zeling 'waarschijnlijk nog de enige jutter van Den Hoorn' noemt en daar- 'ergelopen Hors. koepel, meende hij, maar ondanks zijn kennis van vliegtuigen slaagde hij er toch niet in het thuis te brengen. Uiteindelijk besloot hij contact te zoe ken met de vrijwilligers van het Luchtvaartmuseum in Eierland, een instituut dat hij nooit eerder had be zocht. Opmerkelijk wellicht, maar jutters zijn nu eenmaal eenlingen, die het liefst hun eigen gang gaan. Bram van Dijk - de kenner bij uitstek, die al jaren onderzoek doet naar de 42 vliegtuigen waarvan bekend is dat ze in de oorlog op of nabij Texel neer stortten - leek snel voor uitkomst te zorgen. Op het strand tussen paal 9 en de Hors zijn tussen 1940 en 1945 vier vliegtuigen gecrasht. De eerste was op 26 juni 1943 een Lancaster, de tweede - op 8 juli van hetzelfde jaar - een Mustang en de derde - op 10 oktober 1943 - een Duitse Focke Wulf, het toestel waarvan Dekker wellicht de beenderen van de piloot Tekst en foto's Joop Rommets vliegtuig hoorde dat zijn opa hem ooit wees, werd ook door anderen al eens gesignaleerd en die constateerden dat het van een Halifax was. 'En daar is ook niet van bekend dat het op de Hors is neergestort', aldus Van Dijk. Hoe het ook zij, de zandplaat blijft een mysterie en herbergt vele archeolo gische schatten, misschien wel meer dan we vermoeden Mogelijk dat sommige geheimen kunnen worden ontrafeld met behulp van grote graaf machines, maar duidelijk is dat aan een dergelijke operatie meer dan al leen praktische bezwaren kleven. Voor Paul Dekker staat één ding vast: 'Ik blijf er naar toe gaan, zolang als ik kan. Net als opa.' En met een glim lach: 'Trouwens, ik heb er van de week een stuk van de beplating van de Focke Wulf gevonden. Kan met missen, die vliegtuigen hadden een grote gele streep op de staart...'

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 2002 | | pagina 5