Geschiedenis Koger onderwijs in boek
02^02^2002
Vijftig Texelaars
naar feest in Arena
'Prins Willem Alexander laat
zich niet zomaar fotograferen'
Hoornder Riet Witte is 'een echte Oranje-fan'
TEXELSE ^7COURANT
Frans Zegel bouwt
lokalen Bruinvis
Structuurvisie 2020
Vijftig met oranje sjerpen getooide Texelaars wonen vanavond in
de Amsterdam Arena het nationaal feest bij dat gegeven wordt ter
gelegenheid van Het Huwelijk. De gemeente benaderde diverse
organisaties, van wie de volgende mensen werden geselecteerd.
4-5 mei comité: J.C. en F.A, Joustra;
Scouting Texel: A.M. Wiering en A. Eelman.
Brandweer Texel: W. Moor en P.S. Vlaming;
Jeugdbrandweer P.P. Kooiman en S. Kossen:
Radio Texel. R.N. Bakker en
J.C. van der Vis;
Comité Koninginnemarkt: M. Barnard en R.S. Barnard;
Stichting Zorgcentrum Texel M.C. Veeger, J P. Kager,
D. de Vries en H.J. Bruijn;
Stichting Paardrijden Gehandicapten: J.G. Noom en J.G. Noom;
De Zonnebloem: G.S. Buijsman en T. Witte;
Rode Kruiscolonne: E.M.A. de Porto en
M. Goeman;
Welzijnsstichting Texel. C.S. Zoetelief en
M.P. Zoetelief;
Stichting Welzijn Ouderen Texel: P.W. Waaijer en M.A. Vos;
OSG De Hogeberg: J. Pool en M.S. Pool;
Budoveremging Shima: A.L. Zijm en J.C. Keesom;
Stichting Tesselhuus: J.M. Bloem en G. Bloem;
Agrarisch en Wagenmuseum: C.G. Schoenmaker en
W.M. Schoenmaker;
Luchtvaartmuseum Texel: A. Ran en H.J. Hilgers:
Dorpscommissie Eierland: C.J. Hooijschuur en
E.M.A. Hooijschuur;
Dorpscommissie De Koog: J.C. van Beek en
V.M. van Beek;
Dorpscommissie Oosterend: G. Oosterhof en
A.H. van Harten;
Dorpscommissie Oudeschild: J. Zegers en D. Adema;
Dorpscommissie De Waal: W P. Eelman en L. Eelman;
Dorpscommissie Den Hoorn: P.G Schneider en
M. Schneider;
Strandvonderij Texel: M.J. Boon en M. Boon.
De kosten, 45,- per persoon, worden betaald door de gemeente. Het
vervoer heen en terug wordt verzorgd door het bedrijf Evenementen
Vervoer Nederland. Dat bedrijf betaalt ook de extra boot die 's nachts
wordt ingezet om de feestgangers terug naar Texel te brengen. Tijdens
het feest hebben diverse optredens plaats. Prins Willem-Alexander en
Maxima nemen er het Nationaal Geschenk in ontvangst.
de indruk was ze van de expositie in
paleis Het Loo in 1998, waar konin
gin Wilhelmma centraal stond. 'Ze
hadden er prachtige spullen. Ook
jurken, van toen ze nog een meisjes
was tot Op latere leeftijd. Daaraan
kon je zien hoe ze veranderd was.
Ze moet een sterke vrouw zijn
geweest, een echte koningin.'
Ook de huidige koningin mag op
haar sympathie rekenen. 'Bij een
koninklijk bezoek op Texel sta ik
altijd te posten. Bij de opening van
De Gollards kwam Beatrix. Ik ben
midden op straat gaan staan om
een foto te maken. Ze keek recht in
de lens. lachend. Dat vond ik zo
leuk. Ik heb ook foto's van haar toen
ze die vakantiehuizen voor gehandi
capten in Den Burg opende. Willem
Alexander laat zich niet zomaar
fotograferen. Bij de opening van de
waterzaal in EcoMare stond ik heel
lang langs de weg, maar hij kwam in
een flits voorbij. Ik heb hem bijna
met gezien. Gelukkig kreeg ik later
foto's van Salko de Wolf, die daar
werkt.'
Het huwelijk van Willem Alexander
VRIJDAG 1 FEBRUARI 2002
en Méxima heeft, uiteraard, haar
volle aandacht. De problemen rond
de afkomst van de bruid laten haar
niet onberoerd, maar ze voelt er
weinig voor om haar mening in de
krant te uiten. 'Dat vind ik met zo
nodig. Houd het er maar op dat ik
vind dat premier Kok de zaak netjes
heeft aangepakt. Je moet rekening
houden met het verdriet van ande
ren.'
Ondanks alle gemengde gevoelens,
verwacht Witte zeker dat Het
Huwelijk een mooie gebeurtenis
wordt, die ze dan ook op de voet zal
volgen. Zelf naar Amsterdam afrei
zen doet ze niet. 'Dan zie ie niks,
tussen die menigte. Ik ga lekker
voor de buis zitten. En 's middags
loop ik mee als DEK een rondje
maakt.'
Riet Witte met de trots van haar collectie: een portret van koningin Emma, voorzien van een handgeschreven opdracht uit 1934 van
minister van Defensie L.N. Deckers. (Foto Joop Rommets)
De collectie Oranje-memorabilia
van Riet Witte bevat niet-alledaag-
se voorwerpen. Zoals een kopje
uit 1923, gemaakt ter gelegenheid
van het 25-jarig jubileum van
koningin Wilhelmina. Ook enkele
bordjes beginnen al aardig op leef
tijd te raken, zoals dat uit 1937, dat
een herinnering vormt aan het
huwelijk tussen koningin Juliana
en prins Bernhard. Het oudste
dateert uit 1898, toen Wilhelmina
haar troon besteeg. Maar het
meest trots is de Hoornder op een
portret van koningin Emma, met
een handgeschreven opdracht van
minister van Defensie L.N.
Deckers. Het relikwie is afkomstig
uit de nalatenschap van een oom
van een buurman, die bij de begra
fenis van de overgrootmoeder van
Beatrix in 1934 lid was van de ere
wacht. 'Daar ben ik echt heel blij
mee.'
Witte ('ik ben van dezelfde leeftijd
als prinses Margriet') begon op 13-
jarige leeftijd met haar verzameling.
'Ik knipte alles uit wat ik in de krant
over het koninklijk huis tegenkwam.
Er stond toen best veel in. Bij ver
jaardagen, Koninginnedag. Prins
jesdag, een koninklijk bezoek aan
andere landen. Ik heb alles
bewaard.'
Waarom ze eraan begon, vindt ze
moeilijk te zeggen. 'Ik vind het
gewoon leuk. Dat heb ik altijd
gevonden. Ik ben een echte Oranje
fan.' Toch heeft ze ook duidelijk
haar grenzen. 'In de roddelbladen
staat natuurlijk geregeld wat over
het koninklijk huis. Daar zou ik me
op kunnen abonneren, maar dat
doe ik niet. Dat wordt me te gek.
Een enkele keer koop ik wel eens
een los exemplaar om te bewaren.'
Knippen in kranten doet ze niet
meer. 'Die worden snel geel. En
bovendien hebben bladen veel
mooiere foto's. Vorsten is een mooi
blad, maar wel erg duur. Dat koop ik
alleen af en toe.'
De collectie is behoorlijk groot en
past bij lange na met in die ene kast,
die als een soort vitrine op haar
slaapkamer staat. De meeste waar
de hecht Witte aan haar verzame
ling boeken. Maar daarnaast is ze in
het bezit van grote hoeveelheden
tegeltjes, borden, kopjes, glazen,
koekblikken en lepeltjes Allemaal -
op het kopje met de beeltenis van
de Engelse prins Charles en wijlen
Diana na - gemaakt ter gelegenheid
van een jubileum of andere bijzon
dere gebeurtenis in het huis van de
familie Oranje. Een groot deel heeft
ze gekregen. Zelf koopt ze weinig,
of het moeten de spullen zijn die ze
op rommelmarkten tegenkomt. 'Ik
hoef niet alles te hebben en ik ben
ook met voortdurend aan het speu
ren Als ik iets leuks tegenkom op
een markt, dan wil ik het wel eens
kopen. Voor het huwelijk van Willem
Alexander en Maxima heb ik een
paar bekers en een vlag gekocht.'
Als het even kan, bezoekt Witte de
tentoonstellingen die aan het
koninklijk huis zijn gewijd. Erg onder
S In de Raadhuisstraat begaf
Noorlander zich tussen het massaal
- opgekomen publiek. Helemaal pro
bleemloos ging dat niet. want ook
de Amsterdamse bevolking had
natuurlijk gehoord van de plannen
5 van provo en iedereen met lang
l| haar werd nauwlettend in de gaten
3 gehouden. 'Toch deden ze met veel.
Je hoorde wel eens: viezerik, ga
naar de kapper, maar verder
bemoeiden ze zich eigenlijk niet met
je. Mensen waren nog veel fatsoen
lijker toen Bij een taptoe in Delft
ben ik wel eens in de problemen
geraakt. We strooiden daar knik
kers, om die militairen het marche
ren onmogelijk te maken. Dat viel
niet zo goed bij de echte NAVO-
fans Ik ben toen door het publiek
- 'vastgehouden tot de politie kwam.'
Het wachten in de Raadhuisstraat
duurde lang, erg lang. 'Ik geloof ook
met dat iemand van ons wist wan
neer de koets zou langs rijden. Kun
je nagaan hoe goed we waren voor
bereid. In ieder geval is mijn rook-
bommetje te vroeg of te laat afge-
gaan. Ik denk te vroeg, als ik het zo
weer voor me haal. Ik zag op een
gegeven moment zóveel politie om
me heen, dat ik de beverd kreeg. Ik
heb m'n bommetje laten vallen en 't
op een lopen gezet. Ik had wel
genoeg klappen gehad.'
Noorlander slaagde erin om weg te
komen en rende naar huis, waar hij
de rest van de dag bleef. Andere
provo's hadden net zo weinig suc
ces. Eén rookbom kwam wél op de
juiste plek terecht: in de huwelijks
stoet, vlak voor de gouden koets.
'Beatrix moet in de rook hebben
gezeten, maar het is op televisie met
in beeld gebracht door de NTS. Die
bom is later door een hoop mensen
geclaimd. Maar de mijne was het
met, absoluut niet.' Toch was het
een geslaagde dag, vindt
Noorlander. 'We hebben voorname
lijk gelachen. Het was een leuk
feestje. Er is niet gevochten en met
geroofd. En we hebben de boel lek
ker ontregeld.'
Erg lang is Noorlander geen 'lid'
geweest van provo. 'Ik ben afge
haakt toen ze in de politiek gingen
en in de Amsterdamse gemeente
raad terechtkwamen. Toen was het
niet meer ludiek. Toen ik er nog inzat
had je ook al twee stromingen: de
politieke en de artistieke. Ik voelde
me meer aangetrokken tot de artis
tieke, waar ook mensen als Jasper
Grootveld - de anti-rookmagiër -,
Harry Mulisch, Johnny the
Selfkicker en Peter Schat toe
behoorden. De wereld verbeteren
was niet direct ons streven. Wij
deden leuke dingen, organiseerden
happenings. Dat is nu een bekend
woord, in onze tijd was het verbo
den.'
Hoewel er sindsdien meer dan vijf
endertig jaar zijn verstreken, is
Noorlander met echt veranderd.
vindt hijzelf. 'Wat zo iemand als Pim
Fortuyn doet, vind ik leuk. Dat
gerenommeerde politici in hun
broek schijten van hem, dat is
prachtig. Ik zal niet op Fortuyn
stemmen, maar als hij Ad Melkert
een nacht wakker houdt, heeft hij
zijn werk voor mij al gedaan.'
Van het huwelijk tussen kroonprins
Willem Alexander en Maxima ver
wacht hij niet veel mee te krijgen, al
zinspeelt hij gekscherend op een
nieuwe poging om de koninklijke
stoet met een rookbom te treffen. 'Ik
ga in ieder geval niet naar de tv kij
ken, ik denk niet eens naar het jour
naal. Ik kijk liever naar een rood
borstje, als ik in de keuken voor het
aanrecht sta.'
Thuis aan de keukentafel verdiept oud-provo Henk Noorlander zich in een artikel in De Volkskrant, waarin vrienden van toen herin
neringen ophalen aan Het Huwelijk van 10 maart 1966. (Foto Joop potvtwsi
Bouwtekening Jvoorgevelvan de in 1872 gebouwde school aan de Dorpsstraat (nu Ouwe Skool/Capri). De entree werd later gewij
zigd. Het gebouw telde één lokaal voor 84 kinderen.
Mevrouw B. Luberti-van Bergen bij de ope
ning van de naar haar man genoemde
school in 1984.
Een van de vele schoolfoto's die in het boek zijn afgedrukt. Dit zijn de derde en vierde klas van 1970 met meester Drevel.
blijkt ook uit een brief uit 1885 waarin
het schoolhoofd F. Heeroma vraagt
om naar De Waal overgeplaatst te
worden omdat hij in onwerkbare
omstandigheden verkeert. Sommige
van zijn leerlingen waren zo arm dat
iemand later in de Texelse Courant
een ingezonden stuk schreef met de
oproep om aan hen afgedankte kle
ding af te staan
Het grootste deel van het boek be
staat echter uit materiaal van meer
recente datum. Zo wordt uitvoerig
ingegaan op de bouw van de huidige
school en het besluit om die te ver
noemen naar Jan Luberti. Dat laatste
was een voorstel van de oudercom
missie. Afgedrukt is de brief die Jan
Zwan als secretaris van deze com
missie aan het gemeentebestuur
stuurde. Daarin wijst hij erop dat Jan
Luberti (die in De Koog kinder
vakantiehuis Het Mierennest exploi
teerde en in maart 1945 bij het bom
bardement op het Haagse
Bezuidenhout om het leven kwam)
grote verdiensten heeft gehad voor
De Koog.
In het boek Is veel plaats ingeruimd
voor schoolfoto's, zoveel mogelijk
met namen en data van geboorte en
overlijden van de afgebeelde leerlin
gen. Er zijn er maar liefst 110 afge
drukt. Alleen foto's uit 1939. 1945,
1968,1973 en 1985 ontbreken, maar
Hoogerheide hoopt dat er mensen
zijn die hem daaraan alsnog kunnen
helpen.
Het boek, dat wordt uitgevoerd in A4-
formaat, zal in de loop van dit jaar
uitkomen. Wat het gaat kosten is nog
niet bekend, omdat de schrijver be
zig is sponsors te zoeken. Hoe meer
geld er binnen komt, des te goedko
per het wordt. Als er geld over blijft,
vloeit dat in de schoolkas.
De bouw van twee lokalen bij open
bare basisschool De Bruinvis in
Oudeschild is gegund aan bouwbe
drijf Frans Zegel. De overeengeko
men bouwsom is 222.530 euro. een
bedrag waarvoor het bedrijf na on
derhandeling inschreef en dat binnen
de raming blijft die de gemeente had
gemaakt. De bouw begint 4 maart en
moet vóór het nieuwe schooljaar ge
reed zijn.
De structuurvisie voor Texel knjgt bin
nenkort zijn definitieve vorm.
Dinsdagavond 19 februan zal de
raadscommissie voor Ruimte, Wonen
en Economie er zich over uitspreken
in aanwezigheid van de voltallige
gemeenteraad. De raadscommissie
komt diezelfde middag al bijeen voor
de behandeling van andere agenda
punten, zoals het landschaps
beleidsplan en het volkshuisvestings
plan.
gevens echter aan de Texelse Cou
rant worden ontleend.
Eeg voorbeeld van een stukje oude
geschiedenis betreft het inkwartieren
van Franse militairen in De Koog in
1795 waartoe de school met bijbeho
rende woning werd gevorderd. Dat
leidde tot een ruzie met het school
hoofd Hendrik Smit, die - gesteund
door de bekende Leendert den
Berger van 'Brakestein' - verzet
pleegde Hij werd daarvoor gestraft
en verloor zijn nevenbetrekkingen,
o.a. die van belastingontvanger.
Middeleeuws
Interessant is ook het verslag van de
hoofdinspecteur die in 1839 de
school bezocht en sprak van een
'middeleeuws aanzien'. 'Het daglicht
valt er aan de eene zijde in door drie
gaten in de wand, aan de tegenover
gestelde zijde door glasraampjes in
lood. De leerlingen zitten aan dubbele
tafels. De onderwijzer Hendrik Smit is
zwaarmoedig van aard, gelijk zijn
vader die zich van het leven be
roofde'.
Dat het schoolgebouw met deugde,
Cees Hoogerheide uit Den Burg legt momenteel de laatste hand
aan een omvangrijk boekwerk over het lager onderwijs in De
Koog in de loop der jaren. Over enkele maanden zal 'School
gaan in De Koog' verschijnen en tegen kostprijs te koop zijn.
De samensteller heeft vele dagen doorgebracht in archieven en
vond daarin talloze brieven, sollicitaties, aktes, beschikkingen,
'krantenartikelen, processen verbaal en andere geschriften die
betrekking hebben op de Koger school vanaf ongeveer 1700
tot en met de huidige tijd. Ook kwam hij bouwtekeningen, pren
ten en vooral veel foto's tegen waarmee het boek rijkelijk is
geïllustreerd.
Het idee om juist het onderwijs in de
badplaats te kiezen als onderwerp
voor een boek vloeit voort uit het feit
dat Hoogerheides echtgenote Neeltje
voorleesoma was op de
Lubertischool. Toen schooldirecteur
Theo Habraken bij haar informeerde
waar de naam Lubertischool van
daan kwam, kon Cees Hoogerheide
het antwoord snel geven na een blik
in het gemeentearchief en oude kran
ten. Eenmaal daarmee bezig kwam
hij veel meer gegevens tegen waar
van hij dacht dat ze interessant zou
den zijn voor inwoners van De Koog,
maar ook voor anderen die belang
stelling hebben voor de dorps
geschiedenis of de geschiedenis van
het Texelse onderwijs in het alge
meen.
Personalia
Bij de speurtocht, die een paar jaar
in beslag nam, werd al gauw duide
lijk dat de Koger school een opval
lend verloop van onderwijzers en
leerlingen heeft gekend. Het was een
uitdaging zoveel mogelijk namen en
data te achterhalen. Dat was soms
moeilijk, omdat recente geboorte- en
overlijdensgegevens niet openbaar
zijn. In veel gevallen konden de ge-
