Verenigde Oudeschilder Compagnie laat de kanonnen bulderei
Jarig dorp maakt
zich op voor feest
Afscheid van een monument waaraan iedereen verknocht was
TEXELSE cquraNT
-
Programma aankomst Duyfk^
Sommeltjeswe!
VRIJDAG 19 APRIL 2002
Oudeschild maakt zich op voor een groots festijn. De diverse
commissies hebben hun pannen op het vuur staan en hier en
daar begint de zaak al flink te borrelen. Het feest begint met
een voorafje, alleen 'foor eige'. Daarna komt er een maaltijd op
tafel die klinkt als een klok. De Texelse Courant mocht even
onder de deksels van de diverse pannen kijken en verklapt al
vast het hoofdgerecht: 400 jaar Oudeschild, en iedereen mag
mee-eten.
soms wekenlange wachttijden met
iedereen steeds op het schip bleef,
maar z'n vertier op de wal zocht. Dat
gaf reuring in het kleine gehucht aan
de Waddendijk en ondernemend als
ze waren, lieten de bewoners kroeg
jes en winkeltjes als paddestoelen uit
de grond rijzen. De nederzetting
groeide straat na straat en in de na-
Met lijfstraffen werd op VOC-schepen de orde gehandhaafd. Ter herinnering wordt de Wijde Steeg voorde gelegenheid omgedoopt ii
Martelsteeg.
Donderdag 27 juni zal het feest luid
en duidelijk worden geopend met
trompetgeschal, klokgelui en kanon
gebulder. Het duurt dus nog een
kleine drie maanden voor het zover is,
maar de voorbereidingen zijn al in
volle gang Dat mag ook wel. want er
staat heel wat op het programma, le
dereen die kan zagen, timmeren, las
sen, naaien, zingen of wat dan ook is
ingeschakeld 'Ik schat dat toch wel
zo'n tachtig procent van de Oude
schilders meedoet,' zegt commissie
lid Martha Witte-de Kind hierover. Het
gebeurt allemaal nog een beetje bin
nenshuis en met alles wordt direct
aan de openbaarheid prijsgegeven.
Er moeten tenslotte ook verrassingen
zijn. Maar wie een rondje over de
Commandeurssingel loopt, zal zich
toch zeker afvragen wat dat grote
stalen frame daar achter die hekken
moet. Het loont de moeite om op
zaterdagochtend, als de mannen te
rug zijn van de kotters en hier aan het
werk zijn, even te kijken naar de vor
deringen van deze walvisvaarder.
Want dat moet het worden.
Het dorp Oudeschild, vroeger 't Schilt
geheten, dankt zijn ontstaan aan de
Verenigde Oostindische Compagnie
(VOC) en aan de Wezenputten. Of
dankt de VOC zijn succesrijk opere
ren aan het gezonde ijzerhoudende
water van de Wezenputten en daar
mee aan Oudeschild? Hoe het ook
zij, beide 'instituten' zijn van grote
betekenis voor elkaar geweest. Soms
lagen de schepen met tientallen te
gelijk op de Reede van Texel te wach
ten op een gunstige wind, om daarna
met een loods aan boord zee te kun
nen kiezen. Om de orde te bewaren,
verbood de schipper zijn mannen
vaak van boord te gaan. Maar het
spreekt vanzelf dat gedurende de
In de nettenschuur van Kees Boersen verrijst een kraaiennest, bevestigd op een constructie
van lege olievaten.
men daarvan proeft men het roem
rijke verleden.
In stijl
De diverse werkgroepen voor de vie
ring van het vierhonderdjarig bestaan
van het dorp hebben een gevarieerd
programma samengesteld, alles
geënt op vroeger dagen en geheel In
stijl. De dorpelingen zullen zich mas
saal in speciaal voor dit feest ontwor
pen dracht steken. De kleding is ont
worpen door Carolien Eelman-
Brouwer, die haar sporen in deze
reeds heeft verdiend. Bij de opening
van het VOC-jaar in Enkhuizen (op 20
maart jongstleden) waren vijf Texelse
kinderen die deel uitmaakten van de
Raad van Zeventien, het bestuurs
orgaan van de VOC, in haar kleding
in het Jeugdjournaal te zien. Eelman
is bij het ontwerpen van de feest-
kostuums met over één nacht ijs ge
gaan. Zij zocht op .internet en.in de
bibliotheek naar afbeeldingen en be
schrijvingen. ging op bezoek in het
Zuiderzeemuseum in Enkhuizen en
zocht ook naar documentatie in de
andere steden die een rol speelden
in de tijd van de VOC. Belangrijke
informatiebronnen onder eigen gele
deren waren en zijn Jaap Bakker en
Bert Koning. 'Jaap Bakker is een lo
pend register.'aldus Witte. 'Als ik hem
vroeg: waar zat het Hof van Eden ook
alweer, dan riep-ie Buurtje 51, zonder
na te denken.'
Op grond van 'kijk, dit komt overal
terug en moet dus ook bij ons gedra
gen zijn' is de uiteindelijke kleding
keuze tot stand gekomen. Voor
waarde was dat het draagbaar is. En
simpel, door iedereen te maken Het
resultaat mag er zijn. De Oude
schilders bezochten en masse de
patroonavonden in dorpshuis 't
Skiltje. 'Officieel duurden die tot half
tien, maar meestal zaten er om elf uur
nog mensen te tekenen en te knippen
zegt Eelman. Het pak heeft drie
kledinglagen, maar is zo samenge
steld, dat er afhankelijk van het weer
iets aan kan worden toegevoegd of
weggelaten.
Zeehelden
De straten hebben allemaal hun eigen
thema en worden daarnaar 'aange
kleed'. Het gekozen thema heeft al
les te doen met de naam van de
straat. Zo zal de De Ruyterstraat de
sfeer ademen van de roemruchte
admiraal. Op 24 maart 1607 in
Vlissingen als Michieltje geboren,
draaide hij als elfjarig |ongetje reeds
in zijn blauw geruite kiel aan het grote
wiel. Twintig jaar later had hij als ka
pitein een eigen koopvaardijschip en
nog weer later beschermde en verde
digde hij in dienst van de Hollandse
manne de koopvaardijschepen tegen
de plunderingen door Barbarijse pi
raten en Franse kapers. Het logement
de Zeven Provinciën is genoemd naar
zijn'Schip en hij verbleef hier meerma
len, ook met vrouw en kinderen. Het
Zeemanskerkje werd door hem be
dacht met een prachtige kroonluch
ter, die er heden ten dage nog hangt,
naast die van Maarten Harpertszoon
Tromp, een andere beroemde zee
vaarder.
Hoewel Tromp zich net als De Ruyter
inzette voor de bescherming van de
koopvaardijschepen, wordt het
thema van de Trompstraat piraterij. Er
wordt - waarschijnlijk - druk gewerkt
aan ooglapjes en houten poten. De
Loodssingel houdt zich bezig met de
betonning, bakens, boeien en wim
pels Alles wat nodig was om de
schepen veilig buitengaats te lood
sen. Het thema walvisvaart komt uit
gebreid aan de orde in de
Commandeurssingel. De bewoners
daar hebben een speciale verassing
in petto. Onder het deksel van dit
pannetje mocht niet gekeken wor
den, maar de geuren die eruit opste
gen waren veelbelovend. De overwin-
ln de Commandeurssingel bouwen de bewoners een enorme walvisvaarder.
steeg, wórdt het naverteld. Mensen
met een sterke maag kunnen hier
kennisnemen van justitionele maatre
gelen ti|dens de VOC-tijd. Laurien de
Waard maakte voor de gelegenheid
van gips een levensechte hand, die
aan de arm heeft gezeten van iemand
die met van andermans eigendom
men kon afbli|ven. De straat zal via
een poort te betreden zijn en voorzien
van een waarschuwing. Wie er met
tegen kan, mijde deze steeg.
Heel wat gezelliger gaat het toe in het
Buurtje, waar winkeltjes en kroegjes
uit vroeger tijd worden ingericht. En
in de Kerkesteeg of Koeksteeg geven
de Koekvreters, zoals de bijnaam van
de Oudeschilders luidt, gelegenheid
tot het koekslaan.
Het belooft een vrolijk spel te worden,
maar vanzelf gaat dat bepaald met.
Martha Witte heeft dagen, weken
achter de computer gezeten, om
overal de geschiedkundige gegevens
vandaan te halen, om alles zo au
thentiek mogelijk te laten worden. 'Ik
droomde ervan! Vreselijk!'
Oudeschild geeft gedurende de fees-
tering op Nova Zembla komt
uitgebreid aan bod in de Heems-
kerckstraat en de Barendszstraat. De
bewoners van deze straten lieten zich
inspireren door de beruchte overwin
tering van Jacob van Heemskerck en
Willem Barendsz in 1596, bij hun po
ging een weg om de noord naar Azië
te vinden
Schuld en boete
Niet alles wat van de Reede van Texel
vertrok, had dezelfde intentie. Zo ver
trokken er schepen ter handelsvaart,
op ontdekkingsreis en ten oorlog. De
zeelieden die aanmonsterden of zelfs
geronseld werden voor de VOC-
schepen waren lang met altijd van het
braafste soort. Er gebeurde dan ook
genoeg aan boord dat afgestraft
diende te worden om de wind eron
der te houden. En net als tegenwoor
dig in oorlogsgebieden wist men ook
toen van wanten. De straffen waren
allerminst zachtzinnig en dienden
meer ter afschrikking dan ter correc
tie. De tijd van psychologische ge
sprekken was nog niet aangebroken
en men leefde zich uit in de meest
afschuwelijke lijfstraffen, meestal tot
de boosdoener de geest gaf. Alleen
de toeschouwers konden het naver
tellen. In de Wi|de Steeg, voor deze
gelegenheid omgedoopt in Martel
ten levende geschiedenisles. Dat
komt goed uit, want de school is in
deze feestweek officieel nog met aan
vakantie toe. Er moesten dus wat
constructies worden bedacht, zodat
leerplicht en feest elkaar niet bijten.
Uitkomst is dat de jeugd een VOC-
musical instudeert en zich bekwaamt
in oude kinderspelen. Daarnaast vin
den allerlei andere activiteiten
plaats. Voor de kijkers is er de demon
stratie van oude beroepen en am
bachten, luidkeels aangekondigd
door de dorpsomroeper We zien de
vaten water worden aangevoerd door
de Skilsloot en aansluitend met paard
en kar verder getransporteerd wor
den naar de haven.Voor de doeners
is er een wedstrijd watervaten roeien
naar de Texelstroom. Al het luie zweet
kan er uit en even heeft men dan de
ervaring vierhonderd jaar terug te zijn
in de tijd. Wat een tijd...
We lopen even een rondje door het
dorp om te kijken wat er al tot stand
gekomen is. Geregeld worden we
aangesproken door deze of gene, die
wat te melden heeft 'Hoe ver zijn jul
lie met het bruggetje bij het Buurtje?'
'De houten leuning zit er al op.' 'Mooi
zo!'
Hier is al een kraaiennest klaar en
daar moeten er nog twee in de verf
worden gezet. Bij Kees Boersen van
de TX94 krijgen we een aardige in
druk van zo'n kraaiennest. De indruk
wekkende uitkijkposten zijn beves
tigd op een mast van lege olievaten.
Voor de vervaardiging ervan heeft
Boersen twee draadhaspels van ver
schillende grootte genomen en gede
monteerd. Alle onderdelen konden
worden hergebruikt. Het resultaat is
verrassend en loopt op deze manier
ook niet al teveel in de papieren. De
wijken moeten van een vastgesteld
budget zien rond te komen Het voor
deel hiervan is dat men heel creatief
wordt.
Ook wordt gewerkt aan een VOC-
wandeling. Deze voert (denkbeeldig)
vanaf Amsterdam, langs de Reede
van Texel, via Kaap de Goede Hoop
naar Indië. Bij Ingrid en Hans Vëeger
zal daarom een complete (Zuid-Afri
kaanse) Tafelberg in de tuin verrijzen.
Er ligt al een hoop zand, maar er kan
nog wel wat worden biigekruid. Iets
verderop komt een donkere kroeg om
zeelui te ronselen, er komen
scheepswrakken en een scheeps
werf...
Iedere maand komen de comités bij
elkaar om de vorderingen met elkaar
te bespreken. Veel zit nog in de hoof
den en het eindresultaat laat nog veel
te raden over. Maar de ogen glimmen
en het enthousiasme straalt je tege
moet. Oudeschild heeft er zin in. le
dereen is druk bezig om het feest
straks aan alle kanten tot één groots
vuurwerk te maken
Een jonge mannequin showt door C
Eelman-Brouwer ontworpen feestkk
Wie meer wil weten over het ont
en de geschiedenis van Oude*
kan terecht op www.voc.texel;
Tekst en foto's Corrie Tu
De VOC-replica Duyfken wordt bij
zijn aankomst zondag 28 april in
Oudeschild opgewacht door pro
minenten uit de hele wereld. On
der hen prins Willem Alexander,
die in 1997 in Australië de kiel van
het schip legde. Hij arriveert om
streeks 13.30 uur met het konink
lijke jacht Groene Draeck in Oude
schild, een half uur voor vóór
aankomst van de Duyfken. Op de
vraag of prinses Maxima hem ver
gezelt geeft de Rijksvoorlichtings
dienst nog geen duidelijk ant
woord. Andere vooraanstaande
gast is de gouverneur generaal
van Australië, dr. Peter
Hollingworth. Verder nemen nog
zo'n 250 andere genodigden
plaats op de eretribune op de
havenkade bij het Stoomboot
koffiehuis. De rest van de oude ha
ven, inclusief de dijk, wordt vrij
gehouden voor het overige
publiek. Rond de binnenkomst is
een feestelijk programma opga
waarvan het officiële deel dl
van 13.00 tot 17.00 uur. Er
optredens van KTF, het Ou
schilder Visserskoor en
Australische zanger Mike Bam
die de ballade van Duyfken zr
Verder zijn er bijdragen van del
ziek en Dansschool, de Steelb
Korps Mariniers, Big Band Ts
en anderen. Publiek is well
vanaf 10.00 uur.
Om een verkeerschaos te voor
men, roept de organisatie bet
kers op per fiets te komen.
Duyfken is zondag 28 april i
voor publiek te bezichtigen, we
maandag 29 en dinsdag 30
van 10.00 tot 18.00 uur. Det
gang is 5 euro voor volwassen
kinderen halve prijs. Woensda
mei vertrekt het schip naar f
sterdam. Op 17 en 18 juni keer
Duyfken terug naar Texel.
Alice Dros toont de wortels va
monumentale beuk van dames
Gisteren kwamen die boven deo
bij het weghalen van de laatste
tanten uit. Door en door verroti\
(Foto's Gorard Timmerman en Jeroen
Op de Sommeltjesweg, de p2fi
weg van de Oosterenderweg.
Waal, start aannemer De Vries*
de Wiel maandag met herstel#
zaamheden aan het riool De w
twee weken gestremd. Fietsers1
den omgeleid via het Hogerei^
Dinsdag 9 april Met een kettingzaag worden de kruin van de beuk aan het begin van de
middag ontdaan van takken.
Dinsdag 16 april. Ook de stam is weggehaald. Halverwege de middag is hij klaar voor trans
port.
Diezelfde dag nog plaatsen Stan Boon, René Geurtsen, Dirk van Tatenhove en anderen
de stam op zijn nieuwe plek.
Alice Dros toont een stuk van de verrotte wortels, terwijl op de achtergrond de pulp wordt
verwijderd op de plaats waar ooit de boom stond.
Aan het eind van de middag worden een voor een de boomstammen die op de dikke stam Met een kraan en kettingzaag wordt het restant van de stam verwijderd,
groeiden verwijderd met een kraan.
Dros wil er meteen maar mee rti
lijk maken dat de monumentaleb
van de dames Dijt dus echt ziek'
De afgelopen dagen werd daar
nigmaal hardop aan getwijfeld
gedachte werd gevoed doordal
gekapte hout er nog zo gaaf Uil
Aan de wortels is te zien di
reuzenpaddenstoel wel degeli|k
schade heeft aangericht.
De tuin van de familie Dros biK
middels een lege aanblik. Afgek
dinsdag verdween ook de dikke:
na een verblijf van een eeuw»
Weverstraat. Met een kraan»'
werd hij op een vrachtwagen gei
en naar de beeldentuin van
Boon aan het Oude Dijkje vens
Vorige week dinsdag werd de be
ontdaan van al zijn zijtakken. Hel
wordt deels hergebruikt in de tu'
Dros en voor een tropische tui
tuincentrum Eureka in polder
Noorden. Opnieuw was erafget
dinsdag veel belangstelling vo°
kap van de beuk. Op de foto's e
één keer te zien hoe binnen I
weken tijd de monumentale
voorgoed uit het beeld van deW
straat verdween.
