Ook na 40 jaar kranten drukken stroomt de adrenaline no 'Als Harry hot news had, dan zetten we de pers stil' 4 .TEXELSE COURANT Wat ik •.eggen wou. Kunst (5) Collecte Texelronde gewaardeerd Simone de Wit in Spaarnwoude Para-ongelukken Maharishi Aagje Luijtsen voorgelezen Theaterspektakel in Oudeschild Picknick voor heemtuin Boete voor stelen vlag Reumaverenigif VRIJDAG 12 JULI 2002 Vrijdagochtend, een uur of half tien. In de drukkerij van Lange- veld de Rooy aan de Spinbaan stroomt de adrenaline volop. De opmaak van de Texelse Courant verkeert in de eindfase. De tijd dringt, want de krant moet met de boot van tien uur mee, om in Harlingen te worden gedrukt. Ben Oostra plakt de één na de andere pagina in elkaar. Gemiddeld eentje per kwartier. De foto's op de juiste plek, de teksten en advertenties keurig recht, elk lijntje precies op z'n plaats. Als zetter en opmaker is hij precies veertig jaar aan de krant verbonden. Begonnen als leerling handzetter, opgeklommen tot manager van de drukke rij. De verbondenheid met de krant bleef al die jaren groot. 'Het is altijd spannend en altijd leuk.' Zonder zetter geen Texelse Courant. Dat dreigde te gebeuren toen Oostra in militaire dienst moest, waardoor de krant zonder zetter zou komen te zit ten. Een verzoek om vrijstelling van de dienstplicht door L&R werd door Defensie tot tweemaal toe gewei gerd. De drukkerij liet het er met bij zitten en bevocht de vrijstelling tot de Raad van State in Den Haag. Neder lands hoogste rechtscollege. 'Ik ging met de toenmalige bedrijfsleider Martin Warnaar en J A. van der Vlis, die toen nog verbonden was aan dit bedrijf, naar de Kneuterdijk. Van der Vlis vertelde de rechters dat als ik in dienst zou moeten, de krant met kon worden gedrukt. Het met verschijnen zou een ramp voor het eiland bete kenen. De bevolking zou in opstand komen.' De rechters waagden het met om de woorden van Van der Vlis in twijfel te trekken. Oostra hoefde niet in dienst, de krant bleef verschi|- nen. Als loodzetter en opmaker bij de Texelse Courant heeft Oostra een heel scala aan redacteuren aan zich voorbij zien trekken, zoals Arie Breed, Tom Engel en Alex Verburg. Die heeft nog bij ons in de kost gezeten.Maar ook Wessel Post, Frits Beutick, Hans Oosterhof, Tessa van Daalen, Frans Hopman en natuurlijk Harry de Graaf 'Toen Harry in 1962 uit Nieuw Guinea teruggekeerde, zat ik er nog maar net. Harry werkte boven de drukkerij in de oude Franse School in de Park straat, waar nu meubelzaak Ooster hof staat. Hij had op zolder een Ben Oostra tijdens zijn jonge jaren, als loodzetter voor de bak. 'Jan Kramer zei altijd: 'Al staat de tent in de fik, eerst je zethaak vol.foto orchiei Texelse c&jrant) ruimte van ongeveer eén vierkante meter met een typemachine waarop hij z'n verhalen rammelde en waar het een grote puinhoop was. Maar Harry wist alles te vinden Dan hadden we nog een aantal studenten. Zij schre ven de Texel Toerist, die toen nog als krant verscheen. Die jongens gingen 's avonds stevig stappen en ik mocht ze de volgende ochtend uit hun bed halen. Soms stonden ze half bene veld aan de plaktafel.' Als jochie trok de drukkerij Oostra (54) helemaal niet. 'Ik moest en zou boer worden. Er werd bij ons thuis altijd over koeien en stieren gespro ken. Mijn vader was hoofd stam boekhouder van het NRS op Texel, zeg maar de burgerlijke stand van de koeien Kantoor hield hij thuis, ach ter onze woning bij de zuivelfabriek Ik ging met hem mee te keuren en hielp na schooltijd buurman Wim Koning van Helmshoeve, tussen Den Burg en Oudeschild. Ik ging ook naar de Landbouwschool.' Het pakte an ders uit. 'Mijn vader liet de jaarversla gen drukken bij Langeveld de Rooy. Op een dag zei hij: "De drukkerij zoekt een leerling handzetter, is dat niet wat voor jou? Als je boer bent moet je zeven dagen in de week hard werken en heb je nooit vrij. Als druk ker ben je in het weekend vrij. Veel beter," Op school had ik zo'n stempelapparaatje met van die rub ber letters. Dat leek me wel leuk. Werken, geld verdienen en met meer naar school, ideaal. Zodoende raakte ik op mijn veertiende bij de krant aan het werk. Dat niet-meer-naar-school- gaan pakte anders uit. Vijf jaar lang werkte ik vier dagen en ging ik één dag in de week naar Alkmaar naar de Grafische school om het vak te leren. Ik leerde werken met het twaalfdelige stelsel, met voeten, inches, cicero's en punten.' Desondanks bleef het boerenbedrijf trekken. 'Na het werk hielp ik Koning met hooien en melken. Tot de puber tijd, toen kreeg ik meer interesse in brommers, uitgaan en dat soort din gen.' Oostra heeft het eerste loonstrookje dat hij kreeg nog bewaard. 'We wer den toen nog per week uitbetaald. ƒ19,93 voor 45 gewerkte uren. Het geld zat in zo'n bruin loonzakje. Ik kreeg het van boekhouder Dirk Mechielse, net als Jan en Joop Kra mer. Rikus Kalis en Jaap Vlaming van de drukkerij en Arie Breet. Op vrijdag middag werden alle zakjes omge keerd en het geld nageteld. Het ge beurde wel eens dat je een paar cent te kort had, nooit teveel...' 'Als handzetter besteedde ik bijna al mijn tijd aan de Texelse Courant. Ik zette de loden letters in de zethaak. De tekst in spiegelbeeld. Ik lees net zo snel spiegelschrift als gewoon. Nu nog, dat verleer je niet meer. Als leer ling begon ik met de Texelaart/es. Later deed ik ook de opmaak en af en toe een geboortekaartje of ander handelsdrukwerk. Klanten die een advertentie wilden, liepen toen ge woon de drukkerij in Dan zei Jan Zegel bijvoorbeeld: "Ben, ik heb deze week wollen truien in de aanbieding. maak daar even een advertentie van." Dan haalde ik het beeldmerk van die winkel uit het rek en maakte een advertentie. Ik stond ook aan de pers De Johannesberger kon maar twee pagina's tegelgk drukken. Veel dikker was de krant toen meestal niet. Met zes pagina's hadden we in die tijd een dikke krant De oplage was toen 3250. ongeveer de helft van het huidige aantal Het voordeel van een eigen pers was dat je hem kon stil zetten. Als Harry tijdens het drukken met hot news kwam, dan was het "stop de persen" en dan werd het bericht er nog tussen gevogeld. Dan kon het gebeuren dat lezers in Den Hoorn dit bericht met hadden, terwijl het er in De Cocksdorp wél in stond. Na het persen vouwde ik de krant en deed de bandjes voor de post- abonnees er omheen. Het maken van zo'n krant was toen een heel werk, waarmee ik de hele week wel bezig was.' Een werkweek van Oostra bestond op papier uit 45 uur, in de praktijk ging het anders. 'Uitgangspunt was dat het werk af moest Er werd met ge zeurd over een uurtje overwerk of een avondje doorgaan. Als er wat met de krant loos was of als er een jubileum- kaart moest worden gedrukt, dan stonden we rustig tot elf uur 's avonds in de drukkerij. Jan Kramer zei altijd: "Al staat de tent in de fik. eerst je zethaak vol." Alsof het wat uitmaakt, want het lood smelt toch, dacht ik toen. Maar hoe laat het ook werd, hij verwachtte wel dat je de volgende morgen weer op tijd op het werk ver scheen. We hadden een leuke club mensen en het bedrijf was een stukje van jezelf. Die betrokkenheid heeft ook te maken met de kleinschalig heid. Tijdens cursussen aan de over kant praatte ik er wel over met colle ga's die in grote drukkerijen werkten. Die deden de hele dag hetzelfde. Ik was zetter, opmaker, hielp met druk ken, was afwerker en bezorgde zelfs het drukwerk. In die tijd was ik de enige op de zaak met een rijbewijs. Als de kantoorvakhandel meubels verkocht, dan bezorgde ik die en sleutelde ze in elkaar. We brachten ook boeken naar scholen. Die bracht ik dan met de Austin Mini van Harry naar Schagen. Die veelzijdigheid, steeds wat anders, dat heeft een bepaalde charme. Het is jammer dat die afwisseling steeds meer ver dwijnt.' Begin zeventiger jaren verhuisde de drukkerij naar het nieuwe gebouw in de Warmoesstraat, achter de kantoorvakhandel, waar de krant tot 1977 in lood werd gedrukt. Tegen die tijd had een nieuwe (ofsett)druktech- niek zich ontwikkeld. Voor L&R kwam de omschakeling toerj de as van de pers brak. 'Ik ben vaak naar de smederij gegaan, om een onderdeel te laten lassen. Het lukte eigenlijk al- tijd, maar nu kreeg zelfs Lou Witte de boel met meer aan elkaar. Toen we omschakelden raakte ik wéér naar school, want ik moest een heel nieuw vak leren. Van handzetter werd ik reprofotograaf, filmmonteur en druk plaatvervaardiger. Van het twaalfdelige stelstel gingen we weer naar het tiendelige stelsel.' 'De offsetdruk bood de krant veel meer mogelijkheden. Alleen al met foto's, want dat had op de oude ma nier heel wat voeten in de aarde. Als krullenjongen werd ik wel naar Am sterdam gestuurd met twee. soms drie foto's. Bij het Vrije Volk werden de foto's geclicheerd, waarbij het ras- ■>4iNï Ben Oostra anno 2002 aan de montagetafel, tijdens het inplakken van een pagina van de Texelse Courant. ter op een zinken plaat werd gezet. Ik vertrok 's morgens vroeg en kwam 's avonds weer terug. Zo'n reisje was best leuk voor een knul van zestien, maar wat een onderneming Door de offsettechniek hoefde dat niet meer. Sindsdien doen we op Texel alleen de voorbereiding van de krant, die aan de overkant wordt gedrukt. Eerst in Schagen en sinds een paar jaar in Harlingen. Waar het drukken van de krant in het verleden een dag werk was, jaagt de rotatiepers de oplagen van 7.500 kranten er in een goed half uur doorheen. Enig nadeel: het begrip stop de persen behoort tot het verleden.' In de zeventiger jaren combineerde Oostra zijn werk bij L&R met een bij baan in paviljoen De Buteriggel. 'Te gen zes uur 's avonds trok ik het apenpakkie aan en werkte ik, net als collega Taeke van Lingen, in de be diening. Tot een uur of twee, half drie 's nachts en de volgende dag om half acht waren we weer paraat. Dat ging prima. We waren jong en konden van alles. Later heb ik in de avonduren en in het weekend nog op de taxi gere den, vooral voor bruiloften en par tijen.' Met het offsetdrukken verscheen ook de digitale zetmachine. 'Vergeleken met nu een tamelijk primitief systeem, waarbij één tekstregel tegelijk werd opgeplakt. Als er dan een correctie was aangebracht, dan moest er éen regeltje worden over geplakt Het gebeurde wel dat eer de krant in Schagen was, de fout toch in de krant stond. Halverwege de negentiger ja ren werd de zetmachine ingeruild voor een computer, waarbij de vorm geving op het beeldscherm ge beurde. 'Die overschakeling had heel wat voeten in de aarde. Deze snel groeiende tak binnen de grafische industrie is bijna met bij te benen. Vooral in het begin waren er veel pro blemen. We hebben heel wat afgepiomerd en uiteindelijk het juiste systeem gevonden.' In 1991 kreeg Oostra de leiding over de drukkerij en de afdeling die het drukproces voorbereidt. 'Dus mocht Ben wéér naar de schoolbanken, twee jaar lang 's avonds naar het Grafisch Lyceum in Amsterdam. Een heel andere dimensie. Door de schaalgrootte van ons bedrijf kon ik me niet alleen met leiding geven be zig houden, maar werkte ik ook in de productie. Want, leiding of niet, de krant moet op dinsdag- en vrijdag ochtend gewoon worden opge maakt. Ik repareerde ook machines, belde met leveranciers, deed de technische dienst en was verant woordelijk voor arbo- en milieuzaken, 's Avonds en in de weekenden deed ik vaak klusjes. Een leuke tijd, maar ook zwaar. Zestig uur in de week was geen uitzondering. De intrede van de digitalisering kostte veel energie en dan waren er nog de menselijke as pecten. Onder de collega's was wel eens frictie. En daar zat ik dan tus senin. Er wordt wel eens gezegd dat ik te sociaal ben, maar ik wil het col lega's zoveel mogelijk naar de zin maken. Met praten een oplossing zien te vinden. Dat iedereen met ple zier zijn of haar werk doet. Ik ben geen type dat begint te schelden, daar bereik je geen donder mee.' Toen na verloop van tijd het lichaam begon te protesteren, deed Oostra in 1999 een stapje terug. Maar ook daarna bleef hij twee keer per week de krant in elkaar plakken. Zo'n opmaakochtend begint doorgaans ontspannen, waarbij de door de re dactie gemaakte teksten en foto's op fotopapier worden gedrukt, artikelen en afbeeldingen worden 'schoon- gekmpt' en worden klaargelegd op een grote tafel. Daarna kan het op maken van de pagina's beginnen. Bij de Texelse Courant gebeurt dat om praktische reden nog handmatig. Elke tekstregel en foto wordt keurig op z'n plek geplakt. Berucht zogeheten irritatiestreepje vanl 'Witte vlakken in de krant vind Daarom plak ik er een lijntje op vult het wat op. Harry houdt da; van. volgens hem is hs schoolkrantachtig. Zie het ma een soort handtekening van m Oostra heeft in de loop der jas veel handigheid in het opmake kregen, dat hij een kwartier ov- pagina doet. Als de betreffen: dacteur even niet op let, zit de; al in elkaar. Als de tijd echt be dringen, schakelt Oostra een vi ling hoger. 'Want de krant mó de boot van tien uur mee Het: spannend om daar naar toet ken. Het moet snel, maar tod de krant er goed uitzien. Som een dubbeltje op z'n kant, ma wel altijd halen we de boot. Da ook wel, want in Harlingen sl op ons te wachten. Als wij te I loopt alles vertraging op. He ken, de verspreiding en de be; Een enkele keer gaat het mis afgelopen vrijdag, en dan sl voor de deur een hele bezorgers te wachten.' Maar ook als de krant op tijd< het met de verspreiding overl land mis gaan Ook daar bi Oostra zich mee. 'Als een be geen kranten heeft gehad, da nen ze mij bellen. Maar als een nee geen krant heeft, dan moei hun bezorger bellen. Daaromi we regelmatig de Bezorgerslijs krant. Knip hem uit en hang hei ven je bed!' Nu hij zijn drukkerij loopbaana afbouwen is, heeft hij zijn oude weer opgepakt. Op een stuk|e van zijn zwager bestiert hij eenl boerderij. Met pony's, wat geil schapen. 'Daar ben ik echt f knollentuin.' Tekst Gerard Timmerman Met belangstelling las ik de vele reac ties op het plan van onze nieuwe wethouder om gemeenteli|ke kunst verkopen als middel om het tekort van de begroting te dekken. Het zal haar hopelijk van gedachten doen veranderen. Aangekochte en gekre gen kunst is nu eenmaal cultureel erfgoed en geen handel. Heel lang geleden was dat besef er niet Veel kunst van Texel werd door De Cock (een van de bedijkers van Eierland) met karrenvrachten naar onze zuiderburen gebracht. Nadien kwam ook ander waardevol werk op het vasteland terecht. Gelukkig is veel werk van Blok van der Velden voor Texel bewaard gebleven. Deze schil der kwam in 1936 naar het eiland, bivakkeerde in een sheltertje tegen over Halsema in Gerritsland, vertrok naar Italië en keerde terug naar Texel toen de oorlog uitbrak. Hij woonde en werkte vervolgens op 'Uit en Thuis' en nadat dit tn vlammen was opge gaan in 'De Zonnewijzer' aan de Ruijslaan, in een strandtent bij Van der Werf en tenslotte in een eigen huis aan het begin van De Koog. Blok heeft veel geproduceerd, ook toen hij in de oorlog met andere Texelaars naar Assen was afgevoerd. Zo'n 1500 werken van hem moeten rlog in particuliere handen zijn Ik hatfjYSe'- contact met hem. wat ertoe leidde dat ik na zijn dood via zijn dochter in het bezit kwam van ruim honderd tekeningen en enkele schilderijen. Die tekeningen deed ik over aan de ge meente en van de opbrengst heb ik in overleg met zijn dochter zijn her begrafenis op de algemene begraaf plaats in Den Burg bekostigd, omdat hij het grootste deel van zijn leven op Texel had gewerkt en gewoond en er daarom ook zijn laatste rustplaats moest vinden. Door zijn werk was Blok van der Vel den de grootste reclamemaker voor Texel. Ik denk dat we nu wel mogen aannemen dat de gemeente de door hem gemaakte tekeningen zorgvuldig voor Texel zal bewaren. Een speciaal museum waarin permanent kunst van hem en andere Texelse kunste naars wordt getoond, vind ik een goed idee. Dat is beter dan dat zij afhankelijk zijn van particuliere gale ries die dat slechts incidenteel doen, waardoor veel werk ongezien blijft. Jan Zwan Den Burg. De collecte van de Algemene Neder landse Gehandicapten Organisatie die onlangs werd gehouden, heeft op Texel €3944,17 opgebracht, €291,83 (ƒ643,10) meer dan vorig jaar. De ANGO heeft ruim 17.000 leden, men sen met een handicap die zelf voor hun rechten opkomen. Op de website www.ango.nl en via het blad AanZet biedt de organisatie algemene infor matie. Om een beroep op het fonds van de ANGO te doen, hoeft men geen lid te zijn. Mensen die financiële steun willen, kunnen contact opne men met het hoofdkantoor in Amersfoort, tel. 033-4654343. De 25ste Texelronde van handboog vereniging Eilandschutters, die tij dens een geheel aan de handboog sport gewijd weekend werd verschoten, werd door de deelne mende verenigingen geprezen om lokatie en organisatie. Werd de wed strijd tot nu toe steeds afgewerkt op de speelweide aan de Ploegelander- weg, dit jaar werd bij wijze van proef geschoten op het C-veld naast schietsportcentrum Odysseus aan de Emmalaan. Al voor het einde van de wedstrijd kreeg de organisatie van verschillende kanten complimenten te horen en Klaas Hoogesteijn van 'De Streekschutter' uit Grootebroek noemt in een verslag in het clubblad de hal een 'schietparadijs'. 'De Zwemster Simone de Wit maakte zondag tijdens een langebaan- wedstrijd in Spaarnwoude haar de buut op de 2000 meter vrije slag. Nu het wedstrijdseizoen voor binnen baden is afgelopen, worden alleen nog langebaanwedstrijden gezwom men, die in open water worden ge houden. De Wit kwam voor de eerste keer uit bij de dames (alle leeftijden) en was één van de jongste deelne mers. In een deelnemersveld van 32 zwemmers eindigde zij met 31.43.63 als 25ste, ruim acht minuten voor de laatst geeindigden. Texelronde heeft voor mij toch een extra dimensie. De ongedwongen heid, de gezelligheid en sportiviteit van deze ronde maken hem werke lijk uniek. In deze machtig mooi hal moet het schieten een verade ming zijn en zal het voor de Streek- schutters steeds moeilijker worden om de Teambeker Recurve te kunnen winnen, want jullie kunnen trainen onder optimale omstandigheden.' 'De ongelukken passen in een we reldwijde trend die parachutisten zor gen baart. Het aantal sprongen waar bij iets misgaat stijgt gestaag, ondanks strengere opleidingseisen en beter materiaal.' In de Volkskrant van afgelopen vrijdag stonden twee artikelen over het stijgend aantal slachtoffers bij het parachute springen. Hierin wordt Herman Landsman, manager van het Para centrum, uitvoerig geciteerd. Het aantal doden wordt geweten aan de drang van para's naar hogere snelhe den en vreemdere manoeuvres: 'In de eerste plaats maken sommige springers laag bij de grond nog een draai om dichter bij de aangegeven landingsplaats te komen - een heel eind teruglopen naar de club is im mers niet cool.' Voorzitter Igor van Aperen van de afdeling parachute springen van de Koninklijke Neder landse verenigingen voor de Lucht vaart zegt: 'Het is een mentaliteits kwestie Alles moet sneller en spectaculairder.' In het Centrum voor Transcendente Meditatie op Zevenhuizen 48 in Oosterend wordt zondag van 15.30 uur een opname vertoond van een interview dat Larry-King (CNN) had met Maharishi Mahesh Yogi. De Maharishi geeft daarin uitleg over de praktisch toepasbare oplossing voor vrede en vrijheid in de wereld. De toe gang is gratis, er is een Nederlandse vertaling beschikbaar. De brieven van Aagje Luijtsen die in de Oudheidkamer worden tentoon gesteld, komen deze zomer in een voorstelling tot leven. Aagje Luijtsen woonde aan het eind van de acht tiende eeuw in Den Burg. Zij was getrouwd met Harmanus Kikkert, stuurman bij de VOC. Tijdens zijn af wezigheid schreef Aagje hem lange brieven waarin ze vertelt over familie, de kinderen en haar leven als een zame zeemansvrouw Vanaf 17 juli komen de brieven tot leven als Martina Jimmink er delen uit voor leest. Onderwijl geeft Arjan Trap ach tergrondinformatie over haar leven. De voorstelling vindt elke woensdagmmddag plaats, aanvang 13.30 uur Toeschouwers betalen een toeslag van €2,- op de toegangsprijs van de Oudheidkamer. Omdat slechts een beperkt aantal zitplaat sen voorhanden is, is reserveren ge wenst. Dat kan via telefoonnummer 313135. In het kader van het 400-jarig bestaan van de VOC is van 16 tot en met 20 juli op de haven van Oudeschild de theatervoorstelling 'De Vliegende Hollander' te zien. Het stuk handelt zowel over de eerste Hollandse reis naar Oost-lndië onder Cornelis de Houtman als over de legende van de Vliegende Hollander. Het stuk is ge schreven door Ab Gietelink. die eer der tekende voor theaterprojecten als 'De Heeren Zeventien' en 'Deshima'. Met zijn nieuwste productie trekt zijn gezelschap deze zomer langs Hol landse en Zeeuwse havens er na Oudeschild Amsterdam er Helder aan. Het stuk wordt in de open luct gevoerd, aan boord van de Du en op de kade voor het schip publiek zit beschut op een over tribune. De voorstelling begi" 22.00 uur, het voorprogramrm muziek, koffie en de bezichtigirv de Duyfken, om 21.00 uur. Ks kosten €10,-, en zijn te verkrijg! de WV, het Maritiem Juttersmuseum en bij het loké de Duyfken op de haven. Mee' matie over het stuk is te vindt www.theaternomade.nl. Ten bate van de Oosterender heemtuin verzorgt de gelijknamige stichting zondag 21 juli vanaf 13.00 uur een picknick in de heemtuin aan de Kotterstraat in Oosterend. Deel name kost €7,50, koffie en thee zijn bij de prijs inbegrepen, bier, wijn en frisdrank moeten apart worden afge rekend. Vooraf opgeven is noodzake lijk. Dit kan via telefoonnummer 318677. Hoewel de heemtuin voornamelijk door vrijwilligers wordt gerealiseerd, brengen aanleg en onderhoud toch kosten met zich mee. De Stichting Heemtuin houdt regelmatig acties om fondsen te werven, en deelt ook mee in de Oosterender rommelmarkt. Gif ten kunnen worden overgemaakt via bankrekening 56.20.12.230, ten name van de Stichting Heemtuin Oosterend. Een groep van vijf jonge mf werd op de Rozendijk in de D? betrapt door een voorbijgang# één van hen een vlag uit een haalde. De voorbijganger, d« herdershond bij zich had, hieü groepje staande en waarschuw! politie, die even later ter plaatse De 'mastbeklimmer', een 21-f man uit Nijmegen, kreeg eenfc Het groepje toonde zich er] schrokken en verklaarde 'dat# de bedoeling was geweest'. De Reumavereniging Texel dinsdag 16 juli van 15.00 tot' uur een inloopmidag in de sen De Lindeboom. Eventuele niew den zijn van harte welkom.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 2002 | | pagina 4