tein Stam stopt met exploitatie café De Kuip in De
'en kwart
vier uur
eeuw lang niet voor
's nachts naar bed
t
ien schipbreuk op de Texelse Rede
7
'Jeugd komt niet meer
paar weken naar Texel'
TEXLLSE
COURANT'
Êinfa^rt
freilassen:
Uitzendbureau
komt in raadhuis
Wedstrijden
in Akenburg
i.'i inpf a I/I^n4 i am «I a r*i a i ii.
•ntwintig jaar geleden werd hij
de ene op de andere dag bar-
per in café In den Grooten
k van toenmalig eigenaar Jan
men. Binnenkort neemt Rein
m (50) uit De Koog afscheid van
oreca. Over twee weken is hij,
en met zijn partner Marielle
iskens, exploitant-af van café
(uip, waar hij de laatste tien
werkte.
VRIJDAG 16 AUGUSTUS 2002
vaste klant van de Slock was. Het
was dus meteen groot feest hier.'
Stam, afkomstig uit Amsterdam,
woonde in die tijd al op Texel Eerst
in een caravan bij vrienden op
Dennenoord, later met vrienden in
een woning aan de Bernhardlaan in
Den Burg. Hij werkte in die tijd nog bij
de Stichting 40-45. 'Zat ik op de bui
tendienst. Moest ik één dag in de
week naar kantoor en voor de rest zat
Toekomst is geen aanleiding om te
stoppen, verzekert hij. Tegen de
komst van de horecagelegenheid is
hij met, maar hij blijft er wel verbaasd
over. 'In het bestemmingsplan van De
Koog staat dat er geen grote projec
ten in het dorp komen. De eerste
biedt zich aan en de gemeente om
armt het meteen Het wordt vier keer
zo groot als het eerst was. Maar ze
moeten eerst nog iemand zien te vin-
it wat vermoeid in zijn stoel in de
kamer De voorgaande nacht tij
de Horizontoer was het half vijf
nj zijn bed eens zag. Om tien uur
orgen was hij er al weer uit. 'Weet
at ik de afgelopen vijfentwintig
byna nooit voor vier uur 's nachts
ed heb gelegen. Dat is zo lekker
ve met vakantie zijn. Gaan we
lijk al om twaalf uur naar bed en
velijks naar de kroeg.'
itaat er even bij stil. Samen met
Haverman van café Onder de
ip hoort hij nog bij de actieve
jedienden in De Koog. Haver-
is straks de laatste die overblijft,
ms het Sea en Streetfestival eind
maand is de exploitatie van De
voor het laatst in handen van
en Kleuskens. 'Marielle staat
[achter de bar. Zelf kom ik er met
ns het festival, dan ben ik met de
msatie bezig. Ik kom er later wel
log een kopje koffie te drinken en
is het over.' Overbuurman Rein-
an der Veen (eigenaar SamSam)
de goodwill en de exploitatie
genomen van de VOF die Stam
Jeuskens sinds anderhalf jaar
ien. Het pand blijft eigendom van
Kuip
hij daarna gaat doen? Stam zegt
nog niet te weten Trekt zijn
uders op en herhaalt het ge-
n nog met te weten. 'Dit is de
ie keer dat ik een beslissing
n waarvan ik de gevolgen met
overzien. Maar we kunnen niet
aan leven. Veel mensen denken
»e al kunnen gaan rentenieren,
dat is met zo. Zoveel hebben we
overgehouden aan vijfentwintig
oreca.' Of hij zijn werkzaamhe-
ïs voorzitter van de stichting
abelangen De Koog voortzet, is
itiankelijk van de omstandighe-
In principe ga ik door voor de
ling, maar dat is afhankelijk van
mstandigheden. Er moet nog
het financiële plaatje worden
ken. Maar in principe wil ik wel
jaan. De burgemeester zei ook
ze het jammer zou vinden als
5 bijeenkomsten met mij zou
en gaan missen.'
Koninginnedag
ïeper bij In den Grooten Slock,
ifsleider van de Beerekuil, ma-
rvan het 'bere-imperium' van
Langeveld en exploitant van De
Het is in een notendop de loop
van Stam in de horeca. Konin-
dag 1977 was zijn eerste werk-
in de Parkstraat. 'Die dag was
Je autopedrace tussen Den Burg
ludeschild geweest. Die werd
innen door Frits Schrama, die
ik bij mensen thuis die vervolgings
slachtoffer waren geweest. De versla
gen werkte ik 's avonds thuis uit op
Texel. Op een gegeven moment be
viel het werk niet meer en vroeg Jan
Koomen me of ik bij hem wilde ko
men werken. Van de ene op de an
dere dag ben ik gewisseld. Het bete
kende een halvering van mijn salaris,
maar dat maakte me niet uitOp 14-
jarige leeftijd kwam hij voor het eerst
op het eiland tijdens een vakantie met
zijn ouders in de toenmalige Turkse
Tent. 'Ik weet nog dat ik tegen mijn
ouders zei dat ik hier best zou willen
werken. Mijn moeder zei toen dat het
haar niks zou verbazen als ik hier ook
terecht zou komen.'
Begin 1978 kwam hij in contact met
Frits Langeveld. 'Die kwam hier ge
regeld aan de bar als ik er was. Die
moet iets van me, dacht ik toen. Ik
had mijn huisgenoten al gewaar
schuwd dat zij niet gek zouden moe
ten opkijken als de auto van Frits
opeens voor de deur zou staan. Ik
had gelijk. Hij wilde graag dat ik be
drijfsleider van de Beerekuil zou wor
den.' In maart volgde de overstap
naar het inmiddels gesloten kelder
café onder Talk of the Town. In januari
1980 volgde promotie. Stam werd
manager van de horecagele
genheden die onder het zogeheten
'bere-imperium' vielen (waaronder
De Toekomst). Januari 1990 gingen
de twee met ruzie uit elkaar. Veel wil
Stam met meer kwijt over de kwes
tie. 'Maar het was de bedoeling dat
ik dat imperium zou overnemen. Die
worst werd me tien jaar lang voorge
houden, maar er gebeurde ondertus
sen maar niets.' Niet lang na de
scheiding zocht Cor Kuip hem op. Hij
zocht nog een exploitant voor café
De Kuip, waar Stam toen al jarenlang
stamgast was. 'Het eerste wat Cor
tegen me zei,, was dat ik wel in zijn
zaak mocht komen werken, maar dat
ik het niet van hem mocht overne
men. Dat was prettig, want dan was
daar meteen duidelijkheid over. Een
half jaar later veranderde hij overi
gens van gedachte en kon ik de zaak
alsnog overnemen.'
Duidelijke redenen om te stoppen,
lijkt hij met te hebben. Ondanks alle
inspanningen en dynamiek van De
Koog ('Het is een race hier') vindt hij
het werk nog steeds leuk. Het is mis
schien één van de redenen om juist
daarom te stoppen. 'Het geeft een
beter gevoel om te stoppen als je het
nog leuk vindt, dan wanneer het je
tegen gaat staan. Bovendien kwam
Van der Veen met een goed aanbod
waar we wel over moesten naden
ken.' De aantocht van de Nieuwe
den die de exploitatie aandurft. En
misschien gaat er straks wel niemand
naar toe. De eerste paar jaar draai je
bij zoiets meestal verlies.' De komst
van het jongerenhotel in het complex
juicht hij toe, omdat het voor
vakantievierende jongeren toch al
moeilijker wordt een plekje te vinden
op het eiland.
Twee discotheken en drie cafés. Zo
herinnert hij zich het natte uitgaans
leven van De Koog toen hij er in 1978
aan de slag ging. Le Berry, De Metro,
De Wijsneus, Thumbleweeds. Sam
Sam, het Praethuys en Talk of the
Town waren allemaal zaken die later
werden geopend. 'Dat was dertien
tot veertienhonderd meter natte
horeca erbij. En met De Nieuwe Toe
komst wordt het nog eens verdub
beld. Maar het kan nog steeds. Er is
nog niemand failliet gegaan.' De Kuip
was nog een swingcafé toen hij er
begon. Inmiddels maken blues, rock
en het stevigere werk de muzikale
dienst uit. House is uit den boze. En
de volumeknop gaat niet al te ver
open, aldus Stam. 'Ik houd er niet van
als mensen vier keer hangend over
de bar moeten schreeuwen wat ze
willen hebben. We hebben mensen
die liever wat willen praten of wat
willen weten als ze hier komen.'
Cognac
Sluitingstijden, dronkenschap, gerot
zooi op straat. Het zijn allemaal on
derwerpen waar hij als voorzitter
van de stichting Horecabelangen zich
al jaren over heeft gebogen. 'Toen ik
nog bedrijfsleider was bij De Toe-
Rem Stam en zijn partner Marielle Kleuskens dragen de exploitatie van café De Kuip binnenkort over aan Remier van der Veen.
dan vorig jaar. Nou was dat ook wel
een zeer goed jaar. Maar iemand die
het dit jaar beter heeft gedaan dan
vorig jaar, heeft het erg goed gedaan.
Het was rustig. Dat kon je ook zien
aan de noodcamping. Daar was het
ook rustig. En dat is toch wel de
graadmeter, want staat de nood-
camping voldan staat ook Texel vol.'
Hij wijt de terugloop aan het wegblij
ven van jongeren tussen de twintig en
de dertig jaar. 'Die gaat niet zo vaak
in Nederland meer op vakantie. En ze
gaan zeker niet meer een paar weken
naar Texel zoals vroeger Ze komen
eerder een weekendje of tijdens fes
tivals. Dan zijn ze er allemaal. Dan zie
je ook mensen van vroeger die reü
nies houden Grote groepen vakan-
komst, viel ik ook wel eens in in de
slijterij. Had je jongens die een heup
flesje cognac kochten. Die wisten
dan niet dat ik 's avonds weer in De
Toekomst zou staan. Zag je ze daar
opeens vijf cola bestellen, terwijl je
wist dat ze die heupflesjes bij zich
hadden. En dan praat je over de ja
ren tachtig. Het gebeurde toen ook
al.' Hij haalt Sarasani aan waar hij als
jongeling zelf regelmatig kwam. 'Daar
gebeurde ook van alles. Ik heb er
trouwens de maanlanding nog op tv
gezien.'
Zorgen maakt hij zich over de terug
loop van het aantal jongeren. Voor de
horeca is het geen goede zomer ge
weest. 'Het is procentueel minder
tievierders zijn er, in tegenstelling tot
vroeger, ook nauwelijks meer.' Over
dag kent de natte horeca weinig pro
blemen. 'Dan heb je veel gezinnen en
ouderen op je terrassen zitten Dan
merk je de vergrijzing. Maar de natte
horeca heeft het pas goed als ook de
jeugd komt. Komt die met. dan heb
je toch een probleem.' Hij maakt be
zwaar tegen de kritiek dat drankjes
duurder zijn geworden door de komst
van de euro. 'In de horeca mag je
maar één keer per jaar de prijzen ver
hogen. Dat is tegelijkertijd met de in
voering van de euro gebeurd. En je
gaat een nieuw bedrag natuurlijk niet
op bijvoorbeeld 72 eurocent stellen.
Zie je het al voorjebij het afrekenen.'
Ondanks de terugloop gaat het niet
slecht. De horeca is ook niet meer zo
afhankelijk van het hoogseizoen,
doordat de toeristen gespreider ko
men. 'Toen ik begon in de horeca
haalde je tweederde van je jaar
inkomsten uit het seizoen en een
derde daarbuiten. Tegenwoordig is
het eenderde in de zomer en twee
derde daarbuiten. Maar ik heb het
vroeger meegemaakt dat de jeugd
hier zes, zeven weken volop was en
daarna was het uitgestorven. Ston
den ze op zaterdag nog met z'n allen
in De Toekomst en op zondag waren
ze allemaal bij de boot en was het hier
leeg.'
Vloot
In de jaren tachtig droeg hij nog zijn
steentje bij om de bruine vloot naar
het eiland te halen. 'We kwamen er
achter dat er 280 van die schepen
rondvoeren op het IJsselmeer en de
Waddenzee, maar dat die nauwelijks
naar Texel kwamen 'Ze dachten dat
hier niks te doen was, omdat ze nooit
verder dan Oudeschild kwamen. We
zijn toen de rederijen afgegaan en
hebben ze verteld over de discotheek
die in De Koog was. Robert van Bo
ven had toen net een nieuwe bus en
hij zou de jongeren wel halen en bren
gen Op een gegeven moment lagen
er 45 schepen van de bruine vloot in
de haven. Dat werd ons toen niet
door iedereen in dank afgenomen.
Ze komen nog even aan de orde. De
sluitingstijden van de horeca. Het
liefst had hij ooit een experiment uit
gevoerd met vrije sluitingstijden. 'In
andere plaatsen in het land waar dat
gedaan is, hebben ze goede resulta
ten geboekt. Hier zijn in de jaren ze
ventig de sluitingstijden ooit onbe
perkt geweest. De politie schreef
toen een laaiend enthousiast rapport
dat meteen in de onderste la van een
bureau werd geschoven Je zit hier nu
eenmaal met grote tegengestelde
belangen van drankverstrekkers en
logiesverstrekkers. Zo'n zeven tot
acht procent van de toeristen die jaar
lijks komen, gaat uit. Dat betekent dat
ruim negentig procent met uitgaat,
maar gewoon wil slapen. Je zal dus
ook nooit een meerderheid krijgen
voor onbeperkte sluitingstijden.' Zijn
persoonlijke voorkeur gaat uit naar
4.00 uur voor vrijdag- en zaterdag
nacht en 3 .00 uur voor de rest van de
dagen Dat zou dan het hele jaar
moeten gelden 'Je ziet het nu al met
de Xi-Masters en het Sea en
Streetfestival. Dan mogen de cafés
ook een uurtje langer openblijven en
het scheelt meteen in de spreiding Er
is een wetmatigheid dat mensen naar
huis gaan als ze zin hebben Dan zijn
ze tevreden en veroorzaken ze ook
de minste overlast. Dat is anders
wanneer ze tegen hun wil naar bui
ten moeten. Dan zijn ze minder tevre
den en dan heb je bovendien nog
concentratie op straat ook. Logies
verstrekkers brengen daar tegenin
dat één man op straat net zoveel
herrie kan maken als twintig man.
Maar kijk eens naar Den Burg met
Ouwe Sunderklaas, Dan mogen de
cafés tot zes uur open zijn. Om half
zes is er al bijna niemand meer en je
hebt de minste overlast.' Op dit mo
ment gelden sluitingstijden om 3 00
uur in de zomer en 4.00 uur in de win
ter (1 november tot 1 april).
Jongeren, drank en leeftijd blijft hij
een moeilijk probleem vinden, 'Het is
moeilijk, omdat je geen identificatie
plicht hebt. Als iemand zegt dat hij
zestien is, is hij of zij zestien. Dat kan
ik dan moeilijk controleren. Maar we
moeten verantwoordelijkheden met
op elkaar afschuiven Wij moeten het
niet naar de jongeren doen en de
ouders met naar ons. Het is een ge
deelde verantwoordelijkheid ervoor
te zorgen.' Volgens de huidige regel
geving mag jeugd onder de zestien
geen alcohol drinken. Jongeren van
zestien en zeventien mogen licht al
coholische dranken en jongeren
vanaf achttien mogen officieel sterke
drank drinken. 'Maar ja, een baco
(bacardi cola) valt onder de sterke
drank en die mag ik met schenken
aan een 17-jarige. Een breezer daar
entegen is licht alcoholisch Maar
zoveel verschil zit er niet tussen die
twee. Het is allemaal vnj lastig.' Het
scouten zoals het Jongerenwerk
twee keer heeft gedaan in De Koog
snapt hij met zo goed. 'Gaan ze roe
pen dat er alcohol wordt geschonken
aan mensen onder de zestien en el
kaar controleren, terwijl ze een eigen
verantwoordelijkheid hebben. Er zijn
al veel kroegen die uit angst voor
controles mensen onder de zestien
met meer binnen laten.'
De stichting Horecabelangen komt
nog een keer ter sprake. Hij is er trots
op. 'Dat hebben we goed voor elkaar.
Alle natte horeca in De Koog zijn er
bij aangesloten. We komen één keer
per maand bij elkaar voor overleg
Daar worden harde noten gekraakt,
we sparen elkaar niet, maar we spre
ken daarna wel met één mond. En de
gemeente erkent ons ook als officiële
gesprekspartner.' Hij zakt achterover
in zijn stoel. Nog steeds met helemaal
fit. 'Weet je', zegt hij, 'dat ik het liefst
gewoon lekker rustig thuis zit.'
Jeroen van Hattum
el twee van een vervolgver-
in drie delen over het
lip 'Prins te Paard', opgete
ld in 1948 door Ad Blok van
Velden.
itig, zonnig weer en warm voor
dwas het die dag, de 18e de-
ier 1660. De wind, die in de
en nog fris van over de Noord-
wam geblazen, was gaan lig-
rr 3ezeilen hingen slap van dera's
een maar door handig van ieder
k' l|e wind gebruik te maken, kon
rins te Paard' tussen de voor
r liggende schepen manoeuvre-
m een ligplaats te vinden. Ein-
liet het schip ratelend de ankers
H i. De tocht was volbracht. Als de
gunstig bleef, morgen naar
d erdam en dan een tijdje naar
der. Zouden ze thuis al weten,
'ij binnengaats was? Och, wel
ran wie zouden ze dat gehoord
!l' en hebben? De loods was al
le ran boord, die had Douwe niets
'k en vragen. Kijk, daar kwamen ze
nootjes naar het schip. Zouden
!,s van thuis weten? 'Hé daar',
>l «leen roeier toe, 'ken jee Ane fon
le 'e Koning uut de Wéél? 'Jajet',
ie man terug, 'wot is deermee?'
het goed met ze?' 'Nou best,
l'i soms Douwe, die is gaan te
'Die ben ik, weet je nog wat
thuus?' 'Je moeder het een
nd of wot lede een buitje (baby,
"ege'. Dat vond Douwe fijn. Vlug
iiij weer aan het werk, blij met
'orste nieuws van huis na zo
Tegen de middag begon de lucht te
betrekken. Hoog in de lucht kroop
een dikke nevel, naar de zon, die er
tenslotte nog maar als een gele schijf
doorheen scheen. Het was nog altijd
bladstil.
De zee was glad als olie. Van de vele
voor anker liggende schepen klonk
het geroep en gezang van de matro
zen over het water. Van de dijk van
Oudeschild maakte zich een vreemd
vaartuigje los. Zo'n bootje had
Douwe nog nooit gezien. Wat het pre
cies was, kon hij zelfs, toen het dich
terbij was gekomen, nog met bekij
ken. Het vreemde geval naderde
tamelijk vlug en passeerde vlak langs
'de Prins te Paard'. Er zat een dikke
man met bleke pafferige wangen in.
Nieuwsgierig, wat dat wel te bedui
den had, leunde Douwe over de ver
schansing. 'Wat is dat voor ding,
weer je in zit? Heb je dot geval soms
zelf maakt? De man lachte smakeliik.
'Dit is een trog, me beste jonge, weer
ik al jare deeg in maakt hèèw.' Douwe
snapte d'r niets van en zei dat ook.
Hij was er op bedacht voor de gek
gehouden te worden, maar de dik
kerd peddelde zo gemoedelijk in zijn
namaakbootje. dat hij niet kon nala
ten te vragen 'Weerom ga je d'r mee
vare?' 'Een weddenskap! Ik ben bak
ker an de Burg. (1624: Barend Bak
ker uit Den Burg, red.)
Ik heb wed, dot ik in me deegtrog na
Wieringen vare sow en ik ben bezig
te wlnne! D'r is nag gien druppel wa
ter na binne komme.
Saluut hoor, haha, ik wist niet dot vare
zó makkelijk wos.' En ja hoor, daar
ging hij.
Een beetje onwennig zat de bakker
wel in zijn ongewoon vaartuig en het
was zichtbaar met eenvoudig het
evenwicht te bewaren. Gelukkig was
het water spiegelglad en hij had de
stroom mee, zodat hij al gauw een
flink stuk op weg was. Na een uurtje
keek Douwe nog eens naar hem uit.
Van de wedder was nog maar een
stipje te zien. Die haalde Wieringen
wel. 'Rare lui heb je toch', zei Douwe
tegen de bootsman, die om het ge
val hartelijk had moeten lachen. In zijn
hart was Douwe maar wat trots, dat
het een Texelaar was, die dat aan
durfde!
Het weer ging nu merkbaar verande
ren. De zon, waar een tijdlang een
grote kring omheen had gestaan, was
nu helemaal verdwenen. (Texels ge
zegde: Een kring om de maan zal wel
vergaan, maar een kring om de zon;
daar huilen moeders en kinderen om).
De lucht werd loodgrijs. Op de
Haaksgronden tekenden de witte
koppen van de branding zich-scherp
af tegen het donkere water.
De Noordzee kwam meer in bewe
ging De meeuwen vlogen krijsend
naar de duinen terug.
Opeens een harde windvlaag. Met
een was het water in beroering. Op
alle op de rede liggende schepen
werden de maatregelen, die nodig
waren om slecht weer het hoofd te
bieden, getroffen.
Het was een grote vloot, die daar
voor anker lag. Wel 155 schepen van
allerlei grootte, vorm en tuigage. Zo
wel koopvaarders als oorlogs
bodems. In die tijd nam het belang
van de Texelse rede steeds toe. In het
pas ontstane dorp Oudeschild voor
zagen alle uitvarende schepen zich
van drinkwater uit de Wezenputten bij
hoeve Brakenstein Het water uit
deze putten had de naam dat het
maandenlang goed van kwaliteit
bleef Er was een bloeiende nering in
alle mogelijke scheeps-
benodigdheden. De slikloodsen, die
de schepen naar Amsterdam, Hoorn
of Enkhuizen brachten, woonden er.
De haven was er nog niet, dat zou
nog ruim 100 jaar duren, voordat die
in gebruik genomen werd, zodat men
aan de dijk moest landen. De wind
vlagen namen hand over hand toe.
De schepen lagen te njden achter hun
ankers. Het werd snel donker, spoe
dig was geen hand meer voor ogen
te zien. Douwe was moe Direct toen
zijn wacht om was. ging naar zijn
kooi. Hij rolde zich lekker in zijn de
kens en hoorde met welbehagen de
golven tegen de scheepswand klet
teren. De wind gierde door het want.
De strak gespannen touwen zongen
hun eentonig lied. 'Laat maar
waaien', mompelde hij met een
geeuw, 'zo'n vaart zal het niet lopen.'
Een paar minuten later bewees zijn
regelmatige ademhaling, dat hij al in
slaap was gevallen Helaas, het zou
wél zo'n vaart lopen. De wind kreeg
een orkaankracht. Daar sloeg een
Indièvaarder los van ankers, botste
tegen een ander schip, sloeg lek en
verdween voor de wind in het duis
ter. Al gauw begaven ook van een
ander schip de ankertouwen het en
raakte ook op drift.
Hoe het in de volslagen duisternis
allemaal precies in zijn werk is ge
gaan, is nimmer bekend geworden.
Maar in die stormnacht van de 18e
december bleven van de 155 sche
pen er tenslotte maar 38 voor anker
liggen, de anderen raakten los of kap
ten bijtijds hun kabels. Met zoveel
schepen dicht bij elkaar, konden bot
singen niet uitblijven, waardoor vele
zonken en anderen slechts met de
grootste moeite drijvende gehouden
konden worden. Een groot deel
strandde.
Wordt vervolgd.
Ook met het Uitzendbureau Start
heeft de gemeente overeenstemming
bereikt over vestiging in het binnen
kort te realiseren bedrijfsverzamel
gebouw in het raadhuis naast de
Centrale Publieksbalie. Al eerder ge
beurde dat met het Centrum voor
Werk en Inkomen (CWI). Start zal
minimaal vijf jaar lang twee werk
plekken huren. De gemeente spreekt
van een 'unieke samenwerking tus
sen publieke en private partijen' en
wil daarom van de ondertekening van
het huurcontract een plechtigheid
maken. Dat gebeurt dinsdag 20 au
gustus om 12.15 uur op de
burgemeesterskamer in het raadhuis.
In manege Akenburg worden zondag
onderlinge- en federatiewedstrijden
gehouden. Er wordt gestreden op de
onderdelen dressuur en springen
Het evenement begint om 9.00 uur en
duurt tot 16.00 uur. Publiek is wel
kom. de toegang is gratis.
