-londerdjarige Traanroeier is aan vierde leven begonnen
i/lolenbouwer Klaas Kuijper
was eigenzinnig vrijdenker
Randmarkering moet
Pijpersdijk veiliger maken
IEXEESE 5 COURANT
^at ik zeggen wou.
Kunstwerk
'Brandtrap niet
van deze tijd'
Jeugdtandzorg
'Splitsing raadszaal
en gemeentehuis'
Overtocht met
met open vizier
ANBO Oosterend
Twijfel over
noodopvang
Ruige Folkband
in Question
DINSDAG 22 OKTOBER 2002
en De Traanroei/er (toen nog met een j) in 1902 in Oudeschild
rd gebouwd als korenmolen, had-ie er al een lang leven op
ten Voor zover bekend werd de molen in 1727 in Zaandam
bouwd en gebruikt als pelmolen. De Zaanstreek was een
jlenrijk gebied. Ooit stonden er ruim achthonderd, zo vertelde
jfessor Cees de Jager bij de opening van de expositie die in
t Maritiem en Juttersmuseum aan De Traanroeier is gewijd.
Jager is de kleinzoon van de timmerman die de molen hon-
!rd jaar geleden herbouwde in opdracht van de firma Dros
De kosten zullen vermoedelijk niet al te hoog zijn geweest,
int tijdens deze periode van industrialisering verdwenen de
jlens in hoog tempo. Tussen 1891 en 1900 werden er in de
anstreek achtenvijftig gesloopt of gingen ze door brand ver
en. Tussen 1901 en 1910 waren dat er nog eens achtendertig.
het hotel van De Jagers dochter
Corrie en haar man Rob Teisman.
Volgens De Jager vertrokken zijn opa
en diens knecht Gijs maandag
morgen vroeg, op klompen en met de
timmerkist op de schouder, lopend
op weg naar De Cocksdorp, waar ze
uren later arriveerden. Op zaterdag
avond gingen ze dezelfde weg terug
naar Den Hoorn en dat ging door
zoveel weken als het werk duurde.
Toen de molen van Het Noorden in
grijpend werd gerestaureerd, verliet
het hele gezin tijdelijk Den Hoorn, om
in de molen te gaan wonen.
Kuijper was een eigenzinnig man. 'Ik
wens geen stap terug te treden op
timmerman die in april 1902 met
werk begon, Klaas Kuijper, Is een
haal apart, zo bleek uit de
eiende) vertelling van De Jager. Hi|
rd in Zaandijk geboren, vlakbij het
ndenierswinkeltje van ene Albert
ijn, die met een hondenwagen de
nten langs ging. Nadat zijn eerste
uw was overleden, verhuisde
jper omstreeks 1890 naar Texel,
ar hij in 1894 hertrouwde met
ntje Dogger uit Oudeschild. Het
itpaar ging wonen in Den Hoorn,
raar hij omstreeks 1920 eigenaar
rd van Loodsmans Welvaren. Hij
J er een timmermanswerkplaats
iter in de tuin en terwijl zijn vrouw
ïwinkeltje dreef in een pand naast
herberg, bediende Kuijper op za-
dagavond het handjevol stamgas-
idat er een borreltje kwam drinken
een partijtje biljartte. De rest van
week lag het café er verlaten bij
ms kwam er een handelsreiziger,
aan zulke mensen viel in die
ne tijd weinig te verdienen,
or zover De Jager bekend, was De
anroeier de enige molen op Texel
zijn opa 'in zijn geheel' bouwde,
(voerde hij herstelwerkzaamhe
den uit aan de molen van De
Cocksdorp, die stond op de plaats
van het huidige Molenbos, nota bene
het eenmaal ingeslagen levenspad',
was een geliefd citaat van hem. 'Dit
hoorden we als hij moeilijkheden on-
Klaa s Kuijper bouwde in 1902 molen De Traanroeijer.
{Foto arcJve' Maritiem en Ji/ltervnusevm)
Oud-bakkers Geb Dros en Han Dros buigen zich over producten die zijn gemaakt van meel
dat is gemalen in De Traanroeier.
dervond, als het niet ging zoals hij
wilde en wanneer het beter leek toch
maar een stapje terug te doen. Dan
gooide hij zijn hoofd in de wind en
dramde door', vertelde zijn kleinzoon.
Bovendien was Kuijper een geletterd
man. Hij was vrijmetselaar, bewonde
raar van Multatuli en vrijdenker, al
ging hij volgens de gewoonte van zijn
dagen op zondag wel naar de kerk.
'Hoewel Nederlands hervormd ge
doopt en opgegroeid, ging hij ter
kerke bij de Doopsgezinden, waar
een vrijzinnigheid gepredikt werd die
hem aantrok
Toen hij in 1942 was overleden, vond
zijn kleinzoon in de werkplaats drie
boeken, 'die tezamen enigszins ka
rakteristiek voor hem zijn' Het eerste
bevatte handgeschreven gedichten
van zijn eigen grootvadervader, Abra
ham Bruin. Het tweede was
Woutertje Pieterse van Multatuli. Het
derde was een boek uit 1919, De
windmolens van de Zaanstreek, van
Willem Buijs Pzn. Het werkje bevat
een lijst met alle molens die ooit in de
Zaan hebben gestaan, waaronder De
Traanroeier. De Jager schonk het,
mede namens zijn zuster Tine, aan
het Maritiem en Juttersmuseum, als
bijdrage aan het jubileum. 'Het is af
komstig van de bouwer van De
Traanroeier en hier hoort het thuis.'
In dezelfde tijd als Kuijper overleed,
verkeerde 'zijn' molen in zwaar weer.
Vanwege de slechte staat wilde Dros,
de eigenaar, de bovenbouw slopen
Burgemeester Rijk de Vries voelde
daar weinig voor en vroeg de Vereni
ging Hollandse Molen om advies.
Daarop werd de molen als monument
aangemeld. vertelde Alfred
Schaatsenberg, voorzitter van de
Stichting tot Behoud van molen De
Traanroeier, die in grote lijnen de ge
schiedenis memoreerde. Offerte
werd gevraagd bij molenbouwer Pol
land uit Akersloot, die ook in 1999
voor de restauratie zou zorgdragen.
In 1944 kocht de gemeente Texel de
molen met 431 vierkante meter grond
voor het bedrag van ƒ7.436,60.
Sponsors waren onder meer de Hol
landse Molen en TESO. De veer
dienst droeg tot 1955 bovendien bij
in de tekorten op de exploitatie In
1957 werd de molen opnieuw om
vangrijk gerestaureerd en in mei van
dat jaar werd oud-raadslid Jac. Bruin
aangesteld om de molen inwendig
schoon te maken. 'Hij had jarenlang
een taak in de molen. Iedere maand
moest hij die een kwartslag draaien,
bij storm in de juiste stand kruien,
eenmaal per jaar alles smeren. Hij
werd daarvoor beloond met tien gul
dens per week.'
In 1960, toen de behoefte aan maal-
werk steeds verder afnam, werd de
molen in overleg met de Texelse
Elektriciteits Maatschappij (TEM)
omgebouwd, om geschikt te maken
voor het opwekken van elektriciteit.
De molen kreeg onder meer wieken
van staal en aluminium en begon aan
een derde leven. 'Het was heel voor
uitstrevend wat er toen gebeurde en
wat nu weer ter discussie staat, de
windenergie', aldus Schaatsenberg.
'Ook toen waren er bezwaren. Om
wonenden konden elke slag die de
molen deed op tv zien.'
In 1996, op een moment dat de mo
len al enkele jaren met meer had ge
draaid, waren er enkele inwoners van
Oudeschild die zich het lot van de
molen aantrokken. Onder leiding van
Bert Koning werd een
handtekeningenactie op touw gezet,
om ENW (de opvolger van de TEM)
te bewegen geld te steken in het be
houd. ENW voelde daar weinig voor,
omdat de opwekking van stroom op
deze manier met rendabel meer was.
Na langdurig onderhandelen besloot
het energiebedrijf de molen én een
flink bedrag over te doen aan de spe
ciaal daarvoor in het leven geroepen
Stichting tot Behoud van molen De
Traanroeier.
Inmiddels is De Traanroeier aan een
vierde leven begonnen. De molen is
opnieuw omgebouwd' en functio
neert nu weer als korenmolen. Als
herinnering is een deel van het me
chaniek dat elektriciteit opwekte blij
ven zitten, zodat museumbezoekers
(de molen staat op het terrein van het
Maritiem en Juttersmuseum) er op
een tastbare manier kennis kunnen
nemen van de recente geschiedenis.
Daarmee is De Traanroeier een be
langrijke trekpleister geworden. Sinds
vorig jaar worden er zelfs huwelijken
gesloten.
Joop Rommets
Professor De Jager (rechts), kleinzoon van molenbouwer Klaas Kuijper. opende de ten
toonstelling, gewijd aan het honderdjarig bestaan op Texel van molen De Traanroeier. Daar
bij overhandigde hij een boekje over Zaanse molens aan Alfred Schaatsenberg, voorzitter
van de stichting die de molen tegenwoordig beheert. (Foio joop Rommetsi
n brief aan Uitwaterende Sluizen.
tors, Waterschap Uitwaterende
zen, Van Randwijk en wij alle-
Besluiten of zwichten? Je
igt met voor tuig!
het Waterschap besluit het ver
fde kunstwerk bij Ceres niet te
nangen, bevestigt dit besluit de
ortdurende actualiteit van een paar
ihtregels: 'Een volk dat voor tiran-
0 zwicht/ Zal meer dan lijf en goed
tliezen/Dan dooft het licht.' H M
Randwijk, journalist en verzets-
ijder, zette deze regels in gevan-
mschap op papier. Hij beitelde ze
armee hopelijk voor altijd in harten
hoofden van bestuurders en het
fk. Pathetiek om juist Van Randwijk
citeren?
besluit van Uitwaterende Sluizen
eft ongetwijfeld valide financiële en
idere praktische gronden. Maar het
loont tegelijkertijd de vandalen. Al
het kunstwerk nog vele keren
wangen moeten worden, je buigt
ïtvoor tuig. Dat gaat ons allemaal
aan, laten we er allemaal aan bijdra
gen, eventueel óók financieel. Uit
waterende Sluizen verkeert, helaas
opnieuw, in een prominente positie
het voorbeeld te geven en niet te
zwichten maar het voortouw te ne
men.
Anjo Brombacher,
Kolhorn.
'Kinderen die bij een calamiteit over
een brandtrapje naar beneden moe
ten. dat is toch niet meer van deze
tijd.' Met die boodschap reageert A.P.
van Keimpema uit Bennmgbroek op
het bericht over de ontruimings
oefening op de Jozefschool. 'Er zijn
tegenwoordig hele moderne slurven,
waarmee de kinderen binnen de kort
ste keren naar beneden kunnen glij
den. Ze kunnen mij niet wijsmaken
dat de leerlingen uit dat lokaal binnen
drie minuten beneden staan. Als er
werkelijk brand uitbreekt, dan moet
het wel snel.' Van Keimpema is oud
medewerker van de KLM. 'Als ze
meer willen weten over veiligheid bij
brand, is één telefoontje naar mijn
oude werkgever voldoende.'
VERVOLG VAN PAGINA 1
et financiële tekort zou verdwijnen,
it aanbod was reden voor het
tichtingsbestuur, dat gisteren bijeen-
wam, af te zien van het voornemen
m de stichting op te heffen en op
eek te gaan naar een bestaansvorm
laardoor de jeugdtandverzorging
an blijven bestaan. Een te formeren
ierkgroep gaat een scenario uitwer-
en voor een goed te exploiteren
kigdtandzorg. Doel is om de huidige
arkwijze, waarbij de tandartsen bij
e scholen langsgaan, voort te zet-
sn. Uitgangspunt is dat de oude
ental car wordt vervangen door een
ieuwe bus of een container die als
raktijkruimte is uitgerust. Gesteld
(ordt dat er door de ziekenfonds-
erzekeraars zonder meer geld be-
chikbaar wordt gesteld voor de ver-
angmg. In de werkgroep die de
ilannen gaat uitwerken zitten verte-
lenwoordigers van de tandartsen,
at overig personeel in de bus (assis-
anfen en administratie), schoolbe
luren en ouders. De stichting doet
'et name een beroep op die laatste
'oep om zitting te nemen in deze
ierkgroep. Gegadigden kunnen con
ed opnemen met wethouder Nel
elman, voorzitter van de stichting,
én van de onderwerpen waarover
la werkgroep zich zal buigen, is de
"jziging van de statuten van de
lichting. Deze zijn namelijk geschre-
an vanuit een verouderde situatie,
inpassing is nodig om te kunnen
smen tot een gelijkwaardige of een
bij voorkeur - betere jeugdtand-
ie'zorging, het uiteindelijke doel
waarmee de commissie aan het werk
wordt gezet.
Saillante rol in de kwestie rond de
jeugdtandverzorging speelt Nel
Eelman, die zowel voorzitter is van de
Stichting Schooltandverzorging Texel
als wethouder van Onderwijs. Twee
functies die nu met elkaar in conflict
blijken te staan. Aan de ene kant
maakt Eelman deel uit van het college
dat wil bezuinigen op de subsidie van
de jeugdtandverzorging en ander
zijds vertegenwoordigt ze diezelfde
stichting die niet gekort wil worden.
In een brief aan het college van b en
w, met daaronder de handtekening
van Nel Eelman, tekent ze protest aan
tegen het bezuinigingsvoorstel. 'Een
sluitende exploitatie van de stichting
JTV zal zonder de gemeentelijke bij
drage in ieder geval niet meer haal
baar zijn. We verzoeken u met klem
van deze voorgenomen bezuiniging
af te zien.' Ook wethouder Corrie
Heijne (Financien) zit in het bestuur
van deze stichting. Beider bestuurs
functies zijn een erfenis uit het verle
den en gebaseerd op verouderde
statuten. Functies die met elkaar in
conflict kunnen komen zijn er de re
den van dat het college af wil van het
bekleden van gevoelige bestuurs
posten. Overigens is de stichting JTV
privaatrechtelijk en staat ze geheel
los van de gemeente.
Haar twee functies kunnen Nel
Eelman komende donderdag, wan
neer de raadscommissie Middelen
advies moet uitbrengen over de
bezuinigingsvoorstellen, in een las
tige positie brengen. Daarom zal
Hans de Winter namens de tandart
sen het belang van het behoud van
de subsidie aan de jeugdtand
verzorging verwoorden.
Op voorstel van aanwonenden zal
de gemeente bij wijze van proef
door het aanbrengen van belijning
fietsstroken maken op de Pijpers-
dijk. Ook zal voor deze weg een
maximumsnelheid van 60 kilome
ter van kracht worden.
Dit gebeurt conform het advies van
de Overleggroep Verkeerszaken, die
het college over dergelijke aangele
genheden adviseert. De groep confor
meert zich hierdoor met het landelijk
beleid inzake 'Duurzaam en Veilig', dat
aangeeft dat erftoegangswegen vanaf
5.50 meter breed randmarkeringen
zouden moeten hebben waarvan een
snelheidsremmend effect uitgaat. De
ruimte naast de rand kan dan als 'fiets
pad' dienen. Volgens het verkeers-
veiligheidsplan voor Texel is de Pij
persdijk zo'n erftoegangsweg. De
breedte is vijf meter, maar gezien het
karakter van de weg met zijn vele
gemengde verkeer acht de overleg
groep randmarkering en de daardoor
ontstane 'suggestiestroken' op hun
plaats.
Brouwerij
Het college vindt dat de Texelse Bier
brouwerij op haar eigen terrein aan de
Schilderweg voor voldoende par
keerruimte moet zorgen. Dit naar
aanleiding van klachten van omwo
nenden die hebben gemeld dat be
zoekers van de brouwerij vooral in het
weekend hun auto's in de berm van
de Schilderweg zetten, waardoor een
onoverzichtelijke en gevaarlijke situa
tie ontstaat. Het is niet de bedoeling
dat de gemeente bijdraagt in de kos
ten van de parkeervoorzieningen. In
een vergelijkbaar eerder geval (de
aanleg van een parkeerplaats op het
terrein naast schapenboerderij De
Noordkroon) heeft de gemeente wel
bijgedragen, zij het met in geld maar
in de vorm van het beschikbaar stel
len van puin. Daarbij is nadrukkelijk
bepaald dat dit een eenmalige geste
was.
Er zal een eind worden gemaakt aan
het zomaar parkeren van auto's op
daarvoor niet bestemde plekken aan
de Parkstraat en de Weverstraat door
bezoekers van het postkantoor, sla
ger Dros, bakker Timmer en andere
winkels in deze omgeving. Enkele
plekken zullen voor parkeren worden
aangewezen, voor de rest zal parke
ren worden belemmerd met hinder
nissen zoals fietsbeugels en bloem
bakken.
In de laatstgehouden bijeenkomst
van de Overleggroep Verkeerszaken
is door de politie toegezegd dat
snelheidscontroles zullen worden
gehouden op het Schilderend en het
Bolwerk bij Oudeschild. Dit naar aan
leiding van klachten. Op het Bolwerk
zal de controle speciaal zijn gericht
op automobilisten die blijkbaar te laat
van huis zijn gegaan en toch de boot
van zeven of acht uur willen halen.
Een verzoek van een bewoner van de
Ruyslaan om op deze laan tussen de
komgrens van De Koog en de
Pelikaanweg snelheidsremmers aan
te brengen, is van de hand gewezen.
Het college volgde de overleggroep,
die meent dat de toestand op deze
weg met zijn maximumsnelheid van
50 kilometer, vrijliggend fietspad,
weinig bebouwing en de reeds aan
wezige snelheidsremmers bij het
Maartenhuis, al voldoende veilig is.
Op termijn zal misschien ook iets
worden gedaan tegen automobilisten
die de voetgangerszone vanaf de
Burgwal in Den Burg inrijden en daar
niets te zoeken hebben. Ze gaan naar
de bank of halen patat of ijs en rijden
dan weer ('meestal niet zachtjes') te
rug. Bewoners hebben gevraagd de
Burgwal af te sluiten voor alle verkeer,
behalve voor bewoners en gebrui
kers. De parkeerhavens zouden voor
bewoners gereserveerd moeten wor
den. De Overleggroep Verkeerszaken
vindt dat de situatie eerst terdege
moet worden bestudeerd door mid
del van verkeerstellingen en inventa
risatie van ontheffingen in combina
tie met het aantal parkeerplaatsen.
Een raadszaal in het centrum van Den
Burg en een gemeentekantoor op
een nieuwe locatie. Die optie mist de
PvdA in de voorstellen van het col
lege voor een plek voor het nieuwe
raadhuis. 'Bij de aangegeven locaties
behoort een splitsing niet tot de mo
gelijkheden', schrijft raadslid Eric
Hercules. De door de PvdA voorge
stelde splitsing maakt volgens hem
het dualisme (scheiding tussen col
lege en raad) tastbaarder. 'Het col
lege is verantwoordelijk voor bestuur,
de raad controleert.' Een nieuwe
raadszaal kan volgens de PvdA de
Groeneplaats nieuw elan geven. De
partij ziet koppeling van de bouw van
een gemeenschappelijk onderkomen
voor de welzijnsinstellingen als een
mogelijke optie. 'Daarmee worden de
bewoners letterlijk de politiek in ge
trokken.' Overigens hoeft er van de
PvdA niet per se een nieuw gemeen
tehuis te komen. 'Alleen als in het
huidige gemeentehuis zowel intern
als naar de burgers onvoldoende
kwaliteit kan worden geboden, moet
worden nagedacht over een andere
locatie.' Vanavond buigt de commis
sie Grondgebied zich over de plaats
keuze.
Bi/ het vertrek van de boot van
12.35 uur uit Den Helder deed
zich zondag een probleempje
voor. De vergrendeling van een
van de grote rijdekdeuren van het
benedendek weigerde De kapi
tein besloot toen de overtocht
met geopende deur te maken, na
enige voorzorgsmaatregelen te
hebben getroffen De auto's op
het dek moesten op ruime af
stand van de deuropening blijven
en een wachtman hield een oogje
in het zeil. De automobilisten
hadden mede door het fraaie
weer een mooi uitzicht op zee
Het defect aan de Schulpengat
kon door Teso-mensen snel wor
den gerepareerd De foto werd
door een van de passagiers ge
maakt vlak voor het afmeren in 't
Horntie. Men kijkt uit op de nog
niet neergedaalde havenbrug.
De afdeling Oosterend van de ANBO
komt vrijdag om 14 45 uur in het
Jeugdgebouw aan de Oranjestraat
bijeen voor de najaarsvergadering.
Daarna wordt bingo gespeeld.
Een kleine meerderheid van de be
zoekers van de website van de
Texelse Courant vindt dat er nood
opvang moet komen voor daklozen.
Van iedereen die vorige week op de
stelling reageerde, vond 56 procent
dat er zo'n opvang moet komen. De
anderen, 44 procent, vonden dat niet
nodig.
De uit Schotland afkomstige zes-
mansformatie Beggar's Row ver
zorgt aankomende donderdag, 24
oktober, het tweede winter-
folkconcert in Question Plaza.
Werd verleden maand lieftallig
afgetrapt, dit keer zal het er ruiger
aan toegaan. De leden van
Beggar's Row nemen er geen ge
noegen mee alleen goede muziek
te maken, maar maken van elk
concert een pittig feest onder het
motto 'no rules'.
Beggar's Row is een opvallende
band die de traditionele en moderne
Schotse en Ierse folk op een manier
brengt die, vanaf de eerste noot, de
volle aandacht van het publiek trekt.
En dat met alleen door de opvallende
uitdossing in kilts en plaids. Wat deze
groep wezenlijk anders maakt, is de
manier waarop ze het publiek aan
moedigt om mee te doen Zo sprin
gen doedelzakspeler David Ritchie
en violist Angus Spankie regelmatig
tussen het publiek Deze capriolen
leverde Beggar's Row in 2000 de ere
titel Meest Indrukwekkende Live
Band op. Het zestal bespeelt een
groot assortiment instrumenten. Niet
alleen gitaar, doedelzak, viool,
mandoline, harmonika en fluit, maar
ook keyboard en percussie. Hiermee
wordt een mix gebracht van popu
laire folksongs en eigen composities,
waarbij het er vooral om gaat dat het
publiek geniet. Dit, een kleurrijk
imago en een zeer professioneel en
hoog muzikaal gehalte maken
Beggar's Row tot een top folkband.
Het concert in Question Plaza begint
donderdagavond om 20.30 uur De
entree bedraagt €10,- Kaartjes zijn
verkrijgbaar bij Music Store Texel en
hotel De Lindeboom. Heren (en da
mes) in Schotse kilt hebben gratis
toegang!
